| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi |
១២. សត្តសតិកក្ខន្ធកំ
12. Sattasatikakkhandhakaṃ
ទសវត្ថុកថា
Dasavatthukathā
៤៤៧. សត្តសតិកក្ខន្ធកេ វឌ្ឍេន្តិ កដសិន្តិ ឯត្ថ កដសីសទ្ទោ សុសានភូមិវាចកោតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘បុនប្បុនំ កឡេវរំ និក្ខិបមានា ភូមិំ វឌ្ឍេន្តី’’តិ។ តត្ថ កឡេវរន្តិ ទេហំ។ តញ្ហិ កឡេ អង្គបច្ចង្គានំ អវយវេ សម្បិណ្ឌេត្វា វរិយតិ ឥច្ឆិយតីតិ កឡេវរន្តិ វុច្ចតិ។ ឯវំ ឃោរំ កដសិំ វឌ្ឍេន្តាវ បុនព្ភវំ អាទិយន្តីតិ យោជនា។
447. Sattasatikakkhandhake vaḍḍhenti kaṭasinti ettha kaṭasīsaddo susānabhūmivācakoti dassento āha ‘‘punappunaṃ kaḷevaraṃ nikkhipamānā bhūmiṃ vaḍḍhentī’’ti. Tattha kaḷevaranti dehaṃ. Tañhi kaḷe aṅgapaccaṅgānaṃ avayave sampiṇḍetvā variyati icchiyatīti kaḷevaranti vuccati. Evaṃ ghoraṃ kaṭasiṃ vaḍḍhentāva punabbhavaṃ ādiyantīti yojanā.
៤៥៤. បាបកំ នោ អាវុសោ កតន្តិ ឯត្ថ នោសទ្ទោ អម្ហសទ្ទការិយោ, ឆដ្ឋីកត្តា ច ហោតីតិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘អាវុសោ អម្ហេហិ បាបកំ កត’’ន្តិ។
454.Pāpakaṃno āvuso katanti ettha nosaddo amhasaddakāriyo, chaṭṭhīkattā ca hotīti dassento āha ‘‘āvuso amhehi pāpakaṃ kata’’nti.
៤៥៥. ‘‘បិយវចន’’ន្តិ ឥមិនា កតមេន ត្វំ ភូមិ-វិហារេនាតិ ឯត្ថ ភូមិសទ្ទោ បិយវាចកោ រុឡ្ហីសទ្ទោតិ ទស្សេតិ។ ‘‘អាមន្តេតី’’តិ ឥមិនា អាលបនបទន្តិ ទស្សេតិ។ អាវុសោ ភូមីតិ អត្ថោ។ កុល្លវិហារោ នាម មេត្តាវិហារោ, សោ ច ហេដ្ឋិមឈានត្តយេ យុត្តត្តា ឧត្តានវិហារោតិ អាហ ‘‘ឧត្តានវិហារេនា’’តិ។
455. ‘‘Piyavacana’’nti iminā katamena tvaṃ bhūmi-vihārenāti ettha bhūmisaddo piyavācako ruḷhīsaddoti dasseti. ‘‘Āmantetī’’ti iminā ālapanapadanti dasseti. Āvuso bhūmīti attho. Kullavihāro nāma mettāvihāro, so ca heṭṭhimajhānattaye yuttattā uttānavihāroti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti.
៤៥៧. សាវត្ថិយាតិ សាវត្ថិនគរេ។ សុត្តវិភង្គេតិ បទភាជនីយេ។ បដិក្ខិត្តភាវំ វិត្ថារេន្តោ អាហ ‘‘តត្រ ហី’’តិអាទិ។ តត្រាតិ សុត្តវិភង្គេ, បដិក្ខិត្តំ ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ តត្រាតិ ‘‘សន្និធិការកេ អសន្និធិការកសញ្ញី’’តិអាទិវចនេ។ ឯកេ អាចរិយា ឯវំ មញ្ញន្តីតិ យោជនា។ កិន្តិ មញ្ញន្តីតិ អាហ ‘‘យោ បន ភិក្ខូ’’តិអាទិ។ អលោណកំ យម្បិ អាមិសន្តិ យោជនា។ តេនាតិ បុរេបរិគ្គហិតលោណេន។ តន្តិ អាមិសំ។ តទហុបដិគ្គហិតមេវាតិ តស្មិំ អហនិ បដិគ្គហិតមេវ។ តស្មាតិ យស្មា តទហុបដិគ្គហិតមេវ, តស្មា។ វទតោតិ វទន្តស្ស, ភគវតោ វចនេនាតិ សម្ពន្ធោ។ ឯត្ថាតិ អលោណកាមិសបរិភុញ្ជនេ, ទុក្កដេន ភវិតព្ពំ ឥតិ មញ្ញន្តីតិ យោជនា។ តេតិ ឯកេ អាចរិយា។ ទុក្កដេនបីតិ បិសទ្ទេន បគេវ បាចិត្តិយេនាតិ ទស្សេតិ។ ហីតិ សច្ចំ, យស្មា វា។ ឯត្ថាតិ យាវជីវិកយាវកាលិកេសុ។ យាវជីវិកំ ន តទហុបដិគ្គហិតំ, យាវកាលិកមេវ តទហុបដិគ្គហិតន្តិ យោជនា។ តទហុបដិគ្គហិតញ្ច យាវកាលិកន្តិ សម្ពន្ធោ។ តំ ទុក្កដំ តុម្ហេ យទិ មញ្ញថាតិ យោជនា។ យាវជីវិកមិស្សន្តិ លោណសង្ខាតេន យាវជីវិកេន សំសដ្ឋំ។ ព្យញ្ជនមត្តន្តិ វិកាលេ ន កប្បតីតិ ព្យញ្ជនមត្តំ។
457.Sāvatthiyāti sāvatthinagare. Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Paṭikkhittabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Tatrāti suttavibhaṅge, paṭikkhittaṃ hotīti sambandho. Tatrāti ‘‘sannidhikārake asannidhikārakasaññī’’tiādivacane. Eke ācariyā evaṃ maññantīti yojanā. Kinti maññantīti āha ‘‘yo pana bhikkhū’’tiādi. Aloṇakaṃ yampi āmisanti yojanā. Tenāti purepariggahitaloṇena. Tanti āmisaṃ. Tadahupaṭiggahitamevāti tasmiṃ ahani paṭiggahitameva. Tasmāti yasmā tadahupaṭiggahitameva, tasmā. Vadatoti vadantassa, bhagavato vacanenāti sambandho. Etthāti aloṇakāmisaparibhuñjane, dukkaṭena bhavitabbaṃ iti maññantīti yojanā. Teti eke ācariyā. Dukkaṭenapīti pisaddena pageva pācittiyenāti dasseti. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti yāvajīvikayāvakālikesu. Yāvajīvikaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ, yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti yojanā. Tadahupaṭiggahitañca yāvakālikanti sambandho. Taṃ dukkaṭaṃ tumhe yadi maññathāti yojanā. Yāvajīvikamissanti loṇasaṅkhātena yāvajīvikena saṃsaṭṭhaṃ. Byañjanamattanti vikāle na kappatīti byañjanamattaṃ.
ឯត្ថាតិ ‘‘យាវកាលិកេន ភិក្ខវេ’’តិអាទិវចនេ (មហាវ. ៣០៥) តទហុបដិគ្គហិតំ យាវជីវិកន្តិ យោជនា។ យាវកាលិកស្ស គតិ វិយ គតិ ឯតស្សាតិ យាវកាលិកគតិកំ។ តស្មា ទុក្កដំ ន ហោតីតិ សម្ពន្ធោ។ ឯត្ថាតិ បុរេបដិគ្គហិតលោណេន អាមិសបរិភុញ្ជនេ។ តទហុបដិគ្គហិតំ យាវកាលិកេន សម្ភិន្នរសំ យាវជីវិកន្តិ យោជនា។ តន្តិ យថាវុត្តំ យាវជីវិកំ, វិកាលភោជនបាចិត្តិយា ឯវ ការណំ ហោតីតិ យោជនា។ ឯវន្តិ តថា, អជ្ជ បដិគ្គហិតម្បិ យាវជីវិកន្តិ សម្ពន្ធោ។ អបរជ្ជុ បដិគ្គហិតេន យាវកាលិកេនាតិ យោជនា។ តន្តិ យាវជីវិកេន សម្មិស្សំ យាវកាលិកំ, អជានន្តោបីតិ សម្ពន្ធោ។ ឥទន្តិ យថាវុត្តំ យាវកាលិកំ។ តតោតិ សន្និធិភោជនបាចិត្តិយតោ។ ហីតិ សច្ចំ។ ‘‘សាវត្ថិយា សុត្តវិភង្គេ’’តិ ឥទំ ព្យាករណំ បរិសុទ្ធន្តិ យោជនា។
Etthāti ‘‘yāvakālikena bhikkhave’’tiādivacane (mahāva. 305) tadahupaṭiggahitaṃ yāvajīvikanti yojanā. Yāvakālikassa gati viya gati etassāti yāvakālikagatikaṃ. Tasmā dukkaṭaṃ na hotīti sambandho. Etthāti purepaṭiggahitaloṇena āmisaparibhuñjane. Tadahupaṭiggahitaṃ yāvakālikena sambhinnarasaṃ yāvajīvikanti yojanā. Tanti yathāvuttaṃ yāvajīvikaṃ, vikālabhojanapācittiyā eva kāraṇaṃ hotīti yojanā. Evanti tathā, ajja paṭiggahitampi yāvajīvikanti sambandho. Aparajju paṭiggahitena yāvakālikenāti yojanā. Tanti yāvajīvikena sammissaṃ yāvakālikaṃ, ajānantopīti sambandho. Idanti yathāvuttaṃ yāvakālikaṃ. Tatoti sannidhibhojanapācittiyato. Hīti saccaṃ. ‘‘Sāvatthiyā suttavibhaṅge’’ti idaṃ byākaraṇaṃ parisuddhanti yojanā.
‘‘រាជគហេ ឧបោសថសំយុត្តេ’’តិ ឥទំ វចនំ វុត្តន្តិ សម្ពន្ធោ។ ឧបោសថសំយុត្តេតិ ឧបោសថេន សម្ពន្ធេ ឧបោសថក្ខន្ធកេ។ កិំ សន្ធាយ វុត្តន្តិ អាហ ‘‘ន ភិក្ខវេ…បេ.… ទុក្កដស្សាតិ (មហាវ. ១៤១) ឯតំ សន្ធាយា’’តិ។ អតិសារេតិ អតិក្កមិត្វា សរណេ គមនេ បវត្តនេតិ អត្ថោ។ និមិត្តត្ថេ ចេតំ ភុម្មំ។ ‘‘ចម្បេយ្យកេ វិនយវត្ថុស្មិ’’ន្តិ ឥទំ វុត្តន្តិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘ចម្បេយ្យក្ខន្ធកេ អាគត’’ន្តិ ឥមិនា ចម្បេយ្យេ អាគតំ ចម្បេយ្យកន្តិ វចនត្ថំ ទស្សេតិ។
‘‘Rājagahe uposathasaṃyutte’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanti sambandho. Uposathasaṃyutteti uposathena sambandhe uposathakkhandhake. Kiṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘na bhikkhave…pe… dukkaṭassāti (mahāva. 141) etaṃ sandhāyā’’ti. Atisāreti atikkamitvā saraṇe gamane pavattaneti attho. Nimittatthe cetaṃ bhummaṃ. ‘‘Campeyyake vinayavatthusmi’’nti idaṃ vuttanti sambandho. ‘‘Campeyyakkhandhake āgata’’nti iminā campeyye āgataṃ campeyyakanti vacanatthaṃ dasseti.
ធម្មិកន្តិ ភូតេន បវត្តំ។ សុត្តវិភង្គេ ហិ យស្មា អាគតន្តិ សម្ពន្ធោ។ ទសាយេវាតិ ទសាយមេវ, អាធារេ ចេតំ ភុម្មំ។ វិទត្ថិមត្តាតិ វិទត្ថិបមាណា។ ទសាយ វិនាតិ ទសំ វជ្ជេត្វា។ តំ បមាណន្តិ វិទត្ថិត្តយសង្ខាតំ តំ បមាណំ ករោន្តស្ស វុត្តបាចិត្តិយំ អាបជ្ជតីតិ សម្ពន្ធោ។ ‘‘តំ អតិក្កាមយតោ ឆេទនកំ បាចិត្តិយ’’ន្តិ (បាចិ. ៥៣៣) ឥទំ វចនំ អាគតមេវ ហោតីតិ យោជនា។ សព្ពត្ថាតិ សព្ពស្មិំ សត្តសតិកក្ខន្ធកេ។
Dhammikanti bhūtena pavattaṃ. Suttavibhaṅge hi yasmā āgatanti sambandho. Dasāyevāti dasāyameva, ādhāre cetaṃ bhummaṃ. Vidatthimattāti vidatthipamāṇā. Dasāya vināti dasaṃ vajjetvā. Taṃ pamāṇanti vidatthittayasaṅkhātaṃ taṃ pamāṇaṃ karontassa vuttapācittiyaṃ āpajjatīti sambandho. ‘‘Taṃ atikkāmayato chedanakaṃ pācittiya’’nti (pāci. 533) idaṃ vacanaṃ āgatameva hotīti yojanā. Sabbatthāti sabbasmiṃ sattasatikakkhandhake.
ឥតិ សមន្តបាសាទិកាយ វិនយសំវណ្ណនាយ
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
សត្តសតិកក្ខន្ធកវណ្ណនាយ
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanāya
យោជនា សមត្តា។
Yojanā samattā.
ទ្វិវគ្គសង្គហាតិ មហាវគ្គចូឡវគ្គវសេន ទ្វីហិ វគ្គេហិ សង្គហិតា។ ទ្វាវីសតិបភេទនាតិ មហាវគ្គេ ទស, ចូឡវគ្គេ ទ្វាទសាតិ ឯវំ ទ្វាវីសតិបការា។ បញ្ចក្ខន្ធទុក្ខប្បហាយិនោតិ បញ្ចក្ខន្ធសង្ខាតំ ទុក្ខំ បជហនសីលស្ស, ភគវតោតិ សម្ពន្ធោ។ អាសាបីតិ ឥច្ឆាបិ។ អយំ បនេត្ថ យោជនា-បញ្ចក្ខន្ធទុក្ខប្បហាយិនោ ភគវតោ សាសនេ ទ្វិវគ្គសង្គហា ទ្វាវីសតិបភេទនា យេ ខន្ធកា ភគវតា វុត្តា, តេសំ ខន្ធកានំ ឯសា វណ្ណនា អន្តរាយំ វិនា យថា សិទ្ធា, ឯវំ តថា បាណីនំ កល្យាណា អាសាបិ សិជ្ឈន្តូតិ។
Dvivaggasaṅgahāti mahāvaggacūḷavaggavasena dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatipakārā. Pañcakkhandhadukkhappahāyinoti pañcakkhandhasaṅkhātaṃ dukkhaṃ pajahanasīlassa, bhagavatoti sambandho. Āsāpīti icchāpi. Ayaṃ panettha yojanā-pañcakkhandhadukkhappahāyino bhagavato sāsane dvivaggasaṅgahā dvāvīsatipabhedanā ye khandhakā bhagavatā vuttā, tesaṃ khandhakānaṃ esā vaṇṇanā antarāyaṃ vinā yathā siddhā, evaṃ tathā pāṇīnaṃ kalyāṇā āsāpi sijjhantūti.
ឥតិ សមន្តបាសាទិកាយ វិនយសំវណ្ណនាយ
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ចូឡវគ្គសំវណ្ណនាយ
Cūḷavaggasaṃvaṇṇanāya
យោជនា សមត្តា។
Yojanā samattā.
ជាទិលញ្ឆិតនាមេន, នេកានំ វាចិតោ មយា;
Jādilañchitanāmena, nekānaṃ vācito mayā;
ចូឡវគ្គខន្ធកស្ស, សមត្តោ យោជនានយោតិ។
Cūḷavaggakhandhakassa, samatto yojanānayoti.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi
១. បឋមភាណវារោ • 1. Paṭhamabhāṇavāro
២. ទុតិយភាណវារោ • 2. Dutiyabhāṇavāro
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ទសវត្ថុកថា • Dasavatthukathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា • Dasavatthukathāvaṇṇanā
