| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā |
12. සත්‌තසතිකක්‌ඛන්‌ධකං
12. Sattasatikakkhandhakaṃ
දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා
Dasavatthukathāvaṇṇanā
446. සත්‌තසතිකක්‌ඛන්‌ධකෙ නික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණාති රූපියසික්‌ඛාපදෙනෙව පටික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණා. තත්‌ථ මණිග්‌ගහණෙන සබ්‌බං දුක්‌කටවත්‌ථු, සුවණ්‌ණග්‌ගහණෙන සබ්‌බං පාචිත්‌තියවත්‌ථු ගහිතං හොති. භික්‌ඛග්‌ගෙනාති භික්‌ඛුගණනාය.
446. Sattasatikakkhandhake nikkhittamaṇisuvaṇṇāti rūpiyasikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggenāti bhikkhugaṇanāya.
447. උපක්‌කිලෙසාති විරොචිතුං අදත්‌වා උපක්‌කිලිට්‌ඨභාවකරණෙන උපක්‌කිලෙසා. මහිකාති හිමං. ධූමො ච රජො ච ධූමරජො. එත්‌ථ පුරිමා තයො අසම්‌පත්‌තඋපක්‌කිලෙසා, රාහු පන සම්‌පත්‌තඋපක්‌කිලෙසවසෙන කථිතොති වෙදිතබ්‌බො. සමණබ්‍රාහ්‌මණා න තපන්‌ති න භාසන්‌ති න විරොචන්‌තීති ගුණපතාපෙන න තපන්‌ති ගුණොභාසෙන න භාසන්‌ති ගුණවිරොචනෙන න විරොචන්‌ති. සුරාමෙරයපානා අප්‌පටිවිරතාති පඤ්‌චවිධාය සුරාය චතුබ්‌බිධස්‌ස ච මෙරයස්‌ස පානතො අවිරතා.
447.Upakkilesāti virocituṃ adatvā upakkiliṭṭhabhāvakaraṇena upakkilesā. Mahikāti himaṃ. Dhūmo ca rajo ca dhūmarajo. Ettha purimā tayo asampattaupakkilesā, rāhu pana sampattaupakkilesavasena kathitoti veditabbo. Samaṇabrāhmaṇā na tapanti na bhāsanti na virocantīti guṇapatāpena na tapanti guṇobhāsena na bhāsanti guṇavirocanena na virocanti. Surāmerayapānā appaṭiviratāti pañcavidhāya surāya catubbidhassa ca merayassa pānato aviratā.
අවිජ්‌ජානිවුටාති අවිජ්‌ජාය නිවාරිතා පිහිතා. පියරූපාභිනන්‌දිනොති පියරූපං සාතරූපං අභිනන්‌දමානා තුස්‌සමානා. සාදියන්‌තීති ගණ්‌හන්‌ති. අවිද්‌දසූති අන්‌ධබාලා. සරජාති සකිලෙසරජා. මගාති මිගසදිසා. තස්‌මිං තස්‌මිං විසයෙ භවෙ වා නෙතීති නෙත්‌ති, තණ්‌හායෙතං අධිවචනං. තාය සහ වත්‌තන්‌තීති සනෙත්‌තිකා.
Avijjānivuṭāti avijjāya nivāritā pihitā. Piyarūpābhinandinoti piyarūpaṃ sātarūpaṃ abhinandamānā tussamānā. Sādiyantīti gaṇhanti. Aviddasūti andhabālā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti migasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ. Tāya saha vattantīti sanettikā.
448. තං පරිසං එතදවොචාති (සං. නි. අට්‌ඨ. 3.4.362) තස්‌ස කිර එවං අහොසි ‘‘කුලපුත්‌තා පබ්‌බජන්‌තා පුත්‌තදාරඤ්‌චෙව ජාතරූපරජතඤ්‌ච පහායෙව පබ්‌බජන්‌ති, න ච සක්‌කා යං පහාය පබ්‌බජිතා තං එතෙහි ගාහෙතු’’න්‌ති නයග්‌ගාහෙ ඨත්‌වා එතං ‘‘මා අය්‍යා’’තිආදිවචනං අවොච. එකංසෙනෙතන්‌ති එතං පඤ්‌චකාමගුණකප්‌පනං ‘‘අස්‌සමණධම්‌මො අසක්‍යපුත්‌තියධම්‌මො’’ති එකංසෙන ධාරෙය්‍යාසි.
448.Taṃ parisaṃ etadavocāti (saṃ. ni. aṭṭha. 3.4.362) tassa kira evaṃ ahosi ‘‘kulaputtā pabbajantā puttadārañceva jātarūparajatañca pahāyeva pabbajanti, na ca sakkā yaṃ pahāya pabbajitā taṃ etehi gāhetu’’nti nayaggāhe ṭhatvā etaṃ ‘‘mā ayyā’’tiādivacanaṃ avoca. Ekaṃsenetanti etaṃ pañcakāmaguṇakappanaṃ ‘‘assamaṇadhammo asakyaputtiyadhammo’’ti ekaṃsena dhāreyyāsi.
තිණන්‌ති සෙනාසනච්‌ඡදනතිණං. පරියෙසිතබ්‌බන්‌ති තිණච්‌ඡදනෙ වා ඉට්‌ඨකච්‌ඡදනෙ වා ගෙහෙ පලුජ්‌ජන්‌තෙ යෙහි තං කාරිතං, තෙසං සන්‌තිකං ගන්‌ත්‌වා ‘‘තුම්‌හෙහි කාරිතං සෙනාසනං ඔවස්‌සති, න සක්‌කා තත්‌ථ වසිතු’’න්‌ති ආචික්‌ඛිතබ්‌බං. මනුස්‌සා සක්‌කොන්‌තා කරිස්‌සන්‌ති, අසක්‌කොන්‌තා ‘‘තුම්‌හෙ වඩ්‌ඪකී ගහෙත්‌වා කාරාපෙථ, මයං තෙ සඤ්‌ඤාපෙස්‌සාමා’’ති වක්‌ඛන්‌ති. එවං වුත්‌තෙ කාරෙත්‌වා තෙසං ආචික්‌ඛිතබ්‌බං, මනුස්‌සා වඩ්‌ඪකීනං දාතබ්‌බං දස්‌සන්‌ති. සචෙ ආවාසසාමිකා නත්‌ථි, අඤ්‌ඤෙසම්‌පි භික්‌ඛාචාරවත්‌තෙන ආරොචෙත්‌වා කාරෙතුං වට්‌ටති. ඉමං සන්‌ධාය ‘‘පරියෙසිතබ්‌බ’’න්‌ති වුත්‌තං.
Tiṇanti senāsanacchadanatiṇaṃ. Pariyesitabbanti tiṇacchadane vā iṭṭhakacchadane vā gehe palujjante yehi taṃ kāritaṃ, tesaṃ santikaṃ gantvā ‘‘tumhehi kāritaṃ senāsanaṃ ovassati, na sakkā tattha vasitu’’nti ācikkhitabbaṃ. Manussā sakkontā karissanti, asakkontā ‘‘tumhe vaḍḍhakī gahetvā kārāpetha, mayaṃ te saññāpessāmā’’ti vakkhanti. Evaṃ vutte kāretvā tesaṃ ācikkhitabbaṃ, manussā vaḍḍhakīnaṃ dātabbaṃ dassanti. Sace āvāsasāmikā natthi, aññesampi bhikkhācāravattena ārocetvā kāretuṃ vaṭṭati. Imaṃ sandhāya ‘‘pariyesitabba’’nti vuttaṃ.
දාරූති සෙනාසනෙ ගොපානසිආදීසු පලුජ්‌ජමානෙසු තදත්‌ථාය දාරු පරියෙසිතබ්‌බං. සකටන්‌ති ගිහිවිකටං වා තාවකාලිකං වා කත්‌වා සකටං පරියෙසිතබ්‌බං. න කෙවලඤ්‌ච සකටමෙව, අඤ්‌ඤම්‌පි වාසිඵරසුකුදාලාදිඋපකරණං එවං පරියෙසිතුං වට්‌ටති. පුරිසොති හත්‌ථකම්‌මවසෙන පුරිසො පරියෙසිතබ්‌බො. යං කඤ්‌චි හි පුරිසං ‘‘හත්‌ථකම්‌මං ආවුසො දස්‌සසී’’ති වත්‌වා ‘‘දස්‌සාමි භන්‌තෙ’’ති වුත්‌තෙ ‘‘ඉමස්‌මිං ඉදඤ්‌චිදඤ්‌ච කරොහී’’ති යං ඉච්‌ඡති, තං කාරෙතුං වට්‌ටති. න ත්‌වෙවාහං ගාමණි කෙනචි පරියායෙනාති ජාතරූපරජතං පනාහං කෙනචිපි කාරණෙන පරියෙසිතබ්‌බන්‌ති න වදාමි.
Dārūti senāsane gopānasiādīsu palujjamānesu tadatthāya dāru pariyesitabbaṃ. Sakaṭanti gihivikaṭaṃ vā tāvakālikaṃ vā katvā sakaṭaṃ pariyesitabbaṃ. Na kevalañca sakaṭameva, aññampi vāsipharasukudālādiupakaraṇaṃ evaṃ pariyesituṃ vaṭṭati. Purisoti hatthakammavasena puriso pariyesitabbo. Yaṃ kañci hi purisaṃ ‘‘hatthakammaṃ āvuso dassasī’’ti vatvā ‘‘dassāmi bhante’’ti vutte ‘‘imasmiṃ idañcidañca karohī’’ti yaṃ icchati, taṃ kāretuṃ vaṭṭati. Na tvevāhaṃ gāmaṇi kenaci pariyāyenāti jātarūparajataṃ panāhaṃ kenacipi kāraṇena pariyesitabbanti na vadāmi.
449. පාපකං කතන්‌ති අසුන්‌දරං කතං.
449.Pāpakaṃ katanti asundaraṃ kataṃ.
450. අහොගඞ්‌ගොති තස්‌ස පබ්‌බතස්‌ස නාමං.
450.Ahogaṅgoti tassa pabbatassa nāmaṃ.
451. පටිකච්‌චෙව ගච්‌ඡෙය්‍යන්‌ති යත්‌ථ තං අධිකරණං වූපසමෙතුං භික්‌ඛූ සන්‌නිපතන්‌ති, තත්‌ථ පඨමමෙව ගච්‌ඡෙය්‍යං. සම්‌භාවෙසුන්‌ති පාපුණිංසු.
451.Paṭikacceva gaccheyyanti yattha taṃ adhikaraṇaṃ vūpasametuṃ bhikkhū sannipatanti, tattha paṭhamameva gaccheyyaṃ. Sambhāvesunti pāpuṇiṃsu.
452. අලොණකං භවිස්‌සතීති අලොණකං භත්‌තං වා බ්‍යඤ්‌ජනං වා භවිස්‌සති. ආසුතාති සබ්‌බසම්‌භාරසජ්‌ජිතා. ‘‘අසුත්‌තා’’ති වා පාඨො.
452.Aloṇakaṃ bhavissatīti aloṇakaṃ bhattaṃ vā byañjanaṃ vā bhavissati. Āsutāti sabbasambhārasajjitā. ‘‘Asuttā’’ti vā pāṭho.
453. උජ්‌ජවිංසූති නාවං ආරුය්‌හ පටිසොතෙන ගච්‌ඡිංසු. පාචීනකාති පාචීනදෙසවාසිනො.
453.Ujjaviṃsūti nāvaṃ āruyha paṭisotena gacchiṃsu. Pācīnakāti pācīnadesavāsino.
454. නනු ත්‌වං ආවුසො වුඩ්‌ඪො වීසතිවස්‌සොසීති නනු ත්‌වං ආවුසො වීසතිවස්‌සො, න නිස්‌සයපටිබද්‌ධො , කස්‌මා තං ථෙරො පණාමෙතීති දීපෙන්‌ති. ගරුනිස්‌සයං ගණ්‌හාමාති කිඤ්‌චාපි මයං මහල්‌ලකා, එතං පන ථෙරං ගරුං කත්‌වා වසිස්‌සාමාති අධිප්‌පායො.
454.Nanu tvaṃ āvuso vuḍḍho vīsativassosīti nanu tvaṃ āvuso vīsativasso, na nissayapaṭibaddho , kasmā taṃ thero paṇāmetīti dīpenti. Garunissayaṃ gaṇhāmāti kiñcāpi mayaṃ mahallakā, etaṃ pana theraṃ garuṃ katvā vasissāmāti adhippāyo.
455. මෙත්‌තාය රූපාවචරසමාධිමත්‌තභාවතො ‘‘කුල්‌ලකවිහාරෙනා’’ති වුත්‌තං, ඛුද්‌දකෙන විහාරෙනාති අත්‌ථො, ඛුද්‌දකතා චස්‌ස අගම්‌භීරභාවතොති ආහ ‘‘උත්‌තානවිහාරෙනා’’ති. සුඤ්‌ඤතාවිහාරෙනාති සුඤ්‌ඤතාමුඛෙන අධිගතඵලසමාපත්‌තිං සන්‌ධාය වුත්‌තං.
455. Mettāya rūpāvacarasamādhimattabhāvato ‘‘kullakavihārenā’’ti vuttaṃ, khuddakena vihārenāti attho, khuddakatā cassa agambhīrabhāvatoti āha ‘‘uttānavihārenā’’ti. Suññatāvihārenāti suññatāmukhena adhigataphalasamāpattiṃ sandhāya vuttaṃ.
457. සුත්‌තවිභඞ්‌ගෙති පදභාජනීයෙ. තෙන සද්‌ධින්‌ති පුරෙපටිග්‌ගහිතලොණෙන සද්‌ධිං. න හි එත්‌ථ යාවජීවිකං තදහුපටිග්‌ගහිතන්‌ති ‘‘කප්‌පති සිඞ්‌ගිලොණකප්‌පො’’ති එත්‌ථ වුත්‌තසිඞ්‌ගිලොණං සන්‌ධාය වුත්‌තං. තඤ්‌හි පුරෙ පටිග්‌ගහෙත්‌වා සිඞ්‌ගෙන පරිහටං න තදහුපටිග්‌ගහිතං. යාවකාලිකමෙව තදහුපටිග්‌ගහිතන්‌ති සිඞ්‌ගිලොණෙන මිස්‌සෙත්‌වා භුඤ්‌ජිතබ්‌බං අලොණාමිසං සන්‌ධාය වුත්‌තං. උපොසථසංයුත්‌තෙති උපොසථපටිසංයුත්‌තෙ, උපොසථක්‌ඛන්‌ධකෙති වුත්‌තං හොති. අතිසරණං අතිසාරො, අතික්‌කමො. විනයස්‌ස අතිසාරො විනයාතිසාරො. තං පමාණං කරොන්‌තස්‌සාති දසාය සද්‌ධිං නිසීදනෙ යං පමාණං වුත්‌තං, දසාය විනා තං පමාණං කරොන්‌තස්‌ස. සෙසමෙත්‌ථ සුවිඤ්‌ඤෙය්‍යමෙව.
457.Suttavibhaṅgeti padabhājanīye. Tena saddhinti purepaṭiggahitaloṇena saddhiṃ. Na hi ettha yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitanti ‘‘kappati siṅgiloṇakappo’’ti ettha vuttasiṅgiloṇaṃ sandhāya vuttaṃ. Tañhi pure paṭiggahetvā siṅgena parihaṭaṃ na tadahupaṭiggahitaṃ. Yāvakālikameva tadahupaṭiggahitanti siṅgiloṇena missetvā bhuñjitabbaṃ aloṇāmisaṃ sandhāya vuttaṃ. Uposathasaṃyutteti uposathapaṭisaṃyutte, uposathakkhandhaketi vuttaṃ hoti. Atisaraṇaṃ atisāro, atikkamo. Vinayassa atisāro vinayātisāro. Taṃ pamāṇaṃ karontassāti dasāya saddhiṃ nisīdane yaṃ pamāṇaṃ vuttaṃ, dasāya vinā taṃ pamāṇaṃ karontassa. Sesamettha suviññeyyameva.
සත්‌තසතිකක්‌ඛන්‌ධකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
ද්‌විවග්‌ගසඞ්‌ගහාති චූළවග්‌ගමහාවග්‌ගසඞ්‌ඛාතෙහි ද්‌වීහි වග්‌ගෙහි සඞ්‌ගහිතා. ද්‌වාවීසතිපභෙදනාති මහාවග්‌ගෙ දස, චූළවග්‌ගෙ ද්‌වාදසාති එවං ද්‌වාවීසතිප්‌පභෙදා. සාසනෙති සත්‌ථුසාසනෙ. යෙ ඛන්‌ධකා වුත්‌තාති යොජෙතබ්‌බං.
Dvivaggasaṅgahāti cūḷavaggamahāvaggasaṅkhātehi dvīhi vaggehi saṅgahitā. Dvāvīsatipabhedanāti mahāvagge dasa, cūḷavagge dvādasāti evaṃ dvāvīsatippabhedā. Sāsaneti satthusāsane. Ye khandhakā vuttāti yojetabbaṃ.
ඉති සමන්‌තපාසාදිකාය විනයට්‌ඨකථාය සාරත්‌ථදීපනියං
Iti samantapāsādikāya vinayaṭṭhakathāya sāratthadīpaniyaṃ
චූළවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්‌ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi
1. පඨමභාණවාරො • 1. Paṭhamabhāṇavāro
2. දුතියභාණවාරො • 2. Dutiyabhāṇavāro
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / දසවත්‌ථුකථා • Dasavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā / දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / දසවත්‌ථුකථා • Dasavatthukathā
