ทสวตฺถุกถาวณฺณนา

Dasavatthukathāvaṇṇanā

๔๔๖. สตฺตสติกกฺขนฺธเก นิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาติ รูปิยสิกฺขาปเทเนว ปฎิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาฯ ตตฺถ มณิคฺคหเณน สพฺพํ ทุกฺกฎวตฺถุ, สุวณฺณคฺคหเณน สพฺพํ ปาจิตฺติยวตฺถุ คหิตํ โหติฯ ภิกฺขเคฺคนาติ ภิกฺขุคณนายฯ

446. Sattasatikakkhandhake nikkhittamaṇisuvaṇṇāti rūpiyasikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggenāti bhikkhugaṇanāya.

๔๔๗. อุปกฺกิเลสาติ วิโรจิตุํ อทตฺวา อุปกฺกิลิฎฺฐภาวกรเณน อุปกฺกิเลสาฯ มหิกาติ หิมํฯ ธูโม จ รโช จ ธูมรโชฯ เอตฺถ ปุริมา ตโย อสมฺปตฺตอุปกฺกิเลสา, ราหุ ปน สมฺปตฺตอุปกฺกิเลสวเสน กถิโตติ เวทิตโพฺพฯ สมณพฺราหฺมณา น ตปนฺติ น ภาสนฺติ น วิโรจนฺตีติ คุณปตาเปน น ตปนฺติ คุโณภาเสน น ภาสนฺติ คุณวิโรจเนน น วิโรจนฺติฯ สุราเมรยปานา อปฺปฎิวิรตาติ ปญฺจวิธาย สุราย จตุพฺพิธสฺส จ เมรยสฺส ปานโต อวิรตาฯ

447.Upakkilesāti virocituṃ adatvā upakkiliṭṭhabhāvakaraṇena upakkilesā. Mahikāti himaṃ. Dhūmo ca rajo ca dhūmarajo. Ettha purimā tayo asampattaupakkilesā, rāhu pana sampattaupakkilesavasena kathitoti veditabbo. Samaṇabrāhmaṇā na tapanti na bhāsanti na virocantīti guṇapatāpena na tapanti guṇobhāsena na bhāsanti guṇavirocanena na virocanti. Surāmerayapānā appaṭiviratāti pañcavidhāya surāya catubbidhassa ca merayassa pānato aviratā.

อวิชฺชานิวุฎาติ อวิชฺชาย นิวาริตา ปิหิตาฯ ปิยรูปาภินนฺทิโนติ ปิยรูปํ สาตรูปํ อภินนฺทมานา ตุสฺสมานาฯ สาทิยนฺตีติ คณฺหนฺติฯ อวิทฺทสูติ อนฺธพาลาฯ สรชาติ สกิเลสรชาฯ มคาติ มิคสทิสาฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิสเย ภเว วา เนตีติ เนตฺติ, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํฯ ตาย สห วตฺตนฺตีติ สเนตฺติกาฯ

Avijjānivuṭāti avijjāya nivāritā pihitā. Piyarūpābhinandinoti piyarūpaṃ sātarūpaṃ abhinandamānā tussamānā. Sādiyantīti gaṇhanti. Aviddasūti andhabālā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti migasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Tāya saha vattantīti sanettikā.

๔๔๘. ตํ ปริสํ เอตทโวจาติ (สํ. นิ. อฎฺฐ. ๓.๔.๓๖๒) ตสฺส กิร เอวํ อโหสิ ‘‘กุลปุตฺตา ปพฺพชนฺตา ปุตฺตทารเญฺจว ชาตรูปรชตญฺจ ปหาเยว ปพฺพชนฺติ, น จ สกฺกา ยํ ปหาย ปพฺพชิตา ตํ เอเตหิ คาเหตุ’’นฺติ นยคฺคาเห ฐตฺวา เอตํ ‘‘มา อยฺยา’’ติอาทิวจนํ อโวจฯ เอกํเสเนตนฺติ เอตํ ปญฺจกามคุณกปฺปนํ ‘‘อสฺสมณธโมฺม อสกฺยปุตฺติยธโมฺม’’ติ เอกํเสน ธาเรยฺยาสิฯ

448.Taṃ parisaṃ etadavocāti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.4.362) tassa kira evaṃ ahosi ‘‘kulaputtā pabbajantā puttadārañceva jātarūparajatañca pahāyeva pabbajanti, na ca sakkā yaṃ pahāya pabbajitā taṃ etehi gāhetu’’nti nayaggāhe ṭhatvā etaṃ ‘‘mā ayyā’’tiādivacanaṃ avoca. Ekaṃsenetanti etaṃ pañcakāmaguṇakappanaṃ ‘‘assamaṇadhammo asakyaputtiyadhammo’’ti ekaṃsena dhāreyyāsi.

ติณนฺติ เสนาสนจฺฉทนติณํฯ ปริเยสิตพฺพนฺติ ติณจฺฉทเน วา อิฎฺฐกจฺฉทเน วา เคเห ปลุชฺชเนฺต เยหิ ตํ การิตํ, เตสํ สนฺติกํ คนฺตฺวา ‘‘ตุเมฺหหิ การิตํ เสนาสนํ โอวสฺสติ, น สกฺกา ตตฺถ วสิตุ’’นฺติ อาจิกฺขิตพฺพํฯ มนุสฺสา สโกฺกนฺตา กริสฺสนฺติ, อสโกฺกนฺตา ‘‘ตุเมฺห วฑฺฒกี คเหตฺวา การาเปถ, มยํ เต สญฺญาเปสฺสามา’’ติ วกฺขนฺติฯ เอวํ วุเตฺต กาเรตฺวา เตสํ อาจิกฺขิตพฺพํ, มนุสฺสา วฑฺฒกีนํ ทาตพฺพํ ทสฺสนฺติฯ สเจ อาวาสสามิกา นตฺถิ, อเญฺญสมฺปิ ภิกฺขาจารวเตฺตน อาโรเจตฺวา กาเรตุํ วฎฺฎติฯ อิมํ สนฺธาย ‘‘ปริเยสิตพฺพ’’นฺติ วุตฺตํฯ

Tiṇanti senāsanacchadanatiṇaṃ. Pariyesitabbanti tiṇacchadane vā iṭṭhakacchadane vā gehe palujjante yehi taṃ kāritaṃ, tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘tumhehi kāritaṃ senāsanaṃ ovassati, na sakkā tattha vasitu’’nti ācikkhitabbaṃ. Manussā sakkontā karissanti, asakkontā ‘‘tumhe vaḍḍhakī gahetvā kārāpetha, mayaṃ te saññāpessāmā’’ti vakkhanti. Evaṃ vutte kāretvā tesaṃ ācikkhitabbaṃ, manussā vaḍḍhakīnaṃ dātabbaṃ dassanti. Sace āvāsasāmikā natthi, aññesampi bhikkhācāravattena ārocetvā kāretuṃ vaṭṭati. Imaṃ sandhāya ‘‘pariyesitabba’’nti vuttaṃ.

ทารูติ เสนาสเน โคปานสิอาทีสุ ปลุชฺชมาเนสุ ตทตฺถาย ทารุ ปริเยสิตพฺพํฯ สกฎนฺติ คิหิวิกฎํ วา ตาวกาลิกํ วา กตฺวา สกฎํ ปริเยสิตพฺพํฯ น เกวลญฺจ สกฎเมว, อญฺญมฺปิ วาสิผรสุกุทาลาทิอุปกรณํ เอวํ ปริเยสิตุํ วฎฺฎติฯ ปุริโสติ หตฺถกมฺมวเสน ปุริโส ปริเยสิตโพฺพฯ ยํ กญฺจิ หิ ปุริสํ ‘‘หตฺถกมฺมํ อาวุโส ทสฺสสี’’ติ วตฺวา ‘‘ทสฺสามิ ภเนฺต’’ติ วุเตฺต ‘‘อิมสฺมิํ อิทญฺจิทญฺจ กโรหี’’ติ ยํ อิจฺฉติ, ตํ กาเรตุํ วฎฺฎติฯ น เตฺววาหํ คามณิ เกนจิ ปริยาเยนาติ ชาตรูปรชตํ ปนาหํ เกนจิปิ การเณน ปริเยสิตพฺพนฺติ น วทามิฯ

Dārūti senāsane gopānasiādīsu palujjamānesu tadatthāya dāru pariyesitabbaṃ. Sakaṭanti gihivikaṭaṃ vā tāvakālikaṃ vā katvā sakaṭaṃ pariyesitabbaṃ. Na kevalañca sakaṭameva, aññampi vāsipharasukudālādiupakaraṇaṃ evaṃ pariyesituṃ vaṭṭati. Purisoti hatthakammavasena puriso pariyesitabbo. Yaṃ kañci hi purisaṃ ‘‘hatthakammaṃ āvuso dassasī’’ti vatvā ‘‘dassāmi bhante’’ti vutte ‘‘imasmiṃ idañcidañca karohī’’ti yaṃ icchati, taṃ kāretuṃ vaṭṭati. Na tvevāhaṃ gāmaṇi kenaci pariyāyenāti jātarūparajataṃ panāhaṃ kenacipi kāraṇena pariyesitabbanti na vadāmi.

๔๔๙. ปาปกํ กตนฺติ อสุนฺทรํ กตํฯ

449.Pāpakaṃ katanti asundaraṃ kataṃ.

๔๕๐. อโหคโงฺคติ ตสฺส ปพฺพตสฺส นามํฯ

450.Ahogaṅgoti tassa pabbatassa nāmaṃ.

๔๕๑. ปฎิกเจฺจว คเจฺฉยฺยนฺติ ยตฺถ ตํ อธิกรณํ วูปสเมตุํ ภิกฺขู สนฺนิปตนฺติ, ตตฺถ ปฐมเมว คเจฺฉยฺยํฯ สมฺภาเวสุนฺติ ปาปุณิํสุฯ

451.Paṭikacceva gaccheyyanti yattha taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ bhikkhū sannipatanti, tattha paṭhamameva gaccheyyaṃ. Sambhāvesunti pāpuṇiṃsu.

๔๕๒. อโลณกํ ภวิสฺสตีติ อโลณกํ ภตฺตํ วา พฺยญฺชนํ วา ภวิสฺสติฯ อาสุตาติ สพฺพสมฺภารสชฺชิตาฯ ‘‘อสุตฺตา’’ติ วา ปาโฐฯ

452.Aloṇakaṃ bhavissatīti aloṇakaṃ bhattaṃ vā byañjanaṃ vā bhavissati. Āsutāti sabbasambhārasajjitā. ‘‘Asuttā’’ti vā pāṭho.

๔๕๓. อุชฺชวิํสูติ นาวํ อารุยฺห ปฎิโสเตน คจฺฉิํสุฯ ปาจีนกาติ ปาจีนเทสวาสิโนฯ

453.Ujjaviṃsūti nāvaṃ āruyha paṭisotena gacchiṃsu. Pācīnakāti pācīnadesavāsino.

๔๕๔. นนุ ตฺวํ อาวุโส วุโฑฺฒ วีสติวโสฺสสีติ นนุ ตฺวํ อาวุโส วีสติวโสฺส, น นิสฺสยปฎิพโทฺธ , กสฺมา ตํ เถโร ปณาเมตีติ ทีเปนฺติฯ ครุนิสฺสยํ คณฺหามาติ กิญฺจาปิ มยํ มหลฺลกา, เอตํ ปน เถรํ ครุํ กตฺวา วสิสฺสามาติ อธิปฺปาโยฯ

454.Nanu tvaṃ āvuso vuḍḍho vīsativassosīti nanu tvaṃ āvuso vīsativasso, na nissayapaṭibaddho , kasmā taṃ thero paṇāmetīti dīpenti. Garunissayaṃ gaṇhāmāti kiñcāpi mayaṃ mahallakā, etaṃ pana theraṃ garuṃ katvā vasissāmāti adhippāyo.

๔๕๕. เมตฺตาย รูปาวจรสมาธิมตฺตภาวโต ‘‘กุลฺลกวิหาเรนา’’ติ วุตฺตํ, ขุทฺทเกน วิหาเรนาติ อโตฺถ, ขุทฺทกตา จสฺส อคมฺภีรภาวโตติ อาห ‘‘อุตฺตานวิหาเรนา’’ติฯ สุญฺญตาวิหาเรนาติ สุญฺญตามุเขน อธิคตผลสมาปตฺติํ สนฺธาย วุตฺตํฯ

455. Mettāya rūpāvacarasamādhimattabhāvato ‘‘kullakavihārenā’’ti vuttaṃ, khuddakena vihārenāti attho, khuddakatā cassa agambhīrabhāvatoti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti. Suññatāvihārenāti suññatāmukhena adhigataphalasamāpattiṃ sandhāya vuttaṃ.

๔๕๗. สุตฺตวิภเงฺคติ ปทภาชนีเยฯ เตน สทฺธินฺติ ปุเรปฎิคฺคหิตโลเณน สทฺธิํฯ น หิ เอตฺถ ยาวชีวิกํ ตทหุปฎิคฺคหิตนฺติ ‘‘กปฺปติ สิงฺคิโลณกโปฺป’’ติ เอตฺถ วุตฺตสิงฺคิโลณํ สนฺธาย วุตฺตํฯ ตญฺหิ ปุเร ปฎิคฺคเหตฺวา สิเงฺคน ปริหฎํ น ตทหุปฎิคฺคหิตํฯ ยาวกาลิกเมว ตทหุปฎิคฺคหิตนฺติ สิงฺคิโลเณน มิเสฺสตฺวา ภุญฺชิตพฺพํ อโลณามิสํ สนฺธาย วุตฺตํฯ อุโปสถสํยุเตฺตติ อุโปสถปฎิสํยุเตฺต, อุโปสถกฺขนฺธเกติ วุตฺตํ โหติฯ อติสรณํ อติสาโร, อติกฺกโมฯ วินยสฺส อติสาโร วินยาติสาโรฯ ตํ ปมาณํ กโรนฺตสฺสาติ ทสาย สทฺธิํ นิสีทเน ยํ ปมาณํ วุตฺตํ, ทสาย วินา ตํ ปมาณํ กโรนฺตสฺสฯ เสสเมตฺถ สุวิเญฺญยฺยเมวฯ

457.Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Tena saddhinti purepaṭiggahitaloṇena saddhiṃ. Na hi ettha yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitanti ‘‘kappati siṅgiloṇakappo’’ti ettha vuttasiṅgiloṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi pure paṭiggahetvā siṅgena parihaṭaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ. Yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti siṅgiloṇena missetvā bhuñjitabbaṃ aloṇāmisaṃ sandhāya vuttaṃ. Uposathasaṃyutteti uposathapaṭisaṃyutte, uposathakkhandhaketi vuttaṃ hoti. Atisaraṇaṃ atisāro, atikkamo. Vinayassa atisāro vinayātisāro. Taṃ pamāṇaṃ karontassāti dasāya saddhiṃ nisīdane yaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, dasāya vinā taṃ pamāṇaṃ karontassa. Sesamettha suviññeyyameva.

สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ

Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.

ทฺวิวคฺคสงฺคหาติ จูฬวคฺคมหาวคฺคสงฺขาเตหิ ทฺวีหิ วเคฺคหิ สงฺคหิตาฯ ทฺวาวีสติปเภทนาติ มหาวเคฺค ทส, จูฬวเคฺค ทฺวาทสาติ เอวํ ทฺวาวีสติปฺปเภทาฯ สาสเนติ สตฺถุสาสเนฯ เย ขนฺธกา วุตฺตาติ โยเชตพฺพํฯ

Dvivaggasaṅgahāti cūḷavaggamahāvaggasaṅkhātehi dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatippabhedā. Sāsaneti satthusāsane. Ye khandhakā vuttāti yojetabbaṃ.

อิติ สมนฺตปาสาทิกาย วินยฎฺฐกถาย สารตฺถทีปนิยํ

Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ

จูฬวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ

Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.

Next: ปญฺญตฺติวารวณฺณนา • Paññattivāravaṇṇanā

Related texts:

ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
๑. ปฐมภาณวาโร • 1. Paṭhamabhāṇavāro
๒. ทุติยภาณวาโร • 2. Dutiyabhāṇavāro

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ทสวตฺถุกถา • Dasavatthukathā

ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā / ทสวตฺถุกถาวณฺณนา • Dasavatthukathāvaṇṇanā

ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ทสวตฺถุกถาวณฺณนา • Dasavatthukathāvaṇṇanā

ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ทสวตฺถุกถา • Dasavatthukathā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact