| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣಪಾಳಿ • Nettippakaraṇapāḷi |
೧. ದೇಸನಾಹಾರಸಮ್ಪಾತೋ
1. Desanāhārasampāto
೫೨.
52.
‘‘ಸೋಳಸ ಹಾರಾ ಪಠಮಂ, ದಿಸಲೋಚನತೋ ದಿಸಾ ವಿಲೋಕೇತ್ವಾ।
‘‘Soḷasa hārā paṭhamaṃ, disalocanato disā viloketvā.
ಸಙ್ಖಿಪಿಯ ಅಙ್ಕುಸೇನ ಹಿ, ನಯೇಹಿ ತೀಹಿ ನಿದ್ದಿಸೇ ಸುತ್ತ’’ನ್ತಿ॥
Saṅkhipiya aṅkusena hi, nayehi tīhi niddise sutta’’nti.
ವುತ್ತಾ, ತಸ್ಸಾ ನಿದ್ದೇಸೋ ಕುಹಿಂ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ? ಹಾರಸಮ್ಪಾತೇ। ತತ್ಥ ಕತಮೋ ದೇಸನಾಹಾರಸಮ್ಪಾತೋ?
Vuttā, tassā niddeso kuhiṃ daṭṭhabbo? Hārasampāte. Tattha katamo desanāhārasampāto?
ಥಿನಮಿದ್ಧಾಭಿಭೂತೇನ, ವಸಂ ಮಾರಸ್ಸ ಗಚ್ಛತೀ’’ತಿ॥
Thinamiddhābhibhūtena, vasaṃ mārassa gacchatī’’ti.
ಅರಕ್ಖಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನಾತಿ ಕಿಂ ದೇಸಯತಿ, ಪಮಾದಂ ತಂ ಮಚ್ಚುನೋ ಪದಂ। ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಹತೇನ ಚಾತಿ ಮಿಚ್ಛಾದಿಟ್ಠಿಹತಂ ನಾಮ ವುಚ್ಚತಿ ಯದಾ ‘‘ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ಪಸ್ಸತಿ, ಸೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ। ಸೋ ಪನ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ ಕಿಂಲಕ್ಖಣೋ? ವಿಪರೀತಗ್ಗಾಹಲಕ್ಖಣೋ ವಿಪಲ್ಲಾಸೋ। ಸೋ ಕಿಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸಯತಿ? ತಯೋ ಧಮ್ಮೇ ಸಞ್ಞಂ ಚಿತ್ತಂ ದಿಟ್ಠಿಮಿತಿ। ಸೋ ಕುಹಿಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸಯತಿ? ಚತೂಸು ಅತ್ತಭಾವವತ್ಥೂಸು, ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ರೂಪವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ರೂಪಂ, ರೂಪಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ। ಏವಂ ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಸಞ್ಞಂ…ಪೇ॰… ಸಙ್ಖಾರೇ…ಪೇ॰… ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ವಿಞ್ಞಾಣವನ್ತಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ, ಅತ್ತನಿ ವಾ ವಿಞ್ಞಾಣಂ, ವಿಞ್ಞಾಣಸ್ಮಿಂ ವಾ ಅತ್ತಾನಂ।
Arakkhitena cittenāti kiṃ desayati, pamādaṃ taṃ maccuno padaṃ. Micchādiṭṭhihatena cāti micchādiṭṭhihataṃ nāma vuccati yadā ‘‘anicce nicca’’nti passati, so vipallāso. So pana vipallāso kiṃlakkhaṇo? Viparītaggāhalakkhaṇo vipallāso. So kiṃ vipallāsayati? Tayo dhamme saññaṃ cittaṃ diṭṭhimiti. So kuhiṃ vipallāsayati? Catūsu attabhāvavatthūsu, rūpaṃ attato samanupassati, rūpavantaṃ vā attānaṃ, attani vā rūpaṃ, rūpasmiṃ vā attānaṃ. Evaṃ vedanaṃ…pe… saññaṃ…pe… saṅkhāre…pe… viññāṇaṃ attato samanupassati, viññāṇavantaṃ vā attānaṃ, attani vā viññāṇaṃ, viññāṇasmiṃ vā attānaṃ.
