| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / វជិរពុទ្ធិ-ដីកា • Vajirabuddhi-ṭīkā |
១២. សត្តសតិកក្ខន្ធកវណ្ណនា
12. Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā
ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា
Dasavatthukathāvaṇṇanā
៤៤៦. និក្ខិត្តមណិសុវណ្ណាតិ សិក្ខាបទេនេវ បដិក្ខិត្តមណិសុវណ្ណា។ តត្ថ មណិគ្គហណេន សព្ពំ ទុក្កដវត្ថុ, សុវណ្ណគ្គហណេន សព្ពំ បាចិត្តិយវត្ថុ គហិតំ ហោតិ។ ភិក្ខគ្គេន ភិក្ខុគណនាយាតិ វុត្តំ ហោតិ។
446.Nikkhittamaṇisuvaṇṇāti sikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggena bhikkhugaṇanāyāti vuttaṃ hoti.
៤៤៧. មហិកាតិ ហិមំ។ បោសាតិ សត្តា។ សរជាតិ សកិលេសរជា។ មគាតិ មគសទិសា។ តស្មិំ តស្មិំ វិសយេ, ភវេ វា នេតីតិ នេត្តិ, តណ្ហាយេតំ អធិវចនំ, តាយ សហ វត្តន្តីតិ សនេត្តិកា។
447.Mahikāti himaṃ. Posāti sattā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti magasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye, bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ, tāya saha vattantīti sanettikā.
៤៥០-២. អហោគង្គោតិ បព្ពតស្ស នាមំ។ អនុមានេស្សាមាតិ បញ្ញាបេស្សាម។ អាសុតាតិ សជ្ជិតា, ‘‘អសុត្តា’’តិ វា បាឋោ, អនាវិលា អបក្កា តរុណា។
450-2.Ahogaṅgoti pabbatassa nāmaṃ. Anumānessāmāti paññāpessāma. Āsutāti sajjitā, ‘‘asuttā’’ti vā pāṭho, anāvilā apakkā taruṇā.
៤៥៣. ឧជ្ជវិំសុ បដិសោតេន គច្ឆិំសុ។
453.Ujjaviṃsu paṭisotena gacchiṃsu.
៤៥៥. អប្បេវ នាមាតិ សាធុ នាម។ មូលា ទាយកា បេសលកា។ ‘‘កុល្លកវិហារេនាតិ ខុទ្ទកវិហារេនា’’តិ លិខិតំ។ រូបាវតារត្តា កុល្លកវិហារោ នាម។ កថំ បនេតំ បញ្ញាយតិ, យេន សន្និធិកតំ យាវជីវិកំ យាវកាលិកេន តទហុបដិគ្គហិតេន សម្ភិន្នរសំ តទហុបដិគ្គហិតសង្ខយំ អាគន្ត្វា សន្និធិកតាមិសសង្ខ្យមេវ គច្ឆតីតិ? វុច្ចតេ – ‘‘យាវកាលិកេន, ភិក្ខវេ, យាវជីវិកំ តទហុបដិគ្គហិត’’ន្តិ វចនតោ បុរេបដិគ្គហិតំ យាវជីវិកំ តទហុបដិគ្គហិតេនាមិសេន ចេ សម្ភិន្នំ, បុរេបដិគ្គហិតសង្ខ្យមេវ គច្ឆតីតិ សិទ្ធំ។ អញ្ញថា ‘‘សត្តាហកាលិកេន, ភិក្ខវេ, យាវជីវិកំ បដិគ្គហិតំ សត្តាហំ កប្បតី’’តិ (មហាវ. ៣០៥) វុត្តដ្ឋានេ វិយ ឥធាបិ ‘‘យាវកាលិកេន, ភិក្ខវេ, យាវជីវិកំ បដិគ្គហិតំ កាលេ កប្បតី’’តិ វទេយ្យ, តញ្ចាវុត្តំ។ តស្មា បុរេបដិគ្គហិតំ តំ អាមិសសម្ភិន្នំ អាមិសគតិកមេវាតិ វេទិតព្ពំ។ គណ្ឋិបទេ បន ‘‘សន្និធិការកំ ខាទនីយំ វា ភោជនីយំ វា’’តិ (បាចិ. ២៥៣) វុត្តំ។ ព្យញ្ជនមត្តំ ន គហេតព្ពំ។
455.Appeva nāmāti sādhu nāma. Mūlā dāyakā pesalakā. ‘‘Kullakavihārenāti khuddakavihārenā’’ti likhitaṃ. Rūpāvatārattā kullakavihāro nāma. Kathaṃ panetaṃ paññāyati, yena sannidhikataṃ yāvajīvikaṃ yāvakālikena tadahupaṭiggahitena sambhinnarasaṃ tadahupaṭiggahitasaṅkhayaṃ āgantvā sannidhikatāmisasaṅkhyameva gacchatīti? Vuccate – ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahita’’nti vacanato purepaṭiggahitaṃ yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitenāmisena ce sambhinnaṃ, purepaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti siddhaṃ. Aññathā ‘‘sattāhakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ kappatī’’ti (mahāva. 305) vuttaṭṭhāne viya idhāpi ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ kāle kappatī’’ti vadeyya, tañcāvuttaṃ. Tasmā purepaṭiggahitaṃ taṃ āmisasambhinnaṃ āmisagatikamevāti veditabbaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘sannidhikārakaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā’’ti (pāci. 253) vuttaṃ. Byañjanamattaṃ na gahetabbaṃ.
៤៥៧. ឥធាតិ ឥមស្មិំ បាឋេ។ ‘‘‘កាលេ កប្បតិ, វិកាលេ ន កប្បតី’តិ (មហាវ. ៣០៥) វុត្តវចនមត្តេន ‘វិកាលេ កប្បតី’តិ វិកាលភោជនបាចិត្តិយំ អាវហំ ហោតីតិ អត្ថោ, ‘ន កប្បតី’តិ សន្និធិភោជនបាចិត្តិយំ អាវហំ ហោតីតិ អត្ថោ, យទិ សម្ភិន្នរសំ អជ្ជបដិគ្គហិតម្បិ យាវជីវិកន្តិ អត្ថោ’’តិ លិខិតំ។ សុត្តវិភង្គេតិ មាតិកាសង្ខាតេ សុត្តេ ច តស្ស បទភាជនីយសង្ខាតេ វិភង្គេ ចាតិ អត្ថោ។ ឥទំ អាគតមេវ។ កតរន្តិ? ‘‘អតិក្កាមយតោ ឆេទនក’’ន្តិ ឥទំ។
457.Idhāti imasmiṃ pāṭhe. ‘‘‘Kāle kappati, vikāle na kappatī’ti (mahāva. 305) vuttavacanamattena ‘vikāle kappatī’ti vikālabhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, ‘na kappatī’ti sannidhibhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, yadi sambhinnarasaṃ ajjapaṭiggahitampi yāvajīvikanti attho’’ti likhitaṃ. Suttavibhaṅgeti mātikāsaṅkhāte sutte ca tassa padabhājanīyasaṅkhāte vibhaṅge cāti attho. Idaṃ āgatameva. Kataranti? ‘‘Atikkāmayato chedanaka’’nti idaṃ.
តិវិទត្ថិបមាណញ្ចេ, អទសំ តំ និសីទនំ;
Tividatthipamāṇañce, adasaṃ taṃ nisīdanaṃ;
និសីទនំ កថំ ហោតិ, សទសំ តញ្ហិ លក្ខណំ។
Nisīdanaṃ kathaṃ hoti, sadasaṃ tañhi lakkhaṇaṃ.
តិវិទត្ថិបមាណំ តំ, ទសា តត្ថ វិទត្ថិ ចេ;
Tividatthipamāṇaṃ taṃ, dasā tattha vidatthi ce;
តំនិសីទននាមត្តា, តស្មិំ ឆេទនកំ សិយា។
Taṃnisīdananāmattā, tasmiṃ chedanakaṃ siyā.
អនិសីទននាមម្ហិ, កថំ ឆេទនកំ ភវេ;
Anisīdananāmamhi, kathaṃ chedanakaṃ bhave;
ឥតិ ចេ នេវ វត្តព្ពំ, និសីទនវិទត្ថិតោ។
Iti ce neva vattabbaṃ, nisīdanavidatthito.
កប្បតេ សទសាមត្តំ, និសីទនមិតិ ការណំ;
Kappate sadasāmattaṃ, nisīdanamiti kāraṇaṃ;
កថំ យុជ្ជតិ នោ ចេតំ, និសីទនស្ស នាមកំ។
Kathaṃ yujjati no cetaṃ, nisīdanassa nāmakaṃ.
និសីទនន្តិ វុត្តត្តា, បមាណសមតិក្កមា;
Nisīdananti vuttattā, pamāṇasamatikkamā;
តស្សានុមតិហេតុត្តា, តត្ថ ឆេទនកំ ភវេ។
Tassānumatihetuttā, tattha chedanakaṃ bhave.
ជាតរូបកប្បេ –
Jātarūpakappe –
ជាតរូបំ បដិក្ខិត្តំ, បុគ្គលស្សេវ បាឡិយំ;
Jātarūpaṃ paṭikkhittaṃ, puggalasseva pāḷiyaṃ;
ន សង្ឃស្សាតិ សង្ឃស្ស, តញ្ចេ កប្បតិ សព្ពសោ។
Na saṅghassāti saṅghassa, tañce kappati sabbaso.
វិកាលភោជនញ្ចាបិ, បុគ្គលស្សេវ វារិតំ;
Vikālabhojanañcāpi, puggalasseva vāritaṃ;
ន សង្ឃស្សាតិ សង្ឃស្ស, កប្បតីតិ កថំ សមំ។
Na saṅghassāti saṅghassa, kappatīti kathaṃ samaṃ.
សត្តសតិកក្ខន្ធកវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ចូឡវគ្គវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / វិនយបិដក • Vinayapiṭaka / ចូឡវគ្គបាឡិ • Cūḷavaggapāḷi
១. បឋមភាណវារោ • 1. Paṭhamabhāṇavāro
២. ទុតិយភាណវារោ • 2. Dutiyabhāṇavāro
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / វិនយបិដក (អដ្ឋកថា) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ចូឡវគ្គ-អដ្ឋកថា • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / ទសវត្ថុកថា • Dasavatthukathā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / សារត្ថទីបនី-ដីកា • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / វិមតិវិនោទនី-ដីកា • Vimativinodanī-ṭīkā / ទសវត្ថុកថាវណ្ណនា • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / វិនយបិដក (ដីកា) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / បាចិត្យាទិយោជនាបាឡិ • Pācityādiyojanāpāḷi / ទសវត្ថុកថា • Dasavatthukathā
