| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / मज्झिमनिकाय (टीका) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
५. दन्तभूमिसुत्तवण्णना
5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā
२१३. फुसेय्याति ञाणफुसना नाम अधिप्पेता, तस्मा लभेय्याति अधिगच्छेय्य। एवं पटिपन्नोति, ‘‘अप्पमत्तो आतापी पहितत्तो’’ति वुत्तप्पकारेन पटिपन्नो। अजाननकोट्ठासेयेवाति अवधारणेन अत्तनि कतं दोसारोपनं निवत्तेति।
213.Phuseyyāti ñāṇaphusanā nāma adhippetā, tasmā labheyyāti adhigaccheyya. Evaṃ paṭipannoti, ‘‘appamatto ātāpī pahitatto’’ti vuttappakārena paṭipanno. Ajānanakoṭṭhāseyevāti avadhāraṇena attani kataṃ dosāropanaṃ nivatteti.
२१४. अप्पनाउपचारन्ति अप्पनञ्चेव उपचारञ्च पापेत्वा कथेसीति अत्थं वदन्ति, अप्पनासहितो पन उपचारो अप्पनाउपचारो, तं पापेत्वा कथेसीति अत्थो।
214.Appanāupacāranti appanañceva upacārañca pāpetvā kathesīti atthaṃ vadanti, appanāsahito pana upacāro appanāupacāro, taṃ pāpetvā kathesīti attho.
निक्खमतीति निक्खमो, अवग्गाहकामतो निक्खमनं निक्खमो एव नेक्खम्मो, पठमज्झानादि। सति किलेसकामे अत्तनो उपहारं उपचारेत्वा अस्सादेत्वा परिभुञ्जति नामाति आह – ‘‘दुविधेपि कामे परिभुञ्जमानो’’ति। दुविधेपीति हीनपणीतादिवसेन दुविधे।
Nikkhamatīti nikkhamo, avaggāhakāmato nikkhamanaṃ nikkhamo eva nekkhammo, paṭhamajjhānādi. Sati kilesakāme attano upahāraṃ upacāretvā assādetvā paribhuñjati nāmāti āha – ‘‘duvidhepi kāme paribhuñjamāno’’ti. Duvidhepīti hīnapaṇītādivasena duvidhe.
२१५. कूटाकारन्ति गाळ्हसाठेय्यं अप्पतिरूपे ठाने खन्धगतपातनादि। दन्तगमनन्ति दन्तेहि निब्बिसेवनेहि गन्धब्बगतिं। पत्तब्बं भूमिन्ति सम्माकिरियाय लद्धब्बसम्पत्तिं।
215.Kūṭākāranti gāḷhasāṭheyyaṃ appatirūpe ṭhāne khandhagatapātanādi. Dantagamananti dantehi nibbisevanehi gandhabbagatiṃ. Pattabbaṃ bhūminti sammākiriyāya laddhabbasampattiṃ.
२१६. ब्यतिहरणवसेन लङ्घकं विलङ्घकं, अञ्ञमञ्ञहत्थग्गहणं। तेनाह – ‘‘हत्थेन हत्थं गहेत्वा’’ति।
216. Byatiharaṇavasena laṅghakaṃ vilaṅghakaṃ, aññamaññahatthaggahaṇaṃ. Tenāha – ‘‘hatthena hatthaṃ gahetvā’’ti.
२१७. गहेतुं समत्थोति गणिकारहत्थिनीहि उपलापेत्वा अरञ्ञहत्थिं वचनवसेन गहेतुं समत्थो। अतिपस्सित्वा अतिट्ठानवसेन पस्सित्वा। एत्थगेधाति एतस्मिं अरञ्ञे नागवने पवत्तगेधा। सुखायतीति सुखं अयति पवत्तेति, ‘‘सुखं हरती’’ति वा पाठो। डिण्डिमो आनको। निहितसब्बवङ्कदोसोति अपगतसब्बसाठेय्यदोसो। अपनीतकसावोति अपेतसारम्भकसावो।
217.Gahetuṃ samatthoti gaṇikārahatthinīhi upalāpetvā araññahatthiṃ vacanavasena gahetuṃ samattho. Atipassitvā atiṭṭhānavasena passitvā. Etthagedhāti etasmiṃ araññe nāgavane pavattagedhā. Sukhāyatīti sukhaṃ ayati pavatteti, ‘‘sukhaṃ haratī’’ti vā pāṭho. Ḍiṇḍimo ānako. Nihitasabbavaṅkadosoti apagatasabbasāṭheyyadoso. Apanītakasāvoti apetasārambhakasāvo.
२१९. पञ्चकामगुणनिस्सितसीलानन्ति अकुसलानं। गेहस्सितसीलानन्ति वा वट्टसन्निस्सितसीलानं।
219.Pañcakāmaguṇanissitasīlānanti akusalānaṃ. Gehassitasīlānanti vā vaṭṭasannissitasīlānaṃ.
२२२. एस नयो सब्बत्थाति, ‘‘मज्झिमो, दहरो’’ति आगतेसु उपमावारेसु, ‘‘थेरो’’तिआदिना आगतेसु उपमेय्यवारेसूति पञ्चसु संकिलेसपक्खियेसु वारेसु एस यथावुत्तोव नयोति वेदितब्बो। सेसं सुविञ्ञेय्यमेव।
222.Esanayo sabbatthāti, ‘‘majjhimo, daharo’’ti āgatesu upamāvāresu, ‘‘thero’’tiādinā āgatesu upameyyavāresūti pañcasu saṃkilesapakkhiyesu vāresu esa yathāvuttova nayoti veditabbo. Sesaṃ suviññeyyameva.
दन्तभूमिसुत्तवण्णनाय लीनत्थप्पकासना समत्ता।
Dantabhūmisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / मज्झिमनिकाय • Majjhimanikāya / ५. दन्तभूमिसुत्तं • 5. Dantabhūmisuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / मज्झिमनिकाय (अट्ठकथा) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ५. दन्तभूमिसुत्तवण्णना • 5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā
