Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
೨೬೩. ದಸಮೇ ಅಯ್ಯವೋಸಾಟಿತಕಾನೀತಿ ಪಿತುಪಿಣ್ಡಸ್ಸೇತಂ ಅಧಿವಚನಂ। ಉಮ್ಮಾರೇತಿ ಸುಸಾನೇ ಕತಗೇಹಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಗೇಹಸ್ಸ ವಾ ಉಮ್ಮಾರೇ। ಘನಬದ್ಧೋತಿ ಘನಮಂಸೇನ ಸಮ್ಬದ್ಧೋ, ಕಥಿನಸಂಹತಸರೀರೋತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ।
263. Dasame ayyavosāṭitakānīti pitupiṇḍassetaṃ adhivacanaṃ. Ummāreti susāne katagehassa attano gehassa vā ummāre. Ghanabaddhoti ghanamaṃsena sambaddho, kathinasaṃhatasarīroti vuttaṃ hoti.
೨೬೪. ಮುಖದ್ವಾರನ್ತಿ ಗಲನಾಳಿಕಂ। ಆಹಾರನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಯಾವಕಾಲಿಕಾದಿಂ। ಆಹರೇಯ್ಯಾತಿ ಮುಖದ್ವಾರಂ ಪವೇಸೇಯ್ಯ। ಮುಖೇನ ವಾ ಪವಿಟ್ಠಂ ಹೋತು ನಾಸಿಕಾಯ ವಾ, ಗಲೇನ ಅಜ್ಝೋಹರಣೀಯತ್ತಾ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ತಂ ಮುಖದ್ವಾರಂ ಪವೇಸಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅನಾಹಾರೇಪಿ ಉದಕೇ ಆಹಾರಸಞ್ಞಾಯ ದನ್ತಪೋನೇ ಚ ಮುಖದ್ವಾರಂ ಆಹಟಂ ಇದನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿಂಸು, ತಸ್ಮಾ ವುತ್ತಂ ‘‘ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಅದಿನ್ನಂ…ಪೇ॰… ಸಮ್ಮಾ ಅತ್ಥಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯಿಂಸೂ’’ತಿ। ಉದಕಞ್ಹಿ ಯಥಾಸುಖಂ ಪಾತುಂ ದನ್ತಕಟ್ಠಞ್ಚ ದನ್ತಪೋನಪರಿಭೋಗೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ತಸ್ಸ ಪನ ರಸಂ ಗಿಲಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇಪಿ ದನ್ತಕಟ್ಠರಸೋ ಅಜಾನನ್ತಸ್ಸ ಅನ್ತೋ ಪವಿಸತಿ, ಪಾಚಿತ್ತಿಯಮೇವ। ಅನಜ್ಝೋಹರನ್ತೇನ ಪನ ದನ್ತಕಟ್ಠಂ ವಾ ಹೋತು ಅಞ್ಞಂ ವಾ, ಕಿಞ್ಚಿ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
264.Mukhadvāranti galanāḷikaṃ. Āhāranti ajjhoharitabbaṃ yaṃkiñci yāvakālikādiṃ. Āhareyyāti mukhadvāraṃ paveseyya. Mukhena vā paviṭṭhaṃ hotu nāsikāya vā, galena ajjhoharaṇīyattā sabbampi taṃ mukhadvāraṃ pavesitameva hoti. Yasmā pana te bhikkhū anāhārepi udake āhārasaññāya dantapone ca mukhadvāraṃ āhaṭaṃ idanti saññāya kukkuccāyiṃsu, tasmā vuttaṃ ‘‘te bhikkhū adinnaṃ…pe… sammā atthaṃ asallakkhetvā kukkuccāyiṃsū’’ti. Udakañhi yathāsukhaṃ pātuṃ dantakaṭṭhañca dantaponaparibhogena paribhuñjituṃ vaṭṭati, tassa pana rasaṃ gilituṃ na vaṭṭati. Sacepi dantakaṭṭharaso ajānantassa anto pavisati, pācittiyameva. Anajjhoharantena pana dantakaṭṭhaṃ vā hotu aññaṃ vā, kiñci mukhe pakkhipituṃ vaṭṭati.
೨೬೫. ಅಕಲ್ಲಕೋತಿ ಗಿಲಾನೋ ಸಹತ್ಥಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಅಸಕ್ಕೋನ್ತೋ ಮುಖೇನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಉಚ್ಚಾರಣಮತ್ತನ್ತಿ ಉಕ್ಖಿಪನಮತ್ತಂ। ಏಕದೇಸೇನಪೀತಿ ಅಙ್ಗುಲಿಯಾಪಿ ಫುಟ್ಠಮತ್ತೇನ। ತಂ ಚೇ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಸಬ್ಬಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವಾತಿ ವೇಣುಕೋಟಿಯಾ ಬನ್ಧಿತ್ವಾ ಠಪಿತತ್ತಾ। ಸಚೇಪಿ ಭೂಮಿಯಂ ಠಿತಮೇವ ಘಟಂ ದಾಯಕೇನ ಹತ್ಥಪಾಸೇ ಠತ್ವಾ ಘಟಂ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ದಿನ್ನವೇಣುಕೋಟಿಗ್ಗಹಣವಸೇನ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ, ಉಭಯಕೋಟಿಬದ್ಧಂ ಸಬ್ಬಮ್ಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಅಪೀಳೇತ್ವಾ ಪಕತಿಯಾ ಪೀಳಿಯಮಾನಉಚ್ಛುರಸಂ ಸನ್ಧಾಯ ‘‘ಗಣ್ಹಥಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘‘ಅಭಿಹಾರೋ ನ ಪಞ್ಞಾಯತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಹತ್ಥಪಾಸೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪನ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಪೀಳಿಯಮಾನಾ ಉಚ್ಛುತೋ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ ರಸಂ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ದೋಣಿಕಾಯ ಸಯಂ ಪಗ್ಘರನ್ತಂ ಉಚ್ಛುರಸಂ ಮಜ್ಝೇ ಆವರಿತ್ವಾ ಆವರಿತ್ವಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜಿತಮ್ಪಿ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು।
265.Akallakoti gilāno sahatthā paribhuñjituṃ asakkonto mukhena paṭiggaṇhāti. Uccāraṇamattanti ukkhipanamattaṃ. Ekadesenapīti aṅguliyāpi phuṭṭhamattena. Taṃ ce paṭiggaṇhāti, sabbaṃ paṭiggahitamevāti veṇukoṭiyā bandhitvā ṭhapitattā. Sacepi bhūmiyaṃ ṭhitameva ghaṭaṃ dāyakena hatthapāse ṭhatvā ghaṭaṃ dassāmīti dinnaveṇukoṭiggahaṇavasena paṭiggaṇhāti, ubhayakoṭibaddhaṃ sabbampi paṭiggahitameva hoti. Bhikkhussa atthāya apīḷetvā pakatiyā pīḷiyamānaucchurasaṃ sandhāya ‘‘gaṇhathā’’ti vuttattā ‘‘abhihāro na paññāyatī’’ti vuttaṃ. Hatthapāse ṭhitassa pana bhikkhussa atthāya pīḷiyamānā ucchuto paggharantaṃ rasaṃ gaṇhituṃ vaṭṭati, doṇikāya sayaṃ paggharantaṃ ucchurasaṃ majjhe āvaritvā āvaritvā vissajjitampi gaṇhituṃ vaṭṭati. Katthaci aṭṭhakathāsu.
ಅಸಂಹಾರಿಮೇತಿ ಥಾಮಮಜ್ಝಿಮೇನ ಪುರಿಸೇನ ಅಸಂಹಾರಿಯೇ। ‘‘ತಿನ್ತಿಣಿಕಾದಿಪಣ್ಣೇಸೂ’’ತಿ ವಚನತೋ ಸಾಖಾಸು ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ರುಹತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಪುಞ್ಛಿತೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಏವಮತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾತಿ ಏವಮೇತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಪತ್ತೇ ಪತಿತರಜನಚುಣ್ಣಞ್ಹಿ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಅಪರಿಹಟಭಾವತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಪುಬ್ಬಾಭೋಗಸ್ಸ ಅನುರೂಪೇನ ‘‘ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ದತ್ವಾ…ಪೇ॰… ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯಸ್ಮಾ ಪನ ತಂ ‘‘ಅಞ್ಞಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದಮತ್ತೇನ ಪರಸನ್ತಕಂ ನಾಮ ನ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಸ್ಸ ಅದತ್ವಾಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Asaṃhārimeti thāmamajjhimena purisena asaṃhāriye. ‘‘Tintiṇikādipaṇṇesū’’ti vacanato sākhāsu paṭiggahaṇaṃ ruhatīti daṭṭhabbaṃ. Puñchitvā paṭiggahetvāti ettha ‘‘puñchite paṭiggahaṇakiccaṃ natthi, tasmā puñchitvā gahetvāti evamattho gahetabbo’’ti vadanti. Puñchitvā paṭiggahetvā vāti evamettha attho daṭṭhabbo. Patte patitarajanacuṇṇañhi abbhantaraparibhogatthāya aparihaṭabhāvato paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati. Pubbābhogassa anurūpena ‘‘anupasampannassa datvā…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Yasmā pana taṃ ‘‘aññassa dassāmī’’ti cittuppādamattena parasantakaṃ nāma na hoti, tasmā tassa adatvāpi paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ದೇತೀತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ದೇತಿ। ಕಞ್ಜಿಕನ್ತಿ ಖೀರರಸಾದಿಂ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ದ್ರವಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಹತ್ಥತೋ ಮೋಚೇತ್ವಾ ಪುನ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಹತ್ಥತೋ ಅಮೋಚೇನ್ತೇನೇವಾ’’ತಿ। ಆಲುಲೇನ್ತಾನನ್ತಿ ಆಲೋಲೇನ್ತಾನಂ, ಅಯಮೇವ ವಾ ಪಾಠೋ। ಆಹರಿತ್ವಾ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತತ್ತಾ ಅಭಿಹಾರೋ ನತ್ಥೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪತ್ತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ। ಪಠಮತರಂ ಉಳುಙ್ಕತೋ ಥೇವಾ ಪತ್ತೇ ಪತನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಯಥಾ ಪಠಮತರಂ ಪತಿತಥೇವೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ, ತಥಾ ಆಕಿರಿತ್ವಾ ಅಪನೇನ್ತಾನಂ ಪಚ್ಛಾ ಪತಿತಥೇವೇಪಿ ಅಭಿಹಟತ್ತಾ ನೇವತ್ಥಿ ದೋಸೋ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಚರುಕೇನಾತಿ ಖುದ್ದಕಭಾಜನೇನ। ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಮುಖವಟ್ಟಿಂ ಉಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಹತ್ಥೇ ಫುಸಾಪಿತೇ ಗಣ್ಹಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಕೇಚೀತಿ ಅಭಯಗಿರಿವಾಸಿನೋ। ಏಸ ನಯೋತಿ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಪಟಿಬದ್ಧಮ್ಪಿ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಮೇವಾತಿ ಅಯಂ ನಯೋ। ತಥಾ ಚ ತತ್ಥ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧೇ ತಂಪಟಿಬದ್ಧೇ ಚ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಮೇವ ವುತ್ತಂ।
Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa deti. Kañjikanti khīrarasādiṃ yaṃkiñci dravaṃ sandhāya vuttaṃ. Hatthato mocetvā puna gaṇhāti, uggahitakaṃ hotīti āha ‘‘hatthato amocentenevā’’ti. Ālulentānanti ālolentānaṃ, ayameva vā pāṭho. Āharitvā bhūmiyaṃ ṭhapitattā abhihāro natthīti āha ‘‘patto paṭiggahetabbo’’ti. Paṭhamataraṃ uḷuṅkato thevā patte patantīti ettha ‘‘yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ pacchā patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti vadanti. Carukenāti khuddakabhājanena. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti mukhavaṭṭiṃ ukkhipitvā hatthe phusāpite gaṇhituṃ vaṭṭati. Kecīti abhayagirivāsino. Esa nayoti kāyapaṭibaddhapaṭibaddhampi kāyapaṭibaddhamevāti ayaṃ nayo. Tathā ca tattha kāyapaṭibaddhe taṃpaṭibaddhe ca thullaccayameva vuttaṃ.
ತೇನಾತಿ ಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತಂ, ತೇನ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ಮೂಲಟ್ಠಸ್ಸೇವ ಪರಿಭೋಗೋ ಅನುಞ್ಞಾತೋ, ತಸ್ಮಾ। ತಂ ದಿವಸಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಉಗ್ಗಹಿತಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅನಾಮಸಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಸನ್ನಿಧಿಪಚ್ಚಯಾ ಅನಾಪತ್ತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಮುಖದ್ವಾರಾಪತ್ತಿ ಹೋತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ। ‘‘ತಂ ದಿವಸಂ…ಪೇ॰… ನ ತತೋ ಪರ’’ನ್ತಿ ವಚನತೋ ತಂ ದಿವಸಂ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ವಾ ಠಪಿತಂ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಮುಖದ್ವಾರಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ ದುತಿಯದಿವಸೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಪನ ಉಗ್ಗಹಿತಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ। ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹಿ ಹತ್ಥೇನ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಂ। ‘‘ಸಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತು’’ನ್ತಿ ಹಿ ವಚನತೋ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸ್ಸೇವ ತಸ್ಮಿಂ ದಿವಸೇ ಪರಿಭೋಗೋ ಅನುಞ್ಞಾತೋ। ತಸ್ಮಾ ಯಂ ವುತ್ತಂ ಗಣ್ಠಿಪದೇ ‘‘ತಂ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಪತತೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ಗಣಭೋಜನಾದೀಸು ಗಿಲಾನಾದೀನಂ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಾಯನ್ತಾನಂ ಗಣಭೋಜನಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ಏವಮಿಧಾಪಿ ಭಗವತಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚವಿನೋದನತ್ಥಂ ಅನುಞ್ಞಾತ’’ನ್ತಿ, ತಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ‘‘ತಂ ದಿಯ್ಯಮಾನಂ ಪತತೀ’’ತಿ ಅವಿಸೇಸೇನ ವುತ್ತತ್ತಾ ಚತೂಸುಪಿ ಕಾಲಿಕೇಸು ಅಯಂ ನಯೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ।
Tenāti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, tena. Tasmāti yasmā mūlaṭṭhasseva paribhogo anuññāto, tasmā. Taṃ divasaṃ hatthena gahetvā dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hotīti āha ‘‘anāmasitvā’’ti. Appaṭiggahitattā ‘‘sannidhipaccayā anāpattī’’ti vuttaṃ. Appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hotīti āha ‘‘paṭiggahetvā pana paribhuñjitabba’’nti. ‘‘Taṃ divasaṃ…pe… na tato para’’nti vacanato taṃ divasaṃ hatthena gahetvā vā aggahetvā vā ṭhapitaṃ dutiyadivase appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, hatthena gahetvā ṭhapitaṃ dutiyadivase paṭiggahetvā paribhuñjantassa pana uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti. Appaṭiggahitameva hi hatthena gahetvā ṭhapitaṃ. ‘‘Sāmaṃ gahetvā paribhuñjitu’’nti hi vacanato appaṭiggahitasseva tasmiṃ divase paribhogo anuññāto. Tasmā yaṃ vuttaṃ gaṇṭhipade ‘‘taṃ diyyamānaṃ patatīti ettha yathā gaṇabhojanādīsu gilānādīnaṃ kukkuccāyantānaṃ gaṇabhojanaṃ anuññātaṃ, evamidhāpi bhagavatā paṭiggahitameva kukkuccavinodanatthaṃ anuññāta’’nti, taṃ na gahetabbaṃ. ‘‘Taṃ diyyamānaṃ patatī’’ti avisesena vuttattā catūsupi kālikesu ayaṃ nayo veditabbo.
ಸತ್ಥಕೇನಾತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸತ್ಥಕೇನ। ಕಸ್ಮಾ ಪನೇತ್ಥ ಉಗ್ಗಹಿತಪಚ್ಚಯಾ ಸನ್ನಿಧಿಪಚ್ಚಯಾ ವಾ ದೋಸೋ ನ ಸಿಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಹಿ ತಂ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪರಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ। ಇಮಿನಾವ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಸಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ದಿನ್ನಂ ವಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಹರಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದೀಪೇತಿ। ತಸ್ಮಾ ಪತ್ತಸಮ್ಮಕ್ಖನಾದಿಅತ್ಥಂ ಸಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಹಟತೇಲಾದಿಂ ಸಚೇ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಕಾಮೋ ಹೋತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತಿ। ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಪನ ಸಾಮಂ ಗಹಿತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಉಗ್ಗಹಿತಕಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತಿ, ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸ ಅದಿನ್ನಮುಖದ್ವಾರಾಪತ್ತಿ ಹೋತಿ, ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಭೋಗತ್ಥಮೇವ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ದಿನ್ನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಸಿಙ್ಗೀಲೋಣಕಪ್ಪೋ ವಿಯ ಸನ್ನಿಧಿಪಚ್ಚಯಾ ಆಪತ್ತಿ ಹೋತಿ। ಕೇಚಿ ಪನ ‘‘ಥಾಮಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉಚ್ಚಾರಣಮತ್ತಂ ಹೋತೀತಿಆದಿನಾ ವುತ್ತಪಞ್ಚಙ್ಗಸಮ್ಪತ್ತಿಯಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ರುಹನತೋ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಮ್ಪಿ ಸಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ದಿನ್ನಂ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಏವಂ ಸತಿ ಇಧ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ದಿನ್ನಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಹರನ್ತಸ್ಸ ಸನ್ನಿಧಿಪಚ್ಚಯಾ ಆಪತ್ತಿ ವತ್ತಬ್ಬಾ ಸಿಯಾ, ‘‘ನ ಹಿ ತಂ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪರಿಹರನ್ತೀ’’ತಿ ಚ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ, ತಸ್ಮಾ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಗಹಿತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ನ ಹೋತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯದಿ ಏವಂ ಪಞ್ಚಸು ಪಟಿಗ್ಗಹಣಙ್ಗೇಸು ‘‘ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ವಿಸೇಸನಂ ವತ್ತಬ್ಬನ್ತಿ? ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಪಟಿಗ್ಗಹಣಞ್ಹಿ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಮೇವ ಹೋತೀತಿ ‘‘ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ ವಿಸುಂ ಅವತ್ವಾ ‘‘ತಞ್ಚೇ ಭಿಕ್ಖು ಕಾಯೇನ ವಾ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧೇನ ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀ’’ತಿ ಏತ್ತಕಮೇವ ವುತ್ತಂ। ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಸತಿಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣೇ ‘ನ ಹಿ ತಂ ಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪರಿಹರನ್ತೀ’ತಿ ಇಧ ಅಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಪರಿಹರಣೇ ಅನಾಪತ್ತಿ ವುತ್ತಾ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಉದುಕ್ಖಲಮುಸಲಾನಿ ಖಿಯ್ಯನ್ತೀತಿ ಏತ್ಥ ಉದುಕ್ಖಲಮುಸಲಾನಂ ಖಯೇನ ಪಿಸಿತಕೋಟ್ಟಿತಭೇಸಜ್ಜೇಸು ಸಚೇ ಆಗನ್ತುಕವಣ್ಣೋ ಪಞ್ಞಾಯತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ।
Satthakenāti paṭiggahitasatthakena. Kasmā panettha uggahitapaccayā sannidhipaccayā vā doso na siyāti āha ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti. Imināva bāhiraparibhogatthaṃ sāmaṃ gahetvā anupasampannena dinnaṃ vā gahetvā pariharituṃ vaṭṭatīti dīpeti. Tasmā pattasammakkhanādiatthaṃ sāmaṃ gahetvā parihaṭatelādiṃ sace paribhuñjitukāmo hoti, paṭiggahetvā paribhuñjantassa anāpatti. Abbhantaraparibhogatthaṃ pana sāmaṃ gahitaṃ paṭiggahetvā paribhuñjantassa uggahitakapaṭiggahitaṃ hoti, appaṭiggahetvā paribhuñjantassa adinnamukhadvārāpatti hoti, abbhantaraparibhogatthameva anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa siṅgīloṇakappo viya sannidhipaccayā āpatti hoti. Keci pana ‘‘thāmamajjhimassa purisassa uccāraṇamattaṃ hotītiādinā vuttapañcaṅgasampattiyā paṭiggahaṇassa ruhanato bāhiraparibhogatthampi sace anupasampannena dinnaṃ gaṇhāti, paṭiggahitamevā’’ti vadanti. Evaṃ sati idha bāhiraparibhogatthaṃ anupasampannena dinnaṃ gahetvā pariharantassa sannidhipaccayā āpatti vattabbā siyā, ‘‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’’ti ca na vattabbaṃ, tasmā bāhiraparibhogatthaṃ gahitaṃ paṭiggahitaṃ nāma na hotīti veditabbaṃ. Yadi evaṃ pañcasu paṭiggahaṇaṅgesu ‘‘paribhogatthāyā’’ti visesanaṃ vattabbanti? Na vattabbaṃ. Paṭiggahaṇañhi paribhogatthameva hotīti ‘‘paribhogatthāyā’’ti visuṃ avatvā ‘‘tañce bhikkhu kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā paṭiggaṇhātī’’ti ettakameva vuttaṃ. Apare pana ‘‘satipi paṭiggahaṇe ‘na hi taṃ paribhogatthāya pariharantī’ti idha aparibhogatthāya pariharaṇe anāpatti vuttā’’ti vadanti. Udukkhalamusalāni khiyyantīti ettha udukkhalamusalānaṃ khayena pisitakoṭṭitabhesajjesu sace āgantukavaṇṇo paññāyati, na vaṭṭati.
ಸುದ್ಧಂ ಉದಕಂ ಹೋತೀತಿ ರುಕ್ಖಸಾಖಾದೀಹಿ ಗಳಿತ್ವಾ ಪತನಉದಕಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಪತ್ತೋ ವಾಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ಪತ್ತಗತಂ ಛುಪಿತ್ವಾ ದೇನ್ತಸ್ಸ ಹತ್ಥಲಗ್ಗೇನ ಆಮಿಸೇನ ದೋಸಾಭಾವತ್ಥಂ ಪತ್ತಪಟಿಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಭೋಗತ್ಥಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯಂ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಪತ್ತೇ ಪತತಿ…ಪೇ॰… ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತೀತಿ ಏತ್ಥ ಪುನಪ್ಪುನಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಅತ್ತನೋ ಪತ್ತೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮೇವ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಕರಣತೋ ಹತ್ಥಗತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತಿ, ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಿನ್ನಂ ಪನ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸ ಗಹಣಸಮಯೇಯೇವ ‘‘ಅತ್ತನೋ ಸನ್ತಕ’’ನ್ತಿ ಸನ್ನಿಟ್ಠಾನಸ್ಸ ಕತತ್ತಾ ಹತ್ಥಗತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತಿ। ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅತ್ಥಾಯ ಓದನಂ ಪಕ್ಖಿಪತೀತಿ ಏತ್ಥ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಅತ್ಥಾಯ ಪಕ್ಖಿಪನ್ತೇಪಿ ‘‘ಆಗನ್ತ್ವಾ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಸಯಮೇವ ಪಕ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ಠಪನತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತಿ, ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಂ ಪನ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನೇವ ಠಪಿತಂ ನಾಮ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತಿ ಪರಿಚ್ಚತ್ತಭಾವತೋ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ಸಾಮಣೇರ…ಪೇ॰… ಪರಿಚ್ಚತ್ತತ್ತಾ’’ತಿ।
Suddhaṃ udakaṃ hotīti rukkhasākhādīhi gaḷitvā patanaudakaṃ sandhāya vuttaṃ. Patto vāssa paṭiggahetabboti etthāpi pattagataṃ chupitvā dentassa hatthalaggena āmisena dosābhāvatthaṃ pattapaṭiggahaṇanti abbhantaraparibhogatthameva paṭiggahaṇaṃ veditabbaṃ. Yaṃ sāmaṇerassa patte patati…pe… paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti ettha punappunaṃ gaṇhantassa attano patte pakkhittameva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānakaraṇato hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ na vijahati, paricchinditvā dinnaṃ pana gaṇhantassa gahaṇasamayeyeva ‘‘attano santaka’’nti sanniṭṭhānassa katattā hatthagataṃ paṭiggahaṇaṃ vijahati. Kesañci atthāya odanaṃ pakkhipatīti ettha anupasampannassa atthāya pakkhipantepi ‘‘āgantvā gaṇhissatī’’ti sayameva pakkhipitvā ṭhapanato paṭiggahaṇaṃ na vijahati, anupasampannassa hatthe pakkhittaṃ pana anupasampanneneva ṭhapitaṃ nāma hotīti paṭiggahaṇaṃ vijahati pariccattabhāvato. Tena vuttaṃ ‘‘sāmaṇera…pe… pariccattattā’’ti.
ಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಗಂ ಭಾರಂ ನಾಮ ಥಾಮಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉಕ್ಖೇಪಾರಹಂ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ಅವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾವ ಅಞ್ಞೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಿದಹನ್ತಸ್ಸ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ, ತಥಾಪಿ ನ ಪಿದಹಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಪಮಾಣೇನೇವ ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ಮಚ್ಛಿಕವಾರಣತ್ಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಸಚೇಪಿ ಸಾಖಾಯ ಲಗ್ಗರಜಂ ಪತ್ತೇ ಪತತಿ, ಸುಖೇನ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕಾತಿ ಸಾಖಾಯ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ಅಬ್ಭನ್ತರಪರಿಭೋಗತ್ಥಮೇವಿಧ ಪಟಿಗ್ಗಹಣನ್ತಿ ಮೂಲಪಟಿಗ್ಗಹಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಅಪರೇ ಪನ ‘‘ಮಚ್ಛಿಕವಾರಣತ್ಥನ್ತಿ ಏತ್ಥ ವಚನಮತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಂ ಗಹಿತ’’ನ್ತಿ ವದನ್ತಿ। ತಸ್ಮಿಮ್ಪಿ ಅಸತೀತಿ ಚಾಟಿಯಾ ವಾ ಕುಣ್ಡಕೇ ವಾ ಅಸತಿ। ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾತಿ ತಂಯೇವ ಅಜ್ಝೋಹರಣೀಯಭಣ್ಡಂ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ। ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಅನುಥೇರಸ್ಸಾತಿ ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಅತ್ತನಾ ಗಹೇತ್ವಾ ಅನುಥೇರಸ್ಸ ದೇತಿ। ತುಯ್ಹಂ ಯಾಗುಂ ಮಯ್ಹಂ ದೇಹೀತಿ ಏತ್ಥ ಏವಂ ವತ್ವಾ ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಅತ್ತನೋಪಿ ಪತ್ತಂ ತಸ್ಸ ದೇತಿ। ಏತ್ಥ ಪನಾತಿ ಪಣ್ಡಿತೋ ಸಾಮಣೇರೋತಿಆದಿಪತ್ತಪರಿವತ್ತನಕಥಾಯ। ಕಾರಣಂ ಉಪಪರಿಕ್ಖಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಯಥಾ ಮಾತುಆದೀನಂ ತೇಲಾದೀನಿ ಹರನ್ತೋ ತಥಾರೂಪೇ ಕಿಚ್ಚೇ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನೇನ ಅಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಲಭತಿ, ಏವಮಿಧ ಪತ್ತಪರಿವತ್ತನಂ ಅಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ಲಭತೀತಿ ಏತ್ಥ ಕಾರಣಂ ವೀಮಂಸಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma thāmamajjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Kiñcāpi avissajjetvāva aññena hatthena pidahantassa doso natthi, tathāpi na pidahitabbanti aṭṭhakathāpamāṇeneva gahetabbaṃ. Macchikavāraṇatthanti ettha ‘‘sacepi sākhāya laggarajaṃ patte patati, sukhena paribhuñjituṃ sakkāti sākhāya paṭiggahitattā abbhantaraparibhogatthamevidha paṭiggahaṇanti mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Apare pana ‘‘macchikavāraṇatthanti ettha vacanamattaṃ gahetvā bāhiraparibhogatthaṃ gahita’’nti vadanti. Tasmimpi asatīti cāṭiyā vā kuṇḍake vā asati. Anupasampannaṃ gāhāpetvāti taṃyeva ajjhoharaṇīyabhaṇḍaṃ anupasampannena gāhāpetvā. Therassa pattaṃ anutherassāti therassa pattaṃ attanā gahetvā anutherassa deti. Tuyhaṃ yāguṃ mayhaṃ dehīti ettha evaṃ vatvā sāmaṇerassa pattaṃ gahetvā attanopi pattaṃ tassa deti. Ettha panāti paṇḍito sāmaṇerotiādipattaparivattanakathāya. Kāraṇaṃ upaparikkhitabbanti yathā mātuādīnaṃ telādīni haranto tathārūpe kicce anupasampannena aparivattetvāva paribhuñjituṃ labhati, evamidha pattaparivattanaṃ akatvā paribhuñjituṃ na labhatīti ettha kāraṇaṃ vīmaṃsitabbanti attho.
ಏತ್ಥ ಪನ ‘‘ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಗಹಿತತಣ್ಡುಲೇಸು ಪರಿಕ್ಖೀಣೇಸು ಅವಸ್ಸಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಸಾಮಣೇರಾ ಸಙ್ಗಹಂ ಕರೋನ್ತೀತಿ ವಿತಕ್ಕುಪ್ಪತ್ತಿ ಸಮ್ಭವತಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾವ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಪನ ಛಾಯತ್ಥಾಯ ವಾ ಗಹಣೇ ಪರಿಭೋಗಾಸಾ ನತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ತಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕಾರಣಂ ವದನ್ತಿ। ತೇನೇವ ಆಚರಿಯಬುದ್ಧದತ್ತತ್ಥೇರೇನಪಿ ವುತ್ತಂ –
Ettha pana ‘‘sāmaṇerehi gahitataṇḍulesu parikkhīṇesu avassaṃ amhākaṃ sāmaṇerā saṅgahaṃ karontīti vitakkuppatti sambhavati, tasmā taṃ parivattetvāva paribhuñjitabbaṃ. Mātāpitūnaṃ atthāya pana chāyatthāya vā gahaṇe paribhogāsā natthi, tasmā taṃ vaṭṭatī’’ti kāraṇaṃ vadanti. Teneva ācariyabuddhadattattherenapi vuttaṃ –
‘‘ಮಾತಾಪಿತೂನಮತ್ಥಾಯ, ತೇಲಾದಿಹರತೋಪಿ ಚ।
‘‘Mātāpitūnamatthāya, telādiharatopi ca;
ಸಾಖಂ ಛಾಯಾದಿಅತ್ಥಾಯ, ಇಮೇಸಂ ನ ವಿಸೇಸತಿ॥
Sākhaṃ chāyādiatthāya, imesaṃ na visesati.
‘‘ತಸ್ಮಾ ಹಿಸ್ಸ ವಿಸೇಸಸ್ಸ, ಚಿನ್ತೇತಬ್ಬಂ ತು ಕಾರಣಂ।
‘‘Tasmā hissa visesassa, cintetabbaṃ tu kāraṇaṃ;
ತಸ್ಸ ಸಾಲಯಭಾವಂ ತು, ವಿಸೇಸಂ ತಕ್ಕಯಾಮ ತ’’ನ್ತಿ॥
Tassa sālayabhāvaṃ tu, visesaṃ takkayāma ta’’nti.
ಇದಮೇವೇತ್ಥ ಯುತ್ತತರಂ ಅವಸ್ಸಂ ತಥಾವಿಧವಿತಕ್ಕುಪ್ಪತ್ತಿಯಾ ಸಮ್ಭವತೋ। ನ ಸಕ್ಕಾ ಹಿ ಏತ್ಥ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುನ್ತಿ। ಮಾತಾದೀನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಹರಣೇ ಪನ ನಾವಸ್ಸಂ ತಥಾವಿಧವಿತಕ್ಕುಪ್ಪತ್ತೀತಿ ಸಕ್ಕಾ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುಂ। ಯತ್ಥ ಹಿ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುಂ ಸಕ್ಕಾ, ತತ್ಥ ನೇವತ್ಥಿ ದೋಸೋ। ತೇನೇವ ವಕ್ಖತಿ ‘‘ಸಚೇ ಪನ ಸಕ್ಕೋತಿ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುಂ, ತತೋ ಲದ್ಧಂ ಖಾದಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ।
Idamevettha yuttataraṃ avassaṃ tathāvidhavitakkuppattiyā sambhavato. Na sakkā hi ettha vitakkaṃ sodhetunti. Mātādīnaṃ atthāya haraṇe pana nāvassaṃ tathāvidhavitakkuppattīti sakkā vitakkaṃ sodhetuṃ. Yattha hi vitakkaṃ sodhetuṃ sakkā, tattha nevatthi doso. Teneva vakkhati ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti.
ನಿಚ್ಚಾಲೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತೀತಿ ನಿಚ್ಚಾಲೇತ್ವಾ ಸಕ್ಖರಾ ಅಪನೇತುಂ ನ ಸಕ್ಕೋತಿ। ಆಧಾರಕೇ ಪತ್ತೋ ಠಪಿತೋ ಹೋತೀತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಪತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಚಾಲೇತೀತಿ ವಿನಾ ಕಾರಣಂ ಚಾಲೇತಿ। ಸತಿಪಿ ಕಾರಣೇ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಪರಿಭೋಗಾರಹಂ ಚಾಲೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಕಿಞ್ಚಾಪಿ ‘‘ಅನುಜಾನಾಮಿ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅಮನುಸ್ಸಿಕಾಬಾಧೇ ಆಮಕಮಂಸಂ ಆಮಕಲೋಹಿತ’’ನ್ತಿ (ಮಹಾವ॰ ೨೬೪) ತಾದಿಸೇ ಆಬಾಧೇ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಆಮಕಮಂಸಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ಅನುಞ್ಞಾತಂ, ‘‘ಆಮಕಮಂಸಪಟಿಗ್ಗಹಣಾ ಪಟಿವಿರತೋ ಹೋತೀ’’ತಿ ಚ ಸಾಮಞ್ಞತೋ ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ, ತಥಾಪಿ ಅತ್ತನೋ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ವಾ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅತ್ಥಾಯ ಅಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಸೀಹವಿಘಾಸಾದಿಂ…ಪೇ॰… ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಕ್ಕೋತಿ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುನ್ತಿ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ದೇತೀತಿ ವಿತಕ್ಕಸ್ಸ ಅನುಪ್ಪನ್ನಭಾವಂ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ, ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀತಿ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತೇನ ಮಯಾ ಗಹಿತನ್ತಿ ವಾ ಸಲ್ಲಕ್ಖೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿ।
Niccāletuṃ na sakkotīti niccāletvā sakkharā apanetuṃ na sakkoti. Ādhārake patto ṭhapitohotīti paṭiggahetabbapattaṃ sandhāya vuttaṃ. Cāletīti vinā kāraṇaṃ cāleti. Satipi kāraṇe bhikkhūnaṃ paribhogārahaṃ cāletuṃ na vaṭṭati. Kiñcāpi ‘‘anujānāmi, bhikkhave, amanussikābādhe āmakamaṃsaṃ āmakalohita’’nti (mahāva. 264) tādise ābādhe attano atthāya āmakamaṃsapaṭiggahaṇaṃ anuññātaṃ, ‘‘āmakamaṃsapaṭiggahaṇā paṭivirato hotī’’ti ca sāmaññato paṭikkhittaṃ, tathāpi attano aññassa vā bhikkhuno atthāya aggahitattā ‘‘sīhavighāsādiṃ…pe… vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Sakkoti vitakkaṃ sodhetunti mayhampi detīti vitakkassa anuppannabhāvaṃ sallakkhetuṃ sakkoti, sāmaṇerassa dassāmīti suddhacittena mayā gahitanti vā sallakkhetuṃ sakkoti.
ಸಚೇ ಪನ ಮೂಲೇಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಗಹೇತ್ವಾ ಗತೇ ಮಯ್ಹಮ್ಪಿ ದದೇಯ್ಯುನ್ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಸಚೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವದನ್ತಿ। ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕರೋತೀತಿ ಭಿಕ್ಖುಸಾಮಣೇರಾ ಚ ಅತ್ತನೋ ಅತ್ತನೋ ಅಭಿರುಚಿತಂ ಕೋಟ್ಠಾಸಂ ಗಣ್ಹನ್ತೂತಿ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಸಮಕೇ ಕೋಟ್ಠಾಸೇ ಕರೋತಿ। ಗಹಿತಾವಸೇಸನ್ತಿ ಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಗಹಿತಕೋಟ್ಠಾಸತೋ ಅವಸೇಸಂ। ಗಣ್ಹಿತ್ವಾತಿ ‘‘ಮಯ್ಹಂ ಇದಂ ಗಣ್ಹಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಗಹೇತ್ವಾ। ಇಧ ಗಹಿತಾವಸೇಸಂ ನಾಮ ತೇನ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾ ಪುನ ಠಪಿತಂ। ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ತದಹು ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ। ತೇನೇವ ‘‘ಯಾವಕಾಲಿಕೇನ ಯಾವಜೀವಿಕಸಂಸಗ್ಗೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಸಚೇ ಪನ ಪುರಿಮದಿವಸೇ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತಾ ಹೋತಿ, ಸಾಮಿಸೇನ ಮುಖೇನ ತಸ್ಸಾ ವಟ್ಟಿಯಾ ಧೂಮಂ ಪಿವಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಸಮುದ್ದೋದಕೇನಾತಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸಮುದ್ದೋದಕೇನ। ಯಸ್ಮಾ ಕತಕಟ್ಠಿ ಉದಕಂ ಪಸಾದೇತ್ವಾ ವಿಸುಂ ತಿಟ್ಠತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಲಗ್ಗತೀತಿ ಮುಖೇ ಹತ್ಥೇ ಚ ಉದಕೇ ಸುಕ್ಖೇ ಸೇತವಣ್ಣಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಂ ಲಗ್ಗತಿ। ಪಾನೀಯಂ ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ತನೋಯೇವ ಅತ್ಥಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ। ಸಚೇ ಪನ ಪೀತಾವಸೇಸಂ ತತ್ಥೇವ ಆಕಿರಿಸ್ಸಾಮೀತಿ ಗಣ್ಹಾತಿ, ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ವಿಕ್ಖಮ್ಭೇತ್ವಾತಿ ವಿಯೂಹಿತ್ವಾ, ಅಪನೇತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
Sace pana mūlepi paṭiggahitaṃ hotīti ettha ‘‘gahetvā gate mayhampi dadeyyunti saññāya sace paṭiggahitaṃ hotī’’ti vadanti. Koṭṭhāse karotīti bhikkhusāmaṇerā ca attano attano abhirucitaṃ koṭṭhāsaṃ gaṇhantūti sabbesaṃ samake koṭṭhāse karoti. Gahitāvasesanti sāmaṇerehi gahitakoṭṭhāsato avasesaṃ. Gaṇhitvāti ‘‘mayhaṃ idaṃ gaṇhissāmī’’ti gahetvā. Idha gahitāvasesaṃ nāma tena gaṇhitvā puna ṭhapitaṃ. Paṭiggahetvāti tadahu paṭiggahetvā. Teneva ‘‘yāvakālikena yāvajīvikasaṃsagge doso natthī’’ti vuttaṃ. Sace pana purimadivase paṭiggahetvā ṭhapitā hoti, sāmisena mukhena tassā vaṭṭiyā dhūmaṃ pivituṃ na vaṭṭati. Samuddodakenāti appaṭiggahitasamuddodakena. Yasmā katakaṭṭhi udakaṃ pasādetvā visuṃ tiṭṭhati, tasmā ‘‘abbohārika’’nti vuttaṃ. Laggatīti mukhe hatthe ca udake sukkhe setavaṇṇaṃ dassentaṃ laggati. Pānīyaṃ gahetvāti attanoyeva atthāya gahetvā. Sace pana pītāvasesaṃ tattheva ākirissāmīti gaṇhāti, puna paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Vikkhambhetvāti viyūhitvā, apanetvāti attho.
ಮಹಾಭೂತೇಸೂತಿ ಸರೀರನಿಸ್ಸಿತೇಸು ಮಹಾಭೂತೇಸು। ಪತತೀತಿ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪತತಿ। ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪತಿತಮೇವ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ, ನ ಇತರಂ। ಅಲ್ಲದಾರುಂ ರುಕ್ಖತೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾಪಿ ಕಾತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ಮತ್ತಿಕತ್ಥಾಯ ಪಥವಿಂ ಖಣಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಸಪ್ಪದಟ್ಠಕ್ಖಣೇಯೇವ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಸತಿ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕೇ ಸಾಮಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ, ಅಞ್ಞದಾ ಪಟಿಗ್ಗಹಾಪೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ಸೇಸಮೇತ್ಥ ಉತ್ತಾನಮೇವ। ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತಾ, ಅನನುಞ್ಞಾತತಾ, ಧೂಮಾದಿಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಾಭಾವೋ, ಅಜ್ಝೋಹರಣನ್ತಿ ಇಮಾನಿ ಪನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Mahābhūtesūti sarīranissitesu mahābhūtesu. Patatīti vicchinditvā patati. Vicchinditvā patitameva hi paṭiggahetabbaṃ, na itaraṃ. Alladāruṃ rukkhato chinditvāpi kātuṃ vaṭṭatīti ettha mattikatthāya pathaviṃ khaṇitumpi vaṭṭatīti veditabbaṃ. Sappadaṭṭhakkhaṇeyeva vaṭṭatīti asati kappiyakārake sāmaṃ gahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati, aññadā paṭiggahāpetvā paribhuñjitabbaṃ. Sesamettha uttānameva. Appaṭiggahitatā, ananuññātatā, dhūmādiabbohārikābhāvo, ajjhoharaṇanti imāni panettha cattāri aṅgāni.
ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತೋ ಭೋಜನವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Niṭṭhito bhojanavaggo catuttho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಭೋಜನವಗ್ಗೋ • 4. Bhojanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