ತತ್ಥ ರೂಪಂ ಪಠಮಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥು ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ। ವೇದನಾ ದುತಿಯಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥು ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ। ಸಞ್ಞಾ ಸಙ್ಖಾರಾ ಚ ತತಿಯಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥು ‘‘ಅನತ್ತನಿ ಅತ್ತಾ’’ತಿ। ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಚತುತ್ಥಂ ವಿಪಲ್ಲಾಸವತ್ಥು ‘‘ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ। ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಸಂಕಿಲೇಸಾ – ತಣ್ಹಾ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ। ತಣ್ಹಾನಿವುತಂ ಚಿತ್ತಂ ದ್ವೀಹಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೇಹಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೀಯತಿ ‘‘ಅಸುಭೇ ಸುಭ’’ನ್ತಿ ‘‘ದುಕ್ಖೇ ಸುಖ’’ನ್ತಿ। ದಿಟ್ಠಿನಿವುತಂ ಚಿತ್ತಂ ದ್ವೀಹಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೇಹಿ ವಿಪಲ್ಲಾಸೀಯತಿ ‘‘ಅನಿಚ್ಚೇ ನಿಚ್ಚ’’ನ್ತಿ ‘‘ಅನತ್ತನಿ ಅತ್ತಾ’’ತಿ।
Tattha rūpaṃ paṭhamaṃ vipallāsavatthu ‘‘asubhe subha’’nti. Vedanā dutiyaṃ vipallāsavatthu ‘‘dukkhe sukha’’nti. Saññā saṅkhārā ca tatiyaṃ vipallāsavatthu ‘‘anattani attā’’ti. Viññāṇaṃ catutthaṃ vipallāsavatthu ‘‘anicce nicca’’nti. Dve dhammā cittassa saṃkilesā – taṇhā ca avijjā ca. Taṇhānivutaṃ cittaṃ dvīhi vipallāsehi vipallāsīyati ‘‘asubhe subha’’nti ‘‘dukkhe sukha’’nti. Diṭṭhinivutaṃ cittaṃ dvīhi vipallāsehi vipallāsīyati ‘‘anicce nicca’’nti ‘‘anattani attā’’ti.
ತತ್ಥ ಯೋ ದಿಟ್ಠಿವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ಸೋ ಅತೀತಂ ರೂಪಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ, ಅತೀತಂ ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಅತೀತಂ ಸಞ್ಞಂ, ಅತೀತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ…ಪೇ॰… ಅತೀತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅತ್ತತೋ ಸಮನುಪಸ್ಸತಿ। ತತ್ಥ ಯೋ ತಣ್ಹಾವಿಪಲ್ಲಾಸೋ, ಸೋ ಅನಾಗತಂ ರೂಪಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ, ಅನಾಗತಂ ವೇದನಂ…ಪೇ॰… ಅನಾಗತಂ ಸಞ್ಞಂ, ಅನಾಗತೇ ಸಙ್ಖಾರೇ, ಅನಾಗತಂ ವಿಞ್ಞಾಣಂ ಅಭಿನನ್ದತಿ। ದ್ವೇ ಧಮ್ಮಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸಾ – ತಣ್ಹಾ ಚ ಅವಿಜ್ಜಾ ಚ। ತಾಹಿ ವಿಸುಜ್ಝನ್ತಂ ಚಿತ್ತಂ ವಿಸುಜ್ಝತಿ। ತೇಸಂ ಅವಿಜ್ಜಾನೀವರಣಾನಂ ತಣ್ಹಾಸಂಯೋಜನಾನಂ ಪುಬ್ಬಾ ಕೋಟಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯತಿ ಸನ್ಧಾವನ್ತಾನಂ ಸಂಸರನ್ತಾನಂ ಸಕಿಂ ನಿರಯಂ ಸಕಿಂ ತಿರಚ್ಛಾನಯೋನಿಂ ಸಕಿಂ ಪೇತ್ತಿವಿಸಯಂ ಸಕಿಂ ಅಸುರಕಾಯಂ ಸಕಿಂ ದೇವೇ ಸಕಿಂ ಮನುಸ್ಸೇ।
Tattha yo diṭṭhivipallāso, so atītaṃ rūpaṃ attato samanupassati, atītaṃ vedanaṃ…pe… atītaṃ saññaṃ, atīte saṅkhāre…pe… atītaṃ viññāṇaṃ attato samanupassati. Tattha yo taṇhāvipallāso, so anāgataṃ rūpaṃ abhinandati, anāgataṃ vedanaṃ…pe… anāgataṃ saññaṃ, anāgate saṅkhāre, anāgataṃ viññāṇaṃ abhinandati. Dve dhammā cittassa upakkilesā – taṇhā ca avijjā ca. Tāhi visujjhantaṃ cittaṃ visujjhati. Tesaṃ avijjānīvaraṇānaṃ taṇhāsaṃyojanānaṃ pubbā koṭi na paññāyati sandhāvantānaṃ saṃsarantānaṃ sakiṃ nirayaṃ sakiṃ tiracchānayoniṃ sakiṃ pettivisayaṃ sakiṃ asurakāyaṃ sakiṃ deve sakiṃ manusse.
ಥಿನಮಿದ್ಧಾಭಿಭೂತೇನಾತಿ। ಥಿನಂ 3 ನಾಮ ಯಾ ಚಿತ್ತಸ್ಸ ಅಕಲ್ಲತಾ ಅಕಮ್ಮನಿಯತಾ; ಮಿದ್ಧಂ ನಾಮ ಯಂ ಕಾಯಸ್ಸ ಲೀನತ್ತಂ। ವಸಂ ಮಾರಸ್ಸ ಗಚ್ಛತೀತಿ ಕಿಲೇಸಮಾರಸ್ಸ ಚ ಸತ್ತಮಾರಸ್ಸ ಚ ವಸಂ ಗಚ್ಛತಿ, ಸೋ ಹಿ ನಿವುತೋ ಸಂಸಾರಾಭಿಮುಖೋ ಹೋತಿ। ಇಮಾನಿ ಭಗವತಾ ದ್ವೇ ಸಚ್ಚಾನಿ ದೇಸಿತಾನಿ ದುಕ್ಖಂ ಸಮುದಯೋ ಚ। ತೇಸಂ ಭಗವಾ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಚ ಪಹಾನಾಯ ಚ ಧಮ್ಮಂ ದೇಸೇತಿ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪರಿಞ್ಞಾಯ ಸಮುದಯಸ್ಸ ಪಹಾನಾಯ। ಯೇನ ಚ ಪರಿಜಾನಾತಿ ಯೇನ ಚ ಪಜಹತಿ, ಅಯಂ ಮಗ್ಗೋ। ಯಂ ತಣ್ಹಾಯ ಅವಿಜ್ಜಾಯ ಚ ಪಹಾನಂ, ಅಯಂ ನಿರೋಧೋ। ಇಮಾನಿ ಚತ್ತಾರಿ ಸಚ್ಚಾನಿ। ತೇನಾಹ ಭಗವಾ ‘‘ಅರಕ್ಖಿತೇನ ಚಿತ್ತೇನಾ’’ತಿ। ತೇನಾಹಾಯಸ್ಮಾ ಮಹಾಕಚ್ಚಾಯನೋ ‘‘ಅಸ್ಸಾದಾದೀನವತಾ’’ತಿ।
Thinamiddhābhibhūtenāti. Thinaṃ 4 nāma yā cittassa akallatā akammaniyatā; middhaṃ nāma yaṃ kāyassa līnattaṃ. Vasaṃ mārassa gacchatīti kilesamārassa ca sattamārassa ca vasaṃ gacchati, so hi nivuto saṃsārābhimukho hoti. Imāni bhagavatā dve saccāni desitāni dukkhaṃ samudayo ca. Tesaṃ bhagavā pariññāya ca pahānāya ca dhammaṃ deseti dukkhassa pariññāya samudayassa pahānāya. Yena ca parijānāti yena ca pajahati, ayaṃ maggo. Yaṃ taṇhāya avijjāya ca pahānaṃ, ayaṃ nirodho. Imāni cattāri saccāni. Tenāha bhagavā ‘‘arakkhitena cittenā’’ti. Tenāhāyasmā mahākaccāyano ‘‘assādādīnavatā’’ti.
ನಿಯುತ್ತೋ ದೇಸನಾ ಹಾರಸಮ್ಪಾತೋ।
Niyutto desanā hārasampāto.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ೧. ದೇಸನಾಹಾರಸಮ್ಪಾತವಣ್ಣನಾ • 1. Desanāhārasampātavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿಪ್ಪಕರಣ-ಟೀಕಾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ೧. ದೇಸನಾಹಾರಸಮ್ಪಾತವಣ್ಣನಾ • 1. Desanāhārasampātavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ನೇತ್ತಿವಿಭಾವಿನೀ • Nettivibhāvinī / ೧. ದೇಸನಾಹಾರಸಮ್ಪಾತವಿಭಾವನಾ • 1. Desanāhārasampātavibhāvanā
