| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೧೨. ಸತ್ತಸತಿಕಕ್ಖನ್ಧಕಂ
12. Sattasatikakkhandhakaṃ
ದಸವತ್ಥುಕಥಾ
Dasavatthukathā
೪೪೭. ಸತ್ತಸತಿಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ ವಡ್ಢೇನ್ತಿ ಕಟಸಿನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಕಟಸೀಸದ್ದೋ ಸುಸಾನಭೂಮಿವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಪುನಪ್ಪುನಂ ಕಳೇವರಂ ನಿಕ್ಖಿಪಮಾನಾ ಭೂಮಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತೀ’’ತಿ। ತತ್ಥ ಕಳೇವರನ್ತಿ ದೇಹಂ। ತಞ್ಹಿ ಕಳೇ ಅಙ್ಗಪಚ್ಚಙ್ಗಾನಂ ಅವಯವೇ ಸಮ್ಪಿಣ್ಡೇತ್ವಾ ವರಿಯತಿ ಇಚ್ಛಿಯತೀತಿ ಕಳೇವರನ್ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಏವಂ ಘೋರಂ ಕಟಸಿಂ ವಡ್ಢೇನ್ತಾವ ಪುನಬ್ಭವಂ ಆದಿಯನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ।
447. Sattasatikakkhandhake vaḍḍhenti kaṭasinti ettha kaṭasīsaddo susānabhūmivācakoti dassento āha ‘‘punappunaṃ kaḷevaraṃ nikkhipamānā bhūmiṃ vaḍḍhentī’’ti. Tattha kaḷevaranti dehaṃ. Tañhi kaḷe aṅgapaccaṅgānaṃ avayave sampiṇḍetvā variyati icchiyatīti kaḷevaranti vuccati. Evaṃ ghoraṃ kaṭasiṃ vaḍḍhentāva punabbhavaṃ ādiyantīti yojanā.
೪೫೪. ಪಾಪಕಂ ನೋ ಆವುಸೋ ಕತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನೋಸದ್ದೋ ಅಮ್ಹಸದ್ದಕಾರಿಯೋ, ಛಟ್ಠೀಕತ್ತಾ ಚ ಹೋತೀತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಆವುಸೋ ಅಮ್ಹೇಹಿ ಪಾಪಕಂ ಕತ’’ನ್ತಿ।
454.Pāpakaṃno āvuso katanti ettha nosaddo amhasaddakāriyo, chaṭṭhīkattā ca hotīti dassento āha ‘‘āvuso amhehi pāpakaṃ kata’’nti.
೪೫೫. ‘‘ಪಿಯವಚನ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಕತಮೇನ ತ್ವಂ ಭೂಮಿ-ವಿಹಾರೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಭೂಮಿಸದ್ದೋ ಪಿಯವಾಚಕೋ ರುಳ್ಹೀಸದ್ದೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಆಮನ್ತೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಆಲಪನಪದನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಆವುಸೋ ಭೂಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕುಲ್ಲವಿಹಾರೋ ನಾಮ ಮೇತ್ತಾವಿಹಾರೋ, ಸೋ ಚ ಹೇಟ್ಠಿಮಝಾನತ್ತಯೇ ಯುತ್ತತ್ತಾ ಉತ್ತಾನವಿಹಾರೋತಿ ಆಹ ‘‘ಉತ್ತಾನವಿಹಾರೇನಾ’’ತಿ।
455. ‘‘Piyavacana’’nti iminā katamena tvaṃ bhūmi-vihārenāti ettha bhūmisaddo piyavācako ruḷhīsaddoti dasseti. ‘‘Āmantetī’’ti iminā ālapanapadanti dasseti. Āvuso bhūmīti attho. Kullavihāro nāma mettāvihāro, so ca heṭṭhimajhānattaye yuttattā uttānavihāroti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti.
೪೫೭. ಸಾವತ್ಥಿಯಾತಿ ಸಾವತ್ಥಿನಗರೇ। ಸುತ್ತವಿಭಙ್ಗೇತಿ ಪದಭಾಜನೀಯೇ। ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಭಾವಂ ವಿತ್ಥಾರೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ತತ್ರ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ತತ್ರಾತಿ ಸುತ್ತವಿಭಙ್ಗೇ, ಪಟಿಕ್ಖಿತ್ತಂ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತತ್ರಾತಿ ‘‘ಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕೇ ಅಸನ್ನಿಧಿಕಾರಕಸಞ್ಞೀ’’ತಿಆದಿವಚನೇ। ಏಕೇ ಆಚರಿಯಾ ಏವಂ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಕಿನ್ತಿ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಯೋ ಪನ ಭಿಕ್ಖೂ’’ತಿಆದಿ। ಅಲೋಣಕಂ ಯಮ್ಪಿ ಆಮಿಸನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇನಾತಿ ಪುರೇಪರಿಗ್ಗಹಿತಲೋಣೇನ। ತನ್ತಿ ಆಮಿಸಂ। ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವಾತಿ ತಸ್ಮಿಂ ಅಹನಿ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ। ತಸ್ಮಾತಿ ಯಸ್ಮಾ ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮೇವ, ತಸ್ಮಾ। ವದತೋತಿ ವದನ್ತಸ್ಸ, ಭಗವತೋ ವಚನೇನಾತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಅಲೋಣಕಾಮಿಸಪರಿಭುಞ್ಜನೇ, ದುಕ್ಕಟೇನ ಭವಿತಬ್ಬಂ ಇತಿ ಮಞ್ಞನ್ತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇತಿ ಏಕೇ ಆಚರಿಯಾ। ದುಕ್ಕಟೇನಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೇನ ಪಗೇವ ಪಾಚಿತ್ತಿಯೇನಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ, ಯಸ್ಮಾ ವಾ। ಏತ್ಥಾತಿ ಯಾವಜೀವಿಕಯಾವಕಾಲಿಕೇಸು। ಯಾವಜೀವಿಕಂ ನ ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ, ಯಾವಕಾಲಿಕಮೇವ ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಞ್ಚ ಯಾವಕಾಲಿಕನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ತಂ ದುಕ್ಕಟಂ ತುಮ್ಹೇ ಯದಿ ಮಞ್ಞಥಾತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಾವಜೀವಿಕಮಿಸ್ಸನ್ತಿ ಲೋಣಸಙ್ಖಾತೇನ ಯಾವಜೀವಿಕೇನ ಸಂಸಟ್ಠಂ। ಬ್ಯಞ್ಜನಮತ್ತನ್ತಿ ವಿಕಾಲೇ ನ ಕಪ್ಪತೀತಿ ಬ್ಯಞ್ಜನಮತ್ತಂ।
457.Sāvatthiyāti sāvatthinagare. Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Paṭikkhittabhāvaṃ vitthārento āha ‘‘tatra hī’’tiādi. Tatrāti suttavibhaṅge, paṭikkhittaṃ hotīti sambandho. Tatrāti ‘‘sannidhikārake asannidhikārakasaññī’’tiādivacane. Eke ācariyā evaṃ maññantīti yojanā. Kinti maññantīti āha ‘‘yo pana bhikkhū’’tiādi. Aloṇakaṃ yampi āmisanti yojanā. Tenāti purepariggahitaloṇena. Tanti āmisaṃ. Tadahupaṭiggahitamevāti tasmiṃ ahani paṭiggahitameva. Tasmāti yasmā tadahupaṭiggahitameva, tasmā. Vadatoti vadantassa, bhagavato vacanenāti sambandho. Etthāti aloṇakāmisaparibhuñjane, dukkaṭena bhavitabbaṃ iti maññantīti yojanā. Teti eke ācariyā. Dukkaṭenapīti pisaddena pageva pācittiyenāti dasseti. Hīti saccaṃ, yasmā vā. Etthāti yāvajīvikayāvakālikesu. Yāvajīvikaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ, yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti yojanā. Tadahupaṭiggahitañca yāvakālikanti sambandho. Taṃ dukkaṭaṃ tumhe yadi maññathāti yojanā. Yāvajīvikamissanti loṇasaṅkhātena yāvajīvikena saṃsaṭṭhaṃ. Byañjanamattanti vikāle na kappatīti byañjanamattaṃ.
ಏತ್ಥಾತಿ ‘‘ಯಾವಕಾಲಿಕೇನ ಭಿಕ್ಖವೇ’’ತಿಆದಿವಚನೇ (ಮಹಾವ॰ ೩೦೫) ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಯಾವಜೀವಿಕನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ಯಾವಕಾಲಿಕಸ್ಸ ಗತಿ ವಿಯ ಗತಿ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಯಾವಕಾಲಿಕಗತಿಕಂ। ತಸ್ಮಾ ದುಕ್ಕಟಂ ನ ಹೋತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏತ್ಥಾತಿ ಪುರೇಪಟಿಗ್ಗಹಿತಲೋಣೇನ ಆಮಿಸಪರಿಭುಞ್ಜನೇ। ತದಹುಪಟಿಗ್ಗಹಿತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕೇನ ಸಮ್ಭಿನ್ನರಸಂ ಯಾವಜೀವಿಕನ್ತಿ ಯೋಜನಾ। ತನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಯಾವಜೀವಿಕಂ, ವಿಕಾಲಭೋಜನಪಾಚಿತ್ತಿಯಾ ಏವ ಕಾರಣಂ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏವನ್ತಿ ತಥಾ, ಅಜ್ಜ ಪಟಿಗ್ಗಹಿತಮ್ಪಿ ಯಾವಜೀವಿಕನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅಪರಜ್ಜು ಪಟಿಗ್ಗಹಿತೇನ ಯಾವಕಾಲಿಕೇನಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತನ್ತಿ ಯಾವಜೀವಿಕೇನ ಸಮ್ಮಿಸ್ಸಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಂ, ಅಜಾನನ್ತೋಪೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಇದನ್ತಿ ಯಥಾವುತ್ತಂ ಯಾವಕಾಲಿಕಂ। ತತೋತಿ ಸನ್ನಿಧಿಭೋಜನಪಾಚಿತ್ತಿಯತೋ। ಹೀತಿ ಸಚ್ಚಂ। ‘‘ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ಸುತ್ತವಿಭಙ್ಗೇ’’ತಿ ಇದಂ ಬ್ಯಾಕರಣಂ ಪರಿಸುದ್ಧನ್ತಿ ಯೋಜನಾ।
Etthāti ‘‘yāvakālikena bhikkhave’’tiādivacane (mahāva. 305) tadahupaṭiggahitaṃ yāvajīvikanti yojanā. Yāvakālikassa gati viya gati etassāti yāvakālikagatikaṃ. Tasmā dukkaṭaṃ na hotīti sambandho. Etthāti purepaṭiggahitaloṇena āmisaparibhuñjane. Tadahupaṭiggahitaṃ yāvakālikena sambhinnarasaṃ yāvajīvikanti yojanā. Tanti yathāvuttaṃ yāvajīvikaṃ, vikālabhojanapācittiyā eva kāraṇaṃ hotīti yojanā. Evanti tathā, ajja paṭiggahitampi yāvajīvikanti sambandho. Aparajju paṭiggahitena yāvakālikenāti yojanā. Tanti yāvajīvikena sammissaṃ yāvakālikaṃ, ajānantopīti sambandho. Idanti yathāvuttaṃ yāvakālikaṃ. Tatoti sannidhibhojanapācittiyato. Hīti saccaṃ. ‘‘Sāvatthiyā suttavibhaṅge’’ti idaṃ byākaraṇaṃ parisuddhanti yojanā.
‘‘ರಾಜಗಹೇ ಉಪೋಸಥಸಂಯುತ್ತೇ’’ತಿ ಇದಂ ವಚನಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಉಪೋಸಥಸಂಯುತ್ತೇತಿ ಉಪೋಸಥೇನ ಸಮ್ಬನ್ಧೇ ಉಪೋಸಥಕ್ಖನ್ಧಕೇ। ಕಿಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಭಿಕ್ಖವೇ…ಪೇ॰… ದುಕ್ಕಟಸ್ಸಾತಿ (ಮಹಾವ॰ ೧೪೧) ಏತಂ ಸನ್ಧಾಯಾ’’ತಿ। ಅತಿಸಾರೇತಿ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸರಣೇ ಗಮನೇ ಪವತ್ತನೇತಿ ಅತ್ಥೋ। ನಿಮಿತ್ತತ್ಥೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮಂ। ‘‘ಚಮ್ಪೇಯ್ಯಕೇ ವಿನಯವತ್ಥುಸ್ಮಿ’’ನ್ತಿ ಇದಂ ವುತ್ತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ಚಮ್ಪೇಯ್ಯಕ್ಖನ್ಧಕೇ ಆಗತ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಚಮ್ಪೇಯ್ಯೇ ಆಗತಂ ಚಮ್ಪೇಯ್ಯಕನ್ತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ।
‘‘Rājagahe uposathasaṃyutte’’ti idaṃ vacanaṃ vuttanti sambandho. Uposathasaṃyutteti uposathena sambandhe uposathakkhandhake. Kiṃ sandhāya vuttanti āha ‘‘na bhikkhave…pe… dukkaṭassāti (mahāva. 141) etaṃ sandhāyā’’ti. Atisāreti atikkamitvā saraṇe gamane pavattaneti attho. Nimittatthe cetaṃ bhummaṃ. ‘‘Campeyyake vinayavatthusmi’’nti idaṃ vuttanti sambandho. ‘‘Campeyyakkhandhake āgata’’nti iminā campeyye āgataṃ campeyyakanti vacanatthaṃ dasseti.
ಧಮ್ಮಿಕನ್ತಿ ಭೂತೇನ ಪವತ್ತಂ। ಸುತ್ತವಿಭಙ್ಗೇ ಹಿ ಯಸ್ಮಾ ಆಗತನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ದಸಾಯೇವಾತಿ ದಸಾಯಮೇವ, ಆಧಾರೇ ಚೇತಂ ಭುಮ್ಮಂ। ವಿದತ್ಥಿಮತ್ತಾತಿ ವಿದತ್ಥಿಪಮಾಣಾ। ದಸಾಯ ವಿನಾತಿ ದಸಂ ವಜ್ಜೇತ್ವಾ। ತಂ ಪಮಾಣನ್ತಿ ವಿದತ್ಥಿತ್ತಯಸಙ್ಖಾತಂ ತಂ ಪಮಾಣಂ ಕರೋನ್ತಸ್ಸ ವುತ್ತಪಾಚಿತ್ತಿಯಂ ಆಪಜ್ಜತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ‘‘ತಂ ಅತಿಕ್ಕಾಮಯತೋ ಛೇದನಕಂ ಪಾಚಿತ್ತಿಯ’’ನ್ತಿ (ಪಾಚಿ॰ ೫೩೩) ಇದಂ ವಚನಂ ಆಗತಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬಸ್ಮಿಂ ಸತ್ತಸತಿಕಕ್ಖನ್ಧಕೇ।
Dhammikanti bhūtena pavattaṃ. Suttavibhaṅge hi yasmā āgatanti sambandho. Dasāyevāti dasāyameva, ādhāre cetaṃ bhummaṃ. Vidatthimattāti vidatthipamāṇā. Dasāya vināti dasaṃ vajjetvā. Taṃ pamāṇanti vidatthittayasaṅkhātaṃ taṃ pamāṇaṃ karontassa vuttapācittiyaṃ āpajjatīti sambandho. ‘‘Taṃ atikkāmayato chedanakaṃ pācittiya’’nti (pāci. 533) idaṃ vacanaṃ āgatameva hotīti yojanā. Sabbatthāti sabbasmiṃ sattasatikakkhandhake.
ಇತಿ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ಸತ್ತಸತಿಕಕ್ಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾಯ
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanāya
ಯೋಜನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Yojanā samattā.
ದ್ವಿವಗ್ಗಸಙ್ಗಹಾತಿ ಮಹಾವಗ್ಗಚೂಳವಗ್ಗವಸೇನ ದ್ವೀಹಿ ವಗ್ಗೇಹಿ ಸಙ್ಗಹಿತಾ। ದ್ವಾವೀಸತಿಪಭೇದನಾತಿ ಮಹಾವಗ್ಗೇ ದಸ, ಚೂಳವಗ್ಗೇ ದ್ವಾದಸಾತಿ ಏವಂ ದ್ವಾವೀಸತಿಪಕಾರಾ। ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧದುಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋತಿ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧಸಙ್ಖಾತಂ ದುಕ್ಖಂ ಪಜಹನಸೀಲಸ್ಸ, ಭಗವತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಆಸಾಪೀತಿ ಇಚ್ಛಾಪಿ। ಅಯಂ ಪನೇತ್ಥ ಯೋಜನಾ-ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧದುಕ್ಖಪ್ಪಹಾಯಿನೋ ಭಗವತೋ ಸಾಸನೇ ದ್ವಿವಗ್ಗಸಙ್ಗಹಾ ದ್ವಾವೀಸತಿಪಭೇದನಾ ಯೇ ಖನ್ಧಕಾ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಾ, ತೇಸಂ ಖನ್ಧಕಾನಂ ಏಸಾ ವಣ್ಣನಾ ಅನ್ತರಾಯಂ ವಿನಾ ಯಥಾ ಸಿದ್ಧಾ, ಏವಂ ತಥಾ ಪಾಣೀನಂ ಕಲ್ಯಾಣಾ ಆಸಾಪಿ ಸಿಜ್ಝನ್ತೂತಿ।
Dvivaggasaṅgahāti mahāvaggacūḷavaggavasena dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatipakārā. Pañcakkhandhadukkhappahāyinoti pañcakkhandhasaṅkhātaṃ dukkhaṃ pajahanasīlassa, bhagavatoti sambandho. Āsāpīti icchāpi. Ayaṃ panettha yojanā-pañcakkhandhadukkhappahāyino bhagavato sāsane dvivaggasaṅgahā dvāvīsatipabhedanā ye khandhakā bhagavatā vuttā, tesaṃ khandhakānaṃ esā vaṇṇanā antarāyaṃ vinā yathā siddhā, evaṃ tathā pāṇīnaṃ kalyāṇā āsāpi sijjhantūti.
ಇತಿ ಸಮನ್ತಪಾಸಾದಿಕಾಯ ವಿನಯಸಂವಣ್ಣನಾಯ
Iti samantapāsādikāya vinayasaṃvaṇṇanāya
ಚೂಳವಗ್ಗಸಂವಣ್ಣನಾಯ
Cūḷavaggasaṃvaṇṇanāya
ಯೋಜನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Yojanā samattā.
ಜಾದಿಲಞ್ಛಿತನಾಮೇನ, ನೇಕಾನಂ ವಾಚಿತೋ ಮಯಾ।
Jādilañchitanāmena, nekānaṃ vācito mayā;
ಚೂಳವಗ್ಗಖನ್ಧಕಸ್ಸ, ಸಮತ್ತೋ ಯೋಜನಾನಯೋತಿ॥
Cūḷavaggakhandhakassa, samatto yojanānayoti.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಚೂಳವಗ್ಗಪಾಳಿ • Cūḷavaggapāḷi
೧. ಪಠಮಭಾಣವಾರೋ • 1. Paṭhamabhāṇavāro
೨. ದುತಿಯಭಾಣವಾರೋ • 2. Dutiyabhāṇavāro
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಚೂಳವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ದಸವತ್ಥುಕಥಾ • Dasavatthukathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ದಸವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Dasavatthukathāvaṇṇanā
