| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / වජිරබුද්‌ධි-ටීකා • Vajirabuddhi-ṭīkā |
12. සත්‌තසතිකක්‌ඛන්‌ධකවණ්‌ණනා
12. Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā
දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා
Dasavatthukathāvaṇṇanā
446. නික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණාති සික්‌ඛාපදෙනෙව පටික්‌ඛිත්‌තමණිසුවණ්‌ණා. තත්‌ථ මණිග්‌ගහණෙන සබ්‌බං දුක්‌කටවත්‌ථු, සුවණ්‌ණග්‌ගහණෙන සබ්‌බං පාචිත්‌තියවත්‌ථු ගහිතං හොති. භික්‌ඛග්‌ගෙන භික්‌ඛුගණනායාති වුත්‌තං හොති.
446.Nikkhittamaṇisuvaṇṇāti sikkhāpadeneva paṭikkhittamaṇisuvaṇṇā. Tattha maṇiggahaṇena sabbaṃ dukkaṭavatthu, suvaṇṇaggahaṇena sabbaṃ pācittiyavatthu gahitaṃ hoti. Bhikkhaggena bhikkhugaṇanāyāti vuttaṃ hoti.
447. මහිකාති හිමං. පොසාති සත්‌තා. සරජාති සකිලෙසරජා. මගාති මගසදිසා. තස්‌මිං තස්‌මිං විසයෙ, භවෙ වා නෙතීති නෙත්‌ති, තණ්‌හායෙතං අධිවචනං, තාය සහ වත්‌තන්‌තීති සනෙත්‌තිකා.
447.Mahikāti himaṃ. Posāti sattā. Sarajāti sakilesarajā. Magāti magasadisā. Tasmiṃ tasmiṃ visaye, bhave vā netīti netti, taṇhāyetaṃ adhivacanaṃ, tāya saha vattantīti sanettikā.
450-2. අහොගඞ්‌ගොති පබ්‌බතස්‌ස නාමං. අනුමානෙස්‌සාමාති පඤ්‌ඤාපෙස්‌සාම. ආසුතාති සජ්‌ජිතා, ‘‘අසුත්‌තා’’ති වා පාඨො, අනාවිලා අපක්‌කා තරුණා.
450-2.Ahogaṅgoti pabbatassa nāmaṃ. Anumānessāmāti paññāpessāma. Āsutāti sajjitā, ‘‘asuttā’’ti vā pāṭho, anāvilā apakkā taruṇā.
453. උජ්‌ජවිංසු පටිසොතෙන ගච්‌ඡිංසු.
453.Ujjaviṃsu paṭisotena gacchiṃsu.
455. අප්‌පෙව නාමාති සාධු නාම. මූලා දායකා පෙසලකා. ‘‘කුල්‌ලකවිහාරෙනාති ඛුද්‌දකවිහාරෙනා’’ති ලිඛිතං. රූපාවතාරත්‌තා කුල්‌ලකවිහාරො නාම. කථං පනෙතං පඤ්‌ඤායති, යෙන සන්‌නිධිකතං යාවජීවිකං යාවකාලිකෙන තදහුපටිග්‌ගහිතෙන සම්‌භින්‌නරසං තදහුපටිග්‌ගහිතසඞ්‌ඛයං ආගන්‌ත්‌වා සන්‌නිධිකතාමිසසඞ්‌ඛ්‍යමෙව ගච්‌ඡතීති? වුච්‌චතෙ – ‘‘යාවකාලිකෙන, භික්‌ඛවෙ, යාවජීවිකං තදහුපටිග්‌ගහිත’’න්‌ති වචනතො පුරෙපටිග්‌ගහිතං යාවජීවිකං තදහුපටිග්‌ගහිතෙනාමිසෙන චෙ සම්‌භින්‌නං, පුරෙපටිග්‌ගහිතසඞ්‌ඛ්‍යමෙව ගච්‌ඡතීති සිද්‌ධං. අඤ්‌ඤථා ‘‘සත්‌තාහකාලිකෙන, භික්‌ඛවෙ, යාවජීවිකං පටිග්‌ගහිතං සත්‌තාහං කප්‌පතී’’ති (මහාව. 305) වුත්‌තට්‌ඨානෙ විය ඉධාපි ‘‘යාවකාලිකෙන, භික්‌ඛවෙ, යාවජීවිකං පටිග්‌ගහිතං කාලෙ කප්‌පතී’’ති වදෙය්‍ය, තඤ්‌චාවුත්‌තං. තස්‌මා පුරෙපටිග්‌ගහිතං තං ආමිසසම්‌භින්‌නං ආමිසගතිකමෙවාති වෙදිතබ්‌බං. ගණ්‌ඨිපදෙ පන ‘‘සන්‌නිධිකාරකං ඛාදනීයං වා භොජනීයං වා’’ති (පාචි. 253) වුත්‌තං. බ්‍යඤ්‌ජනමත්‌තං න ගහෙතබ්‌බං.
455.Appeva nāmāti sādhu nāma. Mūlā dāyakā pesalakā. ‘‘Kullakavihārenāti khuddakavihārenā’’ti likhitaṃ. Rūpāvatārattā kullakavihāro nāma. Kathaṃ panetaṃ paññāyati, yena sannidhikataṃ yāvajīvikaṃ yāvakālikena tadahupaṭiggahitena sambhinnarasaṃ tadahupaṭiggahitasaṅkhayaṃ āgantvā sannidhikatāmisasaṅkhyameva gacchatīti? Vuccate – ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahita’’nti vacanato purepaṭiggahitaṃ yāvajīvikaṃ tadahupaṭiggahitenāmisena ce sambhinnaṃ, purepaṭiggahitasaṅkhyameva gacchatīti siddhaṃ. Aññathā ‘‘sattāhakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ sattāhaṃ kappatī’’ti (mahāva. 305) vuttaṭṭhāne viya idhāpi ‘‘yāvakālikena, bhikkhave, yāvajīvikaṃ paṭiggahitaṃ kāle kappatī’’ti vadeyya, tañcāvuttaṃ. Tasmā purepaṭiggahitaṃ taṃ āmisasambhinnaṃ āmisagatikamevāti veditabbaṃ. Gaṇṭhipade pana ‘‘sannidhikārakaṃ khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā’’ti (pāci. 253) vuttaṃ. Byañjanamattaṃ na gahetabbaṃ.
457. ඉධාති ඉමස්‌මිං පාඨෙ. ‘‘‘කාලෙ කප්‌පති, විකාලෙ න කප්‌පතී’ති (මහාව. 305) වුත්‌තවචනමත්‌තෙන ‘විකාලෙ කප්‌පතී’ති විකාලභොජනපාචිත්‌තියං ආවහං හොතීති අත්‌ථො, ‘න කප්‌පතී’ති සන්‌නිධිභොජනපාචිත්‌තියං ආවහං හොතීති අත්‌ථො, යදි සම්‌භින්‌නරසං අජ්‌ජපටිග්‌ගහිතම්‌පි යාවජීවිකන්‌ති අත්‌ථො’’ති ලිඛිතං. සුත්‌තවිභඞ්‌ගෙති මාතිකාසඞ්‌ඛාතෙ සුත්‌තෙ ච තස්‌ස පදභාජනීයසඞ්‌ඛාතෙ විභඞ්‌ගෙ චාති අත්‌ථො. ඉදං ආගතමෙව. කතරන්‌ති? ‘‘අතික්‌කාමයතො ඡෙදනක’’න්‌ති ඉදං.
457.Idhāti imasmiṃ pāṭhe. ‘‘‘Kāle kappati, vikāle na kappatī’ti (mahāva. 305) vuttavacanamattena ‘vikāle kappatī’ti vikālabhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, ‘na kappatī’ti sannidhibhojanapācittiyaṃ āvahaṃ hotīti attho, yadi sambhinnarasaṃ ajjapaṭiggahitampi yāvajīvikanti attho’’ti likhitaṃ. Suttavibhaṅgeti mātikāsaṅkhāte sutte ca tassa padabhājanīyasaṅkhāte vibhaṅge cāti attho. Idaṃ āgatameva. Kataranti? ‘‘Atikkāmayato chedanaka’’nti idaṃ.
තිවිදත්‌ථිපමාණඤ්‌චෙ, අදසං තං නිසීදනං;
Tividatthipamāṇañce, adasaṃ taṃ nisīdanaṃ;
නිසීදනං කථං හොති, සදසං තඤ්‌හි ලක්‌ඛණං.
Nisīdanaṃ kathaṃ hoti, sadasaṃ tañhi lakkhaṇaṃ.
තිවිදත්‌ථිපමාණං තං, දසා තත්‌ථ විදත්‌ථි චෙ;
Tividatthipamāṇaṃ taṃ, dasā tattha vidatthi ce;
තංනිසීදනනාමත්‌තා, තස්‌මිං ඡෙදනකං සියා.
Taṃnisīdananāmattā, tasmiṃ chedanakaṃ siyā.
අනිසීදනනාමම්‌හි, කථං ඡෙදනකං භවෙ;
Anisīdananāmamhi, kathaṃ chedanakaṃ bhave;
ඉති චෙ නෙව වත්‌තබ්‌බං, නිසීදනවිදත්‌ථිතො.
Iti ce neva vattabbaṃ, nisīdanavidatthito.
කප්‌පතෙ සදසාමත්‌තං, නිසීදනමිති කාරණං;
Kappate sadasāmattaṃ, nisīdanamiti kāraṇaṃ;
කථං යුජ්‌ජති නො චෙතං, නිසීදනස්‌ස නාමකං.
Kathaṃ yujjati no cetaṃ, nisīdanassa nāmakaṃ.
නිසීදනන්‌ති වුත්‌තත්‌තා, පමාණසමතික්‌කමා;
Nisīdananti vuttattā, pamāṇasamatikkamā;
තස්‌සානුමතිහෙතුත්‌තා, තත්‌ථ ඡෙදනකං භවෙ.
Tassānumatihetuttā, tattha chedanakaṃ bhave.
ජාතරූපකප්‌පෙ –
Jātarūpakappe –
ජාතරූපං පටික්‌ඛිත්‌තං, පුග්‌ගලස්‌සෙව පාළියං;
Jātarūpaṃ paṭikkhittaṃ, puggalasseva pāḷiyaṃ;
න සඞ්‌ඝස්‌සාති සඞ්‌ඝස්‌ස, තඤ්‌චෙ කප්‌පති සබ්‌බසො.
Na saṅghassāti saṅghassa, tañce kappati sabbaso.
විකාලභොජනඤ්‌චාපි, පුග්‌ගලස්‌සෙව වාරිතං;
Vikālabhojanañcāpi, puggalasseva vāritaṃ;
න සඞ්‌ඝස්‌සාති සඞ්‌ඝස්‌ස, කප්‌පතීති කථං සමං.
Na saṅghassāti saṅghassa, kappatīti kathaṃ samaṃ.
සත්‌තසතිකක්‌ඛන්‌ධකවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Sattasatikakkhandhakavaṇṇanā niṭṭhitā.
චූළවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Cūḷavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / විනයපිටක • Vinayapiṭaka / චූළවග්‌ගපාළි • Cūḷavaggapāḷi
1. පඨමභාණවාරො • 1. Paṭhamabhāṇavāro
2. දුතියභාණවාරො • 2. Dutiyabhāṇavāro
අට්‌ඨකථා • Aṭṭhakathā / විනයපිටක (අට්‌ඨකථා) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / චූළවග්‌ග-අට්‌ඨකථා • Cūḷavagga-aṭṭhakathā / දසවත්‌ථුකථා • Dasavatthukathā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / සාරත්‌ථදීපනී-ටීකා • Sāratthadīpanī-ṭīkā / දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / විමතිවිනොදනී-ටීකා • Vimativinodanī-ṭīkā / දසවත්‌ථුකථාවණ්‌ණනා • Dasavatthukathāvaṇṇanā
ටීකා • Tīkā / විනයපිටක (ටීකා) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / පාචිත්‍යාදියොජනාපාළි • Pācityādiyojanāpāḷi / දසවත්‌ථුකථා • Dasavatthukathā
