| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
१०. दसमसिक्खापदवण्णना
10. Dasamasikkhāpadavaṇṇanā
८३३. साधुकीळितगीतं वाति एत्थ पाचिण्णगीतम्पि सोतुं न वट्टति। ‘‘गीतुपसञ्हितं पन धम्मं सोतुं वट्टतीति दीघनिकायट्ठकथायं वुत्त’’न्ति वुत्तं। पोराणगण्ठिपदे पन ‘‘धम्मगीतम्पि न वट्टती’’ति वत्वा ‘‘बुद्धस्स गायाम वादेमाति वुत्ते सम्पटिच्छितुं न वट्टति, दुक्कटं होती’’ति वुत्तं, ‘‘पूजं करोम, जातकं वा वत्थुं वा देसेमाति वुत्ते ‘साधू’ति सम्पटिच्छितुं वट्टती’’ति च वुत्तं।
833.Sādhukīḷitagītaṃ vāti ettha pāciṇṇagītampi sotuṃ na vaṭṭati. ‘‘Gītupasañhitaṃ pana dhammaṃ sotuṃ vaṭṭatīti dīghanikāyaṭṭhakathāyaṃ vutta’’nti vuttaṃ. Porāṇagaṇṭhipade pana ‘‘dhammagītampi na vaṭṭatī’’ti vatvā ‘‘buddhassa gāyāma vādemāti vutte sampaṭicchituṃ na vaṭṭati, dukkaṭaṃ hotī’’ti vuttaṃ, ‘‘pūjaṃ karoma, jātakaṃ vā vatthuṃ vā desemāti vutte ‘sādhū’ti sampaṭicchituṃ vaṭṭatī’’ti ca vuttaṃ.
८३६. एकपयोगो नाम एकदिवसावलोकनं। तेसंयेवाति येसं नच्चं पस्सति। ‘‘भिक्खुनी सयम्पि नच्चितुं वा गायितुं वा वादितुं वा न लभती’’तिआदि इध सिक्खापदे नत्थि। कस्मा? एळकलोमसमुट्ठानत्ता। यदि एवं कस्मा वुत्तन्ति चे? सुत्तानुलोममहापदेसतो। यदि नच्चादीनि पस्सितुं वा सोतुं वा न लभति, पगेव अत्तना कातुन्ति नयतो लब्भमानत्ता वुत्तं। इतरथा महापदेसा निरत्थका सियुं। एवमञ्ञत्थापि नयो नेतब्बो। ‘‘समुट्ठानम्पि इध वुत्तमेव अग्गहेत्वा छसमुट्ठानवसेन गहेतब्ब’’न्ति लिखितं। तं ‘‘अञ्ञे नच्च, गाय, वादेही’’ति वत्तुं न लब्भतीतिआदिवचीकम्मं सन्धाय लिखितञ्चे, तं सुलिखितं एळकलोमसमुट्ठाने वाचाय अभावतो। ‘‘सयम्पि नच्चितु’’न्तिआदिकायकम्मञ्चे सन्धाय लिखितं, दुल्लिखितं। एळकलोमसमुट्ठानञ्हि एकन्ततो कायकम्मं होति, तस्मा उद्धटं अग्गहेत्वा आदिसद्देन सङ्गहितमेव इध गहेतब्बन्ति। एतं एळकलोमसमुट्ठानत्ताति एत्थ कारणवचने सुत्तानुलोममहापदेसतोति एत्थ पन उद्धटं गहेतब्बं, एवं यथालाभवसेन तं लिखितन्ति वेदितब्बं। ‘‘आहच्चभासितसिक्खापदवसेन एळकलोमसमुट्ठान’’न्ति वुत्तन्ति उपतिस्सत्थेरो । ‘‘एळकलोमसमुट्ठानञ्चे इदं सिक्खापदं, आणापको मुच्चेय्य, न च मुच्चती’’ति वुत्तं। तं ‘‘कस्मा’’ति वुत्ते ‘‘सब्बअट्ठकथासु वुत्त’’न्ति अट्ठकथाचरियो आहाति धम्मसिरित्थेरो।
836.Ekapayogo nāma ekadivasāvalokanaṃ. Tesaṃyevāti yesaṃ naccaṃ passati. ‘‘Bhikkhunī sayampi naccituṃ vā gāyituṃ vā vādituṃ vā na labhatī’’tiādi idha sikkhāpade natthi. Kasmā? Eḷakalomasamuṭṭhānattā. Yadi evaṃ kasmā vuttanti ce? Suttānulomamahāpadesato. Yadi naccādīni passituṃ vā sotuṃ vā na labhati, pageva attanā kātunti nayato labbhamānattā vuttaṃ. Itarathā mahāpadesā niratthakā siyuṃ. Evamaññatthāpi nayo netabbo. ‘‘Samuṭṭhānampi idha vuttameva aggahetvā chasamuṭṭhānavasena gahetabba’’nti likhitaṃ. Taṃ ‘‘aññe nacca, gāya, vādehī’’ti vattuṃ na labbhatītiādivacīkammaṃ sandhāya likhitañce, taṃ sulikhitaṃ eḷakalomasamuṭṭhāne vācāya abhāvato. ‘‘Sayampi naccitu’’ntiādikāyakammañce sandhāya likhitaṃ, dullikhitaṃ. Eḷakalomasamuṭṭhānañhi ekantato kāyakammaṃ hoti, tasmā uddhaṭaṃ aggahetvā ādisaddena saṅgahitameva idha gahetabbanti. Etaṃ eḷakalomasamuṭṭhānattāti ettha kāraṇavacane suttānulomamahāpadesatoti ettha pana uddhaṭaṃ gahetabbaṃ, evaṃ yathālābhavasena taṃ likhitanti veditabbaṃ. ‘‘Āhaccabhāsitasikkhāpadavasena eḷakalomasamuṭṭhāna’’nti vuttanti upatissatthero. ‘‘Eḷakalomasamuṭṭhānañce idaṃ sikkhāpadaṃ, āṇāpako mucceyya, na ca muccatī’’ti vuttaṃ. Taṃ ‘‘kasmā’’ti vutte ‘‘sabbaaṭṭhakathāsu vutta’’nti aṭṭhakathācariyo āhāti dhammasiritthero.
८३७. आरामे ठत्वाति न केवलं ठत्वा, ततो गन्त्वा पन सब्बिरियापथेहिपि लभति। ‘‘आरामे ठिताति पन आरामपरियापन्नाति अत्थो, इतरथा निसिन्नापि न लभेय्या’’ति लिखितं, तं सुलिखितमेव।
837.Ārāme ṭhatvāti na kevalaṃ ṭhatvā, tato gantvā pana sabbiriyāpathehipi labhati. ‘‘Ārāme ṭhitāti pana ārāmapariyāpannāti attho, itarathā nisinnāpi na labheyyā’’ti likhitaṃ, taṃ sulikhitameva.
दसमसिक्खापदवण्णना निट्ठिता।
Dasamasikkhāpadavaṇṇanā niṭṭhitā.
लसुणवग्गवण्णना निट्ठिता।
Lasuṇavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / भिक्खुनीविभङ्ग • Bhikkhunīvibhaṅga / १०. दसमसिक्खापदं • 10. Dasamasikkhāpadaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / भिक्खुनीविभङ्ग-अट्ठकथा • Bhikkhunīvibhaṅga-aṭṭhakathā / १०. दसमसिक्खापदवण्णना • 10. Dasamasikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / १. लसुणवग्गवण्णना • 1. Lasuṇavaggavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / १. पठमलसुणादिसिक्खापदवण्णना • 1. Paṭhamalasuṇādisikkhāpadavaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १०. दसमसिक्खापदं • 10. Dasamasikkhāpadaṃ
