Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౭. దాసకత్థేరగాథావణ్ణనా

    7. Dāsakattheragāthāvaṇṇanā

    మిద్ధీ యదాతి ఆయస్మతో దాసకత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? సో కిర ఇతో ఏకనవుతే కప్పే అనుప్పన్నే తథాగతే అజితస్స నామ పచ్చేకబుద్ధస్స గన్ధమాదనతో మనుస్సపథం ఓతరిత్వా అఞ్ఞతరస్మిం గామే పిణ్డాయ చరన్తస్స మనోరమాని అమ్బఫలాని అదాసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో కస్సపస్స భగవతో కాలే సాసనే పబ్బజిత్వా వివట్టూపనిస్సయం బహుం పుఞ్ఞం అకాసి. ఏవం కుసలకమ్మప్పసుతో హుత్వా సుగతితో సుగతిం ఉపగచ్ఛన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సావత్థియం కులగేహే నిబ్బత్తి. దాసకోతిస్స నామం అహోసి. సో అనాథపిణ్డికేన గహపతినా విహారపటిజగ్గనకమ్మే ఠపితో సక్కచ్చం విహారం పటిజగ్గన్తో అభిణ్హం బుద్ధదస్సనేన ధమ్మస్సవనేన చ పటిలద్ధసద్ధో పబ్బజి. కేచి పన భణన్తి – ‘‘అయం కస్సపస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా వయప్పత్తో అఞ్ఞతరం ఖీణాసవత్థేరం ఉపట్ఠహన్తో కిఞ్చి కమ్మం కారాపేతుకామో థేరం ఆణాపేసి. సో తేన కమ్మేన అమ్హాకం భగవతో కాలే సావత్థియం అనాథపిణ్డికస్స దాసియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తో వయప్పత్తో సేట్ఠినా విహారపటిజగ్గనే ఠపితో వుత్తనయేనేవ పటిలద్ధసద్ధో అహోసి. మహాసేట్ఠి తస్స సీలాచారం అజ్ఝాసయఞ్చ ఞత్వా భుజిస్సం కత్వా ‘యథాసుఖం పబ్బజా’తి ఆహ. తం భిక్ఖూ పబ్బాజేసు’’న్తి. సో పబ్బజితకాలతో పట్ఠాయ కుసీతో హీనవీరియో హుత్వా న కిఞ్చి వత్తపటివత్తం కరోతి, కుతో సమణధమ్మం, కేవలం యావదత్థం భుఞ్జిత్వా నిద్దాబహులో విహరతి. ధమ్మస్సవనకాలేపి ఏకం కోణం పవిసిత్వా పరిసపరియన్తే నిసిన్నో ఘురుఘురుపస్సాసీ నిద్దాయతేవ. అథస్స భగవా పుబ్బూపనిస్సయం ఓలోకేత్వా సంవేగజననత్థం ‘‘మిద్ధీ యదా హోతి మహగ్ఘసో చా’’తి గాథం అభాసి.

    Middhīyadāti āyasmato dāsakattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito ekanavute kappe anuppanne tathāgate ajitassa nāma paccekabuddhassa gandhamādanato manussapathaṃ otaritvā aññatarasmiṃ gāme piṇḍāya carantassa manoramāni ambaphalāni adāsi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā vivaṭṭūpanissayaṃ bahuṃ puññaṃ akāsi. Evaṃ kusalakammappasuto hutvā sugatito sugatiṃ upagacchanto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ kulagehe nibbatti. Dāsakotissa nāmaṃ ahosi. So anāthapiṇḍikena gahapatinā vihārapaṭijagganakamme ṭhapito sakkaccaṃ vihāraṃ paṭijagganto abhiṇhaṃ buddhadassanena dhammassavanena ca paṭiladdhasaddho pabbaji. Keci pana bhaṇanti – ‘‘ayaṃ kassapassa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā vayappatto aññataraṃ khīṇāsavattheraṃ upaṭṭhahanto kiñci kammaṃ kārāpetukāmo theraṃ āṇāpesi. So tena kammena amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthiyaṃ anāthapiṇḍikassa dāsiyā kucchimhi nibbatto vayappatto seṭṭhinā vihārapaṭijaggane ṭhapito vuttanayeneva paṭiladdhasaddho ahosi. Mahāseṭṭhi tassa sīlācāraṃ ajjhāsayañca ñatvā bhujissaṃ katvā ‘yathāsukhaṃ pabbajā’ti āha. Taṃ bhikkhū pabbājesu’’nti. So pabbajitakālato paṭṭhāya kusīto hīnavīriyo hutvā na kiñci vattapaṭivattaṃ karoti, kuto samaṇadhammaṃ, kevalaṃ yāvadatthaṃ bhuñjitvā niddābahulo viharati. Dhammassavanakālepi ekaṃ koṇaṃ pavisitvā parisapariyante nisinno ghurughurupassāsī niddāyateva. Athassa bhagavā pubbūpanissayaṃ oloketvā saṃvegajananatthaṃ ‘‘middhī yadā hoti mahagghaso cā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ౧౭. తత్థ మిద్ధీతి థినమిద్ధాభిభూతో, యఞ్హి మిద్ధం అభిభవతి, తం థినమ్పి అభిభవతేవ. యదాతి యస్మిం కాలే. మహగ్ఘసోతి మహాభోజనో, ఆహరహత్థకఅలంసాటకతత్థవట్టకకాకమాసకభుత్తవమితకానం అఞ్ఞతరో వియ. నిద్దాయితాతి సుపనసీలో. సమ్పరివత్తసాయీతి సమ్పరివత్తకం సమ్పరివత్తకం నిపజ్జిత్వా ఉభయేనపి సేయ్యసుఖం పస్ససుఖం మిద్ధసుఖం అనుయుత్తోతి దస్సేతి. నివాపపుట్ఠోతి కుణ్డకాదినా సూకరభత్తేన పుట్ఠో భరితో. ఘరసూకరో హి బాలకాలతో పట్ఠాయ పోసియమానో థూలసరీరకాలే గేహా బహి నిక్ఖమితుం అలభన్తో హేట్ఠామఞ్చాదీసు సమ్పరివత్తేత్వా సమ్పరివత్తేత్వా సయతేవ. ఇదం వుత్తం హోతి – యదా పురిసో మిద్ధీ చ హోతి మహగ్ఘసో చ నివాపపుట్ఠో మహావరాహో వియ అఞ్ఞేన ఇరియాపథేన యాపేతుం అసక్కోన్తో నిద్దాయనసీలో సమ్పరివత్తసాయీ, తదా సో ‘‘అనిచ్చం దుక్ఖం అనత్తా’’తి తీణి లక్ఖణాని మనసికాతుం న సక్కోతి. తేసం అమనసికారా మన్దపఞ్ఞో పునప్పునం గబ్భం ఉపేతి, గబ్భావాసతో న పరిముచ్చతేవాతి. తం సుత్వా దాసకత్థేరో సంవేగజాతో విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తం సచ్ఛాకాసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౧.౭౪, ౮౦-౮౪) –

    17. Tattha middhīti thinamiddhābhibhūto, yañhi middhaṃ abhibhavati, taṃ thinampi abhibhavateva. Yadāti yasmiṃ kāle. Mahagghasoti mahābhojano, āharahatthakaalaṃsāṭakatatthavaṭṭakakākamāsakabhuttavamitakānaṃ aññataro viya. Niddāyitāti supanasīlo. Samparivattasāyīti samparivattakaṃ samparivattakaṃ nipajjitvā ubhayenapi seyyasukhaṃ passasukhaṃ middhasukhaṃ anuyuttoti dasseti. Nivāpapuṭṭhoti kuṇḍakādinā sūkarabhattena puṭṭho bharito. Gharasūkaro hi bālakālato paṭṭhāya posiyamāno thūlasarīrakāle gehā bahi nikkhamituṃ alabhanto heṭṭhāmañcādīsu samparivattetvā samparivattetvā sayateva. Idaṃ vuttaṃ hoti – yadā puriso middhī ca hoti mahagghaso ca nivāpapuṭṭho mahāvarāho viya aññena iriyāpathena yāpetuṃ asakkonto niddāyanasīlo samparivattasāyī, tadā so ‘‘aniccaṃ dukkhaṃ anattā’’ti tīṇi lakkhaṇāni manasikātuṃ na sakkoti. Tesaṃ amanasikārā mandapañño punappunaṃ gabbhaṃ upeti, gabbhāvāsato na parimuccatevāti. Taṃ sutvā dāsakatthero saṃvegajāto vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahattaṃ sacchākāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.51.74, 80-84) –

    ‘‘అజితో నామ సమ్బుద్ధో, హిమవన్తే వసీ తదా;

    ‘‘Ajito nāma sambuddho, himavante vasī tadā;

    చరణేన చ సమ్పన్నో, సమాధికుసలో ముని.

    Caraṇena ca sampanno, samādhikusalo muni.

    ‘‘సువణ్ణవణ్ణే సమ్బుద్ధే, ఆహుతీనం పటిగ్గహే;

    ‘‘Suvaṇṇavaṇṇe sambuddhe, āhutīnaṃ paṭiggahe;

    రథియం పటిపజ్జన్తే, అమ్బఫలమదాసహం.

    Rathiyaṃ paṭipajjante, ambaphalamadāsahaṃ.

    ‘‘ఏకనవుతే ఇతో కప్పే, యం ఫలం అదదిం తదా;

    ‘‘Ekanavute ito kappe, yaṃ phalaṃ adadiṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, ఫలదానస్సిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, phaladānassidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం…పే॰… కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా థేరో ఇమాయ గాథాయ మం భగవా ఓవది, ‘‘అయం గాథా మయ్హం అఙ్కుసభూతా’’తి తమేవ గాథం పచ్చుదాహాసి. తయిదం థేరస్స పరివత్తాహారనయేన అఞ్ఞాబ్యాకరణం జాతం.

    Arahattaṃ pana patvā thero imāya gāthāya maṃ bhagavā ovadi, ‘‘ayaṃ gāthā mayhaṃ aṅkusabhūtā’’ti tameva gāthaṃ paccudāhāsi. Tayidaṃ therassa parivattāhāranayena aññābyākaraṇaṃ jātaṃ.

    దాసకత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Dāsakattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౭. దాసకత్థేరగాథా • 7. Dāsakattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact