Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya |
൫. ദന്തഭൂമിസുത്തം
5. Dantabhūmisuttaṃ
൨൧൩. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ രാജഗഹേ വിഹരതി വേളുവനേ കലന്ദകനിവാപേ. തേന ഖോ പന സമയേന അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ അരഞ്ഞകുടികായം വിഹരതി. അഥ ഖോ ജയസേനോ രാജകുമാരോ ജങ്ഘാവിഹാരം അനുചങ്കമമാനോ അനുവിചരമാനോ യേന അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ അചിരവതേന സമണുദ്ദേസേന സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ ജയസേനോ രാജകുമാരോ അചിരവതം സമണുദ്ദേസം ഏതദവോച –
213. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena aciravato samaṇuddeso araññakuṭikāyaṃ viharati. Atha kho jayaseno rājakumāro jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno yena aciravato samaṇuddeso tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā aciravatena samaṇuddesena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho jayaseno rājakumāro aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca –
‘‘സുതം മേതം, ഭോ അഗ്ഗിവേസ്സന – ‘ഇധ ഭിക്ഖു അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ ഫുസേയ്യ ചിത്തസ്സ ഏകഗ്ഗത’ന്തി. ‘ഏവമേതം, രാജകുമാര, ഏവമേതം, രാജകുമാര. ഇധ ഭിക്ഖു അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ ഫുസേയ്യ ചിത്തസ്സ ഏകഗ്ഗത’ന്തി. ‘സാധു മേ ഭവം അഗ്ഗിവേസ്സനോ യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം ദേസേതൂ’തി. ‘ന ഖോ തേ അഹം, രാജകുമാര, സക്കോമി യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം ദേസേതും. അഹഞ്ച ഹി തേ, രാജകുമാര, യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം ദേസേയ്യം, ത്വഞ്ച മേ ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ന ആജാനേയ്യാസി; സോ മമസ്സ കിലമഥോ, സാ മമസ്സ വിഹേസാ’തി. ‘ദേസേതു മേ ഭവം അഗ്ഗിവേസ്സനോ യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം. അപ്പേവനാമാഹം ഭോതോ അഗ്ഗിവേസ്സനസ്സ ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനേയ്യ’ന്തി. ‘ദേസേയ്യം ഖോ തേ അഹം, രാജകുമാര, യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം. സചേ മേ ത്വം ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനേയ്യാസി, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ മേ ത്വം ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനേയ്യാസി, യഥാസകേ തിട്ഠേയ്യാസി, ന മം തത്ഥ ഉത്തരിം പടിപുച്ഛേയ്യാസീ’തി. ‘ദേസേതു മേ ഭവം അഗ്ഗിവേസ്സനോ യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം. സചേ അഹം ഭോതോ അഗ്ഗിവേസ്സനസ്സ ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനിസ്സാമി 1, ഇച്ചേതം കുസലം; നോ ചേ അഹം ഭോതോ അഗ്ഗിവേസ്സനസ്സ ഭാസിതസ്സ അത്ഥം ആജാനിസ്സാമി, യഥാസകേ തിട്ഠിസ്സാമി 2, നാഹം തത്ഥ ഭവന്തം അഗ്ഗിവേസ്സനം ഉത്തരിം പടിപുച്ഛിസ്സാമീ’’’തി.
‘‘Sutaṃ metaṃ, bho aggivessana – ‘idha bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggata’nti. ‘Evametaṃ, rājakumāra, evametaṃ, rājakumāra. Idha bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggata’nti. ‘Sādhu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desetū’ti. ‘Na kho te ahaṃ, rājakumāra, sakkomi yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desetuṃ. Ahañca hi te, rājakumāra, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ deseyyaṃ, tvañca me bhāsitassa atthaṃ na ājāneyyāsi; so mamassa kilamatho, sā mamassa vihesā’ti. ‘Desetu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ. Appevanāmāhaṃ bhoto aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājāneyya’nti. ‘Deseyyaṃ kho te ahaṃ, rājakumāra, yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ. Sace me tvaṃ bhāsitassa atthaṃ ājāneyyāsi, iccetaṃ kusalaṃ; no ce me tvaṃ bhāsitassa atthaṃ ājāneyyāsi, yathāsake tiṭṭheyyāsi, na maṃ tattha uttariṃ paṭipuccheyyāsī’ti. ‘Desetu me bhavaṃ aggivessano yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ. Sace ahaṃ bhoto aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmi 3, iccetaṃ kusalaṃ; no ce ahaṃ bhoto aggivessanassa bhāsitassa atthaṃ ājānissāmi, yathāsake tiṭṭhissāmi 4, nāhaṃ tattha bhavantaṃ aggivessanaṃ uttariṃ paṭipucchissāmī’’’ti.
൨൧൪. അഥ ഖോ അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ ജയസേനസ്സ രാജകുമാരസ്സ യഥാസുതം യഥാപരിയത്തം ധമ്മം ദേസേസി. ഏവം വുത്തേ, ജയസേനോ രാജകുമാരോ അചിരവതം സമണുദ്ദേസം ഏതദവോച – ‘‘അട്ഠാനമേതം, ഭോ അഗ്ഗിവേസ്സന, അനവകാസോ യം ഭിക്ഖു അപ്പമത്തോ ആതാപീ പഹിതത്തോ വിഹരന്തോ ഫുസേയ്യ ചിത്തസ്സ ഏകഗ്ഗത’’ന്തി. അഥ ഖോ ജയസേനോ രാജകുമാരോ അചിരവതസ്സ സമണുദ്ദേസസ്സ അട്ഠാനതഞ്ച അനവകാസതഞ്ച പവേദേത്വാ ഉട്ഠായാസനാ പക്കാമി.
