| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā |
೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ
10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
೨೬೩. ದಸಮೇ ಘನಬದ್ಧೋತಿ ಘನಮಂಸೇನ ಸಮ್ಬದ್ಧೋ, ಕಥಿನಸಂಹತಸರೀರೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
263. Dasame ghanabaddhoti ghanamaṃsena sambaddho, kathinasaṃhatasarīroti attho.
೨೬೪. ಮುಖದ್ವಾರನ್ತಿ ಮುಖತೋ ಹೇಟ್ಠಾ ದ್ವಾರಂ ಮುಖದ್ವಾರಂ, ಗಲನಾಳಿಕನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಞ್ಚ ನಾಸಿಕಾಯ ಪವಿಟ್ಠಮ್ಪಿ ಮುಖದ್ವಾರಂ ಪವಿಟ್ಠಮೇವ ಹೋತಿ, ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿತ್ತಮತ್ತಞ್ಚ ಅಪ್ಪವಿಟ್ಠಂ। ಆಹಾರನ್ತಿ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬಂ ಕಾಲಿಕಂ ಅಧಿಪ್ಪೇತಂ, ನ ಉದಕಂ। ತಞ್ಹಿ ಭೇಸಜ್ಜಸಙ್ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಅಕಾಲಿಕಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಸ್ಸೇವ ಕಾಲಿಕತ್ತಾ। ಉದಕೇ ಹಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ರುಹತಿ। ತೇನೇವ ಭಿಕ್ಖುನಾ ತಾಪಿತೇನ ಉದಕೇನ ಚಿರಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಚ ಅಕಪ್ಪಿಯಕುಟಿಯಂ ವುತ್ಥೇನ ಚ ಸಹ ಆಮಿಸಂ ಭುಞ್ಜನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಸಾಮಪಾಕಾದಿದೋಸೋ ನ ಹೋತಿ। ವಕ್ಖತಿ ಹಿ ‘‘ಭಿಕ್ಖು ಯಾಗುಅತ್ಥಾಯ…ಪೇ॰… ಉದಕಂ ತಾಪೇತಿ, ವಟ್ಟತೀ’’ತಿಆದಿ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೬೫)। ಭಿಕ್ಖೂ ಪನ ಏತಂ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ತದಾ ನ ಜಾನಿಂಸು। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಮ್ಮಾ ಅತ್ಥಂ ಅಸಲ್ಲಕ್ಖೇತ್ವಾ’’ತಿಆದಿ।
264.Mukhadvāranti mukhato heṭṭhā dvāraṃ mukhadvāraṃ, galanāḷikanti attho. Evañca nāsikāya paviṭṭhampi mukhadvāraṃ paviṭṭhameva hoti, mukhe pakkhittamattañca appaviṭṭhaṃ. Āhāranti ajjhoharitabbaṃ kālikaṃ adhippetaṃ, na udakaṃ. Tañhi bhesajjasaṅgahitampi akālikameva paṭiggahitasseva kālikattā. Udake hi paṭiggahaṇaṃ na ruhati. Teneva bhikkhunā tāpitena udakena cirapaṭiggahitena ca akappiyakuṭiyaṃ vutthena ca saha āmisaṃ bhuñjantassāpi sāmapākādidoso na hoti. Vakkhati hi ‘‘bhikkhu yāguatthāya…pe… udakaṃ tāpeti, vaṭṭatī’’tiādi (pāci. aṭṭha. 265). Bhikkhū pana etaṃ adhippāyaṃ tadā na jāniṃsu. Tenāha ‘‘sammā atthaṃ asallakkhetvā’’tiādi.
೨೬೫. ರಥರೇಣುಮ್ಪೀತಿ ರಥೇ ಗಚ್ಛನ್ತೇ ಉಟ್ಠಹನರೇಣುಸದಿಸರೇಣುಂ। ತೇನ ತತೋ ಸುಖುಮಂ ಆಕಾಸೇ ಪರಿಬ್ಭಮನಕಂ ದಿಸ್ಸಮಾನಮ್ಪಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಕಲ್ಲಕೋತಿ ಗಿಲಾನೋ।
265.Rathareṇumpīti rathe gacchante uṭṭhahanareṇusadisareṇuṃ. Tena tato sukhumaṃ ākāse paribbhamanakaṃ dissamānampi abbohārikanti dasseti. Akallakoti gilāno.
‘‘ಗಹೇತುಂ ವಾ…ಪೇ॰… ತಸ್ಸ ಓರಿಮನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಕಾಸೇ ಉಜುಂ ಠತ್ವಾ ಪರೇನ ಉಕ್ಖಿತ್ತಂ ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಆಸನ್ನಙ್ಗಭೂತಪಾದತಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹತ್ಥಪಾಸೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪನ ಸೀಸನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತತ್ಥ ‘‘ಓರಿಮನ್ತೇನಾ’’ತಿ ಇಮಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮನ್ತೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ ಗಹೇತಬ್ಬೋ।
‘‘Gahetuṃ vā…pe… tassa orimantenā’’ti iminā ākāse ujuṃ ṭhatvā parena ukkhittaṃ gaṇhantassāpi āsannaṅgabhūtapādatalato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabbo, na pana sīsantato paṭṭhāyāti dasseti. Tattha ‘‘orimantenā’’ti imassa heṭṭhimantenāti attho gahetabbo.
ಏತ್ಥ ಚ ಪವಾರಣಾಸಿಕ್ಖಾಪದಟ್ಠಕಥಾಯಂ ‘‘ಸಚೇ ಭಿಕ್ಖು ನಿಸಿನ್ನೋ ಹೋತಿ, ಆಸನಸ್ಸ ಪಚ್ಛಿಮನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿಆದಿನಾ (ಪಾಚಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೨೩೮-೨೩೯) ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಾನಂ ಆಸನ್ನಙ್ಗಸ್ಸ ಪಾರಿಮನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪರಿಚ್ಛೇದಸ್ಸ ದಸ್ಸಿತತ್ತಾ ಇಧಾಪಿ ಆಕಾಸೇ ಠಿತಸ್ಸ ಪಟಿಗ್ಗಾಹಕಸ್ಸ ಆಸನ್ನಙ್ಗಭೂತಪಾದಙ್ಗುಲಸ್ಸ ಪಾರಿಮನ್ತಭೂತತೋ ಪಣ್ಹಿಪರಿಯನ್ತಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ, ದಾಯಕಸ್ಸ ಪನ ಓರಿಮನ್ತಭೂತತೋ ಪಾದಙ್ಗುಲಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಿಮತಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಹತ್ಥಪಾಸೋ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತಬ್ಬೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಇಮಿನಾವ ನಯೇನ ಭೂಮಿಯಂ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ಉಸ್ಸೀಸೇ ನಿಸಿನ್ನಸ್ಸ ಹತ್ಥತೋ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹನ್ತಸ್ಸಪಿ ಆಸನ್ನಸೀಸಙ್ಗಸ್ಸ ಪಾರಿಮನ್ತಭೂತತೋ ಗೀವನ್ತತೋ ಪಟ್ಠಾಯೇವ ಹತ್ಥಪಾಸೋ ಮಿನಿತಬ್ಬೋ, ನ ಪಾದತಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ। ಏವಂ ನಿಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ದಾನೇಪಿ ಯಥಾನುರೂಪಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಯಂ ಆಸನ್ನತರಂ ಅಙ್ಗ’’ನ್ತಿ ಹಿ ವುತ್ತಂ।
Ettha ca pavāraṇāsikkhāpadaṭṭhakathāyaṃ ‘‘sace bhikkhu nisinno hoti, āsanassa pacchimantato paṭṭhāyā’’tiādinā (pāci. aṭṭha. 238-239) paṭiggāhakānaṃ āsannaṅgassa pārimantato paṭṭhāya paricchedassa dassitattā idhāpi ākāse ṭhitassa paṭiggāhakassa āsannaṅgabhūtapādaṅgulassa pārimantabhūtato paṇhipariyantassa heṭṭhimatalato paṭṭhāya, dāyakassa pana orimantabhūtato pādaṅgulassa heṭṭhimatalato paṭṭhāya hatthapāso paricchinditabboti daṭṭhabbaṃ. Imināva nayena bhūmiyaṃ nipajjitvā ussīse nisinnassa hatthato paṭiggaṇhantassapi āsannasīsaṅgassa pārimantabhūtato gīvantato paṭṭhāyeva hatthapāso minitabbo, na pādatalato paṭṭhāya. Evaṃ nipajjitvā dānepi yathānurūpaṃ veditabbaṃ. ‘‘Yaṃ āsannataraṃ aṅga’’nti hi vuttaṃ.
ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸಞ್ಞಾಯಾತಿ ‘‘ಮಞ್ಚಾದಿನಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ ಉಪ್ಪಾದಿತಸಞ್ಞಾಯ। ಇಮಿನಾ ‘‘ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾಮೀ’’ತಿ ವಾಚಾಯ ವತ್ತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಕತ್ಥಚಿ ಅಟ್ಠಕಥಾಸು, ಪದೇಸೇಸು ವಾ। ಅಸಂಹಾರಿಮೇ ಫಲಕೇತಿ ಥಾಮಮಜ್ಝಿಮೇನ ಪುರಿಸೇನ ಅಸಂಹಾರಿಯೇ। ಪುಞ್ಛಿತ್ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾತಿ ಪುಞ್ಛಿತೇಪಿ ರಜನಚುಣ್ಣಸಙ್ಕಾಯ ಸತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ ವುತ್ತಂ, ನಾಸತಿ। ತಂ ಪನಾತಿ ಪತಿತರಜಂ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಉಪರಿ ಗಹಿತಪಿಣ್ಡಪಾತಂ। ಅನಾಪತ್ತೀತಿ ದುರುಪಚಿಣ್ಣಾದಿದೋಸೋ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ದಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಆದಿಪಿ ವಿನಯದುಕ್ಕಟಪರಿಹಾರಾಯ ವುತ್ತಂ। ತಥಾ ಅಕತ್ವಾ ಗಹಿತೇಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜತೋ ಅನಾಪತ್ತಿ ಏವ। ‘‘ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಸ್ಸ ದತ್ವಾ’’ತಿ ಇದಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಾಭೋಗಾನುಗುಣತಾಯ ವುತ್ತಂ।
Paṭiggahaṇasaññāyāti ‘‘mañcādinā paṭiggahessāmī’’ti uppāditasaññāya. Iminā ‘‘paṭiggaṇhāmī’’ti vācāya vattabbakiccaṃ natthīti dasseti. Katthaci aṭṭhakathāsu, padesesu vā. Asaṃhārime phalaketi thāmamajjhimena purisena asaṃhāriye. Puñchitvā paṭiggahetvāti puñchitepi rajanacuṇṇasaṅkāya sati paṭiggahaṇatthāya vuttaṃ, nāsati. Taṃ panāti patitarajaṃ appaṭiggahetvā upari gahitapiṇḍapātaṃ. Anāpattīti durupaciṇṇādidoso natthi. ‘‘Anupasampannassa dassāmī’’tiādipi vinayadukkaṭaparihārāya vuttaṃ. Tathā akatvā gahitepi paṭiggahetvā paribhuñjato anāpatti eva. ‘‘Anupasampannassa datvā’’ti idampi purimābhogānuguṇatāya vuttaṃ.
ಚರುಕೇನಾತಿ ಖುದ್ದಕಭಾಜನೇನ। ಅಭಿಹಟತ್ತಾತಿ ದಿಯ್ಯಮಾನಕ್ಖಣಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ದತ್ವಾ ಅಪನಯನಕಾಲೇ ಪನ ಛಾರಿಕಾ ವಾ ಬಿನ್ದೂನಿ ವಾ ಪತನ್ತಿ, ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ ಅಭಿಹಾರಸ್ಸ ವಿಗತತ್ತಾತಿ ವದನ್ತಿ। ತಂ ಯಥಾ ನ ಪತತಿ, ತಥಾ ಅಪನೇಸ್ಸಾಮೀತಿ ಪರಿಹರನ್ತೇ ಯುಜ್ಜತಿ। ಪಕತಿಸಞ್ಞಾಯ ಅಪನೇನ್ತೇ ಅಭಿಹಾರೋ ನ ಛಿಜ್ಜತಿ, ತಂ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ ಹೋತಿ। ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾಪಿ ಗಹೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಭಿಹರಿಯಮಾನಸ್ಸ ಪತ್ತಸ್ಸ ಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಉಪರಿಭಾಗೇ ಹತ್ಥಂ ಪಸಾರೇತ್ವಾ ಫುಸಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Carukenāti khuddakabhājanena. Abhihaṭattāti diyyamānakkhaṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Datvā apanayanakāle pana chārikā vā bindūni vā patanti, puna paṭiggahetabbaṃ abhihārassa vigatattāti vadanti. Taṃ yathā na patati, tathā apanessāmīti pariharante yujjati. Pakatisaññāya apanente abhihāro na chijjati, taṃ paṭiggahitameva hoti. Mukhavaṭṭiyāpi gahetuṃ vaṭṭatīti abhihariyamānassa pattassa mukhavaṭṭiyā uparibhāge hatthaṃ pasāretvā phusituṃ vaṭṭati.
ಪಾದೇನ ಪೇಲ್ಲೇತ್ವಾತಿ ‘‘ಪಾದೇನ ಪಟಿಗ್ಗಹೇಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿಸಞ್ಞಾಯ ಅಕ್ಕಮಿತ್ವಾ। ಕೇಚೀತಿ ಅಭಯಗಿರಿವಾಸಿನೋ। ವಚನಮತ್ತಮೇವಾತಿ ಪಟಿಬದ್ಧಪ್ಪಟಿಬದ್ಧನ್ತಿ ಸದ್ದಮತ್ತಮೇವ ನಾನಂ, ಕಾಯಪಟಿಬದ್ಧಮೇವ ಹೋತಿ। ತಸ್ಮಾ ತೇಸಂ ವಚನಂ ನ ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ।
Pādena pelletvāti ‘‘pādena paṭiggahessāmī’’tisaññāya akkamitvā. Kecīti abhayagirivāsino. Vacanamattamevāti paṭibaddhappaṭibaddhanti saddamattameva nānaṃ, kāyapaṭibaddhameva hoti. Tasmā tesaṃ vacanaṃ na gahetabbanti adhippāyo.
ತೇನ ಆಹರಾಪೇತುನ್ತಿ ಯಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಸನ್ತಿಕಂ ಗತಂ, ತಂ ಇಧ ಆನೇಹೀತಿ ಆಣಾಪೇತ್ವಾ ತೇನ ಆಹರಾಪೇತುಂ ಇತರಸ್ಸ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ನ ತತೋ ಪರನ್ತಿ ತದಹೇವ ಸಾಮಂ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ತದಹೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಪನ ಪುನದಿವಸಾದೀಸು ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾಪಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ವದನ್ತಿ।
Tena āharāpetunti yassa bhikkhuno santikaṃ gataṃ, taṃ idha ānehīti āṇāpetvā tena āharāpetuṃ itarassa vaṭṭatīti attho. Na tato paranti tadaheva sāmaṃ appaṭiggahitaṃ sandhāya vuttaṃ. Tadaheva paṭiggahitaṃ pana punadivasādīsu appaṭiggahetvāpi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti vadanti.
ಖಿಯ್ಯನ್ತೀತಿ ಖಯಂ ಗಚ್ಛನ್ತಿ, ತೇಸಂ ಚುಣ್ಣೇಹಿ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಣಾಪತ್ತಿಯೋ ನ ಹೋನ್ತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ‘‘ನವಸಮುಟ್ಠಿತ’’ನ್ತಿ ಏತೇನೇವ ಉಚ್ಛುಆದೀಸು ಅಭಿನವಲಗ್ಗತ್ತಾ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಂ ನ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏಸೇವ ನಯೋತಿ ಸನ್ನಿಧಿದೋಸಾದಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ನ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತೇನ ಚ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಙ್ಗೇಸು ಪಞ್ಚಸುಪಿ ಸಮಿದ್ಧೇಸು ಅಜ್ಝೋಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ಗಹಿತಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ನಾಮ ಹೋತಿ ಅಜ್ಝೋಹರಿತಬ್ಬೇಸು ಏವ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಸ್ಸ ಅನುಞ್ಞಾತತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತಥಾ ಬಾಹಿರಪರಿಭೋಗತ್ಥಾಯ ಗಹೇತ್ವಾ ಠಪಿತತೇಲಾದಿಂ ಅಜ್ಝೋಹರಿತುಕಾಮತಾಯ ಸತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Khiyyantīti khayaṃ gacchanti, tesaṃ cuṇṇehi thullaccayaappaṭiggahaṇāpattiyo na hontīti adhippāyo. ‘‘Navasamuṭṭhita’’nti eteneva ucchuādīsu abhinavalaggattā abbohārikaṃ na hotīti dasseti. Eseva nayoti sannidhidosādiṃ sandhāya vadati. Tenāha ‘‘na hī’’tiādi. Tena ca paṭiggahaṇaṅgesu pañcasupi samiddhesu ajjhoharitukāmatāya gahitameva paṭiggahitaṃ nāma hoti ajjhoharitabbesu eva paṭiggahaṇassa anuññātattāti dasseti. Tathā bāhiraparibhogatthāya gahetvā ṭhapitatelādiṃ ajjhoharitukāmatāya sati paṭiggahetvā paribhuñjituṃ vaṭṭati.
ಕೇಸಞ್ಚೀತಿಆದೀಸು ಅನುಪಸಮ್ಪನ್ನಾನಂ ಅತ್ಥಾಯ ಕತ್ಥಚಿ ಠಪಿಯಮಾನಮ್ಪಿ ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮತ್ತೇ ಏವ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತಿ, ಅಥ ಖೋ ಭಾಜನೇ ಪತಿತಮೇವ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ವಿಜಹತಿ। ಭಾಜನಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುನಾ ಪುನದಿವಸತ್ಥಾಯ ಅಪೇಕ್ಖಿತಮೇವಾತಿ ತಗ್ಗತಮ್ಪಿ ಆಮಿಸಂ ದುದ್ಧೋತಪತ್ತಗತಂ ವಿಯ ಪಟಿಗ್ಗಹಣಂ ನ ವಿಜಹತೀತಿ ಆಸಙ್ಕಾಯ ‘‘ಸಾಮಣೇರಸ್ಸ ಹತ್ಥೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ವುತ್ತನ್ತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಈದಿಸೇಸು ಹಿ ಯುತ್ತಿ ನ ಗವೇಸಿತಬ್ಬಾ, ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಪಟಿಪಜ್ಜಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ಪತ್ತಗತಾ ಯಾಗೂ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪತ್ತಮುಖವಟ್ಟಿಯಾ ಫುಟ್ಠೇಪಿ ಕೂಟೇ ಯಾಗು ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಾ, ಉಗ್ಗಹಿತಾ ವಾ ನ ಹೋತಿ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಅನಿಚ್ಛಾಯ ಫುಟ್ಠತ್ತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆರೋಪೇತೀತಿ ಹತ್ಥಂ ಫುಸಾಪೇತಿ। ಪಟಿಗ್ಗಹಣೂಪಗಂ ಭಾರಂ ನಾಮ ಮಜ್ಝಿಮಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಉಕ್ಖೇಪಾರಹಂ। ನ ಪಿದಹಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ, ಹತ್ಥಗತಂ ಪನ ಇತರೇನ ಹತ್ಥೇನ ಪಿದಹತೋ, ಹತ್ಥತೋ ಮುತ್ತಮ್ಪಿ ವಾ ಅಫುಸಿತ್ವಾ ಉಪರಿಪಿಧಾನಂ ಪಾತೇನ್ತಸ್ಸ ನ ದೋಸೋ।
Kesañcītiādīsu anupasampannānaṃ atthāya katthaci ṭhapiyamānampi hatthato muttamatte eva paṭiggahaṇaṃ na vijahati, atha kho bhājane patitameva paṭiggahaṇaṃ vijahati. Bhājanañca bhikkhunā punadivasatthāya apekkhitamevāti taggatampi āmisaṃ duddhotapattagataṃ viya paṭiggahaṇaṃ na vijahatīti āsaṅkāya ‘‘sāmaṇerassa hatthe pakkhipitabba’’nti vuttanti veditabbaṃ. Īdisesu hi yutti na gavesitabbā, vuttanayeneva paṭipajjitabbaṃ. ‘‘Pattagatā yāgū’’ti iminā pattamukhavaṭṭiyā phuṭṭhepi kūṭe yāgu paṭiggahitā, uggahitā vā na hoti bhikkhuno anicchāya phuṭṭhattāti dasseti. Āropetīti hatthaṃ phusāpeti. Paṭiggahaṇūpagaṃ bhāraṃ nāma majjhimassa purisassa ukkhepārahaṃ. Na pidahitabbanti hatthato muttaṃ sandhāya vuttaṃ, hatthagataṃ pana itarena hatthena pidahato, hatthato muttampi vā aphusitvā uparipidhānaṃ pātentassa na doso.
ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತೀತಿ ಛಾಯತ್ಥಾಯ ಉಪರಿ ಧಾರಯಮಾನಾ ಮಹಾಸಾಖಾ ಯೇನ ಕೇನಚಿ ಛಿಜ್ಜೇಯ್ಯ, ತತ್ಥ ಲಗ್ಗರಜಂ ಮುಖೇ ಪಾತೇಯ್ಯ ಚಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯಂ ಕಾರಾಪೇತ್ವಾ ಪಟಿಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಕುಣ್ಡಕೇತಿ ಮಹಾಘಟೇ। ತಸ್ಮಿಮ್ಪೀತಿ ಚಾಟಿಘಟೇಪಿ। ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾತಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಕಾಲಿಕಂ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ।
Paṭiggaṇhātīti chāyatthāya upari dhārayamānā mahāsākhā yena kenaci chijjeyya, tattha laggarajaṃ mukhe pāteyya cāti kappiyaṃ kārāpetvā paṭiggaṇhāti. Kuṇḍaketi mahāghaṭe. Tasmimpīti cāṭighaṭepi. Gāhāpetvāti appaṭiggahitaṃ kālikaṃ gāhāpetvā.
ದುತಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸಾತಿ ‘‘ಥೇರಸ್ಸ ಪತ್ತಂ ಮಯ್ಹಂ ದೇಥಾ’’ತಿ ತೇನ ಅತ್ತನೋ ಪರಿಚ್ಚಜಾಪೇತ್ವಾ ದುತಿಯತ್ಥೇರಸ್ಸ ದೇತಿ। ಏತ್ಥ ಪನಾತಿ ಪತ್ತಪರಿವತ್ತನೇ। ಕಾರಣನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯಥಾ ‘‘ಸಾಮಣೇರಾ ಇತೋ ಅಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ ವಿತಕ್ಕೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನ ತಥಾತಿ ಕಾರಣಂ ವದನ್ತಿ, ತಞ್ಚ ಯುತ್ತಂ। ಯಸ್ಸ ಪನ ತಾದಿಸೋ ವಿತಕ್ಕೋ ನತ್ಥಿ, ತೇನ ಅಪರಿವತ್ತೇತ್ವಾಪಿ ಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತಿ।
Dutiyattherassāti ‘‘therassa pattaṃ mayhaṃ dethā’’ti tena attano pariccajāpetvā dutiyattherassa deti. Ettha panāti pattaparivattane. Kāraṇanti ettha yathā ‘‘sāmaṇerā ito amhākampi dentī’’ti vitakko uppajjati, na tathāti kāraṇaṃ vadanti, tañca yuttaṃ. Yassa pana tādiso vitakko natthi, tena aparivattetvāpi bhuñjituṃ vaṭṭati.
ನಿಚ್ಚಾಲೇತುನ್ತಿ ಚಾಲೇತ್ವಾ ಪಾಸಾಣಸಕ್ಖರಾದಿಅಪನಯಂ ಕಾತುಂ। ಉದ್ಧನಂ ಆರೋಪೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಅನಗ್ಗಿಕಂ ಉದ್ಧನಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ। ಉದ್ಧನೇ ಪಚ್ಚಮಾನಸ್ಸ ಆಲುಳನೇ ಉಪರಿ ಅಪಕ್ಕತಣ್ಡುಲಾ ಹೇಟ್ಠಾ ಪವಿಸಿತ್ವಾ ಪಚ್ಚತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸಾಮಂಪಾಕಞ್ಚೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ।
Niccāletunti cāletvā pāsāṇasakkharādiapanayaṃ kātuṃ. Uddhanaṃ āropetabbanti anaggikaṃ uddhanaṃ sandhāya vuttaṃ. Uddhane paccamānassa āluḷane upari apakkataṇḍulā heṭṭhā pavisitvā paccatīti āha ‘‘sāmaṃpākañceva hotī’’ti.
ಆಧಾರಕೇ ಪತ್ತೋ ಠಪಿತೋತಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಾಮಿಸೋ ಪತ್ತೋ ಪುನ ಪಟಿಗ್ಗಹಣತ್ಥಾಯ ಠಪಿತೋ। ಏಕಗ್ಗಹಣೇನೇವಾತಿ ಸಾಮಣೇರಾನಂ ಗಹಿತಸ್ಸ ಪುನ ಅಚ್ಛಡ್ಡನವಸೇನ ಗಹಣೇನ। ಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಧೂಮವಟ್ಟಿಯಾ ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತತ್ತಾ ವುತ್ತಂ। ಭತ್ತುಗ್ಗಾರೋತಿಆದಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಪ್ಪಸಙ್ಗೇನ ವಿಕಾಲಭೋಜನವಿನಿಚ್ಛಯದಸ್ಸನಂ। ಸಮುದ್ದೋದಕೇನಾತಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ। ಹಿಮಕರಕಾ ನಾಮ ಕದಾಚಿ ವಸ್ಸೋದಕೇನ ಸಹ ಪತನಕಾ ಪಾಸಾಣಲೇಖಾ ವಿಯ ಘನೀಭೂತಉದಕವಿಸೇಸಾ, ತೇಸು ಪಟಿಗ್ಗಹಣಕಿಚ್ಚಂ ನತ್ಥಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಉದಕಗತಿಕಾ ಏವಾ’’ತಿ। ಪುರೇಭತ್ತಮೇವ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಾಪತ್ತೀಹಿ ಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕಮ್ಪಿ ವಿಕಾಲಭೋಜನಾಪತ್ತೀಹಿ ಸಬ್ಬೋಹಾರಿಕನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ।
Ādhārake patto ṭhapitoti appaṭiggahitāmiso patto puna paṭiggahaṇatthāya ṭhapito. Ekaggahaṇenevāti sāmaṇerānaṃ gahitassa puna acchaḍḍanavasena gahaṇena. Bhuñjituṃ vaṭṭatīti dhūmavaṭṭiyā tadahupaṭiggahitattā vuttaṃ. Bhattuggārotiādi abbohārikappasaṅgena vikālabhojanavinicchayadassanaṃ. Samuddodakenāti appaṭiggahitena. Himakarakā nāma kadāci vassodakena saha patanakā pāsāṇalekhā viya ghanībhūtaudakavisesā, tesu paṭiggahaṇakiccaṃ natthi. Tenāha ‘‘udakagatikā evā’’ti. Purebhattameva vaṭṭatīti appaṭiggahitāpattīhi abbohārikampi vikālabhojanāpattīhi sabbohārikanti dasseti.
ಲಗ್ಗತೀತಿ ಮುಖೇ ಚ ಹತ್ಥೇ ಚ ಮತ್ತಿಕಾವಣ್ಣಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಬಹಲನ್ತಿ ಹತ್ಥಮುಖೇಸು ಅಲಗ್ಗನಕಮ್ಪಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬಂ। ವಾಸಮತ್ತನ್ತಿ ರೇಣುಖೀರಾಭಾವಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆಕಿರತಿ ಪಟಿಗ್ಗಹೇತಬ್ಬನ್ತಿ ಪುಪ್ಫರಸಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾಯನತೋ ವುತ್ತಂ।
Laggatīti mukhe ca hatthe ca mattikāvaṇṇaṃ dasseti. Bahalanti hatthamukhesu alagganakampi paṭiggahetabbaṃ. Vāsamattanti reṇukhīrābhāvaṃ dasseti. Ākirati paṭiggahetabbanti puppharasassa paññāyanato vuttaṃ.
ಮಹಾಭೂತೇಸೂತಿ ಪಾಣಸರೀರಸನ್ನಿಸ್ಸಿತೇಸು ಪಥವೀಆದಿಮಹಾಭೂತೇಸು। ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ಅತ್ತನೋ, ಪರೇಸಞ್ಚ ಸರೀರನಿಸ್ಸಿತಂ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟತಿ। ಅಕಪ್ಪಿಯಮಂಸಾನುಲೋಮತಾಯ ಥುಲ್ಲಚ್ಚಯಾದಿಂ ನ ಜನೇತೀತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಪತತೀತಿ ಅತ್ತನೋ ಸರೀರತೋ ವಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪತತಿ। ‘‘ರುಕ್ಖತೋ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ’’ತಿ ವುತ್ತತ್ತಾ ಮತ್ತಿಕತ್ಥಾಯ ಪಥವಿಂ ಖಣಿತುಂ, ಅಞ್ಞಮ್ಪಿ ಯಂಕಿಞ್ಚಿ ಮೂಲಪಣ್ಣಾದಿವಿಸಭೇಸಜ್ಜಂ ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಛಾರಿಕಂ ಅಕತ್ವಾಪಿ ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಪರಿಭುಞ್ಜಿತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಪ್ಪಟಿಗ್ಗಹಿತತಾ, ಅನನುಞ್ಞಾತತಾ, ಧೂಮಾದಿಅಬ್ಬೋಹಾರಿಕತಾಭಾವೋ, ಅಜ್ಝೋಹರಣನ್ತಿ ಇಮಾನೇತ್ಥ ಚತ್ತಾರಿ ಅಙ್ಗಾನಿ।
Mahābhūtesūti pāṇasarīrasannissitesu pathavīādimahābhūtesu. Sabbaṃ vaṭṭatīti attano, paresañca sarīranissitaṃ sabbaṃ vaṭṭati. Akappiyamaṃsānulomatāya thullaccayādiṃ na janetīti adhippāyo. Patatīti attano sarīrato vicchinditvā patati. ‘‘Rukkhato chinditvā’’ti vuttattā mattikatthāya pathaviṃ khaṇituṃ, aññampi yaṃkiñci mūlapaṇṇādivisabhesajjaṃ chinditvā chārikaṃ akatvāpi appaṭiggahitampi paribhuñjituṃ vaṭṭatīti daṭṭhabbaṃ. Appaṭiggahitatā, ananuññātatā, dhūmādiabbohārikatābhāvo, ajjhoharaṇanti imānettha cattāri aṅgāni.
ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
ನಿಟ್ಠಿತೋ ಭೋಜನವಗ್ಗೋ ಚತುತ್ಥೋ।
Niṭṭhito bhojanavaggo catuttho.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ • Mahāvibhaṅga / ೪. ಭೋಜನವಗ್ಗೋ • 4. Bhojanavaggo
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಿಭಙ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvibhaṅga-aṭṭhakathā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದವಣ್ಣನಾ • 10. Dantaponasikkhāpadavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೧೦. ದನ್ತಪೋನಸಿಕ್ಖಾಪದಂ • 10. Dantaponasikkhāpadaṃ
