| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
ದಾಸವತ್ಥುಕಥಾ
Dāsavatthukathā
೯೭. ನ ಭಿಕ್ಖವೇ ದಾಸೋತಿ ಏತ್ಥ ಚತ್ತಾರೋ ದಾಸಾ – ಅನ್ತೋಜಾತೋ, ಧನಕ್ಕೀತೋ, ಕರಮರಾನೀತೋ, ಸಾಮಂ ದಾಸಬ್ಯಂ ಉಪಗತೋತಿ। ತತ್ಥ ಅನ್ತೋಜಾತೋ ನಾಮ ಜಾತಿದಾಸೋ ಘರದಾಸಿಯಾ ಪುತ್ತೋ। ಧನಕ್ಕೀತೋ ನಾಮ ಮಾತಾಪಿತೂನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ಪುತ್ತೋ ವಾ ಸಾಮಿಕಾನಂ ಸನ್ತಿಕಾ ದಾಸೋ ವಾ ಧನಂ ದತ್ವಾ ದಾಸಚಾರಿತ್ತಂ ಆರೋಪೇತ್ವಾ ಕೀತೋ। ಏತೇ ದ್ವೇಪಿ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಾ। ಪಬ್ಬಾಜೇನ್ತೇನ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಚಾರಿತ್ತವಸೇನ ಅದಾಸಂ ಕತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಾ।
97.Na bhikkhave dāsoti ettha cattāro dāsā – antojāto, dhanakkīto, karamarānīto, sāmaṃ dāsabyaṃ upagatoti. Tattha antojāto nāma jātidāso gharadāsiyā putto. Dhanakkīto nāma mātāpitūnaṃ santikā putto vā sāmikānaṃ santikā dāso vā dhanaṃ datvā dāsacārittaṃ āropetvā kīto. Ete dvepi na pabbājetabbā. Pabbājentena tattha tattha cārittavasena adāsaṃ katvā pabbājetabbā.
ಕರಮರಾನೀತೋ ನಾಮ ತಿರೋರಟ್ಠಂ ವಿಲೋಪಂ ವಾ ಕತ್ವಾ ಉಪಲಾಪೇತ್ವಾ ವಾ ತಿರೋರಟ್ಠತೋ ಭುಜಿಸ್ಸಮಾನುಸಕಾನಿ ಆಹರನ್ತಿ, ಅನ್ತೋರಟ್ಠೇಯೇವ ವಾ ಕತಾಪರಾಧಂ ಕಿಞ್ಚಿ ಗಾಮಂ ರಾಜಾ ‘‘ವಿಲುಮ್ಪಥಾ’’ತಿ ಆಣಾಪೇತಿ, ತತೋ ಮಾನುಸಕಾನಿಪಿ ಆಹರನ್ತಿ। ತತ್ಥ ಸಬ್ಬೇ ಪುರಿಸಾ ದಾಸಾ, ಇತ್ಥಿಯೋ ದಾಸಿಯೋ। ಏವರೂಪೋ ಕರಮರಾನೀತೋ ದಾಸೋ ಯೇಹಿ ಆನೀತೋ, ತೇಸಂ ಸನ್ತಿಕೇ ವಸನ್ತೋ ವಾ ಬನ್ಧನಾಗಾರೇ ಬದ್ಧೋ ವಾ ಪುರಿಸೇಹಿ ರಕ್ಖಿಯಮಾನೋ ವಾ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ। ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಪನ ಗತೋ, ಗತಟ್ಠಾನೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ। ರಞ್ಞಾ ತುಟ್ಠೇನ ‘‘ಕರಮರಾನೀತಕೇ ಮುಞ್ಚಥಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ವಾ ಸಬ್ಬಸಾಧಾರಣೇನ ವಾ ನಯೇನ ಬನ್ಧನಾ ಮೋಕ್ಖೇ ಕತೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋವ।
Karamarānīto nāma tiroraṭṭhaṃ vilopaṃ vā katvā upalāpetvā vā tiroraṭṭhato bhujissamānusakāni āharanti, antoraṭṭheyeva vā katāparādhaṃ kiñci gāmaṃ rājā ‘‘vilumpathā’’ti āṇāpeti, tato mānusakānipi āharanti. Tattha sabbe purisā dāsā, itthiyo dāsiyo. Evarūpo karamarānīto dāso yehi ānīto, tesaṃ santike vasanto vā bandhanāgāre baddho vā purisehi rakkhiyamāno vā na pabbājetabbo. Palāyitvā pana gato, gataṭṭhāne pabbājetabbo. Raññā tuṭṭhena ‘‘karamarānītake muñcathā’’ti vatvā vā sabbasādhāraṇena vā nayena bandhanā mokkhe kate pabbājetabbova.
ಸಾಮಂ ದಾಸಬ್ಯಂ ಉಪಗತೋ ನಾಮ ಜೀವಿತಹೇತು ವಾ ಆರಕ್ಖಹೇತು ವಾ ‘‘ಅಹಂ ತೇ ದಾಸೋ’’ತಿ ಸಯಮೇವ ದಾಸಭಾವಂ ಉಪಗತೋ। ರಾಜೂನಂ ಹತ್ಥಿಅಸ್ಸಗೋಮಹಿಂಸಗೋಪಕಾದಯೋ ವಿಯ, ತಾದಿಸೋ ದಾಸೋ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ। ರಞ್ಞೋ ವಣ್ಣದಾಸೀನಂ ಪುತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ ಅಮಚ್ಚಪುತ್ತಸದಿಸಾ, ತೇಪಿ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಾ। ಭುಜಿಸ್ಸಿತ್ಥಿಯೋ ಅಸಂಯತಾ ವಣ್ಣದಾಸೀಹಿ ಸದ್ಧಿಂ ವಿಚರನ್ತಿ, ತಾಸಂ ಪುತ್ತೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಸಚೇ ಸಯಮೇವ ಪಣ್ಣಂ ಆರೋಪೇನ್ತಿ, ನ ವಟ್ಟತಿ। ಭಟಿಪುತ್ತಕಗಣಾದೀನಂ ದಾಸಾಪಿ ತೇಹಿ ಅದಿನ್ನಾ ನ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬಾ। ವಿಹಾರೇಸು ರಾಜೂಹಿ ಆರಾಮಿಕದಾಸಾ ನಾಮ ದಿನ್ನಾ ಹೋನ್ತಿ, ತೇಪಿ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಭುಜಿಸ್ಸೇ ಪನ ಕತ್ವಾ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಮಹಾಪಚ್ಚರಿಯಂ ‘‘ಅನ್ತೋಜಾತಧನಕ್ಕೀತಕೇ ಆನೇತ್ವಾ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಸ್ಸ ಆರಾಮಿಕೇ ದೇಮಾತಿ ದೇನ್ತಿ, ತಕ್ಕಂ ಸೀಸೇ ಆಸಿತ್ತಕಸದಿಸಾವ ಹೋನ್ತಿ, ತೇ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಕುರುನ್ದಿಯಂ ಪನ ‘‘ಆರಾಮಿಕಂ ದೇಮಾತಿ ಕಪ್ಪಿಯವೋಹಾರೇನ ದೇನ್ತಿ, ಯೇನ ಕೇನಚಿ ವೋಹಾರೇನ ದಿನ್ನೋ ಹೋತು, ನೇವ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ದುಗ್ಗತಮನುಸ್ಸಾ ಸಙ್ಘಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ಜೀವಿಸ್ಸಾಮಾತಿ ವಿಹಾರೇ ಕಪ್ಪಿಯಕಾರಕಾ ಹೋನ್ತಿ, ಏತೇಪಿ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಯಸ್ಸ ಮಾತಾಪಿತರೋ ದಾಸಾ, ಮಾತಾ ಏವ ವಾ ದಾಸೀ, ಪಿತಾ ಅದಾಸೋ, ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತಿ। ಯಸ್ಸ ಪನ ಮಾತಾ ಅದಾಸೀ, ಪಿತಾ ದಾಸೋ, ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ವಟ್ಟತಿ। ಭಿಕ್ಖುಸ್ಸ ಞಾತಕಾ ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಾ ವಾ ದಾಸಂ ದೇನ್ತಿ ‘‘ಇಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥ, ತುಮ್ಹಾಕಂ ವೇಯ್ಯಾವಚ್ಚಂ ಕರಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ ಅತ್ತನೋವಾಸ್ಸ ದಾಸೋ ಅತ್ಥಿ, ಭುಜಿಸ್ಸೋ ಕತೋವ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ। ಸಾಮಿಕಾ ದಾಸಂ ದೇನ್ತಿ ‘‘ಇಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಥ, ಸಚೇ ಅಭಿರಮಿಸ್ಸತಿ, ಅದಾಸೋ ವಿಬ್ಭಮಿಸ್ಸತಿ ಚೇ, ಅಮ್ಹಾಕಂ ದಾಸೋವ ಭವಿಸ್ಸತೀತಿ ಅಯಂ ತಾವಕಾಲಿಕೋ ನಾಮ, ತಂ ಪಬ್ಬಾಜೇತುಂ ನ ವಟ್ಟತೀ’’ತಿ ಕುರುನ್ದಿಯಂ ವುತ್ತಂ। ನಿಸ್ಸಾಮಿಕದಾಸೋ ಹೋತಿ, ಸೋಪಿ ಭುಜಿಸ್ಸೋ ಕತೋವ ಪಬ್ಬಾಜೇತಬ್ಬೋ। ಅಜಾನನ್ತೋ ಪಬ್ಬಾಜೇತ್ವಾ ವಾ ಉಪಸಮ್ಪಾದೇತ್ವಾ ವಾ ಪಚ್ಛಾ ಜಾನಾತಿ, ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಕಾತುಮೇವ ವಟ್ಟತಿ।
Sāmaṃ dāsabyaṃ upagato nāma jīvitahetu vā ārakkhahetu vā ‘‘ahaṃ te dāso’’ti sayameva dāsabhāvaṃ upagato. Rājūnaṃ hatthiassagomahiṃsagopakādayo viya, tādiso dāso na pabbājetabbo. Rañño vaṇṇadāsīnaṃ puttā honti amaccaputtasadisā, tepi na pabbājetabbā. Bhujissitthiyo asaṃyatā vaṇṇadāsīhi saddhiṃ vicaranti, tāsaṃ putte pabbājetuṃ vaṭṭati. Sace sayameva paṇṇaṃ āropenti, na vaṭṭati. Bhaṭiputtakagaṇādīnaṃ dāsāpi tehi adinnā na pabbājetabbā. Vihāresu rājūhi ārāmikadāsā nāma dinnā honti, tepi pabbājetuṃ na vaṭṭati. Bhujisse pana katvā pabbājetuṃ vaṭṭati. Mahāpaccariyaṃ ‘‘antojātadhanakkītake ānetvā bhikkhusaṅghassa ārāmike demāti denti, takkaṃ sīse āsittakasadisāva honti, te pabbājetuṃ vaṭṭatī’’ti vuttaṃ. Kurundiyaṃ pana ‘‘ārāmikaṃ demāti kappiyavohārena denti, yena kenaci vohārena dinno hotu, neva pabbājetabbo’’ti vuttaṃ. Duggatamanussā saṅghaṃ nissāya jīvissāmāti vihāre kappiyakārakā honti, etepi pabbājetuṃ vaṭṭati. Yassa mātāpitaro dāsā, mātā eva vā dāsī, pitā adāso, taṃ pabbājetuṃ na vaṭṭati. Yassa pana mātā adāsī, pitā dāso, taṃ pabbājetuṃ vaṭṭati. Bhikkhussa ñātakā vā upaṭṭhākā vā dāsaṃ denti ‘‘imaṃ pabbājetha, tumhākaṃ veyyāvaccaṃ karissatī’’ti attanovāssa dāso atthi, bhujisso katova pabbājetabbo. Sāmikā dāsaṃ denti ‘‘imaṃ pabbājetha, sace abhiramissati, adāso vibbhamissati ce, amhākaṃ dāsova bhavissatīti ayaṃ tāvakāliko nāma, taṃ pabbājetuṃ na vaṭṭatī’’ti kurundiyaṃ vuttaṃ. Nissāmikadāso hoti, sopi bhujisso katova pabbājetabbo. Ajānanto pabbājetvā vā upasampādetvā vā pacchā jānāti, bhujissaṃ kātumeva vaṭṭati.
ಇಮಸ್ಸ ಚ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಪಕಾಸನತ್ಥಂ ಇದಂ ವತ್ಥುಂ ವದನ್ತಿ – ಏಕಾ ಕಿರ ಕುಲದಾಸೀ ಏಕೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಅನುರಾಧಪುರಾ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ರೋಹಣೇ ವಸಮಾನಾ ಪುತ್ತಂ ಪಟಿಲಭಿ, ಸೋ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಉಪಸಮ್ಪನ್ನಕಾಲೇ ಲಜ್ಜೀ ಕುಕ್ಕುಚ್ಚಕೋ ಅಹೋಸಿ। ಅಥೇಕದಿವಸಂ ಮಾತರಂ ಪುಚ್ಛಿ – ‘‘ಕಿಂ ಉಪಾಸಿಕೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಭಾತಾ ವಾ ಭಗಿನೀ ವಾ ನತ್ಥಿ, ನ ಕಞ್ಚಿ ಞಾತಕಂ ಪಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ತಾತ, ಅಹಂ ಅನುರಾಧಪುರೇ ಕುಲದಾಸೀ, ತವ ಪಿತರಾ ಸದ್ಧಿಂ ಪಲಾಯಿತ್ವಾ ಇಧ ವಸಾಮೀ’’ತಿ। ಸೀಲವಾ ಭಿಕ್ಖು ‘‘ಅಸುದ್ಧಾ ಕಿರ ಮೇ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ’’ತಿ ಸಂವೇಗಂ ಲಭಿತ್ವಾ ಮಾತರಂ ತಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ನಾಮಗೋತ್ತಂ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಅನುರಾಧಪುರಂ ಆಗಮ್ಮ ತಸ್ಸ ಕುಲಸ್ಸ ಘರದ್ವಾರೇ ಅಟ್ಠಾಸಿ। ‘‘ಅತಿಚ್ಛಥ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ನಾತಿಕ್ಕಮಿ, ತೇ ಆಗನ್ತ್ವಾ ‘‘ಕಿಂ ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿಂಸು। ‘‘ತುಮ್ಹಾಕಂ ಇತ್ಥನ್ನಾಮಾ ದಾಸೀ ಪಲಾತಾ ಅತ್ಥೀ’’ತಿ? ಅತ್ಥಿ ಭನ್ತೇ। ಅಹಂ ತಸ್ಸಾ ಪುತ್ತೋ, ಸಚೇ ಮಂ ತುಮ್ಹೇ ಅನುಜಾನಾಥ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಂ ಲಭಾಮಿ, ತುಮ್ಹೇ ಮಯ್ಹಂ ಸಾಮಿಕಾತಿ । ತೇ ಹಟ್ಠತುಟ್ಠಾ ಹುತ್ವಾ ‘‘ಸುದ್ಧಾ ಭನ್ತೇ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ’’ತಿ ತಂ ಭುಜಿಸ್ಸಂ ಕತ್ವಾ ಮಹಾವಿಹಾರೇ ವಸಾಪೇಸುಂ ಚತೂಹಿ ಪಚ್ಚಯೇಹಿ ಪಟಿಜಗ್ಗನ್ತಾ। ಥೇರೋ ತಂ ಕುಲಂ ನಿಸ್ಸಾಯ ವಸಮಾನೋಯೇವ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣೀತಿ।
Imassa ca atthassa pakāsanatthaṃ idaṃ vatthuṃ vadanti – ekā kira kuladāsī ekena saddhiṃ anurādhapurā palāyitvā rohaṇe vasamānā puttaṃ paṭilabhi, so pabbajitvā upasampannakāle lajjī kukkuccako ahosi. Athekadivasaṃ mātaraṃ pucchi – ‘‘kiṃ upāsike tumhākaṃ bhātā vā bhaginī vā natthi, na kañci ñātakaṃ passāmī’’ti. ‘‘Tāta, ahaṃ anurādhapure kuladāsī, tava pitarā saddhiṃ palāyitvā idha vasāmī’’ti. Sīlavā bhikkhu ‘‘asuddhā kira me pabbajjā’’ti saṃvegaṃ labhitvā mātaraṃ tassa kulassa nāmagottaṃ pucchitvā anurādhapuraṃ āgamma tassa kulassa gharadvāre aṭṭhāsi. ‘‘Aticchatha bhante’’ti vuttepi nātikkami, te āgantvā ‘‘kiṃ bhante’’ti pucchiṃsu. ‘‘Tumhākaṃ itthannāmā dāsī palātā atthī’’ti? Atthi bhante. Ahaṃ tassā putto, sace maṃ tumhe anujānātha, pabbajjaṃ labhāmi, tumhe mayhaṃ sāmikāti . Te haṭṭhatuṭṭhā hutvā ‘‘suddhā bhante tumhākaṃ pabbajjā’’ti taṃ bhujissaṃ katvā mahāvihāre vasāpesuṃ catūhi paccayehi paṭijaggantā. Thero taṃ kulaṃ nissāya vasamānoyeva arahattaṃ pāpuṇīti.
ದಾಸವತ್ಥುಕಥಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Dāsavatthukathā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi / ೩೪. ದಾಸವತ್ಥು • 34. Dāsavatthu
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ರಾಜಭಟಾದಿವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Rājabhaṭādivatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಇಣಾಯಿಕದಾಸವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Iṇāyikadāsavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ದಾಸವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Dāsavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi / ೩೪. ದಾಸವತ್ಥುಕಥಾ • 34. Dāsavatthukathā
