| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / มชฺฌิมนิกาย (ฎีกา) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
๕. ทนฺตภูมิสุตฺตวณฺณนา
5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā
๒๑๓. ผุเสยฺยาติ ญาณผุสนา นาม อธิเปฺปตา, ตสฺมา ลเภยฺยาติ อธิคเจฺฉยฺยฯ เอวํ ปฎิปโนฺนติ, ‘‘อปฺปมโตฺต อาตาปี ปหิตโตฺต’’ติ วุตฺตปฺปกาเรน ปฎิปโนฺนฯ อชานนโกฎฺฐาเสเยวาติ อวธารเณน อตฺตนิ กตํ โทสาโรปนํ นิวเตฺตติฯ
213.Phuseyyāti ñāṇaphusanā nāma adhippetā, tasmā labheyyāti adhigaccheyya. Evaṃ paṭipannoti, ‘‘appamatto ātāpī pahitatto’’ti vuttappakārena paṭipanno. Ajānanakoṭṭhāseyevāti avadhāraṇena attani kataṃ dosāropanaṃ nivatteti.
๒๑๔. อปฺปนาอุปจารนฺติ อปฺปนเญฺจว อุปจารญฺจ ปาเปตฺวา กเถสีติ อตฺถํ วทนฺติ, อปฺปนาสหิโต ปน อุปจาโร อปฺปนาอุปจาโร, ตํ ปาเปตฺวา กเถสีติ อโตฺถฯ
214.Appanāupacāranti appanañceva upacārañca pāpetvā kathesīti atthaṃ vadanti, appanāsahito pana upacāro appanāupacāro, taṃ pāpetvā kathesīti attho.
นิกฺขมตีติ นิกฺขโม, อวคฺคาหกามโต นิกฺขมนํ นิกฺขโม เอว เนกฺขโมฺม, ปฐมชฺฌานาทิฯ สติ กิเลสกาเม อตฺตโน อุปหารํ อุปจาเรตฺวา อสฺสาเทตฺวา ปริภุญฺชติ นามาติ อาห – ‘‘ทุวิเธปิ กาเม ปริภุญฺชมาโน’’ติฯ ทุวิเธปีติ หีนปณีตาทิวเสน ทุวิเธฯ
Nikkhamatīti nikkhamo, avaggāhakāmato nikkhamanaṃ nikkhamo eva nekkhammo, paṭhamajjhānādi. Sati kilesakāme attano upahāraṃ upacāretvā assādetvā paribhuñjati nāmāti āha – ‘‘duvidhepi kāme paribhuñjamāno’’ti. Duvidhepīti hīnapaṇītādivasena duvidhe.
๒๑๕. กูฎาการนฺติ คาฬฺหสาเฐยฺยํ อปฺปติรูเป ฐาเน ขนฺธคตปาตนาทิฯ ทนฺตคมนนฺติ ทเนฺตหิ นิพฺพิเสวเนหิ คนฺธพฺพคติํฯ ปตฺตพฺพํ ภูมินฺติ สมฺมากิริยาย ลทฺธพฺพสมฺปตฺติํฯ
215.Kūṭākāranti gāḷhasāṭheyyaṃ appatirūpe ṭhāne khandhagatapātanādi. Dantagamananti dantehi nibbisevanehi gandhabbagatiṃ. Pattabbaṃ bhūminti sammākiriyāya laddhabbasampattiṃ.
๒๑๖. พฺยติหรณวเสน ลงฺฆกํ วิลงฺฆกํ, อญฺญมญฺญหตฺถคฺคหณํฯ เตนาห – ‘‘หเตฺถน หตฺถํ คเหตฺวา’’ติฯ
216. Byatiharaṇavasena laṅghakaṃ vilaṅghakaṃ, aññamaññahatthaggahaṇaṃ. Tenāha – ‘‘hatthena hatthaṃ gahetvā’’ti.
๒๑๗. คเหตุํ สมโตฺถติ คณิการหตฺถินีหิ อุปลาเปตฺวา อรญฺญหตฺถิํ วจนวเสน คเหตุํ สมโตฺถฯ อติปสฺสิตฺวา อติฎฺฐานวเสน ปสฺสิตฺวาฯ เอตฺถเคธาติ เอตสฺมิํ อรเญฺญ นาควเน ปวตฺตเคธาฯ สุขายตีติ สุขํ อยติ ปวเตฺตติ, ‘‘สุขํ หรตี’’ติ วา ปาโฐฯ ฑิณฺฑิโม อานโกฯ นิหิตสพฺพวงฺกโทโสติ อปคตสพฺพสาเฐยฺยโทโสฯ อปนีตกสาโวติ อเปตสารมฺภกสาโวฯ
217.Gahetuṃ samatthoti gaṇikārahatthinīhi upalāpetvā araññahatthiṃ vacanavasena gahetuṃ samattho. Atipassitvā atiṭṭhānavasena passitvā. Etthagedhāti etasmiṃ araññe nāgavane pavattagedhā. Sukhāyatīti sukhaṃ ayati pavatteti, ‘‘sukhaṃ haratī’’ti vā pāṭho. Ḍiṇḍimo ānako. Nihitasabbavaṅkadosoti apagatasabbasāṭheyyadoso. Apanītakasāvoti apetasārambhakasāvo.
๒๑๙. ปญฺจกามคุณนิสฺสิตสีลานนฺติ อกุสลานํฯ เคหสฺสิตสีลานนฺติ วา วฎฺฎสนฺนิสฺสิตสีลานํฯ
219.Pañcakāmaguṇanissitasīlānanti akusalānaṃ. Gehassitasīlānanti vā vaṭṭasannissitasīlānaṃ.
๒๒๒. เอส นโย สพฺพตฺถาติ, ‘‘มชฺฌิโม, ทหโร’’ติ อาคเตสุ อุปมาวาเรสุ, ‘‘เถโร’’ติอาทินา อาคเตสุ อุปเมยฺยวาเรสูติ ปญฺจสุ สํกิเลสปกฺขิเยสุ วาเรสุ เอส ยถาวุโตฺตว นโยติ เวทิตโพฺพฯ เสสํ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ
222.Esanayo sabbatthāti, ‘‘majjhimo, daharo’’ti āgatesu upamāvāresu, ‘‘thero’’tiādinā āgatesu upameyyavāresūti pañcasu saṃkilesapakkhiyesu vāresu esa yathāvuttova nayoti veditabbo. Sesaṃ suviññeyyameva.
ทนฺตภูมิสุตฺตวณฺณนาย ลีนตฺถปฺปกาสนา สมตฺตาฯ
Dantabhūmisuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / มชฺฌิมนิกาย • Majjhimanikāya / ๕. ทนฺตภูมิสุตฺตํ • 5. Dantabhūmisuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / มชฺฌิมนิกาย (อฎฺฐกถา) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. ทนฺตภูมิสุตฺตวณฺณนา • 5. Dantabhūmisuttavaṇṇanā
