| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi |
๑๐. ทสมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ
10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
๗๒๗. ทสเม เอวาจาราติ เอตฺถ นิคฺคหิตโลปวเสน สนฺธีติ อาห ‘‘เอวํอาจารา’’ติฯ ‘‘ยาทิโส’’ติอาทินา เอวํสทฺทสฺส นิทสฺสนาทีสุ (อภิธานปฺปทีปิกายํ ๑๑๘๖ คาถายํ) เอกาทสสุ อเตฺถสุ อุปมตฺถํ ทเสฺสติฯ สพฺพตฺถาติ ‘‘เอวํสทฺทา เอวํสิโลกา’’ติ สเพฺพสุ ปเทสุฯ อุญฺญายาติ เอตฺถ โอการวิปรีโต อุกาโรติ อาห ‘‘อวญฺญายา’’ติฯ ‘‘นีจํ กตฺวา ชานนายา’’ติ อิมินา อวสโทฺท นีจโตฺถ, ญาธาตุ อวโพธนโตฺถติ ทเสฺสติฯ ‘‘ปริภวญฺญายา’’ติ วตฺตเพฺพ อุตฺตรปทโลปวเสน ‘‘ปริภเวนา’’ติ วุตฺตนฺติ อาห ‘‘ปริภวิตฺวา ชานเนนา’’ติฯ อกฺขนฺติยาติ เอตฺถ สหนขนฺติเยวาธิเปฺปตา, เนว อนุโลมขนฺติ, น ทิฎฺฐินิชฺฌานกฺขนฺตีติ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘อสหนตายา’’ติฯ เวภสฺสิยาติ เอตฺถ วิเสเสน ภาเสติ โอภาเสตีติ วิภาโส อานุภาโว, วิภาโส อิมสฺส สงฺฆสฺส อตฺถีติ วิภโสฺส สโงฺฆ, พหฺวเตฺถ จ อติสยเตฺถ จ สปจฺจโย โหติฯ กสฺมา? มนฺตุปจฺจยตฺถตฺตา ‘‘โลมโส’’ติอาทีสุ (ชา. ๑.๑๔.๕๗) วิย, พหุอานุภาโว อติสยอานุภาโว สโงฺฆติ วุตฺตํ โหติ, สํโยคปรตฺตา อาการสฺส รโสฺสฯ วิภสฺสสฺส ภาโว เวภสฺสิยํ, พหุอานุภาโว อติสยอานุภาโวเยวฯ อิติ อิมมตฺถํ ทเสฺสโนฺต อาห ‘‘พลวภสฺสภาเวนา’’ติฯ ตตฺถ พลวอิติ ปเทน มนฺตุอเตฺถ ปวตฺตสฺส สปฺปจฺจยสฺส พหฺวตฺถญฺจ อติสยตฺถญฺจ ทเสฺสติ, ภาวอิติ ปเทน ณิยปจฺจยสฺส ภาวตฺถํ, เอนอิติ ปเทน นิสฺสกฺกวจนสฺส กรณเตฺถ ปวตฺตภาวํ ทเสฺสติฯ ตเมวตฺถมาวิกโรโนฺต อาห ‘‘อตฺตโน พลวปฺปกาสเนนา’’ติฯ ตตฺถ อตฺตโนติ อตฺตสงฺขาตสฺส สงฺฆสฺสฯ พลวปฺปกาสเนนาติ พหุอานุภาวปฺปกาสเนน, อติสยอานุภาวปฺปกาสเนน วาฯ พลวปฺปกาสนํ นาม อตฺถโต ปเรสํ สมุตฺราสนเมวาติ อาห ‘‘สมุตฺราสเนนาติ อโตฺถ’’ติฯ ทุพฺพลภาเวนาติ เอตฺถ ภาวอิติปเทน ณฺยปจฺจยสฺส ภาวตฺถํ, เอนอิติปเทน นิสฺสกฺกวจนสฺส กรณตฺถํ ทเสฺสตีติ ทฎฺฐพฺพํฯ สพฺพตฺถาติ ‘‘อุญฺญายา’’ติอาทีสุ สเพฺพสุ ปเทสุฯ จสโทฺท ลุตฺตนิทฺทิโฎฺฐติ อาห ‘‘เอวํ สมุจฺจยโตฺถ ทฎฺฐโพฺพ’’ติฯ วิวิจฺจถาติ เอตฺถ วีตฺยูปสโคฺค วินาสทฺทโตฺถ, วิจธาตุ สตฺตโตฺถติ อาห ‘‘วินา โหถา’’ติฯ ทสมํฯ
727. Dasame evācārāti ettha niggahitalopavasena sandhīti āha ‘‘evaṃācārā’’ti. ‘‘Yādiso’’tiādinā evaṃsaddassa nidassanādīsu (abhidhānappadīpikāyaṃ 1186 gāthāyaṃ) ekādasasu atthesu upamatthaṃ dasseti. Sabbatthāti ‘‘evaṃsaddā evaṃsilokā’’ti sabbesu padesu. Uññāyāti ettha okāraviparīto ukāroti āha ‘‘avaññāyā’’ti. ‘‘Nīcaṃ katvā jānanāyā’’ti iminā avasaddo nīcattho, ñādhātu avabodhanatthoti dasseti. ‘‘Paribhavaññāyā’’ti vattabbe uttarapadalopavasena ‘‘paribhavenā’’ti vuttanti āha ‘‘paribhavitvā jānanenā’’ti. Akkhantiyāti ettha sahanakhantiyevādhippetā, neva anulomakhanti, na diṭṭhinijjhānakkhantīti dassento āha ‘‘asahanatāyā’’ti. Vebhassiyāti ettha visesena bhāseti obhāsetīti vibhāso ānubhāvo, vibhāso imassa saṅghassa atthīti vibhasso saṅgho, bahvatthe ca atisayatthe ca sapaccayo hoti. Kasmā? Mantupaccayatthattā ‘‘lomaso’’tiādīsu (jā. 1.14.57) viya, bahuānubhāvo atisayaānubhāvo saṅghoti vuttaṃ hoti, saṃyogaparattā ākārassa rasso. Vibhassassa bhāvo vebhassiyaṃ, bahuānubhāvo atisayaānubhāvoyeva. Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘balavabhassabhāvenā’’ti. Tattha balavaiti padena mantuatthe pavattassa sappaccayassa bahvatthañca atisayatthañca dasseti, bhāvaiti padena ṇiyapaccayassa bhāvatthaṃ, enaiti padena nissakkavacanassa karaṇatthe pavattabhāvaṃ dasseti. Tamevatthamāvikaronto āha ‘‘attano balavappakāsanenā’’ti. Tattha attanoti attasaṅkhātassa saṅghassa. Balavappakāsanenāti bahuānubhāvappakāsanena, atisayaānubhāvappakāsanena vā. Balavappakāsanaṃ nāma atthato paresaṃ samutrāsanamevāti āha ‘‘samutrāsanenāti attho’’ti. Dubbalabhāvenāti ettha bhāvaitipadena ṇyapaccayassa bhāvatthaṃ, enaitipadena nissakkavacanassa karaṇatthaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. Sabbatthāti ‘‘uññāyā’’tiādīsu sabbesu padesu. Casaddo luttaniddiṭṭhoti āha ‘‘evaṃ samuccayattho daṭṭhabbo’’ti. Viviccathāti ettha vītyūpasaggo vināsaddattho, vicadhātu sattatthoti āha ‘‘vinā hothā’’ti. Dasamaṃ.
อนนฺตรา ปกฺขิปิตฺวาติ สมฺพโนฺธฯ มหาวิภงฺคโต อาหริตานิ อิมานิ ตีณิ สิกฺขาปทานีติ โยชนาฯ นว ปฐมาปตฺติกา เวทิตพฺพาติ สมฺพโนฺธฯ สเพฺพปิ ธมฺมาติ โยชนาฯ เอตฺถาติ ‘‘อุทฺทิฎฺฐา โข’’ติอาทิปาเฐฯ ตํ ปนาติ ปกฺขมานตฺตํ ปนาติฯ
Anantarā pakkhipitvāti sambandho. Mahāvibhaṅgato āharitāni imāni tīṇi sikkhāpadānīti yojanā. Nava paṭhamāpattikā veditabbāti sambandho. Sabbepi dhammāti yojanā. Etthāti ‘‘uddiṭṭhā kho’’tiādipāṭhe. Taṃ panāti pakkhamānattaṃ panāti.
อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยสํวณฺณนาย
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ภิกฺขุนิวิภเงฺค
Bhikkhunivibhaṅge
สตฺตรสกวณฺณนาย โยชนา สมตฺตาฯ
Sattarasakavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / ภิกฺขุนีวิภงฺค • Bhikkhunīvibhaṅga / ๑๐. ทสมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทํ • 10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ภิกฺขุนีวิภงฺค-อฎฺฐกถา • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / ๑๐. ทสมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ๙. นวมสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 9. Navamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ๖. ฉฎฺฐสงฺฆาทิเสสสิกฺขาปทวณฺณนา • 6. Chaṭṭhasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
