| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā |
๑๐. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา
10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
๒๖๓. ทสเม ฆนพโทฺธติ ฆนมํเสน สมฺพโทฺธ, กถินสํหตสรีโรติ อโตฺถฯ
263. Dasame ghanabaddhoti ghanamaṃsena sambaddho, kathinasaṃhatasarīroti attho.
๒๖๔. มุขทฺวารนฺติ มุขโต เหฎฺฐา ทฺวารํ มุขทฺวารํ, คลนาฬิกนฺติ อโตฺถฯ เอวญฺจ นาสิกาย ปวิฎฺฐมฺปิ มุขทฺวารํ ปวิฎฺฐเมว โหติ, มุเข ปกฺขิตฺตมตฺตญฺจ อปฺปวิฎฺฐํฯ อาหารนฺติ อโชฺฌหริตพฺพํ กาลิกํ อธิเปฺปตํ, น อุทกํฯ ตญฺหิ เภสชฺชสงฺคหิตมฺปิ อกาลิกเมว ปฎิคฺคหิตเสฺสว กาลิกตฺตาฯ อุทเก หิ ปฎิคฺคหณํ น รุหติฯ เตเนว ภิกฺขุนา ตาปิเตน อุทเกน จิรปฎิคฺคหิเตน จ อกปฺปิยกุฎิยํ วุเตฺถน จ สห อามิสํ ภุญฺชนฺตสฺสาปิ สามปากาทิโทโส น โหติฯ วกฺขติ หิ ‘‘ภิกฺขุ ยาคุอตฺถาย…เป.… อุทกํ ตาเปติ, วฎฺฎตี’’ติอาทิ (ปาจิ. อฎฺฐ. ๒๖๕)ฯ ภิกฺขู ปน เอตํ อธิปฺปายํ ตทา น ชานิํสุฯ เตนาห ‘‘สมฺมา อตฺถํ อสลฺลเกฺขตฺวา’’ติอาทิฯ
264.Mukhadvāranti mukhato heṭṭhā dvāraṃ mukhadvāraṃ, galanāḷikanti attho. Evañca nāsikāya paviṭṭhampi mukhadvāraṃ paviṭṭhameva hoti, mukhe pakkhittamattañca appaviṭṭhaṃ. Āhāranti ajjhoharitabbaṃ kālikaṃ adhippetaṃ, na udakaṃ. Tañhi bhesajjasaṅgahitampi akālikameva paṭiggahitasseva kālikattā. Udake hi paṭiggahaṇaṃ na ruhati. Teneva bhikkhunā tāpitena udakena cirapaṭiggahitena ca akappiyakuṭiyaṃ vutthena ca saha āmisaṃ bhuñjantassāpi sāmapākādidoso na hoti. Vakkhati hi ‘‘bhikkhu yāguatthāya…pe… udakaṃ tāpeti, vaṭṭatī’’tiādi (pāci. aṭṭha. 265). Bhikkhū pana etaṃ adhippāyaṃ tadā na jāniṃsu. Tenāha ‘‘sammā atthaṃ asallakkhetvā’’tiādi.
๒๖๕. รถเรณุมฺปีติ รเถ คจฺฉเนฺต อุฎฺฐหนเรณุสทิสเรณุํฯ เตน ตโต สุขุมํ อากาเส ปริพฺภมนกํ ทิสฺสมานมฺปิ อโพฺพหาริกนฺติ ทเสฺสติฯ อกลฺลโกติ คิลาโนฯ
265.Rathareṇumpīti rathe gacchante uṭṭhahanareṇusadisareṇuṃ. Tena tato sukhumaṃ ākāse paribbhamanakaṃ dissamānampi abbohārikanti dasseti. Akallakoti gilāno.
‘‘คเหตุํ วา…เป.… ตสฺส โอริมเนฺตนา’’ติ อิมินา อากาเส อุชุํ ฐตฺวา ปเรน อุกฺขิตฺตํ คณฺหนฺตสฺสาปิ อาสนฺนงฺคภูตปาทตลโต ปฎฺฐาย หตฺถปาโส ปริจฺฉินฺทิตโพฺพ, น ปน สีสนฺตโต ปฎฺฐายาติ ทเสฺสติฯ ตตฺถ ‘‘โอริมเนฺตนา’’ติ อิมสฺส เหฎฺฐิมเนฺตนาติ อโตฺถ คเหตโพฺพฯ
‘‘Gahetuṃ vā…pe… tassa orimantenā’’ti iminā ākāse ujuṃ ṭhatvā parena ukkhittaṃ gaṇhantassāpi āsannaṅgabhūtapādatalato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabbo, na pana sīsantato paṭṭhāyāti dasseti. Tattha ‘‘orimantenā’’ti imassa heṭṭhimantenāti attho gahetabbo.
เอตฺถ จ ปวารณาสิกฺขาปทฎฺฐกถายํ ‘‘สเจ ภิกฺขุ นิสิโนฺน โหติ, อาสนสฺส ปจฺฉิมนฺตโต ปฎฺฐายา’’ติอาทินา (ปาจิ. อฎฺฐ. ๒๓๘-๒๓๙) ปฎิคฺคาหกานํ อาสนฺนงฺคสฺส ปาริมนฺตโต ปฎฺฐาย ปริเจฺฉทสฺส ทสฺสิตตฺตา อิธาปิ อากาเส ฐิตสฺส ปฎิคฺคาหกสฺส อาสนฺนงฺคภูตปาทงฺคุลสฺส ปาริมนฺตภูตโต ปณฺหิปริยนฺตสฺส เหฎฺฐิมตลโต ปฎฺฐาย, ทายกสฺส ปน โอริมนฺตภูตโต ปาทงฺคุลสฺส เหฎฺฐิมตลโต ปฎฺฐาย หตฺถปาโส ปริจฺฉินฺทิตโพฺพติ ทฎฺฐพฺพํฯ อิมินาว นเยน ภูมิยํ นิปชฺชิตฺวา อุสฺสีเส นิสินฺนสฺส หตฺถโต ปฎิคฺคณฺหนฺตสฺสปิ อาสนฺนสีสงฺคสฺส ปาริมนฺตภูตโต คีวนฺตโต ปฎฺฐาเยว หตฺถปาโส มินิตโพฺพ, น ปาทตลโต ปฎฺฐายฯ เอวํ นิปชฺชิตฺวา ทาเนปิ ยถานุรูปํ เวทิตพฺพํฯ ‘‘ยํ อาสนฺนตรํ องฺค’’นฺติ หิ วุตฺตํฯ
Ettha ca pavāraṇāsikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace bhikkhu nisinno hoti, āsanassa pacchimantato paṭṭhāyā’’tiādinā (pāci. aṭṭha. 238-239) paṭiggāhakānaṃ āsannaṅgassa pārimantato paṭṭhāya paricchedassa dassitattā idhāpi ākāse ṭhitassa paṭiggāhakassa āsannaṅgabhūtapādaṅgulassa pārimantabhūtato paṇhipariyantassa heṭṭhimatalato paṭṭhāya, dāyakassa pana orimantabhūtato pādaṅgulassa heṭṭhimatalato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Imināva nayena bhūmiyaṃ nipajjitvā ussīse nisinnassa hatthato paṭiggaṇhantassapi āsannasīsaṅgassa pārimantabhūtato gīvantato paṭṭhāyeva hatthapāso minitabbo, na pādatalato paṭṭhāya. Evaṃ nipajjitvā dānepi yathānurūpaṃ veditabbaṃ. ‘‘Yaṃ āsannataraṃ aṅga’’nti hi vuttaṃ.
ปฎิคฺคหณสญฺญายาติ ‘‘มญฺจาทินา ปฎิคฺคเหสฺสามี’’ติ อุปฺปาทิตสญฺญายฯ อิมินา ‘‘ปฎิคฺคณฺหามี’’ติ วาจาย วตฺตพฺพกิจฺจํ นตฺถีติ ทเสฺสติฯ กตฺถจิ อฎฺฐกถาสุ, ปเทเสสุ วาฯ อสํหาริเม ผลเกติ ถามมชฺฌิเมน ปุริเสน อสํหาริเยฯ ปุญฺฉิตฺวา ปฎิคฺคเหตฺวาติ ปุญฺฉิเตปิ รชนจุณฺณสงฺกาย สติ ปฎิคฺคหณตฺถาย วุตฺตํ, นาสติฯ ตํ ปนาติ ปติตรชํ อปฺปฎิคฺคเหตฺวา อุปริ คหิตปิณฺฑปาตํฯ อนาปตฺตีติ ทุรุปจิณฺณาทิโทโส นตฺถิฯ ‘‘อนุปสมฺปนฺนสฺส ทสฺสามี’’ติอาทิปิ วินยทุกฺกฎปริหาราย วุตฺตํฯ ตถา อกตฺวา คหิเตปิ ปฎิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชโต อนาปตฺติ เอวฯ ‘‘อนุปสมฺปนฺนสฺส ทตฺวา’’ติ อิทมฺปิ ปุริมาโภคานุคุณตาย วุตฺตํฯ
Paṭiggahaṇasaññāyāti ‘‘mañcādinā paṭiggahessāmī’’ti uppāditasaññāya. Iminā ‘‘paṭiggaṇhāmī’’ti vācāya vattabbakiccaṃ natthīti dasseti. Katthaci aṭṭhakathāsu, padesesu vā. Asaṃhārime phalaketi thāmamajjhimena purisena asaṃhāriye. Puñchitvā paṭiggahetvāti puñchitepi rajanacuṇṇasaṅkāya sati paṭiggahaṇatthāya vuttaṃ, nāsati. Taṃ panāti patitarajaṃ appaṭiggahetvā upari gahitapiṇḍapātaṃ. Anāpattīti durupaciṇṇādidoso natthi. ‘‘Anupasampannassa dassāmī’’tiādipi vinayadukkaṭaparihārāya vuttaṃ. Tathā akatvā gahitepi paṭiggahetvā paribhuñjato anāpatti eva. ‘‘Anupasampannassa datvā’’ti idampi purimābhogānuguṇatāya vuttaṃ.
จรุเกนาติ ขุทฺทกภาชเนนฯ อภิหฎตฺตาติ ทิยฺยมานกฺขณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ทตฺวา อปนยนกาเล ปน ฉาริกา วา พินฺทูนิ วา ปตนฺติ, ปุน ปฎิคฺคเหตพฺพํ อภิหารสฺส วิคตตฺตาติ วทนฺติฯ ตํ ยถา น ปตติ, ตถา อปเนสฺสามีติ ปริหรเนฺต ยุชฺชติฯ ปกติสญฺญาย อปเนเนฺต อภิหาโร น ฉิชฺชติ, ตํ ปฎิคฺคหิตเมว โหติฯ มุขวฎฺฎิยาปิ คเหตุํ วฎฺฎตีติ อภิหริยมานสฺส ปตฺตสฺส มุขวฎฺฎิยา อุปริภาเค หตฺถํ ปสาเรตฺวา ผุสิตุํ วฎฺฎติฯ
Carukenāti khuddakabhājanena. Abhihaṭattāti diyyamānakkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Datvā apanayanakāle pana chārikā vā bindūni vā patanti, puna paṭiggahetabbaṃ abhihārassa vigatattāti vadanti. Taṃ yathā na patati, tathā apanessāmīti pariharante yujjati. Pakatisaññāya apanente abhihāro na chijjati, taṃ paṭiggahitameva hoti. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti abhihariyamānassa pattassa mukhavaṭṭiyā uparibhāge hatthaṃ pasāretvā phusituṃ vaṭṭati.
ปาเทน เปเลฺลตฺวาติ ‘‘ปาเทน ปฎิคฺคเหสฺสามี’’ติสญฺญาย อกฺกมิตฺวาฯ เกจีติ อภยคิริวาสิโนฯ วจนมตฺตเมวาติ ปฎิพทฺธปฺปฎิพทฺธนฺติ สทฺทมตฺตเมว นานํ, กายปฎิพทฺธเมว โหติฯ ตสฺมา เตสํ วจนํ น คเหตพฺพนฺติ อธิปฺปาโยฯ
Pādena pelletvāti ‘‘pādena paṭiggahessāmī’’tisaññāya akkamitvā. Kecīti abhayagirivāsino. Vacanamattamevāti paṭibaddhappaṭibaddhanti saddamattameva nānaṃ, kāyapaṭibaddhameva hoti. Tasmā tesaṃ vacanaṃ na gahetabbanti adhippāyo.
เตน อาหราเปตุนฺติ ยสฺส ภิกฺขุโน สนฺติกํ คตํ, ตํ อิธ อาเนหีติ อาณาเปตฺวา เตน อาหราเปตุํ อิตรสฺส วฎฺฎตีติ อโตฺถฯ น ตโต ปรนฺติ ตทเหว สามํ อปฺปฎิคฺคหิตํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ตทเหว ปฎิคฺคหิตํ ปน ปุนทิวสาทีสุ อปฺปฎิคฺคเหตฺวาปิ ปริภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ วทนฺติฯ
Tena āharāpetunti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, taṃ idha ānehīti āṇāpetvā tena āharāpetuṃ itarassa vaṭṭatīti attho. Na tato paranti tadaheva sāmaṃ appaṭiggahitaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadaheva paṭiggahitaṃ pana punadivasādīsu appaṭiggahetvāpi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti vadanti.
ขิยฺยนฺตีติ ขยํ คจฺฉนฺติ, เตสํ จุเณฺณหิ ถุลฺลจฺจยอปฺปฎิคฺคหณาปตฺติโย น โหนฺตีติ อธิปฺปาโยฯ ‘‘นวสมุฎฺฐิต’’นฺติ เอเตเนว อุจฺฉุอาทีสุ อภินวลคฺคตฺตา อโพฺพหาริกํ น โหตีติ ทเสฺสติฯ เอเสว นโยติ สนฺนิธิโทสาทิํ สนฺธาย วทติฯ เตนาห ‘‘น หี’’ติอาทิฯ เตน จ ปฎิคฺคหณเงฺคสุ ปญฺจสุปิ สมิเทฺธสุ อโชฺฌหริตุกามตาย คหิตเมว ปฎิคฺคหิตํ นาม โหติ อโชฺฌหริตเพฺพสุ เอว ปฎิคฺคหณสฺส อนุญฺญาตตฺตาติ ทเสฺสติฯ ตถา พาหิรปริโภคตฺถาย คเหตฺวา ฐปิตเตลาทิํ อโชฺฌหริตุกามตาย สติ ปฎิคฺคเหตฺวา ปริภุญฺชิตุํ วฎฺฎติฯ
Khiyyantīti khayaṃ gacchanti, tesaṃ cuṇṇehi thullaccayaappaṭiggahaṇāpattiyo na hontīti adhippāyo. ‘‘Navasamuṭṭhita’’nti eteneva ucchuādīsu abhinavalaggattā abbohārikaṃ na hotīti dasseti. Eseva nayoti sannidhidosādiṃ sandhāya vadati. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Tena ca paṭiggahaṇaṅgesu pañcasupi samiddhesu ajjhoharitukāmatāya gahitameva paṭiggahitaṃ nāma hoti ajjhoharitabbesu eva paṭiggahaṇassa anuññātattāti dasseti. Tathā bāhiraparibhogatthāya gahetvā ṭhapitatelādiṃ ajjhoharitukāmatāya sati paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
เกสญฺจีติอาทีสุ อนุปสมฺปนฺนานํ อตฺถาย กตฺถจิ ฐปิยมานมฺปิ หตฺถโต มุตฺตมเตฺต เอว ปฎิคฺคหณํ น วิชหติ, อถ โข ภาชเน ปติตเมว ปฎิคฺคหณํ วิชหติฯ ภาชนญฺจ ภิกฺขุนา ปุนทิวสตฺถาย อเปกฺขิตเมวาติ ตคฺคตมฺปิ อามิสํ ทุโทฺธตปตฺตคตํ วิย ปฎิคฺคหณํ น วิชหตีติ อาสงฺกาย ‘‘สามเณรสฺส หเตฺถ ปกฺขิปิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตนฺติ เวทิตพฺพํฯ อีทิเสสุ หิ ยุตฺติ น คเวสิตพฺพา, วุตฺตนเยเนว ปฎิปชฺชิตพฺพํฯ ‘‘ปตฺตคตา ยาคู’’ติ อิมินา ปตฺตมุขวฎฺฎิยา ผุเฎฺฐปิ กูเฎ ยาคุ ปฎิคฺคหิตา, อุคฺคหิตา วา น โหติ ภิกฺขุโน อนิจฺฉาย ผุฎฺฐตฺตาติ ทเสฺสติฯ อาโรเปตีติ หตฺถํ ผุสาเปติฯ ปฎิคฺคหณูปคํ ภารํ นาม มชฺฌิมสฺส ปุริสสฺส อุเกฺขปารหํฯ น ปิทหิตพฺพนฺติ หตฺถโต มุตฺตํ สนฺธาย วุตฺตํ, หตฺถคตํ ปน อิตเรน หเตฺถน ปิทหโต, หตฺถโต มุตฺตมฺปิ วา อผุสิตฺวา อุปริปิธานํ ปาเตนฺตสฺส น โทโสฯ
Kesañcītiādīsu anupasampannānaṃ atthāya katthaci ṭhapiyamānampi hatthato muttamatte eva paṭiggahaṇaṃ na vijahati, atha kho bhājane patitameva paṭiggahaṇaṃ vijahati. Bhājanañca bhikkhunā punadivasatthāya apekkhitamevāti taggatampi āmisaṃ duddhotapattagataṃ viya paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti āsaṅkāya ‘‘sāmaṇerassa hatthe pakkhipitabba’’nti vuttanti veditabbaṃ. Īdisesu hi yutti na gavesitabbā, vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ. ‘‘Pattagatā yāgū’’ti iminā pattamukhavaṭṭiyā phuṭṭhepi kūṭe yāgu paṭiggahitā, uggahitā vā na hoti bhikkhuno anicchāya phuṭṭhattāti dasseti. Āropetīti hatthaṃ phusāpeti. Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma majjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Na pidahitabbanti hatthato muttaṃ sandhāya vuttaṃ, hatthagataṃ pana itarena hatthena pidahato, hatthato muttampi vā aphusitvā uparipidhānaṃ pātentassa na doso.
ปฎิคฺคณฺหาตีติ ฉายตฺถาย อุปริ ธารยมานา มหาสาขา เยน เกนจิ ฉิเชฺชยฺย, ตตฺถ ลคฺครชํ มุเข ปาเตยฺย จาติ กปฺปิยํ การาเปตฺวา ปฎิคฺคณฺหาติฯ กุณฺฑเกติ มหาฆเฎฯ ตสฺมิมฺปีติ จาฎิฆเฎปิฯ คาหาเปตฺวาติ อปฺปฎิคฺคหิตํ กาลิกํ คาหาเปตฺวาฯ
Paṭiggaṇhātīti chāyatthāya upari dhārayamānā mahāsākhā yena kenaci chijjeyya, tattha laggarajaṃ mukhe pāteyya cāti kappiyaṃ kārāpetvā paṭiggaṇhāti. Kuṇḍaketi mahāghaṭe. Tasmimpīti cāṭighaṭepi. Gāhāpetvāti appaṭiggahitaṃ kālikaṃ gāhāpetvā.
ทุติยเตฺถรสฺสาติ ‘‘เถรสฺส ปตฺตํ มยฺหํ เทถา’’ติ เตน อตฺตโน ปริจฺจชาเปตฺวา ทุติยเตฺถรสฺส เทติฯ เอตฺถ ปนาติ ปตฺตปริวตฺตเนฯ การณนฺติ เอตฺถ ยถา ‘‘สามเณรา อิโต อมฺหากมฺปิ เทนฺตี’’ติ วิตโกฺก อุปฺปชฺชติ, น ตถาติ การณํ วทนฺติ, ตญฺจ ยุตฺตํฯ ยสฺส ปน ตาทิโส วิตโกฺก นตฺถิ, เตน อปริวเตฺตตฺวาปิ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎติฯ
Dutiyattherassāti ‘‘therassa pattaṃ mayhaṃ dethā’’ti tena attano pariccajāpetvā dutiyattherassa deti. Ettha panāti pattaparivattane. Kāraṇanti ettha yathā ‘‘sāmaṇerā ito amhākampi dentī’’ti vitakko uppajjati, na tathāti kāraṇaṃ vadanti, tañca yuttaṃ. Yassa pana tādiso vitakko natthi, tena aparivattetvāpi bhuñjituṃ vaṭṭati.
นิจฺจาเลตุนฺติ จาเลตฺวา ปาสาณสกฺขราทิอปนยํ กาตุํฯ อุทฺธนํ อาโรเปตพฺพนฺติ อนคฺคิกํ อุทฺธนํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อุทฺธเน ปจฺจมานสฺส อาลุฬเน อุปริ อปกฺกตณฺฑุลา เหฎฺฐา ปวิสิตฺวา ปจฺจตีติ อาห ‘‘สามํปากเญฺจว โหตี’’ติฯ
Niccāletunti cāletvā pāsāṇasakkharādiapanayaṃ kātuṃ. Uddhanaṃ āropetabbanti anaggikaṃ uddhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Uddhane paccamānassa āluḷane upari apakkataṇḍulā heṭṭhā pavisitvā paccatīti āha ‘‘sāmaṃpākañceva hotī’’ti.
อาธารเก ปโตฺต ฐปิโตติ อปฺปฎิคฺคหิตามิโส ปโตฺต ปุน ปฎิคฺคหณตฺถาย ฐปิโตฯ เอกคฺคหเณเนวาติ สามเณรานํ คหิตสฺส ปุน อจฺฉฑฺฑนวเสน คหเณนฯ ภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ ธูมวฎฺฎิยา ตทหุปฎิคฺคหิตตฺตา วุตฺตํฯ ภตฺตุคฺคาโรติอาทิ อโพฺพหาริกปฺปสเงฺคน วิกาลโภชนวินิจฺฉยทสฺสนํฯ สมุโทฺททเกนาติ อปฺปฎิคฺคหิเตนฯ หิมกรกา นาม กทาจิ วโสฺสทเกน สห ปตนกา ปาสาณเลขา วิย ฆนีภูตอุทกวิเสสา, เตสุ ปฎิคฺคหณกิจฺจํ นตฺถิฯ เตนาห ‘‘อุทกคติกา เอวา’’ติฯ ปุเรภตฺตเมว วฎฺฎตีติ อปฺปฎิคฺคหิตาปตฺตีหิ อโพฺพหาริกมฺปิ วิกาลโภชนาปตฺตีหิ สโพฺพหาริกนฺติ ทเสฺสติฯ
Ādhārake patto ṭhapitoti appaṭiggahitāmiso patto puna paṭiggahaṇatthāya ṭhapito. Ekaggahaṇenevāti sāmaṇerānaṃ gahitassa puna acchaḍḍanavasena gahaṇena. Bhuñjituṃ vaṭṭatīti dhūmavaṭṭiyā tadahupaṭiggahitattā vuttaṃ. Bhattuggārotiādi abbohārikappasaṅgena vikālabhojanavinicchayadassanaṃ. Samuddodakenāti appaṭiggahitena. Himakarakā nāma kadāci vassodakena saha patanakā pāsāṇalekhā viya ghanībhūtaudakavisesā, tesu paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Tenāha ‘‘udakagatikā evā’’ti. Purebhattameva vaṭṭatīti appaṭiggahitāpattīhi abbohārikampi vikālabhojanāpattīhi sabbohārikanti dasseti.
ลคฺคตีติ มุเข จ หเตฺถ จ มตฺติกาวณฺณํ ทเสฺสติฯ พหลนฺติ หตฺถมุเขสุ อลคฺคนกมฺปิ ปฎิคฺคเหตพฺพํฯ วาสมตฺตนฺติ เรณุขีราภาวํ ทเสฺสติฯ อากิรติ ปฎิคฺคเหตพฺพนฺติ ปุปฺผรสสฺส ปญฺญายนโต วุตฺตํฯ
Laggatīti mukhe ca hatthe ca mattikāvaṇṇaṃ dasseti. Bahalanti hatthamukhesu alagganakampi paṭiggahetabbaṃ. Vāsamattanti reṇukhīrābhāvaṃ dasseti. Ākirati paṭiggahetabbanti puppharasassa paññāyanato vuttaṃ.
มหาภูเตสูติ ปาณสรีรสนฺนิสฺสิเตสุ ปถวีอาทิมหาภูเตสุฯ สพฺพํ วฎฺฎตีติ อตฺตโน, ปเรสญฺจ สรีรนิสฺสิตํ สพฺพํ วฎฺฎติฯ อกปฺปิยมํสานุโลมตาย ถุลฺลจฺจยาทิํ น ชเนตีติ อธิปฺปาโยฯ ปตตีติ อตฺตโน สรีรโต วิจฺฉินฺทิตฺวา ปตติฯ ‘‘รุกฺขโต ฉินฺทิตฺวา’’ติ วุตฺตตฺตา มตฺติกตฺถาย ปถวิํ ขณิตุํ, อญฺญมฺปิ ยํกิญฺจิ มูลปณฺณาทิวิสเภสชฺชํ ฉินฺทิตฺวา ฉาริกํ อกตฺวาปิ อปฺปฎิคฺคหิตมฺปิ ปริภุญฺชิตุํ วฎฺฎตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ อปฺปฎิคฺคหิตตา, อนนุญฺญาตตา, ธูมาทิอโพฺพหาริกตาภาโว, อโชฺฌหรณนฺติ อิมาเนตฺถ จตฺตาริ องฺคานิฯ
Mahābhūtesūti pāṇasarīrasannissitesu pathavīādimahābhūtesu. Sabbaṃ vaṭṭatīti attano, paresañca sarīranissitaṃ sabbaṃ vaṭṭati. Akappiyamaṃsānulomatāya thullaccayādiṃ na janetīti adhippāyo. Patatīti attano sarīrato vicchinditvā patati. ‘‘Rukkhato chinditvā’’ti vuttattā mattikatthāya pathaviṃ khaṇituṃ, aññampi yaṃkiñci mūlapaṇṇādivisabhesajjaṃ chinditvā chārikaṃ akatvāpi appaṭiggahitampi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ. Appaṭiggahitatā, ananuññātatā, dhūmādiabbohārikatābhāvo, ajjhoharaṇanti imānettha cattāri aṅgāni.
ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
นิฎฺฐิโต โภชนวโคฺค จตุโตฺถฯ
Niṭṭhito bhojanavaggo catuttho.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / มหาวิภงฺค • Mahāvibhaṅga / ๔. โภชนวโคฺค • 4. Bhojanavaggo
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / มหาวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑๐. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๑๐. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ๑๐. ทนฺตโปนสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ๑๐. ทนฺตโปนสิกฺขาปทํ • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ
