Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā

    ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ

    10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ೨೬೪-೫. ಮುಖದ್ವಾರನ್ತಿ ಕಣ್ಠನಾಳಿ। ಉಚ್ಚಾರಣಮತ್ತನ್ತಿ ಉಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಮತ್ತಕಂ। ಕಸಟಂ ಛಡ್ಡೇತ್ವಾತಿ ಸಮುದಾಚಾರವಸೇನ, ಅಛಡ್ಡಿತೇಪಿ ‘‘ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಹತ್ಥಪಾಸಾತಿಕ್ಕಮನ್ತಿ ದಾಯಕಸ್ಸ। ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ದೇತೀತಿ ಅಞ್ಞಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ। ಕಞ್ಜಿಕನ್ತಿ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ದ್ರವಂ। ಪತ್ತೋ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬೋತಿ ಭೂಮಿಯಂ ಠಪಿತೇ ಅಭಿಹಾರಾಭಾವತೋ। ‘‘ಯಥಾ ಪಠಮತರಂ ಪತಿತಥೇವೇ ದೋಸೋ ನತ್ಥಿ, ತಥಾ ಆಕಿರಿತ್ವಾ ಅಪನೇನ್ತಾನಂ ಪತಿತಥೇವೇಪಿ ಅಭಿಹಟತ್ತಾ ನೇವತ್ಥಿ ದೋಸೋ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಚರುಕೇನಾತಿ ಖುದ್ದಕಪಿಣ್ಡೇನ। ಜಾಗರನ್ತಸ್ಸಪೀತಿ ‘‘ಅಪಿ-ಸದ್ದೇನ ಸುತ್ತಸ್ಸಪೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ। ಕೇಚೀತಿ ಅಭಯಗಿರಿವಾಸಿನೋ। ತೇಹಿ ಕಾಯಸಂಸಗ್ಗೇ ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧೇನಾಪಿ ತಪ್ಪಟಿಬದ್ಧೇನಾಪಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾಪತ್ತಿ ದಸ್ಸಿತಾ ಏವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಪಟಿಬದ್ಧೇನಾತಿ ವಚನಮತ್ತಮೇವೇತಂ। ‘‘ಸತ್ಥಕೇನಾತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕೇನಾ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ, ತಂ ದುಲ್ಲಿಖಿತಂ ಸತಿಪಿ ಮಲೇ ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಾಭಾವತೋ। ಕೇಸಞ್ಚಿ ಅತ್ಥಾಯಾತಿ ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ। ‘‘ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥಂ ಫುಟ್ಠಮತ್ತಮೇವ ತಂ ಪರಿಚ್ಚತ್ತ’’ನ್ತಿ ಲಿಖಿತಂ।

    264-5.Mukhadvāranti kaṇṭhanāḷi. Uccāraṇamattanti ukkhipitabbamattakaṃ. Kasaṭaṃ chaḍḍetvāti samudācāravasena, achaḍḍitepi ‘‘vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Hatthapāsātikkamanti dāyakassa. Bhikkhussa detīti aññassa bhikkhussa. Kañjikanti yaṃ kiñci dravaṃ. Patto paṭiggahetabboti bhūmiyaṃ ṭhapite abhihārābhāvato. ‘‘Yathā paṭhamataraṃ patitatheve doso natthi, tathā ākiritvā apanentānaṃ patitathevepi abhihaṭattā nevatthi doso’’ti likhitaṃ. Carukenāti khuddakapiṇḍena. Jāgarantassapīti ‘‘api-saddena suttassapī’’ti likhitaṃ. Kecīti abhayagirivāsino. Tehi kāyasaṃsagge kāyapaṭibaddhenāpi tappaṭibaddhenāpi thullaccayāpatti dassitā evāti attho. Kāyapaṭibaddhapaṭibaddhenāti vacanamattamevetaṃ. ‘‘Satthakenāti paṭiggahitakenā’’ti likhitaṃ, taṃ dullikhitaṃ satipi male puna paṭiggahetabbakiccābhāvato. Kesañci atthāyāti anupasampannānaṃ atthāya. ‘‘Sāmaṇerassa hatthaṃ phuṭṭhamattameva taṃ pariccatta’’nti likhitaṃ.

    ಪಟಿಗ್ಗಹಣುಪಗಭಾರಂ ನಾಮ ಮಜ್ಝಿಮಪುರಿಸೇನ ಉಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಕಂ। ಮೂಲಪಟಿಗ್ಗಹಣಮೇವ ವಟ್ಟತೀತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ಮಚ್ಛಿಕವಾರಣತ್ಥನ್ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ‘ಅಭುಞ್ಜನತ್ಥಾಯಾಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಗಹಿತೇ ವಟ್ಟತೀ’’’ತಿ ಯೇ ವದನ್ತಿ, ತೇ ವತ್ತಬ್ಬಾ ‘‘ಸೀಸಮಕ್ಖನತೇಲಂ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ‘ಇದಂ ಸೀಸಮಕ್ಖನ’ನ್ತಿ ಅನಾಭೋಗೇನೇವ ಸತ್ತಾಹಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮೇನ್ತಸ್ಸ ಕಿಂ ನಿಸ್ಸಗ್ಗಿಯಂ ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿಆದಿ, ಸುತ್ತಾಧಿಪ್ಪಾಯೋ ಪನ ಏವಂ ಗಹೇತಬ್ಬೋ ‘‘ಮಚ್ಛಿಕವಾರಣತ್ಥಂ ಬೀಜನ್ತಸ್ಸ ತಸ್ಮಿಂ ಲಗ್ಗರಜಾದಿಮ್ಹಿ ಪತ್ತೇ ಪತಿತೇ ಸುಖಂ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ಸಕ್ಕಾ’ತಿ ಸಞ್ಞಾಯ ಪುಬ್ಬೇ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಪರಿವತ್ತನಕಥಾಯಂ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ತಣ್ಡುಲೇಸು ಖೀಣೇಸು ಏತೇಹಿ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಹತ್ಥಗತೇಹಿ ಸಾಮಣೇರಸನ್ತಕೇಹಿಪಿ ಸಕ್ಕಾ ಪತಿಟ್ಠಪೇತು’ನ್ತಿ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ಚಿತ್ತುಪ್ಪಾದೋ ಚೇ ಸಮ್ಭವತಿ, ‘ಪರಿವತ್ತನಂ ಸಾತ್ಥಕ’ನ್ತಿ ಉಪತಿಸ್ಸತ್ಥೇರೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಯದಿ ಏವಂ ಸುದ್ಧಚಿತ್ತಾನಂ ನಿರತ್ಥಕನ್ತಿ ಆಪನ್ನಮೇವ, ತಥಾ ‘‘ಪಣ್ಡಿತೋ ಏಸ ಸಾಮಣೇರೋ ಪತ್ತಪರಿವತ್ತನಂ ಕತ್ವಾ ದಸ್ಸತಿ, ಮಯಮೇವ ಚ ಇಮಸ್ಸ ವಿಸ್ಸಾಸೇನ ವಾ ಯಾಚಿತ್ವಾ ವಾ ಭುಞ್ಜಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ ಚಿತ್ತೇ ಸತಿ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ ಕತೇಪಿ ಪರಿವತ್ತನೇತಿ ಚ ಆಪನ್ನಂ, ಕಿಂ ಬಹುನಾ। ನಿರಪೇಕ್ಖೇಹೇವ ಗಣ್ಹಿತಬ್ಬಂ, ನ ಸಾಪೇಕ್ಖೇಹೀತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಚರಿಯೋ। ಅಯಮೇವತ್ಥೋ ‘‘ಸಚೇ ಪನ ಸಕ್ಕೋತಿ ವಿತಕ್ಕಂ ಸೋಧೇತುಂ, ತತೋ ಲದ್ಧಂ ಖಾದಿತುಮ್ಪಿ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವಚನೇನ ಸಿದ್ಧೋವ। ಆಧಾರಕೇ ಪತ್ತೋ ಠಪಿತೋ ಹೋತಿ ಯಥಾಪಟಿಗ್ಗಹಿತಭಾವೇ ನಿರಾಲಯೋ। ಸಮುದ್ದೋದಕೇನ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕೇನ। ಮೇಣ್ಡಕಸ್ಸ ಖೀರಂ ಖೀರತ್ತಾವ ವಟ್ಟತಿ। ‘‘ಅತ್ತನೋ ಪನ ಖೀರಂ ಮುಖೇನೇವ ಪಿವನ್ತಸ್ಸ ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ದಸ್ಸೇತುಂ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ‘‘ಸರೀರನಿಸ್ಸಿತಮಹಾಭೂತಾನಿ ಹಿ ಇಧಾಧಿಪ್ಪೇತಾನೀ’’ತಿ ಲಿಖಿತಂ, ತದುಭಯಮ್ಪಿ ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಖೀರಂ ವಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ವಿರುಜ್ಝತಿ।

    Paṭiggahaṇupagabhāraṃ nāma majjhimapurisena ukkhipitabbakaṃ. Mūlapaṭiggahaṇameva vaṭṭatīti ettha ‘‘macchikavāraṇatthanti vuttattā ‘abhuñjanatthāyāpi paṭiggahetvā gahite vaṭṭatī’’’ti ye vadanti, te vattabbā ‘‘sīsamakkhanatelaṃ paṭiggahetvā ‘idaṃ sīsamakkhana’nti anābhogeneva sattāhaṃ atikkāmentassa kiṃ nissaggiyaṃ bhaveyyā’’tiādi, suttādhippāyo pana evaṃ gahetabbo ‘‘macchikavāraṇatthaṃ bījantassa tasmiṃ laggarajādimhi patte patite sukhaṃ paribhuñjituṃ sakkā’ti saññāya pubbe paṭiggahitabba’’nti vuttaṃ. Parivattanakathāyaṃ ‘‘amhākaṃ taṇḍulesu khīṇesu etehi amhākaṃ hatthagatehi sāmaṇerasantakehipi sakkā patiṭṭhapetu’nti bhikkhūnaṃ cittuppādo ce sambhavati, ‘parivattanaṃ sātthaka’nti upatissatthero’’ti vuttaṃ. Yadi evaṃ suddhacittānaṃ niratthakanti āpannameva, tathā ‘‘paṇḍito esa sāmaṇero pattaparivattanaṃ katvā dassati, mayameva ca imassa vissāsena vā yācitvā vā bhuñjissāmā’’ti citte sati bhuñjituṃ na vaṭṭati katepi parivattaneti ca āpannaṃ, kiṃ bahunā. Nirapekkheheva gaṇhitabbaṃ, na sāpekkhehīti dassanatthaṃ vuttanti ācariyo. Ayamevattho ‘‘sace pana sakkoti vitakkaṃ sodhetuṃ, tato laddhaṃ khāditumpi vaṭṭatī’’ti vacanena siddhova. Ādhārake patto ṭhapito hoti yathāpaṭiggahitabhāve nirālayo. Samuddodakena appaṭiggahitakena. Meṇḍakassa khīraṃ khīrattāva vaṭṭati. ‘‘Attano pana khīraṃ mukheneva pivantassa anāpattīti dassetuṃ vutta’’nti vuttaṃ. ‘‘Sarīranissitamahābhūtāni hi idhādhippetānī’’ti likhitaṃ, tadubhayampi ‘‘kappiyamaṃsakhīraṃ vā’’tiādinā nayena virujjhati.

    ಅಪಿಚ ‘‘ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಭಾಜನೇ ಅಞ್ಞಭಿಕ್ಖುಸನ್ತಕೇ ಅತ್ತನೋ ಪಿಣ್ಡಪಾತಂ ಪಕ್ಖಿಪತಿ, ‘ತಂ ಥೋಕ’ನ್ತಿ ವಾ ಅಞ್ಞೇನ ವಾ ಕಾರಣೇನ ವದತಿ, ತಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ನ ಕಪ್ಪತಿ। ಕಸ್ಮಾ? ವಿನಯದುಕ್ಕಟತ್ತಾ । ಅತ್ತನಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬಂ ವಿನಯವಿಧಿಂ ಅಕತ್ವಾ ದುಕ್ಕಟನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಏವಂ ತಾದಿಸಂ ಕಿಮತ್ಥಂ ನ ಭುಞ್ಜತೀತಿ? ಅಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘ಉಗ್ಗಹಿತಕೋ ಹೋತೀ’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ। ಏವಞ್ಹಿ ತತ್ಥ ವುತ್ತಂ ಭೂಮಿಯಂ ವಾ ಭಾಜನೇ ವಾ ಫಲಂ ವಾ ಯಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಆಮಿಸಂ ವಾ ಯಾವಜೀವಿಕಮ್ಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಕಂ ಅಜಾನನ್ತೋ ಆಮಸತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ, ಉಗ್ಗಹಿತಕಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ಅನುಗಣ್ಠಿಪದೇ ವುತ್ತಂ, ತಸ್ಮಾ ಇಮಸ್ಸ ಮತೇನ ಭಿಕ್ಖು ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಸಚೇ ಪತ್ತೇ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇ ಪಿಣ್ಡಂ ಠಪೇತಿ, ತಂ ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ಉಗ್ಗಹಿತಕನ್ತಿ ಸಿದ್ಧಂ। ಅಯಮೇವತ್ಥೋ ‘‘ಸಚೇ ಅತ್ತನೋ ವಾ ಭಿಕ್ಖೂನಂ ವಾ ಯಾಗುಪಚನಕಭಾಜನೇ…ಪೇ॰… ನಿರಾಮಿಸಂ ಕತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವಚನೇನ ಸಂಸನ್ದಿತ್ವಾ ಕಥೇತಬ್ಬೋ। ‘‘ಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಖೀರಂ ವಾ’’ತಿ ಪಸಙ್ಗವಸೇನ ವುತ್ತಂ। ದಧಿ ಚೇ ಪಟಿಲದ್ಧಂ, ತಞ್ಚ ಅಧಿಪ್ಪೇತನ್ತಿ ಕೇಚಿ।

    Apica ‘‘appaṭiggahitabhājane aññabhikkhusantake attano piṇḍapātaṃ pakkhipati, ‘taṃ thoka’nti vā aññena vā kāraṇena vadati, taṃ sabbesaṃ na kappati. Kasmā? Vinayadukkaṭattā . Attanā paṭiggahetvā pakkhipitabbaṃ vinayavidhiṃ akatvā dukkaṭanti adhippāyo. Evaṃ tādisaṃ kimatthaṃ na bhuñjatīti? Aṭṭhakathāyaṃ ‘uggahitako hotī’ti vuttattā. Evañhi tattha vuttaṃ bhūmiyaṃ vā bhājane vā phalaṃ vā yaṃ kiñci āmisaṃ vā yāvajīvikampi appaṭiggahitakaṃ ajānanto āmasati, na vaṭṭati, uggahitakaṃ hotī’’ti anugaṇṭhipade vuttaṃ, tasmā imassa matena bhikkhu bhikkhussa sace patte appaṭiggahite piṇḍaṃ ṭhapeti, taṃ akappiyaṃ uggahitakanti siddhaṃ. Ayamevattho ‘‘sace attano vā bhikkhūnaṃ vā yāgupacanakabhājane…pe… nirāmisaṃ katvā paribhuñjitabba’’nti vacanena saṃsanditvā kathetabbo. ‘‘Kappiyamaṃsakhīraṃ vā’’ti pasaṅgavasena vuttaṃ. Dadhi ce paṭiladdhaṃ, tañca adhippetanti keci.

    ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।

    Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.

    ಸಮತ್ತೋ ವಣ್ಣನಾಕ್ಕಮೇನ ಭೋಜನವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।

    Samatto vaṇṇanākkamena bhojanavaggo catuttho.







    Related texts:



    ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಭೋಜನವಗ್ಗೋ • 4. Bhojanavaggo

    ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā

    ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact