| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi |
10. දසමසඞ්‌ඝාදිසෙසසික්‌ඛාපදං
10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
727. දසමෙ එවාචාරාති එත්‌ථ නිග්‌ගහිතලොපවසෙන සන්‌ධීති ආහ ‘‘එවංආචාරා’’ති. ‘‘යාදිසො’’තිආදිනා එවංසද්‌දස්‌ස නිදස්‌සනාදීසු (අභිධානප්‌පදීපිකායං 1186 ගාථායං) එකාදසසු අත්‌ථෙසු උපමත්‌ථං දස්‌සෙති. සබ්‌බත්‌ථාති ‘‘එවංසද්‌දා එවංසිලොකා’’ති සබ්‌බෙසු පදෙසු. උඤ්‌ඤායාති එත්‌ථ ඔකාරවිපරීතො උකාරොති ආහ ‘‘අවඤ්‌ඤායා’’ති. ‘‘නීචං කත්‌වා ජානනායා’’ති ඉමිනා අවසද්‌දො නීචත්‌ථො, ඤාධාතු අවබොධනත්‌ථොති දස්‌සෙති. ‘‘පරිභවඤ්‌ඤායා’’ති වත්‌තබ්‌බෙ උත්‌තරපදලොපවසෙන ‘‘පරිභවෙනා’’ති වුත්‌තන්‌ති ආහ ‘‘පරිභවිත්‌වා ජානනෙනා’’ති. අක්‌ඛන්‌තියාති එත්‌ථ සහනඛන්‌තියෙවාධිප්‌පෙතා, නෙව අනුලොමඛන්‌ති, න දිට්‌ඨිනිජ්‌ඣානක්‌ඛන්‌තීති දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘අසහනතායා’’ති. වෙභස්‌සියාති එත්‌ථ විසෙසෙන භාසෙති ඔභාසෙතීති විභාසො ආනුභාවො, විභාසො ඉමස්‌ස සඞ්‌ඝස්‌ස අත්‌ථීති විභස්‌සො සඞ්‌ඝො, බහ්‌වත්‌ථෙ ච අතිසයත්‌ථෙ ච සපච්‌චයො හොති. කස්‌මා? මන්‌තුපච්‌චයත්‌ථත්‌තා ‘‘ලොමසො’’තිආදීසු (ජා. 1.14.57) විය, බහුආනුභාවො අතිසයආනුභාවො සඞ්‌ඝොති වුත්‌තං හොති, සංයොගපරත්‌තා ආකාරස්‌ස රස්‌සො. විභස්‌සස්‌ස භාවො වෙභස්‌සියං, බහුආනුභාවො අතිසයආනුභාවොයෙව. ඉති ඉමමත්‌ථං දස්‌සෙන්‌තො ආහ ‘‘බලවභස්‌සභාවෙනා’’ති. තත්‌ථ බලවඉති පදෙන මන්‌තුඅත්‌ථෙ පවත්‌තස්‌ස සප්‌පච්‌චයස්‌ස බහ්‌වත්‌ථඤ්‌ච අතිසයත්‌ථඤ්‌ච දස්‌සෙති, භාවඉති පදෙන ණියපච්‌චයස්‌ස භාවත්‌ථං, එනඉති පදෙන නිස්‌සක්‌කවචනස්‌ස කරණත්‌ථෙ පවත්‌තභාවං දස්‌සෙති. තමෙවත්‌ථමාවිකරොන්‌තො ආහ ‘‘අත්‌තනො බලවප්‌පකාසනෙනා’’ති. තත්‌ථ අත්‌තනොති අත්‌තසඞ්‌ඛාතස්‌ස සඞ්‌ඝස්‌ස. බලවප්‌පකාසනෙනාති බහුආනුභාවප්‌පකාසනෙන, අතිසයආනුභාවප්‌පකාසනෙන වා. බලවප්‌පකාසනං නාම අත්‌ථතො පරෙසං සමුත්‍රාසනමෙවාති ආහ ‘‘සමුත්‍රාසනෙනාති අත්‌ථො’’ති. දුබ්‌බලභාවෙනාති එත්‌ථ භාවඉතිපදෙන ණ්‍යපච්‌චයස්‌ස භාවත්‌ථං, එනඉතිපදෙන නිස්‌සක්‌කවචනස්‌ස කරණත්‌ථං දස්‌සෙතීති දට්‌ඨබ්‌බං. සබ්‌බත්‌ථාති ‘‘උඤ්‌ඤායා’’තිආදීසු සබ්‌බෙසු පදෙසු. චසද්‌දො ලුත්‌තනිද්‌දිට්‌ඨොති ආහ ‘‘එවං සමුච්‌චයත්‌ථො දට්‌ඨබ්‌බො’’ති. විවිච්‌චථාති එත්‌ථ වීත්‍යූපසග්‌ගො විනාසද්‌දත්‌ථො, විචධාතු සත්‌තත්‌ථොති ආහ ‘‘විනා හොථා’’ති. දසමං.
727. Dasame evācārāti ettha niggahitalopavasena sandhīti āha ‘‘evaṃācārā’’ti. ‘‘Yādiso’’tiādinā evaṃsaddassa nidassanādīsu (abhidhānappadīpikāyaṃ 1186 gāthāyaṃ) ekādasasu atthesu upamatthaṃ dasseti. Sabbatthāti ‘‘evaṃsaddā evaṃsilokā’’ti sabbesu padesu. Uññāyāti ettha okāraviparīto ukāroti āha ‘‘avaññāyā’’ti. ‘‘Nīcaṃ katvā jānanāyā’’ti iminā avasaddo nīcattho, ñādhātu avabodhanatthoti dasseti. ‘‘Paribhavaññāyā’’ti vattabbe uttarapadalopavasena ‘‘paribhavenā’’ti vuttanti āha ‘‘paribhavitvā jānanenā’’ti. Akkhantiyāti ettha sahanakhantiyevādhippetā, neva anulomakhanti, na diṭṭhinijjhānakkhantīti dassento āha ‘‘asahanatāyā’’ti. Vebhassiyāti ettha visesena bhāseti obhāsetīti vibhāso ānubhāvo, vibhāso imassa saṅghassa atthīti vibhasso saṅgho, bahvatthe ca atisayatthe ca sapaccayo hoti. Kasmā? Mantupaccayatthattā ‘‘lomaso’’tiādīsu (jā. 1.14.57) viya, bahuānubhāvo atisayaānubhāvo saṅghoti vuttaṃ hoti, saṃyogaparattā ākārassa rasso. Vibhassassa bhāvo vebhassiyaṃ, bahuānubhāvo atisayaānubhāvoyeva. Iti imamatthaṃ dassento āha ‘‘balavabhassabhāvenā’’ti. Tattha balavaiti padena mantuatthe pavattassa sappaccayassa bahvatthañca atisayatthañca dasseti, bhāvaiti padena ṇiyapaccayassa bhāvatthaṃ, enaiti padena nissakkavacanassa karaṇatthe pavattabhāvaṃ dasseti. Tamevatthamāvikaronto āha ‘‘attano balavappakāsanenā’’ti. Tattha attanoti attasaṅkhātassa saṅghassa. Balavappakāsanenāti bahuānubhāvappakāsanena, atisayaānubhāvappakāsanena vā. Balavappakāsanaṃ nāma atthato paresaṃ samutrāsanamevāti āha ‘‘samutrāsanenāti attho’’ti. Dubbalabhāvenāti ettha bhāvaitipadena ṇyapaccayassa bhāvatthaṃ, enaitipadena nissakkavacanassa karaṇatthaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ. Sabbatthāti ‘‘uññāyā’’tiādīsu sabbesu padesu. Casaddo luttaniddiṭṭhoti āha ‘‘evaṃ samuccayattho daṭṭhabbo’’ti. Viviccathāti ettha vītyūpasaggo vināsaddattho, vicadhātu sattatthoti āha ‘‘vinā hothā’’ti. Dasamaṃ.
අනන්‌තරා පක්‌ඛිපිත්‌වාති සම්‌බන්‌ධො. මහාවිභඞ්‌ගතො ආහරිතානි ඉමානි තීණි සික්‌ඛාපදානීති යොජනා. නව පඨමාපත්‌තිකා වෙදිතබ්‌බාති සම්‌බන්‌ධො. සබ්‌බෙපි ධම්‌මාති යොජනා. එත්‌ථාති ‘‘උද්‌දිට්‌ඨා ඛො’’තිආදිපාඨෙ. තං පනාති පක්‌ඛමානත්‌තං පනාති.
Anantarā pakkhipitvāti sambandho. Mahāvibhaṅgato āharitāni imāni tīṇi sikkhāpadānīti yojanā. Nava paṭhamāpattikā veditabbāti sambandho. Sabbepi dhammāti yojanā. Etthāti ‘‘uddiṭṭhā kho’’tiādipāṭhe. Taṃ panāti pakkhamānattaṃ panāti.
ඉති සමන්‌තපාසාදිකාය විනයසංවණ්‌ණනාය
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
භික්‌ඛුනිවිභඞ්‌ගෙ
Bhikkhunivibhaṅge
සත්‌තරසකවණ්‌ණනාය යොජනා සමත්‌තා.
Sattarasakavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග • Bhikkhunīvibhaṅga / 10. දසමසඞ්‌ඝාදිසෙසසික්‌ඛාපදං • 10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadaṃ
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / භික්‌ඛුනීවිභඞ්‌ග-අට්‌ඨකථා • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / 10. දසමසඞ්‌ඝාදිසෙසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 10. Dasamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / 9. නවමසඞ්‌ඝාදිසෙසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 9. Navamasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / 6. ඡට්‌ඨසඞ්‌ඝාදිසෙසසික්‌ඛාපදවණ්‌ණනා • 6. Chaṭṭhasaṅghādisesasikkhāpadavaṇṇanā