214. Atha kho aciravato samaṇuddeso jayasenassa rājakumārassa yathāsutaṃ yathāpariyattaṃ dhammaṃ desesi. Evaṃ vutte, jayaseno rājakumāro aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca – ‘‘aṭṭhānametaṃ, bho aggivessana, anavakāso yaṃ bhikkhu appamatto ātāpī pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggata’’nti. Atha kho jayaseno rājakumāro aciravatassa samaṇuddesassa aṭṭhānatañca anavakāsatañca pavedetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.
അഥ ഖോ അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ അചിരപക്കന്തേ ജയസേനേ രാജകുമാരേ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ യാവതകോ അഹോസി ജയസേനേന രാജകുമാരേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപോ തം സബ്ബം ഭഗവതോ ആരോചേസി.
Atha kho aciravato samaṇuddeso acirapakkante jayasene rājakumāre yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho aciravato samaṇuddeso yāvatako ahosi jayasenena rājakumārena saddhiṃ kathāsallāpo taṃ sabbaṃ bhagavato ārocesi.
ഏവം വുത്തേ, ഭഗവാ അചിരവതം സമണുദ്ദേസം ഏതദവോച – ‘‘തം കുതേത്ഥ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ലബ്ഭാ. യം തം നേക്ഖമ്മേന ഞാതബ്ബം നേക്ഖമ്മേന ദട്ഠബ്ബം നേക്ഖമ്മേന പത്തബ്ബം നേക്ഖമ്മേന സച്ഛികാതബ്ബം തം വത ജയസേനോ രാജകുമാരോ കാമമജ്ഝേ വസന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ കാമവിതക്കേഹി ഖജ്ജമാനോ കാമപരിളാഹേന പരിഡയ്ഹമാനോ കാമപരിയേസനായ ഉസ്സുകോ 5 ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീ’’തി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.
Evaṃ vutte, bhagavā aciravataṃ samaṇuddesaṃ etadavoca – ‘‘taṃ kutettha, aggivessana, labbhā. Yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ nekkhammena daṭṭhabbaṃ nekkhammena pattabbaṃ nekkhammena sacchikātabbaṃ taṃ vata jayaseno rājakumāro kāmamajjhe vasanto kāme paribhuñjanto kāmavitakkehi khajjamāno kāmapariḷāhena pariḍayhamāno kāmapariyesanāya ussuko 6 ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatī’’ti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
൨൧൫. ‘‘സേയ്യഥാപിസ്സു, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാ വാ ഗോദമ്മാ വാ സുദന്താ സുവിനീതാ, ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാ വാ ഗോദമ്മാ വാ അദന്താ അവിനീതാ. തം കിം മഞ്ഞസി, അഗ്ഗിവേസ്സന, യേ തേ ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാ വാ ഗോദമ്മാ വാ സുദന്താ സുവിനീതാ, അപി നു തേ ദന്താവ ദന്തകാരണം ഗച്ഛേയ്യും, ദന്താവ ദന്തഭൂമിം സമ്പാപുണേയ്യു’’ന്തി? ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’. ‘‘യേ പന തേ ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാ വാ ഗോദമ്മാ വാ അദന്താ അവിനീതാ, അപി നു തേ അദന്താവ ദന്തകാരണം ഗച്ഛേയ്യും, അദന്താവ ദന്തഭൂമിം സമ്പാപുണേയ്യും, സേയ്യഥാപി തേ ദ്വേ ഹത്ഥിദമ്മാ വാ അസ്സദമ്മാ വാ ഗോദമ്മാ വാ സുദന്താ സുവിനീതാ’’തി? ‘‘നോ ഹേതം, ഭന്തേ’’. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, യം തം നേക്ഖമ്മേന ഞാതബ്ബം നേക്ഖമ്മേന ദട്ഠബ്ബം നേക്ഖമ്മേന പത്തബ്ബം നേക്ഖമ്മേന സച്ഛികാതബ്ബം തം വത ജയസേനോ രാജകുമാരോ കാമമജ്ഝേ വസന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ കാമവിതക്കേഹി ഖജ്ജമാനോ കാമപരിളാഹേന പരിഡയ്ഹമാനോ കാമപരിയേസനായ ഉസ്സുകോ ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീ’’തി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.
215. ‘‘Seyyathāpissu, aggivessana, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā. Taṃ kiṃ maññasi, aggivessana, ye te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā, api nu te dantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ, dantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyu’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’. ‘‘Ye pana te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā avinītā, api nu te adantāva dantakāraṇaṃ gaccheyyuṃ, adantāva dantabhūmiṃ sampāpuṇeyyuṃ, seyyathāpi te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinītā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’. ‘‘Evameva kho, aggivessana, yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ nekkhammena daṭṭhabbaṃ nekkhammena pattabbaṃ nekkhammena sacchikātabbaṃ taṃ vata jayaseno rājakumāro kāmamajjhe vasanto kāme paribhuñjanto kāmavitakkehi khajjamāno kāmapariḷāhena pariḍayhamāno kāmapariyesanāya ussuko ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatī’’ti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
൨൧൬. ‘‘സേയ്യഥാപി , അഗ്ഗിവേസ്സന, ഗാമസ്സ വാ നിഗമസ്സ വാ അവിദൂരേ മഹാപബ്ബതോ. തമേനം ദ്വേ സഹായകാ തമ്ഹാ ഗാമാ വാ നിഗമാ വാ നിക്ഖമിത്വാ ഹത്ഥവിലങ്ഘകേന യേന സോ പബ്ബതോ തേനുപസങ്കമേയ്യും; ഉപസങ്കമിത്വാ ഏകോ സഹായകോ ഹേട്ഠാ പബ്ബതപാദേ തിട്ഠേയ്യ, ഏകോ സഹായകോ ഉപരിപബ്ബതം ആരോഹേയ്യ. തമേനം ഹേട്ഠാ പബ്ബതപാദേ ഠിതോ സഹായകോ ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതം സഹായകം ഏവം വേദയ്യ – ‘യം, സമ്മ, കിം ത്വം പസ്സസി ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ’തി? സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘പസ്സാമി ഖോ അഹം, സമ്മ, ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ ആരാമരാമണേയ്യകം വനരാമണേയ്യകം ഭൂമിരാമണേയ്യകം പോക്ഖരണീരാമണേയ്യക’’’ന്തി.
216. ‘‘Seyyathāpi , aggivessana, gāmassa vā nigamassa vā avidūre mahāpabbato. Tamenaṃ dve sahāyakā tamhā gāmā vā nigamā vā nikkhamitvā hatthavilaṅghakena yena so pabbato tenupasaṅkameyyuṃ; upasaṅkamitvā eko sahāyako heṭṭhā pabbatapāde tiṭṭheyya, eko sahāyako uparipabbataṃ āroheyya. Tamenaṃ heṭṭhā pabbatapāde ṭhito sahāyako uparipabbate ṭhitaṃ sahāyakaṃ evaṃ vedayya – ‘yaṃ, samma, kiṃ tvaṃ passasi uparipabbate ṭhito’ti? So evaṃ vadeyya – ‘passāmi kho ahaṃ, samma, uparipabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’’’nti.
‘‘സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, സമ്മ , അനവകാസോ യം ത്വം ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ പസ്സേയ്യാസി ആരാമരാമണേയ്യകം വനരാമണേയ്യകം ഭൂമിരാമണേയ്യകം പോക്ഖരണീരാമണേയ്യക’ന്തി. തമേനം ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ സഹായകോ ഹേട്ഠിമപബ്ബതപാദം ഓരോഹിത്വാ തം സഹായകം ബാഹായം ഗഹേത്വാ ഉപരിപബ്ബതം ആരോപേത്വാ മുഹുത്തം അസ്സാസേത്വാ ഏവം വദേയ്യ – ‘യം, സമ്മ, കിം ത്വം പസ്സസി ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ’തി? സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘പസ്സാമി ഖോ അഹം, സമ്മ, ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ ആരാമരാമണേയ്യകം വനരാമണേയ്യകം ഭൂമിരാമണേയ്യകം പോക്ഖരണീരാമണേയ്യക’’’ന്തി .
‘‘So evaṃ vadeyya – ‘aṭṭhānaṃ kho etaṃ, samma , anavakāso yaṃ tvaṃ uparipabbate ṭhito passeyyāsi ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. Tamenaṃ uparipabbate ṭhito sahāyako heṭṭhimapabbatapādaṃ orohitvā taṃ sahāyakaṃ bāhāyaṃ gahetvā uparipabbataṃ āropetvā muhuttaṃ assāsetvā evaṃ vadeyya – ‘yaṃ, samma, kiṃ tvaṃ passasi uparipabbate ṭhito’ti? So evaṃ vadeyya – ‘passāmi kho ahaṃ, samma, uparipabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’’’nti .
‘‘സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘ഇദാനേവ ഖോ തേ, സമ്മ, ഭാസിതം – മയം ഏവം ആജാനാമ – അട്ഠാനം ഖോ ഏതം സമ്മ, അനവകാസോ യം ത്വം ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ പസ്സേയ്യാസി ആരാമരാമണേയ്യകം വനരാമണേയ്യകം ഭൂമിരാമണേയ്യകം പോക്ഖരണീരാമണേയ്യക’ന്തി. ഇദാനേവ ച പന തേ ഭാസിതം മയം ഏവം ആജാനാമ – ‘പസ്സാമി ഖോ അഹം, സമ്മ, ഉപരിപബ്ബതേ ഠിതോ ആരാമരാമണേയ്യകം വനരാമണേയ്യകം ഭൂമിരാമണേയ്യകം പോക്ഖരണീരാമണേയ്യക’ന്തി. സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘തഥാ ഹി പനാഹം, സമ്മ, ഇമിനാ മഹതാ പബ്ബതേന ആവുതോ 7 ദട്ഠേയ്യം നാദ്ദസ’’’ന്തി.
‘‘So evaṃ vadeyya – ‘idāneva kho te, samma, bhāsitaṃ – mayaṃ evaṃ ājānāma – aṭṭhānaṃ kho etaṃ samma, anavakāso yaṃ tvaṃ uparipabbate ṭhito passeyyāsi ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. Idāneva ca pana te bhāsitaṃ mayaṃ evaṃ ājānāma – ‘passāmi kho ahaṃ, samma, uparipabbate ṭhito ārāmarāmaṇeyyakaṃ vanarāmaṇeyyakaṃ bhūmirāmaṇeyyakaṃ pokkharaṇīrāmaṇeyyaka’nti. So evaṃ vadeyya – ‘tathā hi panāhaṃ, samma, iminā mahatā pabbatena āvuto 8 daṭṭheyyaṃ nāddasa’’’nti.
‘‘അതോ മഹന്തതരേന, അഗ്ഗിവേസ്സന, അവിജ്ജാഖന്ധേന ജയസേനോ രാജകുമാരോ ആവുതോ നിവുതോ 9 ഓഫുടോ 10 പരിയോനദ്ധോ. സോ വത യം തം നേക്ഖമ്മേന ഞാതബ്ബം നേക്ഖമ്മേന ദട്ഠബ്ബം നേക്ഖമ്മേന പത്തബ്ബം നേക്ഖമ്മേന സച്ഛികാതബ്ബം തം വത ജയസേനോ രാജകുമാരോ കാമമജ്ഝേ വസന്തോ കാമേ പരിഭുഞ്ജന്തോ കാമവിതക്കേഹി ഖജ്ജമാനോ കാമപരിളാഹേന പരിഡയ്ഹമാനോ കാമപരിയേസനായ ഉസ്സുകോ ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി . സചേ ഖോ തം, അഗ്ഗിവേസ്സന, ജയസേനസ്സ രാജകുമാരസ്സ ഇമാ ദ്വേ ഉപമാ പടിഭായേയ്യും 11, അനച്ഛരിയം തേ ജയസേനോ രാജകുമാരോ പസീദേയ്യ, പസന്നോ ച തേ പസന്നാകാരം കരേയ്യാ’’തി. ‘‘കുതോ പന മം, ഭന്തേ, ജയസേനസ്സ രാജകുമാരസ്സ ഇമാ ദ്വേ ഉപമാ പടിഭായിസ്സന്തി 12 അനച്ഛരിയാ പുബ്ബേ അസ്സുതപുബ്ബാ, സേയ്യഥാപി ഭഗവന്ത’’ന്തി?
‘‘Ato mahantatarena, aggivessana, avijjākhandhena jayaseno rājakumāro āvuto nivuto 13 ophuṭo 14 pariyonaddho. So vata yaṃ taṃ nekkhammena ñātabbaṃ nekkhammena daṭṭhabbaṃ nekkhammena pattabbaṃ nekkhammena sacchikātabbaṃ taṃ vata jayaseno rājakumāro kāmamajjhe vasanto kāme paribhuñjanto kāmavitakkehi khajjamāno kāmapariḷāhena pariḍayhamāno kāmapariyesanāya ussuko ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati . Sace kho taṃ, aggivessana, jayasenassa rājakumārassa imā dve upamā paṭibhāyeyyuṃ 15, anacchariyaṃ te jayaseno rājakumāro pasīdeyya, pasanno ca te pasannākāraṃ kareyyā’’ti. ‘‘Kuto pana maṃ, bhante, jayasenassa rājakumārassa imā dve upamā paṭibhāyissanti 16 anacchariyā pubbe assutapubbā, seyyathāpi bhagavanta’’nti?
൨൧൭. ‘‘സേയ്യഥാപി , അഗ്ഗിവേസ്സന, രാജാ ഖത്തിയോ മുദ്ധാവസിത്തോ നാഗവനികം ആമന്തേതി – ‘ഏഹി ത്വം, സമ്മ നാഗവനിക, രഞ്ഞോ നാഗം അഭിരുഹിത്വാ നാഗവനം പവിസിത്വാ ആരഞ്ഞകം നാഗം അതിപസ്സിത്വാ രഞ്ഞോ നാഗസ്സ ഗീവായം ഉപനിബന്ധാഹീ’തി. ‘ഏവം, ദേവാ’തി ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, നാഗവനികോ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ പടിസ്സുത്വാ രഞ്ഞോ നാഗം അഭിരുഹിത്വാ നാഗവനം പവിസിത്വാ ആരഞ്ഞകം നാഗം അതിപസ്സിത്വാ രഞ്ഞോ നാഗസ്സ ഗീവായം ഉപനിബന്ധതി. തമേനം രഞ്ഞോ നാഗോ അബ്ഭോകാസം നീഹരതി. ഏത്താവതാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ അബ്ഭോകാസം ഗതോ ഹോതി. ഏത്ഥഗേധാ 17 ഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകാ നാഗാ യദിദം – നാഗവനം. തമേനം നാഗവനികോ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ ആരോചേസി – ‘അബ്ഭോകാസഗതോ ഖോ 18, ദേവ, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ’തി. അഥ ഖോ അഗ്ഗിവേസ്സന, തമേനം രാജാ ഖത്തിയോ മുദ്ധാവസിത്തോ ഹത്ഥിദമകം ആമന്തേസി – ‘ഏഹി ത്വം, സമ്മ ഹത്ഥിദമക, ആരഞ്ഞകം നാഗം ദമയാഹി ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സീലാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സരസങ്കപ്പാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ ദരഥകിലമഥപരിളാഹാനം അഭിനിമ്മദനായ ഗാമന്തേ അഭിരമാപനായ മനുസ്സകന്തേസു സീലേസു സമാദപനായാ’’’തി 19.
217. ‘‘Seyyathāpi , aggivessana, rājā khattiyo muddhāvasitto nāgavanikaṃ āmanteti – ‘ehi tvaṃ, samma nāgavanika, rañño nāgaṃ abhiruhitvā nāgavanaṃ pavisitvā āraññakaṃ nāgaṃ atipassitvā rañño nāgassa gīvāyaṃ upanibandhāhī’ti. ‘Evaṃ, devā’ti kho, aggivessana, nāgavaniko rañño khattiyassa muddhāvasittassa paṭissutvā rañño nāgaṃ abhiruhitvā nāgavanaṃ pavisitvā āraññakaṃ nāgaṃ atipassitvā rañño nāgassa gīvāyaṃ upanibandhati. Tamenaṃ rañño nāgo abbhokāsaṃ nīharati. Ettāvatā kho, aggivessana, āraññako nāgo abbhokāsaṃ gato hoti. Etthagedhā 20 hi, aggivessana, āraññakā nāgā yadidaṃ – nāgavanaṃ. Tamenaṃ nāgavaniko rañño khattiyassa muddhāvasittassa ārocesi – ‘abbhokāsagato kho 21, deva, āraññako nāgo’ti. Atha kho aggivessana, tamenaṃ rājā khattiyo muddhāvasitto hatthidamakaṃ āmantesi – ‘ehi tvaṃ, samma hatthidamaka, āraññakaṃ nāgaṃ damayāhi āraññakānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya gāmante abhiramāpanāya manussakantesu sīlesu samādapanāyā’’’ti 22.
‘‘‘ഏവം , ദേവാ’തി ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഹത്ഥിദമകോ രഞ്ഞോ ഖത്തിയസ്സ മുദ്ധാവസിത്തസ്സ പടിസ്സുത്വാ മഹന്തം ഥമ്ഭം പഥവിയം നിഖണിത്വാ ആരഞ്ഞകസ്സ നാഗസ്സ ഗീവായം ഉപനിബന്ധതി ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സീലാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സരസങ്കപ്പാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ ദരഥകിലമഥപരിളാഹാനം അഭിനിമ്മദനായ ഗാമന്തേ അഭിരമാപനായ മനുസ്സകന്തേസു സീലേസു സമാദപനായ. തമേനം ഹത്ഥിദമകോ യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനീയാ ഹദയങ്ഗമാ പോരീ ബഹുജനകന്താ ബഹുജനമനാപാ തഥാരൂപാഹി വാചാഹി സമുദാചരതി. യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഹത്ഥിദമകസ്സ യാ സാ വാചാ നേലാ കണ്ണസുഖാ പേമനീയാ ഹദയങ്ഗമാ പോരീ ബഹുജനകന്താ ബഹുജനമനാപാ തഥാരൂപാഹി വാചാഹി സമുദാചരിയമാനോ സുസ്സൂസതി, സോതം ഓദഹതി, അഞ്ഞാ ചിത്തം ഉപട്ഠാപേതി; തമേനം ഹത്ഥിദമകോ ഉത്തരി തിണഘാസോദകം അനുപ്പവേച്ഛതി.
‘‘‘Evaṃ , devā’ti kho, aggivessana, hatthidamako rañño khattiyassa muddhāvasittassa paṭissutvā mahantaṃ thambhaṃ pathaviyaṃ nikhaṇitvā āraññakassa nāgassa gīvāyaṃ upanibandhati āraññakānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya gāmante abhiramāpanāya manussakantesu sīlesu samādapanāya. Tamenaṃ hatthidamako yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpāhi vācāhi samudācarati. Yato kho, aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa yā sā vācā nelā kaṇṇasukhā pemanīyā hadayaṅgamā porī bahujanakantā bahujanamanāpā tathārūpāhi vācāhi samudācariyamāno sussūsati, sotaṃ odahati, aññā cittaṃ upaṭṭhāpeti; tamenaṃ hatthidamako uttari tiṇaghāsodakaṃ anuppavecchati.
‘‘യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഹത്ഥിദമകസ്സ തിണഘാസോദകം പടിഗ്ഗണ്ഹാതി, തത്ര ഹത്ഥിദമകസ്സ ഏവം ഹോതി – ‘ജീവിസ്സതി ഖോ 23 ദാനി ആരഞ്ഞകോ 24 നാഗോ’തി. തമേനം ഹത്ഥിദമകോ ഉത്തരി കാരണം കാരേതി – ‘ആദിയ, ഭോ, നിക്ഖിപ, ഭോ’തി. യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഹത്ഥിദമകസ്സ ആദാനനിക്ഖേപേ വചനകരോ ഹോതി ഓവാദപ്പടികരോ, തമേനം ഹത്ഥിദമകോ ഉത്തരി കാരണം കാരേതി – ‘അഭിക്കമ, ഭോ, പടിക്കമ, ഭോ’തി. യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഹത്ഥിദമകസ്സ അഭിക്കമപടിക്കമവചനകരോ ഹോതി ഓവാദപ്പടികരോ, തമേനം ഹത്ഥിദമകോ ഉത്തരി കാരണം കാരേതി – ‘ഉട്ഠഹ, ഭോ, നിസീദ, ഭോ’തി. യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഹത്ഥിദമകസ്സ ഉട്ഠാനനിസജ്ജായ വചനകരോ ഹോതി ഓവാദപ്പടികരോ, തമേനം ഹത്ഥിദമകോ ഉത്തരി ആനേഞ്ജം നാമ കാരണം കാരേതി, മഹന്തസ്സ ഫലകം സോണ്ഡായ ഉപനിബന്ധതി, തോമരഹത്ഥോ ച പുരിസോ ഉപരിഗീവായ നിസിന്നോ ഹോതി, സമന്തതോ ച തോമരഹത്ഥാ പുരിസാ പരിവാരേത്വാ ഠിതാ ഹോന്തി, ഹത്ഥിദമകോ ച ദീഘതോമരയട്ഠിം ഗഹേത്വാ പുരതോ ഠിതോ ഹോതി. സോ ആനേഞ്ജം കാരണം കാരിയമാനോ നേവ പുരിമേ പാദേ ചോപേതി ന പച്ഛിമേ പാദേ ചോപേതി, ന പുരിമകായം ചോപേതി ന പച്ഛിമകായം ചോപേതി, ന സീസം ചോപേതി, ന കണ്ണേ ചോപേതി, ന ദന്തേ ചോപേതി , ന നങ്ഗുട്ഠം ചോപേതി, ന സോണ്ഡം ചോപേതി. സോ ഹോതി ആരഞ്ഞകോ നാഗോ ഖമോ സത്തിപ്പഹാരാനം അസിപ്പഹാരാനം ഉസുപ്പഹാരാനം സരപത്തപ്പഹാരാനം 25 ഭേരിപണവവംസസങ്ഖഡിണ്ഡിമനിന്നാദസദ്ദാനം 26 സബ്ബവങ്കദോസനിഹിതനിന്നീതകസാവോ രാജാരഹോ രാജഭോഗ്ഗോ രഞ്ഞോ അങ്ഗന്തേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.
‘‘Yato kho, aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa tiṇaghāsodakaṃ paṭiggaṇhāti, tatra hatthidamakassa evaṃ hoti – ‘jīvissati kho 27 dāni āraññako 28 nāgo’ti. Tamenaṃ hatthidamako uttari kāraṇaṃ kāreti – ‘ādiya, bho, nikkhipa, bho’ti. Yato kho, aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa ādānanikkhepe vacanakaro hoti ovādappaṭikaro, tamenaṃ hatthidamako uttari kāraṇaṃ kāreti – ‘abhikkama, bho, paṭikkama, bho’ti. Yato kho, aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa abhikkamapaṭikkamavacanakaro hoti ovādappaṭikaro, tamenaṃ hatthidamako uttari kāraṇaṃ kāreti – ‘uṭṭhaha, bho, nisīda, bho’ti. Yato kho, aggivessana, āraññako nāgo hatthidamakassa uṭṭhānanisajjāya vacanakaro hoti ovādappaṭikaro, tamenaṃ hatthidamako uttari āneñjaṃ nāma kāraṇaṃ kāreti, mahantassa phalakaṃ soṇḍāya upanibandhati, tomarahattho ca puriso uparigīvāya nisinno hoti, samantato ca tomarahatthā purisā parivāretvā ṭhitā honti, hatthidamako ca dīghatomarayaṭṭhiṃ gahetvā purato ṭhito hoti. So āneñjaṃ kāraṇaṃ kāriyamāno neva purime pāde copeti na pacchime pāde copeti, na purimakāyaṃ copeti na pacchimakāyaṃ copeti, na sīsaṃ copeti, na kaṇṇe copeti, na dante copeti , na naṅguṭṭhaṃ copeti, na soṇḍaṃ copeti. So hoti āraññako nāgo khamo sattippahārānaṃ asippahārānaṃ usuppahārānaṃ sarapattappahārānaṃ 29 bheripaṇavavaṃsasaṅkhaḍiṇḍimaninnādasaddānaṃ 30 sabbavaṅkadosanihitaninnītakasāvo rājāraho rājabhoggo rañño aṅganteva saṅkhaṃ gacchati.
൨൧൮. ‘‘ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഇധ തഥാഗതോ ലോകേ ഉപ്പജ്ജതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ വിജ്ജാചരണസമ്പന്നോ സുഗതോ ലോകവിദൂ അനുത്തരോ പുരിസദമ്മസാരഥി സത്ഥാ ദേവമനുസ്സാനം ബുദ്ധോ ഭഗവാ. സോ ഇമം ലോകം സദേവകം സമാരകം സബ്രഹ്മകം സസ്സമണബ്രാഹ്മണിം പജം സദേവമനുസ്സം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ പവേദേതി. സോ ധമ്മം ദേസേതി ആദികല്യാണം മജ്ഝേകല്യാണം പരിയോസാനകല്യാണം സാത്ഥം സബ്യഞ്ജനം, കേവലപരിപുണ്ണം പരിസുദ്ധം ബ്രഹ്മചരിയം പകാസേതി. തം ധമ്മം സുണാതി ഗഹപതി വാ ഗഹപതിപുത്തോ വാ അഞ്ഞതരസ്മിം വാ കുലേ പച്ചാജാതോ. സോ തം ധമ്മം സുത്വാ തഥാഗതേ സദ്ധം പടിലഭതി. സോ തേന സദ്ധാപടിലാഭേന സമന്നാഗതോ ഇതി പടിസഞ്ചിക്ഖതി – ‘സമ്ബാധോ ഘരാവാസോ രജാപഥോ, അബ്ഭോകാസോ പബ്ബജ്ജാ. നയിദം സുകരം അഗാരം അജ്ഝാവസതാ ഏകന്തപരിപുണ്ണം ഏകന്തപരിസുദ്ധം സങ്ഖലിഖിതം ബ്രഹ്മചരിയം ചരിതും. യംനൂനാഹം കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജേയ്യ’ന്തി.
218. ‘‘Evameva kho, aggivessana, idha tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ, kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajāpatho, abbhokāso pabbajjā. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti.
‘‘സോ അപരേന സമയേന അപ്പം വാ ഭോഗക്ഖന്ധം പഹായ മഹന്തം വാ ഭോഗക്ഖന്ധം പഹായ അപ്പം വാ ഞാതിപരിവട്ടം പഹായ മഹന്തം വാ ഞാതിപരിവട്ടം പഹായ കേസമസ്സും ഓഹാരേത്വാ കാസായാനി വത്ഥാനി അച്ഛാദേത്വാ അഗാരസ്മാ അനഗാരിയം പബ്ബജതി. ഏത്താവതാ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, അരിയസാവകോ അബ്ഭോകാസഗതോ ഹോതി. ഏത്ഥഗേധാ ഹി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ദേവമനുസ്സാ യദിദം – പഞ്ച കാമഗുണാ. തമേനം തഥാഗതോ ഉത്തരിം വിനേതി – ‘ഏഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, സീലവാ ഹോഹി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരാഹി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ, അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖസ്സു സിക്ഖാപദേസൂ’’’തി.
‘‘So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. Ettāvatā kho, aggivessana, ariyasāvako abbhokāsagato hoti. Etthagedhā hi, aggivessana, devamanussā yadidaṃ – pañca kāmaguṇā. Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, sīlavā hohi, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharāhi ācāragocarasampanno, aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhassu sikkhāpadesū’’’ti.
‘‘യതോ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, അരിയസാവകോ സീലവാ ഹോതി, പാതിമോക്ഖസംവരസംവുതോ വിഹരതി ആചാരഗോചരസമ്പന്നോ അണുമത്തേസു വജ്ജേസു ഭയദസ്സാവീ, സമാദായ സിക്ഖതി സിക്ഖാപദേസു, തമേനം തഥാഗതോ ഉത്തരിം വിനേതി – ‘ഏഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, ഇന്ദ്രിയേസു ഗുത്തദ്വാരോ ഹോഹി, ചക്ഖുനാ രൂപം ദിസ്വാ മാ നിമിത്തഗ്ഗാഹീ…പേ॰… (യഥാ ഗണകമോഗ്ഗല്ലാനസുത്തന്തേ, ഏവം വിത്ഥാരേതബ്ബാനി.)
‘‘Yato kho, aggivessana, ariyasāvako sīlavā hoti, pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, indriyesu guttadvāro hohi, cakkhunā rūpaṃ disvā mā nimittaggāhī…pe… (yathā gaṇakamoggallānasuttante, evaṃ vitthāretabbāni.)
൨൧൯. ‘‘സോ ഇമേ പഞ്ച നീവരണേ പഹായ ചേതസോ ഉപക്കിലേസേ പഞ്ഞായ ദുബ്ബലീകരണേ കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരതി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാദോമനസ്സം. വേദനാസു…പേ॰… ചിത്തേ…പേ॰… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരതി ആതാപീ സമ്പജാനോ സതിമാ വിനേയ്യ ലോകേ അഭിജ്ഝാദോമനസ്സം. സേയ്യഥാപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഹത്ഥിദമകോ മഹന്തം ഥമ്ഭം പഥവിയം നിഖണിത്വാ ആരഞ്ഞകസ്സ നാഗസ്സ ഗീവായം ഉപനിബന്ധതി ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സീലാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ സരസങ്കപ്പാനം അഭിനിമ്മദനായ ആരഞ്ഞകാനഞ്ചേവ ദരഥകിലമഥപരിളാഹാനം അഭിനിമ്മദനായ ഗാമന്തേ അഭിരമാപനായ മനുസ്സകന്തേസു സീലേസു സമാദപനായ; ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, അരിയസാവകസ്സ ഇമേ ചത്താരോ സതിപട്ഠാനാ ചേതസോ ഉപനിബന്ധനാ ഹോന്തി ഗേഹസിതാനഞ്ചേവ സീലാനം അഭിനിമ്മദനായ ഗേഹസിതാനഞ്ചേവ സരസങ്കപ്പാനം അഭിനിമ്മദനായ ഗേഹസിതാനഞ്ചേവ ദരഥകിലമഥപരിളാഹാനം അഭിനിമ്മദനായ ഞായസ്സ അധിഗമായ നിബ്ബാനസ്സ സച്ഛികിരിയായ.
219. ‘‘So ime pañca nīvaraṇe pahāya cetaso upakkilese paññāya dubbalīkaraṇe kāye kāyānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Vedanāsu…pe… citte…pe… dhammesu dhammānupassī viharati ātāpī sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaṃ. Seyyathāpi, aggivessana, hatthidamako mahantaṃ thambhaṃ pathaviyaṃ nikhaṇitvā āraññakassa nāgassa gīvāyaṃ upanibandhati āraññakānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya āraññakānañceva darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya gāmante abhiramāpanāya manussakantesu sīlesu samādapanāya; evameva kho, aggivessana, ariyasāvakassa ime cattāro satipaṭṭhānā cetaso upanibandhanā honti gehasitānañceva sīlānaṃ abhinimmadanāya gehasitānañceva sarasaṅkappānaṃ abhinimmadanāya gehasitānañceva darathakilamathapariḷāhānaṃ abhinimmadanāya ñāyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya.
൨൨൦. ‘‘തമേനം തഥാഗതോ ഉത്തരിം വിനേതി – ‘ഏഹി ത്വം, ഭിക്ഖു, കായേ കായാനുപസ്സീ വിഹരാഹി , മാ ച കാമൂപസംഹിതം വിതക്കം വിതക്കേസി. വേദനാസു… ചിത്തേ… ധമ്മേസു ധമ്മാനുപസ്സീ വിഹരാഹി, മാ ച കാമൂപസംഹിതം വിതക്കം വിതക്കേസീ’’’തി.
220. ‘‘Tamenaṃ tathāgato uttariṃ vineti – ‘ehi tvaṃ, bhikkhu, kāye kāyānupassī viharāhi , mā ca kāmūpasaṃhitaṃ vitakkaṃ vitakkesi. Vedanāsu… citte… dhammesu dhammānupassī viharāhi, mā ca kāmūpasaṃhitaṃ vitakkaṃ vitakkesī’’’ti.
‘‘സോ വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ അജ്ഝത്തം സമ്പസാദനം ചേതസോ ഏകോദിഭാവം അവിതക്കം അവിചാരം സമാധിജം പീതിസുഖം ദുതിയം ഝാനം…പേ॰… തതിയം ഝാനം… ചതുത്ഥം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ പുബ്ബേനിവാസാനുസ്സതിഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി, സേയ്യഥിദം – ഏകമ്പി ജാതിം ദ്വേപി ജാതിയോ…പേ॰… ഇതി സാകാരം സഉദ്ദേസം അനേകവിഹിതം പുബ്ബേനിവാസം അനുസ്സരതി.
‘‘So vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati, seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ dvepi jātiyo…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
൨൨൧. ‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ സത്താനം ചുതൂപപാതഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ വിസുദ്ധേന അതിക്കന്തമാനുസകേന സത്തേ പസ്സതി ചവമാനേ ഉപപജ്ജമാനേ ഹീനേ പണീതേ സുവണ്ണേ ദുബ്ബണ്ണേ, സുഗതേ ദുഗ്ഗതേ…പേ॰… യഥാകമ്മൂപഗേ സത്തേ പജാനാതി.
221. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe, sugate duggate…pe… yathākammūpage satte pajānāti.
‘‘സോ ഏവം സമാഹിതേ ചിത്തേ പരിസുദ്ധേ പരിയോദാതേ അനങ്ഗണേ വിഗതൂപക്കിലേസേ മുദുഭൂതേ കമ്മനിയേ ഠിതേ ആനേഞ്ജപ്പത്തേ ആസവാനം ഖയഞാണായ ചിത്തം അഭിനിന്നാമേതി. സോ ‘ഇദം ദുക്ഖ’ന്തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ദുക്ഖസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ദുക്ഖനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി; ‘ഇമേ ആസവാ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ആസവസമുദയോ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ആസവനിരോധോ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി, ‘അയം ആസവനിരോധഗാമിനീ പടിപദാ’തി യഥാഭൂതം പജാനാതി. തസ്സ ഏവം ജാനതോ ഏവം പസ്സതോ കാമാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി, ഭവാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി, അവിജ്ജാസവാപി ചിത്തം വിമുച്ചതി. വിമുത്തസ്മിം വിമുത്തമിതി ഞാണം ഹോതി. ‘ഖീണാ ജാതി, വുസിതം ബ്രഹ്മചരിയം, കതം കരണീയം, നാപരം ഇത്ഥത്തായാ’തി പജാനാതി.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhininnāmeti. So ‘idaṃ dukkha’nti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti; ‘ime āsavā’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavasamudayo’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodho’ti yathābhūtaṃ pajānāti, ‘ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadā’ti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati. Vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
‘‘സോ ഹോതി ഭിക്ഖു ഖമോ സീതസ്സ ഉണ്ഹസ്സ ജിഘച്ഛായ പിപാസായ ഡംസമകസവാതാതപസരീസപസമ്ഫസ്സാനം ദുരുത്താനം ദുരാഗതാനം വചനപഥാനം, ഉപ്പന്നാനം സാരീരികാനം വേദനാനം ദുക്ഖാനം തിബ്ബാനം ഖരാനം കടുകാനം അസാതാനം അമനാപാനം പാണഹരാനം അധിവാസകജാതികോ ഹോതി സബ്ബരാഗദോസമോഹനിഹിതനിന്നീതകസാവോ ആഹുനേയ്യോ പാഹുനേയ്യോ ദക്ഖിണേയ്യോ അഞ്ജലികരണീയോ അനുത്തരം പുഞ്ഞക്ഖേത്തം ലോകസ്സ.
‘‘So hoti bhikkhu khamo sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsapasamphassānaṃ duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ, uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti sabbarāgadosamohanihitaninnītakasāvo āhuneyyo pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa.
൨൨൨. ‘‘മഹല്ലകോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ അദന്തോ അവിനീതോ കാലങ്കരോതി, ‘അദന്തമരണം 31 മഹല്ലകോ രഞ്ഞോ നാഗോ കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; മജ്ഝിമോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ. ദഹരോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ അദന്തോ അവിനീതോ കാലങ്കരോതി , ‘അദന്തമരണം ദഹരോ രഞ്ഞോ നാഗോ കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഥേരോ ചേപി ഭിക്ഖു അഖീണാസവോ കാലങ്കരോതി, ‘അദന്തമരണം ഥേരോ ഭിക്ഖു കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; മജ്ഝിമോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു. നവോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു അഖീണാസവോ കാലങ്കരോതി, ‘അദന്തമരണം നവോ ഭിക്ഖു കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി.
222. ‘‘Mahallako cepi, aggivessana, rañño nāgo adanto avinīto kālaṅkaroti, ‘adantamaraṇaṃ 32 mahallako rañño nāgo kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; majjhimo cepi, aggivessana, rañño nāgo. Daharo cepi, aggivessana, rañño nāgo adanto avinīto kālaṅkaroti , ‘adantamaraṇaṃ daharo rañño nāgo kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; evameva kho, aggivessana, thero cepi bhikkhu akhīṇāsavo kālaṅkaroti, ‘adantamaraṇaṃ thero bhikkhu kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; majjhimo cepi, aggivessana, bhikkhu. Navo cepi, aggivessana, bhikkhu akhīṇāsavo kālaṅkaroti, ‘adantamaraṇaṃ navo bhikkhu kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘മഹല്ലകോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ സുദന്തോ സുവിനീതോ കാലങ്കരോതി, ‘ദന്തമരണം മഹല്ലകോ രഞ്ഞോ നാഗോ കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; മജ്ഝിമോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ… ദഹരോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, രഞ്ഞോ നാഗോ സുദന്തോ സുവിനീതോ കാലങ്കരോതി, ‘ദന്തമരണം ദഹരോ രഞ്ഞോ നാഗോ കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; ഏവമേവ ഖോ, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഥേരോ ചേപി ഭിക്ഖു ഖീണാസവോ കാലങ്കരോതി, ‘ദന്തമരണം ഥേരോ ഭിക്ഖു കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതി; മജ്ഝിമോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു. നവോ ചേപി, അഗ്ഗിവേസ്സന, ഭിക്ഖു ഖീണാസവോ കാലങ്കരോതി, ‘ദന്തമരണം നവോ ഭിക്ഖു കാലങ്കതോ’ത്വേവ സങ്ഖം ഗച്ഛതീ’’തി.
‘‘Mahallako cepi, aggivessana, rañño nāgo sudanto suvinīto kālaṅkaroti, ‘dantamaraṇaṃ mahallako rañño nāgo kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; majjhimo cepi, aggivessana, rañño nāgo… daharo cepi, aggivessana, rañño nāgo sudanto suvinīto kālaṅkaroti, ‘dantamaraṇaṃ daharo rañño nāgo kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; evameva kho, aggivessana, thero cepi bhikkhu khīṇāsavo kālaṅkaroti, ‘dantamaraṇaṃ thero bhikkhu kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchati; majjhimo cepi, aggivessana, bhikkhu. Navo cepi, aggivessana, bhikkhu khīṇāsavo kālaṅkaroti, ‘dantamaraṇaṃ navo bhikkhu kālaṅkato’tveva saṅkhaṃ gacchatī’’ti.
ഇദമവോച ഭഗവാ. അത്തമനോ അചിരവതോ സമണുദ്ദേസോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദീതി.
Idamavoca bhagavā. Attamano aciravato samaṇuddeso bhagavato bhāsitaṃ abhinandīti.
ദന്തഭൂമിസുത്തം നിട്ഠിതം പഞ്ചമം.
Dantabhūmisuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൫. ദന്തഭൂമിസുത്തവണ്ണനാ • 5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā
ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൫. ദന്തഭൂമിസുത്തവണ്ണനാ • 5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā