| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ဣတိဝုတ္တက-အဋ္ဌကထာ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
၆. ဒာနသုတ္တဝဏ္ဏနာ
6. Dānasuttavaṇṇanā
၂၆. ဆဋ္ဌေ ဧဝဉ္စေတိ ဧတ္ထ ဧဝန္တိ ဥပမာကာရေ နိပာတော, စေတိ ပရိကပ္ပနေ။ သတ္တာတိ ရူပာဒီသု သတ္တာ ဝိသတ္တာ။ ဇာနေယ္ယုန္တိ ဗုဇ္ဈေယ္ယုံ။ ဒာနသံဝိဘာဂသ္သာတိ ယာယ ဟိ စေတနာယ အန္နာဒိဒေယ္ယဓမ္မံ သံဟရိတ္ဝာ အနုကမ္ပာပူဇာသု အညတရဝသေန ပရေသံ ဒီယတိ, တံ ဒာနံ။ ယာယ ပန အတ္တနာ ပရိဘုဉ္ဇိတဗ္ဗဘာဝေန ဂဟိတဝတ္ထုသ္သ ဧကဒေသော သံဝိဘဇိတ္ဝာ ဒီယတိ, အယံ သံဝိဘာဂော။ ဝိပာကန္တိ ဖလံ။ ယထာဟံ ဇာနာမီတိ ယထာ အဟံ ဇာနာမိ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – တိရစ္ဆာနဂတသ္သပိ ဒာနံ ဒတ္ဝာ အတ္တဘာဝသတေ ပဝတ္တသုခဝိပစ္စနဝသေန သတဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ဟောတီတိ ဧဝမာဒိနာ, ဘိက္ခဝေ, ယေန ပကာရေန အဟံ ဒာနသ္သ သံဝိဘာဂသ္သ စ ဝိပာကံ ကမ္မဝိပာကံ ဉာဏဗလေန ပစ္စက္ခတော ဇာနာမိ, ဧဝံ ဣမေ သတ္တာ ယဒိ ဇာနေယ္ယုန္တိ။ န အဒတ္ဝာ ဘုဉ္ဇေယ္ယုန္တိ ယံ ဘုဉ္ဇိတဗ္ဗယုတ္တကံ အတ္တနော အတ္ထိ, တတော ပရေသံ န အဒတ္ဝာ မစ္ဆရိယစိတ္တေန စ တဏ္ဟာလောဘဝသေန စ ဘုဉ္ဇေယ္ယုံ, ဒတ္ဝာဝ ဘုဉ္ဇေယ္ယုံ။ န စ နေသံ မစ္ဆေရမလံ စိတ္တံ ပရိယာဒာယ တိဋ္ဌေယ္ယာတိ အတ္တနော သမ္ပတ္တီနံ ပရေဟိ သာဓာရဏဘာဝာသဟနလက္ခဏံ စိတ္တသ္သ ပဘသ္သရဘာဝဒူသကာနံ ဥပက္ကိလေသဘူတာနံ ကဏ္ဟဓမ္မာနံ အညတရံ မစ္ဆေရမလံ။ အထ ဝာ ယထာဝုတ္တမစ္ဆေရဉ္စေဝ အညမ္ပိ ဒာနန္တရာယကရံ ဣသ္သာလောဘဒောသာဒိမလဉ္စ နေသံ သတ္တာနံ စိတ္တံ ယထာ ဒာနစေတနာ န ပဝတ္တတိ, န ဝာ သုပရိသုဒ္ဓာ ဟောတိ, ဧဝံ ပရိယာဒာယ ပရိတော ဂဟေတ္ဝာ အဘိဘဝိတ္ဝာ န တိဋ္ဌေယ္ယ။ ကော ဟိ သမ္မဒေဝ ဒာနဖလံ ဇာနန္တော အတ္တနော စိတ္တေ မစ္ဆေရမလသ္သ ဩကာသံ ဒဒေယ္ယ။
26. Chaṭṭhe evañceti ettha evanti upamākāre nipāto, ceti parikappane. Sattāti rūpādīsu sattā visattā. Jāneyyunti bujjheyyuṃ. Dānasaṃvibhāgassāti yāya hi cetanāya annādideyyadhammaṃ saṃharitvā anukampāpūjāsu aññataravasena paresaṃ dīyati, taṃ dānaṃ. Yāya pana attanā paribhuñjitabbabhāvena gahitavatthussa ekadeso saṃvibhajitvā dīyati, ayaṃ saṃvibhāgo. Vipākanti phalaṃ. Yathāhaṃ jānāmīti yathā ahaṃ jānāmi. Idaṃ vuttaṃ hoti – tiracchānagatassapi dānaṃ datvā attabhāvasate pavattasukhavipaccanavasena sataguṇā dakkhiṇā hotīti evamādinā, bhikkhave, yena pakārena ahaṃ dānassa saṃvibhāgassa ca vipākaṃ kammavipākaṃ ñāṇabalena paccakkhato jānāmi, evaṃ ime sattā yadi jāneyyunti. Na adatvā bhuñjeyyunti yaṃ bhuñjitabbayuttakaṃ attano atthi, tato paresaṃ na adatvā macchariyacittena ca taṇhālobhavasena ca bhuñjeyyuṃ, datvāva bhuñjeyyuṃ. Na ca nesaṃ maccheramalaṃ cittaṃ pariyādāya tiṭṭheyyāti attano sampattīnaṃ parehi sādhāraṇabhāvāsahanalakkhaṇaṃ cittassa pabhassarabhāvadūsakānaṃ upakkilesabhūtānaṃ kaṇhadhammānaṃ aññataraṃ maccheramalaṃ. Atha vā yathāvuttamaccherañceva aññampi dānantarāyakaraṃ issālobhadosādimalañca nesaṃ sattānaṃ cittaṃ yathā dānacetanā na pavattati, na vā suparisuddhā hoti, evaṃ pariyādāya parito gahetvā abhibhavitvā na tiṭṭheyya. Ko hi sammadeva dānaphalaṃ jānanto attano citte maccheramalassa okāsaṃ dadeyya.
ယောပိ နေသံ အသ္သ စရိမော အာလောပောတိ နေသံ သတ္တာနံ ယော သဗ္ဗပစ္ဆိမကော အာလောပော သိယာ။ စရိမံ ကဗဠန္တိ တသ္သေဝ ဝေဝစနံ။ ဣဒံ ဝုတ္တံ ဟောတိ – ဣမေ သတ္တာ ပကတိယာ ယတ္တကေဟိ အာလောပေဟိ သယံ ယာပေယ္ယုံ, တေသု ဧကမေဝ အာလောပံ အတ္တနော အတ္ထာယ ဌပေတ္ဝာ တဒညေ သဗ္ဗေ အာလောပေ အာဂတာဂတာနံ အတ္ထိကာနံ ဒတ္ဝာ ယော ဌပိတော အာလောပော အသ္သ, သော ဣဓ စရိမော အာလောပော နာမ။ တတောပိ န အသံဝိဘဇိတ္ဝာ ဘုဉ္ဇေယ္ယုံ, သစေ နေသံ ပဋိဂ္ဂာဟကာ အသ္သူတိ နေသံ သတ္တာနံ ပဋိဂ္ဂာဟကာ ယဒိ သိယုံ, တတောပိ ယထာဝုတ္တစရိမာလောပတောပိ သံဝိဘဇိတ္ဝာဝ ဧကဒေသံ ဒတ္ဝာဝ ဘုဉ္ဇေယ္ယုံ, ယထာဟံ ဒာနသံဝိဘာဂသ္သ ဝိပာကံ ပစ္စက္ခတော ဇာနာမိ, ဧဝံ ယဒိ ဇာနေယ္ယုန္တိ။ ယသ္မာ စ ခောတိအာဒိနာ ကမ္မဖလသ္သ အပ္ပစ္စက္ခဘာဝတော ဧဝမေတေ သတ္တာ ဒာနသံဝိဘာဂေသု န ပဝတ္တန္တီတိ ယထာဓိပ္ပေတမတ္ထံ ကာရဏေန သမ္ပဋိပာဒေတိ။ ဧတေနေဝ တေသံ တဒညပုညေသု စ အပ္ပဋိပတ္တိယာ အပုညေသု စ ပဋိပတ္တိယာ ကာရဏံ ဒသ္သိတန္တိ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။
Yopi nesaṃ assa carimo ālopoti nesaṃ sattānaṃ yo sabbapacchimako ālopo siyā. Carimaṃ kabaḷanti tasseva vevacanaṃ. Idaṃ vuttaṃ hoti – ime sattā pakatiyā yattakehi ālopehi sayaṃ yāpeyyuṃ, tesu ekameva ālopaṃ attano atthāya ṭhapetvā tadaññe sabbe ālope āgatāgatānaṃ atthikānaṃ datvā yo ṭhapito ālopo assa, so idha carimo ālopo nāma. Tatopi na asaṃvibhajitvā bhuñjeyyuṃ, sace nesaṃ paṭiggāhakā assūti nesaṃ sattānaṃ paṭiggāhakā yadi siyuṃ, tatopi yathāvuttacarimālopatopi saṃvibhajitvāva ekadesaṃ datvāva bhuñjeyyuṃ, yathāhaṃ dānasaṃvibhāgassa vipākaṃ paccakkhato jānāmi, evaṃ yadi jāneyyunti. Yasmā ca khotiādinā kammaphalassa appaccakkhabhāvato evamete sattā dānasaṃvibhāgesu na pavattantīti yathādhippetamatthaṃ kāraṇena sampaṭipādeti. Eteneva tesaṃ tadaññapuññesu ca appaṭipattiyā apuññesu ca paṭipattiyā kāraṇaṃ dassitanti daṭṭhabbaṃ.
ဂာထာသု ယထာဝုတ္တံ မဟေသိနာတိ မဟေသိနာ ဘဂဝတာ ‘‘တိရစ္ဆာနဂတေ ဒာနံ ဒတ္ဝာ သတဂုဏာ ဒက္ခိဏာ ပာဋိကင္ခိတဗ္ဗာ’ တိအာဒိနာ, ဣဓေဝ ဝာ ‘‘ဧဝံ စေ သတ္တာ ဇာနေယ္ယု’’န္တိအာဒိနာ ယထာဝုတ္တံ, ဉာဏစာရေန တံ ယထာဝုတ္တံ စိတ္တံ ဉာတန္တိ အတ္ထော။ ဝိပာကံ သံဝိဘာဂသ္သာတိ သံဝိဘာဂသ္သပိ ဝိပာကံ, ကော ပန ဝာဒော ဒာနသ္သ။ ယထာ ဟောတိ မဟပ္ဖလန္တိ ယထာ သော ဝိပာကော မဟန္တံ ဖလံ ဟောတိ, ဧဝံ ဣမေ သတ္တာ ယဒိ ဇာနေယ္ယုန္တိ သမ္ဗန္ဓော။ ဝိနေယ္ယ မစ္ဆေရမလန္တိ မစ္ဆရိယမလံ အပနေတ္ဝာ ကမ္မဖလသဒ္ဓာယ ရတနတ္တယသဒ္ဓာယ စ ဝိသေသတော ပသန္နေန စိတ္တေန ယေသု ကိလေသေဟိ အာရကတ္တာ အရိယေသု သီလာဒိဂုဏသမ္ပန္နေသု ဒိန္နံ အပ္ပကမ္ပိ ဒာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ, တေသု ယုတ္တကာလေန ဒဇ္ဇုံ ဒဒေယ္ယုံ။
Gāthāsu yathāvuttaṃ mahesināti mahesinā bhagavatā ‘‘tiracchānagate dānaṃ datvā sataguṇā dakkhiṇā pāṭikaṅkhitabbā’ tiādinā, idheva vā ‘‘evaṃ ce sattā jāneyyu’’ntiādinā yathāvuttaṃ, ñāṇacārena taṃ yathāvuttaṃ cittaṃ ñātanti attho. Vipākaṃ saṃvibhāgassāti saṃvibhāgassapi vipākaṃ, ko pana vādo dānassa. Yathā hoti mahapphalanti yathā so vipāko mahantaṃ phalaṃ hoti, evaṃ ime sattā yadi jāneyyunti sambandho. Vineyya maccheramalanti macchariyamalaṃ apanetvā kammaphalasaddhāya ratanattayasaddhāya ca visesato pasannena cittena yesu kilesehi ārakattā ariyesu sīlādiguṇasampannesu dinnaṃ appakampi dānaṃ mahapphalaṃ hoti, tesu yuttakālena dajjuṃ dadeyyuṃ.
မဟပ္ဖလဘာဝကရဏတော ဒက္ခိဏံ အရဟန္တီတိ ဒက္ခိဏေယ္ယာ, သမ္မာပဋိပန္နာ, တေသု ဒက္ခိဏေယ္ယေသု။ ဒက္ခိဏံ ပရလောကံ သဒ္ဒဟိတ္ဝာ ဒာတဗ္ဗံ ဒေယ္ယဓမ္မံ ယထာ တံ ဒာနံ ဟောတိ မဟာဒာနံ, ဧဝံ ဒတ္ဝာ။ အထ ဝာ ဗဟုနော အန္နံ ဒတ္ဝာ, ကထံ ပန အန္နံ ဒာတဗ္ဗန္တိ အာဟ ‘‘ဒက္ခိဏေယ္ယေသု ဒက္ခိဏ’’န္တိ။ ဣတော မနုသ္သတ္တာ မနုသ္သတ္တဘာဝတော စုတာ ပဋိသန္ဓိဝသေန သဂ္ဂံ ဂစ္ဆန္တိ ဒာယကာ။ ကာမကာမိနောတိ ကာမေတဗ္ဗာနံ ဥဠာရာနံ ဒေဝဘောဂာနံ ပဋိလဒ္ဓရူပဝိဘဝေန ကမ္မုနာ ဥပဂမနေ သာဓုကာရိတာယ ကာမကာမိနော သဗ္ဗကာမသမင္ဂိနော။ မောဒန္တိ ယထာရုစိ ပရိစာရေန္တီတိ အတ္ထော။
Mahapphalabhāvakaraṇato dakkhiṇaṃ arahantīti dakkhiṇeyyā, sammāpaṭipannā, tesu dakkhiṇeyyesu. Dakkhiṇaṃ paralokaṃ saddahitvā dātabbaṃ deyyadhammaṃ yathā taṃ dānaṃ hoti mahādānaṃ, evaṃ datvā. Atha vā bahuno annaṃ datvā, kathaṃ pana annaṃ dātabbanti āha ‘‘dakkhiṇeyyesu dakkhiṇa’’nti. Ito manussattā manussattabhāvato cutā paṭisandhivasena saggaṃ gacchanti dāyakā. Kāmakāminoti kāmetabbānaṃ uḷārānaṃ devabhogānaṃ paṭiladdharūpavibhavena kammunā upagamane sādhukāritāya kāmakāmino sabbakāmasamaṅgino. Modanti yathāruci paricārentīti attho.
ဆဋ္ဌသုတ္တဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Chaṭṭhasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ဣတိဝုတ္တကပာဠိ • Itivuttakapāḷi / ၆. ဒာနသုတ္တံ • 6. Dānasuttaṃ
