| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
១២. សត្តសតិកក្ខន្ធកំ
12. Sattasatikakkhandhakaṃ
ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា
Dasavatthukathāvaṇṇanā
៤៤៦. សត្តសតិកក្ខន្ធកេ និក្ខិត្តមណិសុវណ្ណាតិ រូបិយសិក្ខាបទេនេវ បដិក្ខិត្តមណិសុវណ្ណា។ តត្ថ មណិគ្គហណេន សព្ពំ ទុក្កដវត្ថុ, សុវណ្ណគ្គហណេន សព្ពំ បាចិត្តិយវត្ថុ គហិតំ ហោតិ។ ភិក្ខគ្គេនាតិ ភិក្ខុគណនាយ។
446. Sattasatikakkhandhake nikkhittamaṇisuvaṇṇāti rūpiyasikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggenāti bhikkhugaṇanāya.
៤៤៧. ឧបក្កិលេសាតិ វិរោចិតុំ អទត្វា ឧបក្កិលិដ្ឋភាវករណេន ឧបក្កិលេសា។ មហិកាតិ ហិមំ។ ធូមោ ច រជោ ច ធូមរជោ។ ឯត្ថ បុរិមា តយោ អសម្បត្តឧបក្កិលេសា, រាហុ បន សម្បត្តឧបក្កិលេសវសេន កថិតោតិ វេទិតព្ពោ។ សមណព្រាហ្មណា ន តបន្តិ ន ភាសន្តិ ន វិរោចន្តីតិ គុណបតាបេន ន តបន្តិ គុណោភាសេន ន ភាសន្តិ គុណវិរោចនេន ន វិរោចន្តិ។ សុរាមេរយបានា អប្បដិវិរតាតិ បញ្ចវិធាយ សុរាយ ចតុព្ពិធស្ស ច មេរយស្ស បានតោ អវិរតា។
447.Upakkilesāti virocituṃ adatvā upakkiliṭṭhabhāvakaraṇena upakkilesā. Mahikāti himaṃ. Dhūmo ca rajo ca dhūmarajo. Ettha purimā tayo asampattaupakkilesā, rāhu pana sampattaupakkilesavasena kathitoti veditabbo. Samaṇabrāhmaṇā na tapanti na bhāsanti na virocantīti guṇapatāpena na tapanti guṇobhāsena na bhāsanti guṇavirocanena na virocanti. Surāmerayapānā appaṭiviratāti pañcavidhāya surāya catubbidhassa ca merayassa pānato aviratā.
អវិជ្ជានិវុដាតិ អវិជ្ជាយ និវារិតា បិហិតា។ បិយរូបាភិនន្ទិនោតិ បិយរូបំ សាតរូបំ អភិនន្ទមានា តុស្សមានា។ សាទិយន្តីតិ គណ្ហន្តិ។ អវិទ្ទសូតិ អន្ធពាលា។ សរជាតិ សកិលេសរជា។ មគាតិ មិគសទិសា។ តស្មិំ តស្មិំ វិសយេ ភវេ វា នេតីតិ នេត្តិ, តណ្ហាយេតំ អធិវចនំ។ តាយ សហ វត្តន្តីតិ សនេត្តិកា។
Avijjānivuṭāti avijjāya nivāritā pihitā. Piyarūpābhinandinoti piyarūpaṃ sātarūpaṃ abhinandamānā tussamānā. Sādiyantīti gaṇhanti. Aviddasūti andhabālā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti migasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Tāya saha vattantīti sanettikā.
៤៤៨. តំ បរិសំ ឯតទវោចាតិ (សំ. និ. អដ្ឋ. ៣.៤.៣៦២) តស្ស កិរ ឯវំ អហោសិ ‘‘កុលបុត្តា បព្ពជន្តា បុត្តទារញ្ចេវ ជាតរូបរជតញ្ច បហាយេវ បព្ពជន្តិ, ន ច សក្កា យំ បហាយ បព្ពជិតា តំ ឯតេហិ គាហេតុ’’ន្តិ នយគ្គាហេ ឋត្វា ឯតំ ‘‘មា អយ្យា’’តិអាទិវចនំ អវោច។ ឯកំសេនេតន្តិ ឯតំ បញ្ចកាមគុណកប្បនំ ‘‘អស្សមណធម្មោ អសក្យបុត្តិយធម្មោ’’តិ ឯកំសេន ធារេយ្យាសិ។
448.Taṃ parisaṃ etadavocāti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.4.362) tassa kira evaṃ ahosi ‘‘kulaputtā pabbajantā puttadārañceva jātarūparajatañca pahāyeva pabbajanti, na ca sakkā yaṃ pahāya pabbajitā taṃ etehi gāhetu’’nti nayaggāhe ṭhatvā etaṃ ‘‘mā ayyā’’tiādivacanaṃ avoca. Ekaṃsenetanti etaṃ pañcakāmaguṇakappanaṃ ‘‘assamaṇadhammo asakyaputtiyadhammo’’ti ekaṃsena dhāreyyāsi.
តិណន្តិ សេនាសនច្ឆទនតិណំ។ បរិយេសិតព្ពន្តិ តិណច្ឆទនេ វា ឥដ្ឋកច្ឆទនេ វា គេហេ បលុជ្ជន្តេ យេហិ តំ ការិតំ, តេសំ សន្តិកំ គន្ត្វា ‘‘តុម្ហេហិ ការិតំ សេនាសនំ ឱវស្សតិ, ន សក្កា តត្ថ វសិតុ’’ន្តិ អាចិក្ខិតព្ពំ។ មនុស្សា សក្កោន្តា ករិស្សន្តិ, អសក្កោន្តា ‘‘តុម្ហេ វឌ្ឍកី គហេត្វា ការាបេថ, មយំ តេ សញ្ញាបេស្សាមា’’តិ វក្ខន្តិ។ ឯវំ វុត្តេ ការេត្វា តេសំ អាចិក្ខិតព្ពំ, មនុស្សា វឌ្ឍកីនំ ទាតព្ពំ ទស្សន្តិ។ សចេ អាវាសសាមិកា នត្ថិ, អញ្ញេសម្បិ ភិក្ខាចារវត្តេន អារោចេត្វា ការេតុំ វដ្ដតិ។ ឥមំ សន្ធាយ ‘‘បរិយេសិតព្ព’’ន្តិ វុត្តំ។
Tiṇanti senāsanacchadanatiṇaṃ. Pariyesitabbanti tiṇacchadane vā iṭṭhakacchadane vā gehe palujjante yehi taṃ kāritaṃ, tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘tumhehi kāritaṃ senāsanaṃ ovassati, na sakkā tattha vasitu’’nti ācikkhitabbaṃ. Manussā sakkontā karissanti, asakkontā ‘‘tumhe vaḍḍhakī gahetvā kārāpetha, mayaṃ te saññāpessāmā’’ti vakkhanti. Evaṃ vutte kāretvā tesaṃ ācikkhitabbaṃ, manussā vaḍḍhakīnaṃ dātabbaṃ dassanti. Sace āvāsasāmikā natthi, aññesampi bhikkhācāravattena ārocetvā kāretuṃ vaṭṭati. Imaṃ sandhāya ‘‘pariyesitabba’’nti vuttaṃ.
ទារូតិ សេនាសនេ គោបានសិអាទីសុ បលុជ្ជមានេសុ តទត្ថាយ ទារុ បរិយេសិតព្ពំ។ សកដន្តិ គិហិវិកដំ វា តាវកាលិកំ វា កត្វា សកដំ បរិយេសិតព្ពំ។ ន កេវលញ្ច សកដមេវ, អញ្ញម្បិ វាសិផរសុកុទាលាទិឧបករណំ ឯវំ បរិយេសិតុំ វដ្ដតិ។ បុរិសោតិ ហត្ថកម្មវសេន បុរិសោ បរិយេសិតព្ពោ។ យំ កញ្ចិ ហិ បុរិសំ ‘‘ហត្ថកម្មំ អាវុសោ ទស្សសី’’តិ វត្វា ‘‘ទស្សាមិ ភន្តេ’’តិ វុត្តេ ‘‘ឥមស្មិំ ឥទញ្ចិទញ្ច ករោហី’’តិ យំ ឥច្ឆតិ, តំ ការេតុំ វដ្ដតិ។ ន ត្វេវាហំ គាមណិ កេនចិ បរិយាយេនាតិ ជាតរូបរជតំ បនាហំ កេនចិបិ ការណេន បរិយេសិតព្ពន្តិ ន វទាមិ។
Dārūti senāsane gopānasiādīsu palujjamānesu tadatthāya dāru pariyesitabbaṃ. Sakaṭanti gihivikaṭaṃ vā tāvakālikaṃ vā katvā sakaṭaṃ pariyesitabbaṃ. Na kevalañca sakaṭameva, aññampi vāsipharasukudālādiupakaraṇaṃ evaṃ pariyesituṃ vaṭṭati. Purisoti hatthakammavasena puriso pariyesitabbo. Yaṃ kañci hi purisaṃ ‘‘hatthakammaṃ āvuso dassasī’’ti vatvā ‘‘dassāmi bhante’’ti vutte ‘‘imasmiṃ idañcidañca karohī’’ti yaṃ icchati, taṃ kāretuṃ vaṭṭati. Na tvevāhaṃ gāmaṇi kenaci pariyāyenāti jātarūparajataṃ panāhaṃ kenacipi kāraṇena pariyesitabbanti na vadāmi.
៤៤៩. បាបកំ កតន្តិ អសុន្ទរំ កតំ។
449.Pāpakaṃ katanti asundaraṃ kataṃ.
៤៥០. អហោគង្គោតិ តស្ស បព្ពតស្ស នាមំ។
450.Ahogaṅgoti tassa pabbatassa nāmaṃ.
៤៥១. បដិកច្ចេវ គច្ឆេយ្យន្តិ យត្ថ តំ អធិករណំ វូបសមេតុំ ភិក្ខូ សន្និបតន្តិ, តត្ថ បឋមមេវ គច្ឆេយ្យំ។ សម្ភាវេសុន្តិ បាបុណិំសុ។
451.Paṭikacceva gaccheyyanti yattha taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ bhikkhū sannipatanti, tattha paṭhamameva gaccheyyaṃ. Sambhāvesunti pāpuṇiṃsu.
៤៥២. អលោណកំ ភវិស្សតីតិ អលោណកំ ភត្តំ វា ព្យញ្ជនំ វា ភវិស្សតិ។ អាសុតាតិ សព្ពសម្ភារសជ្ជិតា។ ‘‘អសុត្តា’’តិ វា បាឋោ។
452.Aloṇakaṃ bhavissatīti aloṇakaṃ bhattaṃ vā byañjanaṃ vā bhavissati. Āsutāti sabbasambhārasajjitā. ‘‘Asuttā’’ti vā pāṭho.
៤៥៣. ឧជ្ជវិំសូតិ នាវំ អារុយ្ហ បដិសោតេន គច្ឆិំសុ។ បាចីនកាតិ បាចីនទេសវាសិនោ។
453.Ujjaviṃsūti nāvaṃ āruyha paṭisotena gacchiṃsu. Pācīnakāti pācīnadesavāsino.
៤៥៤. ននុ ត្វំ អាវុសោ វុឌ្ឍោ វីសតិវស្សោសីតិ ននុ ត្វំ អាវុសោ វីសតិវស្សោ, ន និស្សយបដិពទ្ធោ , កស្មា តំ ថេរោ បណាមេតីតិ ទីបេន្តិ។ គរុនិស្សយំ គណ្ហាមាតិ កិញ្ចាបិ មយំ មហល្លកា, ឯតំ បន ថេរំ គរុំ កត្វា វសិស្សាមាតិ អធិប្បាយោ។
454.Nanu tvaṃ āvuso vuḍḍho vīsativassosīti nanu tvaṃ āvuso vīsativasso, na nissayapaṭibaddho , kasmā taṃ thero paṇāmetīti dīpenti. Garunissayaṃ gaṇhāmāti kiñcāpi mayaṃ mahallakā, etaṃ pana theraṃ garuṃ katvā vasissāmāti adhippāyo.
៤៥៥. មេត្តាយ រូបាវចរសមាធិមត្តភាវតោ ‘‘កុល្លកវិហារេនា’’តិ វុត្តំ, ខុទ្ទកេន វិហារេនាតិ អត្ថោ, ខុទ្ទកតា ចស្ស អគម្ភីរភាវតោតិ អាហ ‘‘ឧត្តានវិហារេនា’’តិ។ សុញ្ញតាវិហារេនាតិ សុញ្ញតាមុខេន អធិគតផលសមាបត្តិំ សន្ធាយ វុត្តំ។
455. Mettāya rūpāvacarasamādhimattabhāvato ‘‘kullakavihārenā’’ti vuttaṃ, khuddakena vihārenāti attho, khuddakatā cassa agambhīrabhāvatoti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti. Suññatāvihārenāti suññatāmukhena adhigataphalasamāpattiṃ sandhāya vuttaṃ.
៤៥៧. សុត្តវិភង្គេតិ បទភាជនីយេ។ តេន សទ្ធិន្តិ បុរេបដិគ្គហិតលោណេន សទ្ធិំ។ ន ហិ ឯត្ថ យាវជីវិកំ តទហុបដិគ្គហិតន្តិ ‘‘កប្បតិ សិង្គិលោណកប្បោ’’តិ ឯត្ថ វុត្តសិង្គិលោណំ សន្ធាយ វុត្តំ។ តញ្ហិ បុរេ បដិគ្គហេត្វា សិង្គេន បរិហដំ ន តទហុបដិគ្គហិតំ។ យាវកាលិកមេវ តទហុបដិគ្គហិតន្តិ សិង្គិលោណេន មិស្សេត្វា ភុញ្ជិតព្ពំ អលោណាមិសំ សន្ធាយ វុត្តំ។ ឧបោសថសំយុត្តេតិ ឧបោសថបដិសំយុត្តេ, ឧបោសថក្ខន្ធកេតិ វុត្តំ ហោតិ។ អតិសរណំ អតិសារោ, អតិក្កមោ។ វិនយស្ស អតិសារោ វិនយាតិសារោ។ តំ បមាណំ ករោន្តស្សាតិ ទសាយ សទ្ធិំ និសីទនេ យំ បមាណំ វុត្តំ, ទសាយ វិនា តំ បមាណំ ករោន្តស្ស។ សេសមេត្ថ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
457.Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Tena saddhinti purepaṭiggahitaloṇena saddhiṃ. Na hi ettha yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitanti ‘‘kappati siṅgiloṇakappo’’ti ettha vuttasiṅgiloṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi pure paṭiggahetvā siṅgena parihaṭaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ. Yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti siṅgiloṇena missetvā bhuñjitabbaṃ aloṇāmisaṃ sandhāya vuttaṃ. Uposathasaṃyutteti uposathapaṭisaṃyutte, uposathakkhandhaketi vuttaṃ hoti. Atisaraṇaṃ atisāro, atikkamo. Vinayassa atisāro vinayātisāro. Taṃ pamāṇaṃ karontassāti dasāya saddhiṃ nisīdane yaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, dasāya vinā taṃ pamāṇaṃ karontassa. Sesamettha suviññeyyameva.
សត្តសតិកក្ខន្ធកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ទ្វិវគ្គសង្គហាតិ ចូឡវគ្គមហាវគ្គសង្ខាតេហិ ទ្វីហិ វគ្គេហិ សង្គហិតា។ ទ្វាវីសតិបភេទនាតិ មហាវគ្គេ ទស, ចូឡវគ្គេ ទ្វាទសាតិ ឯវំ ទ្វាវីសតិប្បភេទា។ សាសនេតិ សត្ថុសាសនេ។ យេ ខន្ធកា វុត្តាតិ យោជេតព្ពំ។
Dvivaggasaṅgahāti cūḷavaggamahāvaggasaṅkhātehi dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatippabhedā. Sāsaneti satthusāsane. Ye khandhakā vuttāti yojetabbaṃ.
ឥតិ សមន្តបាសាទិកាយ វិនយដ្ឋកថាយ សារត្ថទីបនិយំ
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
ចូឡវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi
១. បឋមភាណវារោ • 1. Paṭhamabhāṇavāro
២. ទុតិយភាណវារោ • 2. Dutiyabhāṇavāro
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ទសវត្ថុកថា • Dasavatthukathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā / ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ទសវត្ថុកថា • Dasavatthukathā
