| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / วชิรพุทฺธิ-ฎีกา • Vajirabuddhi-ṭīkā |
๑๒. สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนา
12. Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā
ทสวตฺถุกถาวณฺณนา
Dasavatthukathāvaṇṇanā
๔๔๖. นิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาติ สิกฺขาปเทเนว ปฎิกฺขิตฺตมณิสุวณฺณาฯ ตตฺถ มณิคฺคหเณน สพฺพํ ทุกฺกฎวตฺถุ, สุวณฺณคฺคหเณน สพฺพํ ปาจิตฺติยวตฺถุ คหิตํ โหติฯ ภิกฺขเคฺคน ภิกฺขุคณนายาติ วุตฺตํ โหติฯ
446.Nikkhittamaṇisuvaṇṇāti sikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggena bhikkhugaṇanāyāti vuttaṃ hoti.
๔๔๗. มหิกาติ หิมํฯ โปสาติ สตฺตาฯ สรชาติ สกิเลสรชาฯ มคาติ มคสทิสาฯ ตสฺมิํ ตสฺมิํ วิสเย, ภเว วา เนตีติ เนตฺติ, ตณฺหาเยตํ อธิวจนํ, ตาย สห วตฺตนฺตีติ สเนตฺติกาฯ
447.Mahikāti himaṃ. Posāti sattā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti magasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye, bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ, tāya saha vattantīti sanettikā.
๔๕๐-๒. อโหคโงฺคติ ปพฺพตสฺส นามํฯ อนุมาเนสฺสามาติ ปญฺญาเปสฺสามฯ อาสุตาติ สชฺชิตา, ‘‘อสุตฺตา’’ติ วา ปาโฐ, อนาวิลา อปกฺกา ตรุณาฯ
450-2.Ahogaṅgoti pabbatassa nāmaṃ. Anumānessāmāti paññāpessāma. Āsutāti sajjitā, ‘‘asuttā’’ti vā pāṭho, anāvilā apakkā taruṇā.
๔๕๓. อุชฺชวิํสุ ปฎิโสเตน คจฺฉิํสุฯ
453.Ujjaviṃsu paṭisotena gacchiṃsu.
๔๕๕. อเปฺปว นามาติ สาธุ นามฯ มูลา ทายกา เปสลกาฯ ‘‘กุลฺลกวิหาเรนาติ ขุทฺทกวิหาเรนา’’ติ ลิขิตํฯ รูปาวตารตฺตา กุลฺลกวิหาโร นามฯ กถํ ปเนตํ ปญฺญายติ, เยน สนฺนิธิกตํ ยาวชีวิกํ ยาวกาลิเกน ตทหุปฎิคฺคหิเตน สมฺภินฺนรสํ ตทหุปฎิคฺคหิตสงฺขยํ อาคนฺตฺวา สนฺนิธิกตามิสสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ? วุจฺจเต – ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ตทหุปฎิคฺคหิต’’นฺติ วจนโต ปุเรปฎิคฺคหิตํ ยาวชีวิกํ ตทหุปฎิคฺคหิเตนามิเสน เจ สมฺภินฺนํ, ปุเรปฎิคฺคหิตสงฺขฺยเมว คจฺฉตีติ สิทฺธํฯ อญฺญถา ‘‘สตฺตาหกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฎิคฺคหิตํ สตฺตาหํ กปฺปตี’’ติ (มหาว. ๓๐๕) วุตฺตฎฺฐาเน วิย อิธาปิ ‘‘ยาวกาลิเกน, ภิกฺขเว, ยาวชีวิกํ ปฎิคฺคหิตํ กาเล กปฺปตี’’ติ วเทยฺย, ตญฺจาวุตฺตํฯ ตสฺมา ปุเรปฎิคฺคหิตํ ตํ อามิสสมฺภินฺนํ อามิสคติกเมวาติ เวทิตพฺพํฯ คณฺฐิปเท ปน ‘‘สนฺนิธิการกํ ขาทนียํ วา โภชนียํ วา’’ติ (ปาจิ. ๒๕๓) วุตฺตํฯ พฺยญฺชนมตฺตํ น คเหตพฺพํฯ
455.Appeva nāmāti sādhu nāma. Mūlā dāyakā pesalakā. ‘‘Kullakavihārenāti khuddakavihārenā’’ti likhitaṃ. Rūpāvatārattā kullakavihāro nāma. Kathaṃ panetaṃ paññāyati, yena sannidhikataṃ yāvajīvikaṃ yāvakālikena tadahupaṭiggahitena sambhinnarasaṃ tadahupaṭiggahitasaṅkhayaṃ āgantvā sannidhikatāmisasaṅkhyameva gacchatīti? Vuccate – ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahita’’nti vacanato purepaṭiggahitaṃ yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitenāmisena ce sambhinnaṃ, purepaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti siddhaṃ. Aññathā ‘‘sattāhakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ kappatī’’ti (mahāva. 305) vuttaṭṭhāne viya idhāpi ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ kāle kappatī’’ti vadeyya, tañcāvuttaṃ. Tasmā purepaṭiggahitaṃ taṃ āmisasambhinnaṃ āmisagatikamevāti veditabbaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘sannidhikārakaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā’’ti (pāci. 253) vuttaṃ. Byañjanamattaṃ na gahetabbaṃ.
๔๕๗. อิธาติ อิมสฺมิํ ปาเฐฯ ‘‘‘กาเล กปฺปติ, วิกาเล น กปฺปตี’ติ (มหาว. ๓๐๕) วุตฺตวจนมเตฺตน ‘วิกาเล กปฺปตี’ติ วิกาลโภชนปาจิตฺติยํ อาวหํ โหตีติ อโตฺถ, ‘น กปฺปตี’ติ สนฺนิธิโภชนปาจิตฺติยํ อาวหํ โหตีติ อโตฺถ, ยทิ สมฺภินฺนรสํ อชฺชปฎิคฺคหิตมฺปิ ยาวชีวิกนฺติ อโตฺถ’’ติ ลิขิตํฯ สุตฺตวิภเงฺคติ มาติกาสงฺขาเต สุเตฺต จ ตสฺส ปทภาชนียสงฺขาเต วิภเงฺค จาติ อโตฺถฯ อิทํ อาคตเมวฯ กตรนฺติ? ‘‘อติกฺกามยโต เฉทนก’’นฺติ อิทํฯ
457.Idhāti imasmiṃ pāṭhe. ‘‘‘Kāle kappati, vikāle na kappatī’ti (mahāva. 305) vuttavacanamattena ‘vikāle kappatī’ti vikālabhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, ‘na kappatī’ti sannidhibhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, yadi sambhinnarasaṃ ajjapaṭiggahitampi yāvajīvikanti attho’’ti likhitaṃ. Suttavibhaṅgeti mātikāsaṅkhāte sutte ca tassa padabhājanīyasaṅkhāte vibhaṅge cāti attho. Idaṃ āgatameva. Kataranti? ‘‘Atikkāmayato chedanaka’’nti idaṃ.
ติวิทตฺถิปมาณเญฺจ, อทสํ ตํ นิสีทนํ;
Tividatthipamāṇañce, adasaṃ taṃ nisīdanaṃ;
นิสีทนํ กถํ โหติ, สทสํ ตญฺหิ ลกฺขณํฯ
Nisīdanaṃ kathaṃ hoti, sadasaṃ tañhi lakkhaṇaṃ.
ติวิทตฺถิปมาณํ ตํ, ทสา ตตฺถ วิทตฺถิ เจ;
Tividatthipamāṇaṃ taṃ, dasā tattha vidatthi ce;
ตํนิสีทนนามตฺตา, ตสฺมิํ เฉทนกํ สิยาฯ
Taṃnisīdananāmattā, tasmiṃ chedanakaṃ siyā.
อนิสีทนนามมฺหิ, กถํ เฉทนกํ ภเว;
Anisīdananāmamhi, kathaṃ chedanakaṃ bhave;
อิติ เจ เนว วตฺตพฺพํ, นิสีทนวิทตฺถิโตฯ
Iti ce neva vattabbaṃ, nisīdanavidatthito.
กปฺปเต สทสามตฺตํ, นิสีทนมิติ การณํ;
Kappate sadasāmattaṃ, nisīdanamiti kāraṇaṃ;
กถํ ยุชฺชติ โน เจตํ, นิสีทนสฺส นามกํฯ
Kathaṃ yujjati no cetaṃ, nisīdanassa nāmakaṃ.
นิสีทนนฺติ วุตฺตตฺตา, ปมาณสมติกฺกมา;
Nisīdananti vuttattā, pamāṇasamatikkamā;
ตสฺสานุมติเหตุตฺตา, ตตฺถ เฉทนกํ ภเวฯ
Tassānumatihetuttā, tattha chedanakaṃ bhave.
ชาตรูปกเปฺป –
Jātarūpakappe –
ชาตรูปํ ปฎิกฺขิตฺตํ, ปุคฺคลเสฺสว ปาฬิยํ;
Jātarūpaṃ paṭikkhittaṃ, puggalasseva pāḷiyaṃ;
น สงฺฆสฺสาติ สงฺฆสฺส, ตเญฺจ กปฺปติ สพฺพโสฯ
Na saṅghassāti saṅghassa, tañce kappati sabbaso.
วิกาลโภชนญฺจาปิ, ปุคฺคลเสฺสว วาริตํ;
Vikālabhojanañcāpi, puggalasseva vāritaṃ;
น สงฺฆสฺสาติ สงฺฆสฺส, กปฺปตีติ กถํ สมํฯ
Na saṅghassāti saṅghassa, kappatīti kathaṃ samaṃ.
สตฺตสติกกฺขนฺธกวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
จูฬวคฺควณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / วินยปิฎก • Vinayapiṭaka / จูฬวคฺคปาฬิ • Cūḷavaggapāḷi
๑. ปฐมภาณวาโร • 1. Paṭhamabhāṇavāro
๒. ทุติยภาณวาโร • 2. Dutiyabhāṇavāro
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / วินยปิฎก (อฎฺฐกถา) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / จูฬวคฺค-อฎฺฐกถา • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ทสวตฺถุกถา • Dasavatthukathā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / สารตฺถทีปนี-ฎีกา • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ทสวตฺถุกถาวณฺณนา • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / วิมติวิโนทนี-ฎีกา • Vimativinodanī-ṭīkā / ทสวตฺถุกถาวณฺณนา • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ฎีกา • Tīkā / วินยปิฎก (ฎีกา) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ปาจิตฺยาทิโยชนาปาฬิ • Pācityādiyojanāpāḷi / ทสวตฺถุกถา • Dasavatthukathā
