Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / మహావగ్గ-అట్ఠకథా • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
దాసవత్థుకథా
Dāsavatthukathā
౯౭. న భిక్ఖవే దాసోతి ఏత్థ చత్తారో దాసా – అన్తోజాతో, ధనక్కీతో, కరమరానీతో, సామం దాసబ్యం ఉపగతోతి. తత్థ అన్తోజాతో నామ జాతిదాసో ఘరదాసియా పుత్తో. ధనక్కీతో నామ మాతాపితూనం సన్తికా పుత్తో వా సామికానం సన్తికా దాసో వా ధనం దత్వా దాసచారిత్తం ఆరోపేత్వా కీతో. ఏతే ద్వేపి న పబ్బాజేతబ్బా. పబ్బాజేన్తేన తత్థ తత్థ చారిత్తవసేన అదాసం కత్వా పబ్బాజేతబ్బా.
97.Na bhikkhave dāsoti ettha cattāro dāsā – antojāto, dhanakkīto, karamarānīto, sāmaṃ dāsabyaṃ upagatoti. Tattha antojāto nāma jātidāso gharadāsiyā putto. Dhanakkīto nāma mātāpitūnaṃ santikā putto vā sāmikānaṃ santikā dāso vā dhanaṃ datvā dāsacārittaṃ āropetvā kīto. Ete dvepi na pabbājetabbā. Pabbājentena tattha tattha cārittavasena adāsaṃ katvā pabbājetabbā.
కరమరానీతో నామ తిరోరట్ఠం విలోపం వా కత్వా ఉపలాపేత్వా వా తిరోరట్ఠతో భుజిస్సమానుసకాని ఆహరన్తి, అన్తోరట్ఠేయేవ వా కతాపరాధం కిఞ్చి గామం రాజా ‘‘విలుమ్పథా’’తి ఆణాపేతి, తతో మానుసకానిపి ఆహరన్తి. తత్థ సబ్బే పురిసా దాసా, ఇత్థియో దాసియో. ఏవరూపో కరమరానీతో దాసో యేహి ఆనీతో, తేసం సన్తికే వసన్తో వా బన్ధనాగారే బద్ధో వా పురిసేహి రక్ఖియమానో వా న పబ్బాజేతబ్బో. పలాయిత్వా పన గతో, గతట్ఠానే పబ్బాజేతబ్బో. రఞ్ఞా తుట్ఠేన ‘‘కరమరానీతకే ముఞ్చథా’’తి వత్వా వా సబ్బసాధారణేన వా నయేన బన్ధనా మోక్ఖే కతే పబ్బాజేతబ్బోవ.
Karamarānīto nāma tiroraṭṭhaṃ vilopaṃ vā katvā upalāpetvā vā tiroraṭṭhato bhujissamānusakāni āharanti, antoraṭṭheyeva vā katāparādhaṃ kiñci gāmaṃ rājā ‘‘vilumpathā’’ti āṇāpeti, tato mānusakānipi āharanti. Tattha sabbe purisā dāsā, itthiyo dāsiyo. Evarūpo karamarānīto dāso yehi ānīto, tesaṃ santike vasanto vā bandhanāgāre baddho vā purisehi rakkhiyamāno vā na pabbājetabbo. Palāyitvā pana gato, gataṭṭhāne pabbājetabbo. Raññā tuṭṭhena ‘‘karamarānītake muñcathā’’ti vatvā vā sabbasādhāraṇena vā nayena bandhanā mokkhe kate pabbājetabbova.
సామం దాసబ్యం ఉపగతో నామ జీవితహేతు వా ఆరక్ఖహేతు వా ‘‘అహం తే దాసో’’తి సయమేవ దాసభావం ఉపగతో. రాజూనం హత్థిఅస్సగోమహింసగోపకాదయో వియ, తాదిసో దాసో న పబ్బాజేతబ్బో. రఞ్ఞో వణ్ణదాసీనం పుత్తా హోన్తి అమచ్చపుత్తసదిసా, తేపి న పబ్బాజేతబ్బా. భుజిస్సిత్థియో అసంయతా వణ్ణదాసీహి సద్ధిం విచరన్తి, తాసం పుత్తే పబ్బాజేతుం వట్టతి. సచే సయమేవ పణ్ణం ఆరోపేన్తి, న వట్టతి. భటిపుత్తకగణాదీనం దాసాపి తేహి అదిన్నా న పబ్బాజేతబ్బా. విహారేసు రాజూహి ఆరామికదాసా నామ దిన్నా హోన్తి, తేపి పబ్బాజేతుం న వట్టతి. భుజిస్సే పన కత్వా పబ్బాజేతుం వట్టతి. మహాపచ్చరియం ‘‘అన్తోజాతధనక్కీతకే ఆనేత్వా భిక్ఖుసఙ్ఘస్స ఆరామికే దేమాతి దేన్తి, తక్కం సీసే ఆసిత్తకసదిసావ హోన్తి, తే పబ్బాజేతుం వట్టతీ’’తి వుత్తం. కురున్దియం పన ‘‘ఆరామికం దేమాతి కప్పియవోహారేన దేన్తి, యేన కేనచి వోహారేన దిన్నో హోతు, నేవ పబ్బాజేతబ్బో’’తి వుత్తం. దుగ్గతమనుస్సా సఙ్ఘం నిస్సాయ జీవిస్సామాతి విహారే కప్పియకారకా హోన్తి, ఏతేపి పబ్బాజేతుం వట్టతి. యస్స మాతాపితరో దాసా, మాతా ఏవ వా దాసీ, పితా అదాసో, తం పబ్బాజేతుం న వట్టతి. యస్స పన మాతా అదాసీ, పితా దాసో, తం పబ్బాజేతుం వట్టతి. భిక్ఖుస్స ఞాతకా వా ఉపట్ఠాకా వా దాసం దేన్తి ‘‘ఇమం పబ్బాజేథ, తుమ్హాకం వేయ్యావచ్చం కరిస్సతీ’’తి అత్తనోవాస్స దాసో అత్థి, భుజిస్సో కతోవ పబ్బాజేతబ్బో. సామికా దాసం దేన్తి ‘‘ఇమం పబ్బాజేథ, సచే అభిరమిస్సతి, అదాసో విబ్భమిస్సతి చే, అమ్హాకం దాసోవ భవిస్సతీతి అయం తావకాలికో నామ, తం పబ్బాజేతుం న వట్టతీ’’తి కురున్దియం వుత్తం. నిస్సామికదాసో హోతి, సోపి భుజిస్సో కతోవ పబ్బాజేతబ్బో. అజానన్తో పబ్బాజేత్వా వా ఉపసమ్పాదేత్వా వా పచ్ఛా జానాతి, భుజిస్సం కాతుమేవ వట్టతి.
Sāmaṃ dāsabyaṃ upagato nāma jīvitahetu vā ārakkhahetu vā ‘‘ahaṃ te dāso’’ti sayameva dāsabhāvaṃ upagato. Rājūnaṃ hatthiassagomahiṃsagopakādayo viya, tādiso dāso na pabbājetabbo. Rañño vaṇṇadāsīnaṃ puttā honti amaccaputtasadisā, tepi na pabbājetabbā. Bhujissitthiyo asaṃyatā vaṇṇadāsīhi saddhiṃ vicaranti, tāsaṃ putte pabbājetuṃ vaṭṭati. Sace sayameva paṇṇaṃ āropenti, na vaṭṭati. Bhaṭiputtakagaṇādīnaṃ dāsāpi tehi adinnā na pabbājetabbā. Vihāresu rājūhi ārāmikadāsā nāma dinnā honti, tepi pabbājetuṃ na vaṭṭati. Bhujisse pana katvā pabbājetuṃ vaṭṭati. Mahāpaccariyaṃ ‘‘antojātadhanakkītake ānetvā bhikkhusaṅghassa ārāmike demāti denti, takkaṃ sīse āsittakasadisāva honti, te pabbājetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Kurundiyaṃ pana ‘‘ārāmikaṃ demāti kappiyavohārena denti, yena kenaci vohārena dinno hotu, neva pabbājetabbo’’ti vuttaṃ. Duggatamanussā saṅghaṃ nissāya jīvissāmāti vihāre kappiyakārakā honti, etepi pabbājetuṃ vaṭṭati. Yassa mātāpitaro dāsā, mātā eva vā dāsī, pitā adāso, taṃ pabbājetuṃ na vaṭṭati. Yassa pana mātā adāsī, pitā dāso, taṃ pabbājetuṃ vaṭṭati. Bhikkhussa ñātakā vā upaṭṭhākā vā dāsaṃ denti ‘‘imaṃ pabbājetha, tumhākaṃ veyyāvaccaṃ karissatī’’ti attanovāssa dāso atthi, bhujisso katova pabbājetabbo. Sāmikā dāsaṃ denti ‘‘imaṃ pabbājetha, sace abhiramissati, adāso vibbhamissati ce, amhākaṃ dāsova bhavissatīti ayaṃ tāvakāliko nāma, taṃ pabbājetuṃ na vaṭṭatī’’ti kurundiyaṃ vuttaṃ. Nissāmikadāso hoti, sopi bhujisso katova pabbājetabbo. Ajānanto pabbājetvā vā upasampādetvā vā pacchā jānāti, bhujissaṃ kātumeva vaṭṭati.
ఇమస్స చ అత్థస్స పకాసనత్థం ఇదం వత్థుం వదన్తి – ఏకా కిర కులదాసీ ఏకేన సద్ధిం అనురాధపురా పలాయిత్వా రోహణే వసమానా పుత్తం పటిలభి, సో పబ్బజిత్వా ఉపసమ్పన్నకాలే లజ్జీ కుక్కుచ్చకో అహోసి. అథేకదివసం మాతరం పుచ్ఛి – ‘‘కిం ఉపాసికే తుమ్హాకం భాతా వా భగినీ వా నత్థి, న కఞ్చి ఞాతకం పస్సామీ’’తి. ‘‘తాత, అహం అనురాధపురే కులదాసీ, తవ పితరా సద్ధిం పలాయిత్వా ఇధ వసామీ’’తి. సీలవా భిక్ఖు ‘‘అసుద్ధా కిర మే పబ్బజ్జా’’తి సంవేగం లభిత్వా మాతరం తస్స కులస్స నామగోత్తం పుచ్ఛిత్వా అనురాధపురం ఆగమ్మ తస్స కులస్స ఘరద్వారే అట్ఠాసి. ‘‘అతిచ్ఛథ భన్తే’’తి వుత్తేపి నాతిక్కమి, తే ఆగన్త్వా ‘‘కిం భన్తే’’తి పుచ్ఛింసు. ‘‘తుమ్హాకం ఇత్థన్నామా దాసీ పలాతా అత్థీ’’తి? అత్థి భన్తే. అహం తస్సా పుత్తో, సచే మం తుమ్హే అనుజానాథ, పబ్బజ్జం లభామి, తుమ్హే మయ్హం సామికాతి . తే హట్ఠతుట్ఠా హుత్వా ‘‘సుద్ధా భన్తే తుమ్హాకం పబ్బజ్జా’’తి తం భుజిస్సం కత్వా మహావిహారే వసాపేసుం చతూహి పచ్చయేహి పటిజగ్గన్తా. థేరో తం కులం నిస్సాయ వసమానోయేవ అరహత్తం పాపుణీతి.
Imassa ca atthassa pakāsanatthaṃ idaṃ vatthuṃ vadanti – ekā kira kuladāsī ekena saddhiṃ anurādhapurā palāyitvā rohaṇe vasamānā puttaṃ paṭilabhi, so pabbajitvā upasampannakāle lajjī kukkuccako ahosi. Athekadivasaṃ mātaraṃ pucchi – ‘‘kiṃ upāsike tumhākaṃ bhātā vā bhaginī vā natthi, na kañci ñātakaṃ passāmī’’ti. ‘‘Tāta, ahaṃ anurādhapure kuladāsī, tava pitarā saddhiṃ palāyitvā idha vasāmī’’ti. Sīlavā bhikkhu ‘‘asuddhā kira me pabbajjā’’ti saṃvegaṃ labhitvā mātaraṃ tassa kulassa nāmagottaṃ pucchitvā anurādhapuraṃ āgamma tassa kulassa gharadvāre aṭṭhāsi. ‘‘Aticchatha bhante’’ti vuttepi nātikkami, te āgantvā ‘‘kiṃ bhante’’ti pucchiṃsu. ‘‘Tumhākaṃ itthannāmā dāsī palātā atthī’’ti? Atthi bhante. Ahaṃ tassā putto, sace maṃ tumhe anujānātha, pabbajjaṃ labhāmi, tumhe mayhaṃ sāmikāti . Te haṭṭhatuṭṭhā hutvā ‘‘suddhā bhante tumhākaṃ pabbajjā’’ti taṃ bhujissaṃ katvā mahāvihāre vasāpesuṃ catūhi paccayehi paṭijaggantā. Thero taṃ kulaṃ nissāya vasamānoyeva arahattaṃ pāpuṇīti.
దాసవత్థుకథా నిట్ఠితా.
Dāsavatthukathā niṭṭhitā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / వినయపిటక • Vinayapiṭaka / మహావగ్గపాళి • Mahāvaggapāḷi / ౩౪. దాసవత్థు • 34. Dāsavatthu
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / సారత్థదీపనీ-టీకా • Sāratthadīpanī-ṭīkā / రాజభటాదివత్థుకథావణ్ణనా • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / వజిరబుద్ధి-టీకా • Vajirabuddhi-ṭīkā / ఇణాయికదాసవత్థుకథావణ్ణనా • Iṇāyikadāsavatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / విమతివినోదనీ-టీకా • Vimativinodanī-ṭīkā / దాసవత్థుకథావణ్ణనా • Dāsavatthukathāvaṇṇanā
టీకా • Tīkā / వినయపిటక (టీకా) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / పాచిత్యాదియోజనాపాళి • Pācityādiyojanāpāḷi / ౩౪. దాసవత్థుకథా • 34. Dāsavatthukathā