| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā |
१२. सत्तसतिकक्खन्धकवण्णना
12. Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā
दसवत्थुकथावण्णना
Dasavatthukathāvaṇṇanā
४४६. निक्खित्तमणिसुवण्णाति सिक्खापदेनेव पटिक्खित्तमणिसुवण्णा। तत्थ मणिग्गहणेन सब्बं दुक्कटवत्थु, सुवण्णग्गहणेन सब्बं पाचित्तियवत्थु गहितं होति। भिक्खग्गेन भिक्खुगणनायाति वुत्तं होति।
446.Nikkhittamaṇisuvaṇṇāti sikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggena bhikkhugaṇanāyāti vuttaṃ hoti.
४४७. महिकाति हिमं। पोसाति सत्ता। सरजाति सकिलेसरजा। मगाति मगसदिसा। तस्मिं तस्मिं विसये, भवे वा नेतीति नेत्ति, तण्हायेतं अधिवचनं, ताय सह वत्तन्तीति सनेत्तिका।
447.Mahikāti himaṃ. Posāti sattā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti magasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye, bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ, tāya saha vattantīti sanettikā.
४५०-२. अहोगङ्गोति पब्बतस्स नामं। अनुमानेस्सामाति पञ्ञापेस्साम। आसुताति सज्जिता, ‘‘असुत्ता’’ति वा पाठो, अनाविला अपक्का तरुणा।
450-2.Ahogaṅgoti pabbatassa nāmaṃ. Anumānessāmāti paññāpessāma. Āsutāti sajjitā, ‘‘asuttā’’ti vā pāṭho, anāvilā apakkā taruṇā.
४५३. उज्जविंसु पटिसोतेन गच्छिंसु।
453.Ujjaviṃsu paṭisotena gacchiṃsu.
४५५. अप्पेव नामाति साधु नाम। मूला दायका पेसलका। ‘‘कुल्लकविहारेनाति खुद्दकविहारेना’’ति लिखितं। रूपावतारत्ता कुल्लकविहारो नाम। कथं पनेतं पञ्ञायति, येन सन्निधिकतं यावजीविकं यावकालिकेन तदहुपटिग्गहितेन सम्भिन्नरसं तदहुपटिग्गहितसङ्खयं आगन्त्वा सन्निधिकतामिससङ्ख्यमेव गच्छतीति? वुच्चते – ‘‘यावकालिकेन, भिक्खवे, यावजीविकं तदहुपटिग्गहित’’न्ति वचनतो पुरेपटिग्गहितं यावजीविकं तदहुपटिग्गहितेनामिसेन चे सम्भिन्नं, पुरेपटिग्गहितसङ्ख्यमेव गच्छतीति सिद्धं। अञ्ञथा ‘‘सत्ताहकालिकेन, भिक्खवे, यावजीविकं पटिग्गहितं सत्ताहं कप्पती’’ति (महाव॰ ३०५) वुत्तट्ठाने विय इधापि ‘‘यावकालिकेन, भिक्खवे, यावजीविकं पटिग्गहितं काले कप्पती’’ति वदेय्य, तञ्चावुत्तं। तस्मा पुरेपटिग्गहितं तं आमिससम्भिन्नं आमिसगतिकमेवाति वेदितब्बं। गण्ठिपदे पन ‘‘सन्निधिकारकं खादनीयं वा भोजनीयं वा’’ति (पाचि॰ २५३) वुत्तं। ब्यञ्जनमत्तं न गहेतब्बं।
455.Appeva nāmāti sādhu nāma. Mūlā dāyakā pesalakā. ‘‘Kullakavihārenāti khuddakavihārenā’’ti likhitaṃ. Rūpāvatārattā kullakavihāro nāma. Kathaṃ panetaṃ paññāyati, yena sannidhikataṃ yāvajīvikaṃ yāvakālikena tadahupaṭiggahitena sambhinnarasaṃ tadahupaṭiggahitasaṅkhayaṃ āgantvā sannidhikatāmisasaṅkhyameva gacchatīti? Vuccate – ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahita’’nti vacanato purepaṭiggahitaṃ yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitenāmisena ce sambhinnaṃ, purepaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti siddhaṃ. Aññathā ‘‘sattāhakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ kappatī’’ti (mahāva. 305) vuttaṭṭhāne viya idhāpi ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ kāle kappatī’’ti vadeyya, tañcāvuttaṃ. Tasmā purepaṭiggahitaṃ taṃ āmisasambhinnaṃ āmisagatikamevāti veditabbaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘sannidhikārakaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā’’ti (pāci. 253) vuttaṃ. Byañjanamattaṃ na gahetabbaṃ.
४५७. इधाति इमस्मिं पाठे। ‘‘‘काले कप्पति, विकाले न कप्पती’ति (महाव॰ ३०५) वुत्तवचनमत्तेन ‘विकाले कप्पती’ति विकालभोजनपाचित्तियं आवहं होतीति अत्थो, ‘न कप्पती’ति सन्निधिभोजनपाचित्तियं आवहं होतीति अत्थो, यदि सम्भिन्नरसं अज्जपटिग्गहितम्पि यावजीविकन्ति अत्थो’’ति लिखितं। सुत्तविभङ्गेति मातिकासङ्खाते सुत्ते च तस्स पदभाजनीयसङ्खाते विभङ्गे चाति अत्थो। इदं आगतमेव। कतरन्ति? ‘‘अतिक्कामयतो छेदनक’’न्ति इदं।
457.Idhāti imasmiṃ pāṭhe. ‘‘‘Kāle kappati, vikāle na kappatī’ti (mahāva. 305) vuttavacanamattena ‘vikāle kappatī’ti vikālabhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, ‘na kappatī’ti sannidhibhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, yadi sambhinnarasaṃ ajjapaṭiggahitampi yāvajīvikanti attho’’ti likhitaṃ. Suttavibhaṅgeti mātikāsaṅkhāte sutte ca tassa padabhājanīyasaṅkhāte vibhaṅge cāti attho. Idaṃ āgatameva. Kataranti? ‘‘Atikkāmayato chedanaka’’nti idaṃ.
तिविदत्थिपमाणञ्चे, अदसं तं निसीदनं।
Tividatthipamāṇañce, adasaṃ taṃ nisīdanaṃ;
निसीदनं कथं होति, सदसं तञ्हि लक्खणं॥
Nisīdanaṃ kathaṃ hoti, sadasaṃ tañhi lakkhaṇaṃ.
तिविदत्थिपमाणं तं, दसा तत्थ विदत्थि चे।
Tividatthipamāṇaṃ taṃ, dasā tattha vidatthi ce;
तंनिसीदननामत्ता, तस्मिं छेदनकं सिया॥
Taṃnisīdananāmattā, tasmiṃ chedanakaṃ siyā.
अनिसीदननामम्हि, कथं छेदनकं भवे।
Anisīdananāmamhi, kathaṃ chedanakaṃ bhave;
इति चे नेव वत्तब्बं, निसीदनविदत्थितो॥
Iti ce neva vattabbaṃ, nisīdanavidatthito.
कप्पते सदसामत्तं, निसीदनमिति कारणं।
Kappate sadasāmattaṃ, nisīdanamiti kāraṇaṃ;
कथं युज्जति नो चेतं, निसीदनस्स नामकं॥
Kathaṃ yujjati no cetaṃ, nisīdanassa nāmakaṃ.
निसीदनन्ति वुत्तत्ता, पमाणसमतिक्कमा।
Nisīdananti vuttattā, pamāṇasamatikkamā;
तस्सानुमतिहेतुत्ता, तत्थ छेदनकं भवे॥
Tassānumatihetuttā, tattha chedanakaṃ bhave.
जातरूपकप्पे –
Jātarūpakappe –
जातरूपं पटिक्खित्तं, पुग्गलस्सेव पाळियं।
Jātarūpaṃ paṭikkhittaṃ, puggalasseva pāḷiyaṃ;
न सङ्घस्साति सङ्घस्स, तञ्चे कप्पति सब्बसो॥
Na saṅghassāti saṅghassa, tañce kappati sabbaso.
विकालभोजनञ्चापि, पुग्गलस्सेव वारितं।
Vikālabhojanañcāpi, puggalasseva vāritaṃ;
न सङ्घस्साति सङ्घस्स, कप्पतीति कथं समं॥
Na saṅghassāti saṅghassa, kappatīti kathaṃ samaṃ.
सत्तसतिकक्खन्धकवण्णना निट्ठिता।
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
चूळवग्गवण्णना निट्ठिता।
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / चूळवग्गपाळि • Cūḷavaggapāḷi
१. पठमभाणवारो • 1. Paṭhamabhāṇavāro
२. दुतियभाणवारो • 2. Dutiyabhāṇavāro
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / चूळवग्ग-अट्ठकथा • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / दसवत्थुकथा • Dasavatthukathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / दसवत्थुकथावण्णना • Dasavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / दसवत्थुकथावण्णना • Dasavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / दसवत्थुकथा • Dasavatthukathā
