| Upanishads |
Dattatreya Upanishad
Sanskrit Devanagari with Roman transliteration (IAST)
॥ श्रीदत्तात्रेयोपनिषत् ॥
॥ śrīdattātreyopaniṣat ॥
दत्तात्रेयीब्रह्मविद्यासंवेद्यानन्दविग्रहम् ।
dattātreyībrahmavidyāsaṃvedyānandavigraham ।
त्रिपान्नारायणाकरं दत्तात्रेयमुपास्महे ॥
tripānnārāyaṇākaraṃ dattātreyamupāsmahe ॥
ॐ भद्रं कर्णेभिः श्रुणुयाम देवा भद्रं
पश्येमाक्षभिर्यजत्राः ।
oṃ bhadraṃ karṇebhiḥ śruṇuyāma devā bhadraṃ
paśyemākṣabhiryajatrāḥ ।
स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवा्ँसस्तनूभिर्व्यशेम
देवहितं यदायुः ॥
sthirairaṅgaistuṣṭuvām̐sastanūbhirvyaśema
devahitaṃ yadāyuḥ ॥
स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवाः
स्वस्ति नः पूषा विश्ववेदाः ।
svasti na indro vṛddhaśravāḥ
svasti naḥ pūṣā viśvavedāḥ ।
स्वस्ति नस्तार्क्ष्यो अरिष्टनेमिः
स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥
svasti nastārkṣyo ariṣṭanemiḥ
svasti no bṛhaspatirdadhātu ॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥
हरिः ॐ ॥
hariḥ oṃ ॥
सत्यक्षेत्रे ब्रह्मा नारायणं महासाम्राज्यं किं
तारकं तन्नो ब्रूहि भगवन्नित्युक्तः सत्यानन्द
सात्त्विकं मामकं धामोपास्वेत्याह ।
satyakṣetre brahmā nārāyaṇaṃ mahāsāmrājyaṃ kiṃ
tārakaṃ tanno brūhi bhagavannityuktaḥ satyānanda
sāttvikaṃ māmakaṃ dhāmopāsvetyāha ।
सदा दत्तोऽहमस्मीति प्रत्येतत्संवदन्ति येन ते
संसारिणो भवन्ति नारायणेनैवं विवक्षितो ब्रह्मा
विश्वरूपधरं विष्णुं नारायणं दत्तात्रेअयं
ध्यात्वा सद्वदति ।
sadā datto'hamasmīti pratyetatsaṃvadanti yena te
saṃsāriṇo bhavanti nārāyaṇenaivaṃ vivakṣito brahmā
viśvarūpadharaṃ viṣṇuṃ nārāyaṇaṃ dattātreayaṃ
dhyātvā sadvadati ।
दमिति हंसः ।
damiti haṃsaḥ ।
दामिति दीर्घं तद्बीजं नाम बीजस्थम् ।
dāmiti dīrghaṃ tadbījaṃ nāma bījastham ।
दामित्येकाक्षरं भवति ।
dāmityekākṣaraṃ bhavati ।
तदेतत्तारकं भवति ।
tadetattārakaṃ bhavati ।
तदेवोपासितव्यं विज्ञेयं गर्भादितारणम् ।
tadevopāsitavyaṃ vijñeyaṃ garbhāditāraṇam ।
गायत्री छन्दः ।
gāyatrī chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
वटबीजस्थमिव दत्तबीजस्थं सर्वं जगत् ।
vaṭabījasthamiva dattabījasthaṃ sarvaṃ jagat ।
एतदैवाक्षरं व्याख्यातम् ।
etadaivākṣaraṃ vyākhyātam ।
दत्तात्रेयषडक्षरमन्त्रः
dattātreyaṣaḍakṣaramantraḥ
व्याख्यास्ये षडक्षरम् ।
vyākhyāsye ṣaḍakṣaram ।
ओमिति प्रथमम् ।
omiti prathamam ।
श्रीमिति द्वितीयम् ।
śrīmiti dvitīyam ।
ह्रीमिति तृतीयम् ।
hrīmiti tṛtīyam ।
क्लीमिति चतुर्थम् ।
klīmiti caturtham ।
ग्लौमिति पञ्चमम् ।
glaumiti pañcamam ।
द्रामिति षट्कम् ।
drāmiti ṣaṭkam ।
षडक्षरोऽयं भवति ।
ṣaḍakṣaro'yaṃ bhavati ।
सर्वसम्पद्वृद्धिकरी भवति ।
sarvasampadvṛddhikarī bhavati ।
योगानुभवो भवति ।
yogānubhavo bhavati ।
गायत्री छन्दः ।
gāyatrī chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
ॐ श्रीं ह्रीं क्लीं ग्लौं द्रां
इति षडक्षरोऽयं भवति ।
oṃ śrīṃ hrīṃ klīṃ glauṃ drāṃ
iti ṣaḍakṣaro'yaṃ bhavati ।
द्रमित्युक्त्वा द्रामित्युक्त्वा वा दत्तात्रेयाय नम
इत्यष्टाक्षरः ।
dramityuktvā drāmityuktvā vā dattātreyāya nama
ityaṣṭākṣaraḥ ।
दत्तात्रेयायेति सत्यानन्दचिदात्मकम् ।
dattātreyāyeti satyānandacidātmakam ।
नम इति पूर्णानन्दकविग्रहम् ।
nama iti pūrṇānandakavigraham ।
गायत्री छन्दः ।
gāyatrī chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
दत्तात्रेयायेति कीलकम् ।
dattātreyāyeti kīlakam ।
तदेव बीजम् ।
tadeva bījam ।
नमः शक्तिर्भवति ।
namaḥ śaktirbhavati ।
ओमिति प्रथमम् ।
omiti prathamam ।
आमिति द्वितीयम् ।
āmiti dvitīyam ।
ह्रीमिति तृतीयम् ।
hrīmiti tṛtīyam ।
क्रोमिति चतुर्थम् ।
kromiti caturtham ।
एहीति तदेव वदेत् ।
ehīti tadeva vadet ।
दत्तात्रेयेति स्वाहेति मन्त्रराजोऽयं द्वादशाक्षरः ।
dattātreyeti svāheti mantrarājo'yaṃ dvādaśākṣaraḥ ।
जगती छन्दः ।
jagatī chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
ओमिति बीजम् ।
omiti bījam ।
स्वाहेति शक्तिः ।
svāheti śaktiḥ ।
सम्बुद्धिरिति कीलकम् ।
sambuddhiriti kīlakam ।
द्रमिति हृदये ।
dramiti hṛdaye ।
ह्रीं क्लीमिति शीर्षे ।
hrīṃ klīmiti śīrṣe ।
एहीति शिखायाम् ।
ehīti śikhāyām ।
दत्तेति कवचे ।
datteti kavace ।
आत्रेयेति चक्षुषि ।
ātreyeti cakṣuṣi ।
स्वाहेत्यस्त्रे ।
svāhetyastre ।
तन्मयो भवति ।
tanmayo bhavati ।
य एवं वेद ।
ya evaṃ veda ।
षोडशाक्षरं व्याख्यास्ये ।
ṣoḍaśākṣaraṃ vyākhyāsye ।
प्राणं देयम् ।
prāṇaṃ deyam ।
मानं देयम् ।
mānaṃ deyam ।
चक्षुर्देयम् ।
cakṣurdeyam ।
श्रोत्रं देयम् ।
śrotraṃ deyam ।
षड्दशशिरश्छिनत्ति षोडशाक्षरमन्त्रे न
देयो भवति ।
ṣaḍdaśaśiraśchinatti ṣoḍaśākṣaramantre na
deyo bhavati ।
अतिसेवापरभक्तगुणवच्छिष्याय वदेत् ।
atisevāparabhaktaguṇavacchiṣyāya vadet ।
ओमिति प्रथमं भवति ।
omiti prathamaṃ bhavati ।
ऐमिति द्वितीयम् ।
aimiti dvitīyam ।
क्रोमिति तृतीयम् ।
kromiti tṛtīyam ।
क्लीमिति चतुर्थम् ।
klīmiti caturtham ।
क्लूमिति पञ्चमम् ।
klūmiti pañcamam ।
ह्रामिति षष्ठम् ।
hrāmiti ṣaṣṭham ।
ह्रीमिति सप्तमम् ।
hrīmiti saptamam ।
ह्रूमित्यष्टमम् ।
hrūmityaṣṭamam ।
सौरिति नवमम् ।
sauriti navamam ।
दत्तात्रेयायेति चतुर्दशम् ।
dattātreyāyeti caturdaśam ।
स्वाहेति षोडशम् ।
svāheti ṣoḍaśam ।
गायत्री छन्दः ।
gāyatrī chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
ॐ बीजम् ।
oṃ bījam ।
स्वाहा शक्तिः ।
svāhā śaktiḥ ।
चतुर्थ्यन्तं कीलकम् ।
caturthyantaṃ kīlakam ।
ओमिति हृदये ।
omiti hṛdaye ।
क्लां क्लीं क्लूमिति शिखायाम् ।
klāṃ klīṃ klūmiti śikhāyām ।
सौरिति कवचे ।
sauriti kavace ।
चतुर्थ्यन्तं चक्षुषि ।
caturthyantaṃ cakṣuṣi ।
स्वाहेत्यस्त्रे ।
svāhetyastre ।
यो नित्यमधीयानः सच्चिदानन्द सुखी मोक्षी भवति ।
yo nityamadhīyānaḥ saccidānanda sukhī mokṣī bhavati ।
सौरित्यन्ते श्रीवैष्णव इत्युच्यते ।
saurityante śrīvaiṣṇava ityucyate ।
तज्जापी विष्णुरूपी भवति ।
tajjāpī viṣṇurūpī bhavati ।
अनुष्टुप् छन्दो व्याख्यास्ये ।
anuṣṭup chando vyākhyāsye ।
सर्वत्र सम्बुद्धिरिमानीत्युच्यन्ते ।
sarvatra sambuddhirimānītyucyante ।
दत्तात्रेय हरे कृष्ण उन्मत्तानन्ददायक ।
dattātreya hare kṛṣṇa unmattānandadāyaka ।
दिगम्बर मुने बालपिशाच ज्ञानसागर ॥ १॥
digambara mune bālapiśāca jñānasāgara ॥ 1॥
इत्युपनिषत् ।
ityupaniṣat ।
अनुष्टुप् छन्दः ।
anuṣṭup chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता दत्तात्रेयेति हृदये ।
dattātreyo devatā dattātreyeti hṛdaye ।
हरे कृष्णेति शीर्षे ।
hare kṛṣṇeti śīrṣe ।
उन्मत्तानन्देति शिखायाम् ।
unmattānandeti śikhāyām ।
दायकमुन इति कवचे ।
dāyakamuna iti kavace ।
दिगम्बरेति चक्षुषि ।
digambareti cakṣuṣi ।
पिशाचज्ञानसागरेत्यस्त्रे ।
piśācajñānasāgaretyastre ।
आनुष्टुभोऽयं मयाधीतः ।
ānuṣṭubho'yaṃ mayādhītaḥ ।
अब्रह्मजन्मदोषाश्च प्रणश्यन्ति ।
abrahmajanmadoṣāśca praṇaśyanti ।
सर्वोपकारी मोक्षी भवति ।
sarvopakārī mokṣī bhavati ।
य एवं वेदेत्युपनिषत् ॥ १॥
ya evaṃ vedetyupaniṣat ॥ 1॥
इति प्रथमः खण्डः ॥ १॥
iti prathamaḥ khaṇḍaḥ ॥ 1॥
ओमिति व्याहरेत् ।
omiti vyāharet ।
ॐ नमो भगवते दत्तात्रेयाय
स्मरणमात्रसन्तुष्टाय महाभयनिवारणाय
महाज्ञानप्रदाय चिदानन्दात्मने बालोन्मत्त-
पिशाचवेषायेति महायोगिनेऽवधूतायेति
अनसूयानन्दवर्धनायात्रिपुत्रायेति सर्वकामफल-
प्रदाय ओमिति व्याहरेत् ।
oṃ namo bhagavate dattātreyāya
smaraṇamātrasantuṣṭāya mahābhayanivāraṇāya
mahājñānapradāya cidānandātmane bālonmatta-
piśācaveṣāyeti mahāyogine'vadhūtāyeti
anasūyānandavardhanāyātriputrāyeti sarvakāmaphala-
pradāya omiti vyāharet ।
भवबन्धमोचनायेति ह्रीमिति व्याहरेत् ।
bhavabandhamocanāyeti hrīmiti vyāharet ।
सकलविभूति दायेति क्रोमिति व्याहरेत् ।
sakalavibhūti dāyeti kromiti vyāharet ।
साध्याकर्षणायेति सौरिति व्याहरेत् ।
sādhyākarṣaṇāyeti sauriti vyāharet ।
सर्वमनः-क्षोभणायेति श्रीमिति व्याहरेत् ।
sarvamanaḥ-kṣobhaṇāyeti śrīmiti vyāharet ।
महोमिति व्याहरेत् ।
mahomiti vyāharet ।
चिरञ्जीविने वषडिति व्याहरेत् ।
cirañjīvine vaṣaḍiti vyāharet ।
वशीकुरुवशीकुरु वौषडिति व्याहरेत् ।
vaśīkuruvaśīkuru vauṣaḍiti vyāharet ।
आकर्षयाकर्षय हुमिति व्याहरेत् ।
ākarṣayākarṣaya humiti vyāharet ।
विद्वेषयविद्वेषय फडिति व्याहरेत् ।
vidveṣayavidveṣaya phaḍiti vyāharet ।
उच्चाटयोच्चाटय ठठेति व्याहरेत् ।
uccāṭayoccāṭaya ṭhaṭheti vyāharet ।
स्तम्भय-स्तम्भय खखेति व्याहरेत् ।
stambhaya-stambhaya khakheti vyāharet ।
मारयमारय नमः सम्पन्नाय नमः सम्पन्नाय स्वाहा
पोषयपोषय
परमन्त्रपरयन्त्रपरतन्त्रांश्छिन्धिच्छिन्धि
ग्रहान्निवारयनिवारय व्याधीन्निवारयनिवारय दुःखं
हरयहरय दारिद्र्यं विद्रावयविद्रावय देहं
पोषयपोषय चित्तं तोषयतोषयेति सर्वमन्त्र-
सर्वयन्त्रसर्वतन्त्रसर्वपल्लवस्वरूपायेति
ॐ नमः शिवायेत्युपनिषत् ॥ २॥
mārayamāraya namaḥ sampannāya namaḥ sampannāya svāhā
poṣayapoṣaya
paramantraparayantraparatantrāṃśchindhicchindhi
grahānnivārayanivāraya vyādhīnnivārayanivāraya duḥkhaṃ
harayaharaya dāridryaṃ vidrāvayavidrāvaya dehaṃ
poṣayapoṣaya cittaṃ toṣayatoṣayeti sarvamantra-
sarvayantrasarvatantrasarvapallavasvarūpāyeti
oṃ namaḥ śivāyetyupaniṣat ॥ 2॥
इति द्वितीयः खण्डः ॥ २॥
iti dvitīyaḥ khaṇḍaḥ ॥ 2॥
य एवं वेद ।
ya evaṃ veda ।
अनुष्टुप् छन्दः ।
anuṣṭup chandaḥ ।
सदाशिव ऋषिः ।
sadāśiva ṛṣiḥ ।
दत्तात्रेयो देवता ।
dattātreyo devatā ।
ओमिति बीजम् ।
omiti bījam ।
स्वाहेति शक्तिः ।
svāheti śaktiḥ ।
द्रामिति कीलकम् ।
drāmiti kīlakam ।
अष्टमूर्त्यष्टमन्त्रा भवन्ति ।
aṣṭamūrtyaṣṭamantrā bhavanti ।
यो नित्यमधीते वाय्वग्निसोमादित्यब्रह्मविष्णुरुद्रैः
पूतो भवति ।
yo nityamadhīte vāyvagnisomādityabrahmaviṣṇurudraiḥ
pūto bhavati ।
गायत्र्या शतसहस्रं जप्तं भवति ।
gāyatryā śatasahasraṃ japtaṃ bhavati ।
महारुद्रशतसहस्रजापी भवति ।
mahārudraśatasahasrajāpī bhavati ।
प्रणवायुतकोटिजप्तो भवति ।
praṇavāyutakoṭijapto bhavati ।
शतपूर्वाञ्छतापरान्पुनाति ।
śatapūrvāñchatāparānpunāti ।
स पङ्क्तिपावनो भवति ।
sa paṅktipāvano bhavati ।
ब्रह्महत्यादिपातकैर्मुक्तो भवति ।
brahmahatyādipātakairmukto bhavati ।
गोहत्यादिपातकैर्मुक्तो भवति ।
gohatyādipātakairmukto bhavati ।
तुलापुरुषादिदानैः प्रपापानतः पूतो भवति ।
tulāpuruṣādidānaiḥ prapāpānataḥ pūto bhavati ।
अशेषपापान्मुक्तो भवति ।
aśeṣapāpānmukto bhavati ।
भक्ष्याभक्ष्यपापैर्मुक्तो भवति ।
bhakṣyābhakṣyapāpairmukto bhavati ।
सर्वमन्त्रयोगपारीणो भवति ।
sarvamantrayogapārīṇo bhavati ।
स एव ब्राह्मणो भवति ।
sa eva brāhmaṇo bhavati ।
तस्माच्छिष्यं भक्तं प्रतिगृह्णीयात् ।
tasmācchiṣyaṃ bhaktaṃ pratigṛhṇīyāt ।
सोऽनन्तफलमश्नुते ।
so'nantaphalamaśnute ।
स जीवन्मुक्तो भवतीत्याह भगवान्नारायणो
ब्रह्माणमित्युपनिषत् ॥
sa jīvanmukto bhavatītyāha bhagavānnārāyaṇo
brahmāṇamityupaniṣat ॥
ॐ भद्रं कर्णेभिः श्रुणुयाम देवा भद्रं
पश्येमाक्षभिर्यजत्राः ॥
oṃ bhadraṃ karṇebhiḥ śruṇuyāma devā bhadraṃ
paśyemākṣabhiryajatrāḥ ॥
स्थिरैरङ्गैस्तुष्टुवा्ँसस्तनूभिर्व्यशेम
देवहितं यदायुः ॥
sthirairaṅgaistuṣṭuvām̐sastanūbhirvyaśema
devahitaṃ yadāyuḥ ॥
ॐ स्वस्ति न इन्द्रो वृद्धश्रवाः
स्वस्ति नः पूषा विश्ववेदाः ।
oṃ svasti na indro vṛddhaśravāḥ
svasti naḥ pūṣā viśvavedāḥ ।
स्वस्ति नस्तार्क्ष्यो अरिष्टनेमिः
स्वस्ति नो बृहस्पतिर्दधातु ॥
svasti nastārkṣyo ariṣṭanemiḥ
svasti no bṛhaspatirdadhātu ॥
ॐ शान्तिः शान्तिः शान्तिः ॥
oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ ॥
हरिः ॐ तत्सत् ॥
hariḥ oṃ tatsat ॥
इति दत्तात्रेयोपनिषत्समाप्ता ॥
iti dattātreyopaniṣatsamāptā ॥
YOU MAY ALSO LIKE
