Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / నేత్తిప్పకరణపాళి • Nettippakaraṇapāḷi |
౪. పటినిద్దేసవారో
4. Paṭiniddesavāro
౧. దేసనాహారవిభఙ్గో
1. Desanāhāravibhaṅgo
౫. తత్థ కతమో దేసనాహారో? ‘‘అస్సాదాదీనవతా’’తి గాథా అయం దేసనాహారో. కిం దేసయతి? అస్సాదం ఆదీనవం నిస్సరణం ఫలం ఉపాయం ఆణత్తిం. ధమ్మం వో, భిక్ఖవే, దేసేస్సామి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేస్సామీతి.
5. Tattha katamo desanāhāro? ‘‘Assādādīnavatā’’ti gāthā ayaṃ desanāhāro. Kiṃ desayati? Assādaṃ ādīnavaṃ nissaraṇaṃ phalaṃ upāyaṃ āṇattiṃ. Dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmīti.
తత్థ కతమో అస్సాదో?
Tattha katamo assādo?
అద్ధా పీతిమనో హోతి, లద్ధా మచ్చో యదిచ్ఛతీ’’తి.
Addhā pītimano hoti, laddhā macco yadicchatī’’ti.
అయం అస్సాదో.
Ayaṃ assādo.
తత్థ కతమో ఆదీనవో?
Tattha katamo ādīnavo?
‘‘తస్స చే కామయానస్స, ఛన్దజాతస్స జన్తునో;
‘‘Tassa ce kāmayānassa, chandajātassa jantuno;
తే కామా పరిహాయన్తి, సల్లవిద్ధోవ రుప్పతీ’’తి.
Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppatī’’ti.
అయం ఆదీనవో.
Ayaṃ ādīnavo.
తత్థ కతమం నిస్సరణం?
Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?
‘‘యో కామే పరివజ్జేతి, సప్పస్సేవ పదా సిరో;
‘‘Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;
సోమం విసత్తికం లోకే, సతో సమతివత్తతీ’’తి.
Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatī’’ti.
ఇదం నిస్సరణం.
Idaṃ nissaraṇaṃ.
తత్థ కతమో అస్సాదో?
Tattha katamo assādo?
‘‘ఖేత్తం వత్థుం హిరఞ్ఞం వా, గవాస్సం దాసపోరిసం;
‘‘Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā, gavāssaṃ dāsaporisaṃ;
థియో బన్ధూ పుథూ కామే, యో నరో అనుగిజ్ఝతీ’’తి.
Thiyo bandhū puthū kāme, yo naro anugijjhatī’’ti.
అయం అస్సాదో.
Ayaṃ assādo.
తత్థ కతమో ఆదీనవో?
Tattha katamo ādīnavo?
‘‘అబలా నం బలీయన్తి, మద్దన్తే నం పరిస్సయా;
‘‘Abalā naṃ balīyanti, maddante naṃ parissayā;
తతో నం దుక్ఖమన్వేతి, నావం భిన్నమివోదక’’న్తి.
Tato naṃ dukkhamanveti, nāvaṃ bhinnamivodaka’’nti.
అయం ఆదీనవో.
Ayaṃ ādīnavo.
తత్థ కతమం నిస్సరణం?
Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?
‘‘తస్మా జన్తు సదా సతో, కామాని పరివజ్జయే;
‘‘Tasmā jantu sadā sato, kāmāni parivajjaye;
తే పహాయ తరే ఓఘం, నావం సిత్వావ పారగూ’’తి.
Te pahāya tare oghaṃ, nāvaṃ sitvāva pāragū’’ti.
ఇదం నిస్సరణం.
Idaṃ nissaraṇaṃ.
తత్థ కతమం ఫలం?
Tattha katamaṃ phalaṃ?
‘‘ధమ్మో హవే రక్ఖతి ధమ్మచారిం, ఛత్తం మహన్తం యథ వస్సకాలే;
‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;
ఏసానిసంసో ధమ్మే సుచిణ్ణే, న దుగ్గతిం గచ్ఛతి ధమ్మచారీ’’తి.
Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī’’ti.
ఇదం ఫలం.
Idaṃ phalaṃ.
తత్థ కతమో ఉపాయో?
Tattha katamo upāyo?
‘‘సబ్బే సఙ్ఖారా అనిచ్చా’’తి…పే॰…
‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe…
‘‘సబ్బే ధమ్మా అనత్తా’’తి, యదా పఞ్ఞాయ పస్సతి;
‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti, yadā paññāya passati;
అథ నిబ్బిన్దతి దుక్ఖే, ఏస మగ్గో విసుద్ధియా’’తి.
Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti.
అయం ఉపాయో.
Ayaṃ upāyo.
తత్థ కతమా ఆణత్తి?
Tattha katamā āṇatti?
పణ్డితో జీవలోకస్మిం, పాపాని పరివజ్జయే’’తి.
Paṇḍito jīvalokasmiṃ, pāpāni parivajjaye’’ti.
అయం ఆణత్తి.
Ayaṃ āṇatti.
‘‘‘సుఞ్ఞతో లోకం అవేక్ఖస్సు,
‘‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu,
మోఘరాజా’తి ఆణత్తి, ‘సదా సతో’తి ఉపాయో;
Mogharājā’ti āṇatti, ‘sadā sato’ti upāyo;
ఇదం ఫలం.
Idaṃ phalaṃ.
౬. తత్థ భగవా ఉగ్ఘటితఞ్ఞుస్స పుగ్గలస్స నిస్సరణం దేసయతి, విపఞ్చితఞ్ఞుస్స పుగ్గలస్స ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ దేసయతి, నేయ్యస్స పుగ్గలస్స అస్సాదఞ్చ ఆదీనవఞ్చ నిస్సరణఞ్చ దేసయతి.
6. Tattha bhagavā ugghaṭitaññussa puggalassa nissaraṇaṃ desayati, vipañcitaññussa puggalassa ādīnavañca nissaraṇañca desayati, neyyassa puggalassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca desayati.
తత్థ చతస్సో పటిపదా, చత్తారో పుగ్గలా. తణ్హాచరితో మన్దో సతిన్ద్రియేన దుక్ఖాయ పటిపదాయ దన్ధాభిఞ్ఞాయ నియ్యాతి సతిపట్ఠానేహి నిస్సయేహి. తణ్హాచరితో ఉదత్తో 9 సమాధిన్ద్రియేన దుక్ఖాయ పటిపదాయ ఖిప్పాభిఞ్ఞాయ నియ్యాతి ఝానేహి నిస్సయేహి. దిట్ఠిచరితో మన్దో వీరియిన్ద్రియేన సుఖాయ పటిపదాయ దన్ధాభిఞ్ఞాయ నియ్యాతి సమ్మప్పధానేహి నిస్సయేహి. దిట్ఠిచరితో ఉదత్తో పఞ్ఞిన్ద్రియేన సుఖాయ పటిపదాయ ఖిప్పాభిఞ్ఞాయ నియ్యాతి సచ్చేహి నిస్సయేహి.
Tattha catasso paṭipadā, cattāro puggalā. Taṇhācarito mando satindriyena dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti satipaṭṭhānehi nissayehi. Taṇhācarito udatto 10 samādhindriyena dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti jhānehi nissayehi. Diṭṭhicarito mando vīriyindriyena sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti sammappadhānehi nissayehi. Diṭṭhicarito udatto paññindriyena sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti saccehi nissayehi.
ఉభో తణ్హాచరితా సమథపుబ్బఙ్గమాయ విపస్సనా నియ్యన్తి రాగవిరాగాయ చేతోవిముత్తియా. ఉభో దిట్ఠిచరితా విపస్సనాపుబ్బఙ్గమే సమథేన నియ్యన్తి అవిజ్జావిరాగాయ పఞ్ఞావిముత్తియా.
Ubho taṇhācaritā samathapubbaṅgamāya vipassanā niyyanti rāgavirāgāya cetovimuttiyā. Ubho diṭṭhicaritā vipassanāpubbaṅgame samathena niyyanti avijjāvirāgāya paññāvimuttiyā.
తత్థ యే సమథపుబ్బఙ్గమాహి పటిపదాహి నియ్యన్తి, తే నన్దియావట్టేన నయేన హాతబ్బా, యే విపస్సనాపుబ్బఙ్గమాహి పటిపదాహి నియ్యన్తి, తే సీహవిక్కీళితేన నయేన హాతబ్బా.
Tattha ye samathapubbaṅgamāhi paṭipadāhi niyyanti, te nandiyāvaṭṭena nayena hātabbā, ye vipassanāpubbaṅgamāhi paṭipadāhi niyyanti, te sīhavikkīḷitena nayena hātabbā.
౭. స్వాయం హారో కత్థ సమ్భవతి, యస్స సత్థా వా ధమ్మం దేసయతి అఞ్ఞతరో వా గరుట్ఠానీయో సబ్రహ్మచారీ, సో తం ధమ్మం సుత్వా సద్ధం పటిలభతి. తత్థ యా వీమంసా ఉస్సాహనా తులనా ఉపపరిక్ఖా, అయం సుతమయీ పఞ్ఞా. తథా సుతేన నిస్సయేన యా వీమంసా తులనా ఉపపరిక్ఖా మనసానుపేక్ఖణా, అయం చిన్తామయీ పఞ్ఞా. ఇమాహి ద్వీహి పఞ్ఞాహి మనసికారసమ్పయుత్తస్స యం ఞాణం ఉప్పజ్జతి దస్సనభూమియం వా భావనాభూమియం వా, అయం భావనామయీ పఞ్ఞా.
7. Svāyaṃ hāro kattha sambhavati, yassa satthā vā dhammaṃ desayati aññataro vā garuṭṭhānīyo sabrahmacārī, so taṃ dhammaṃ sutvā saddhaṃ paṭilabhati. Tattha yā vīmaṃsā ussāhanā tulanā upaparikkhā, ayaṃ sutamayī paññā. Tathā sutena nissayena yā vīmaṃsā tulanā upaparikkhā manasānupekkhaṇā, ayaṃ cintāmayī paññā. Imāhi dvīhi paññāhi manasikārasampayuttassa yaṃ ñāṇaṃ uppajjati dassanabhūmiyaṃ vā bhāvanābhūmiyaṃ vā, ayaṃ bhāvanāmayī paññā.
౮. పరతోఘోసా సుతమయీ పఞ్ఞా. పచ్చత్తసముట్ఠితా యోనిసో మనసికారా చిన్తామయీ పఞ్ఞా. యం పరతో చ ఘోసేన పచ్చత్తసముట్ఠితేన చ యోనిసోమనసికారేన ఞాణం ఉప్పజ్జతి, అయం భావనామయీ పఞ్ఞా. యస్స ఇమా ద్వే పఞ్ఞా అత్థి సుతమయీ చిన్తామయీ చ, అయం ఉగ్ఘటితఞ్ఞూ. యస్స సుతమయీ పఞ్ఞా అత్థి, చిన్తామయీ నత్థి, అయం విపఞ్చితఞ్ఞూ 11. యస్స నేవ సుతమయీ పఞ్ఞా అత్థి న చిన్తామయీ, అయం నేయ్యో.
8. Paratoghosā sutamayī paññā. Paccattasamuṭṭhitā yoniso manasikārā cintāmayī paññā. Yaṃ parato ca ghosena paccattasamuṭṭhitena ca yonisomanasikārena ñāṇaṃ uppajjati, ayaṃ bhāvanāmayī paññā. Yassa imā dve paññā atthi sutamayī cintāmayī ca, ayaṃ ugghaṭitaññū. Yassa sutamayī paññā atthi, cintāmayī natthi, ayaṃ vipañcitaññū 12. Yassa neva sutamayī paññā atthi na cintāmayī, ayaṃ neyyo.
౯. సాయం ధమ్మదేసనా కిం దేసయతి? చత్తారి సచ్చాని దుక్ఖం సముదయం నిరోధం మగ్గం. ఆదీనవో చ ఫలఞ్చ దుక్ఖం, అస్సాదో సముదయో, నిస్సరణం నిరోధో, ఉపాయో ఆణత్తి చ మగ్గో. ఇమాని చత్తారి సచ్చాని. ఇదం ధమ్మచక్కం.
9. Sāyaṃ dhammadesanā kiṃ desayati? Cattāri saccāni dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Ādīnavo ca phalañca dukkhaṃ, assādo samudayo, nissaraṇaṃ nirodho, upāyo āṇatti ca maggo. Imāni cattāri saccāni. Idaṃ dhammacakkaṃ.
యథాహ భగవా – ‘‘ఇదం దుక్ఖ’’న్తి మే, భిక్ఖవే, బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మిం, సబ్బం ధమ్మచక్కం.
Yathāha bhagavā – ‘‘idaṃ dukkha’’nti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, sabbaṃ dhammacakkaṃ.
తత్థ అపరిమాణా పదా, అపరిమాణా అక్ఖరా, అపరిమాణా బ్యఞ్జనా, అపరిమాణా ఆకారా నేరుత్తా నిద్దేసా. ఏతస్సేవ అత్థస్స సఙ్కాసనా పకాసనా వివరణా విభజనా ఉత్తానీకమ్మం 13 పఞ్ఞత్తి, ఇతిపిదం దుక్ఖం అరియసచ్చం.
Tattha aparimāṇā padā, aparimāṇā akkharā, aparimāṇā byañjanā, aparimāṇā ākārā neruttā niddesā. Etasseva atthassa saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ 14 paññatti, itipidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ.
‘‘అయం దుక్ఖసముదయో’’తి మే, భిక్ఖవే, బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం…పే॰… ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధో’’తి మే, భిక్ఖవే…పే॰… ‘‘అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా’’తి మే, భిక్ఖవే, బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మిం.
‘‘Ayaṃ dukkhasamudayo’’ti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.
తత్థ అపరిమాణా పదా, అపరిమాణా అక్ఖరా, అపరిమాణా బ్యఞ్జనా, అపరిమాణా ఆకారా నేరుత్తా నిద్దేసా. ఏతస్సేవ అత్థస్స సఙ్కాసనా పకాసనా వివరణా విభజనా ఉత్తానీకమ్మం పఞ్ఞత్తి ఇతిపిదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం.
Tattha aparimāṇā padā, aparimāṇā akkharā, aparimāṇā byañjanā, aparimāṇā ākārā neruttā niddesā. Etasseva atthassa saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ paññatti itipidaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.
తత్థ భగవా అక్ఖరేహి సఙ్కాసేతి, పదేహి పకాసేతి, బ్యఞ్జనేహి వివరతి, ఆకారేహి విభజతి, నిరుత్తీహి ఉత్తానీకరోతి 15, నిద్దేసేహి పఞ్ఞపేతి. తత్థ భగవా అక్ఖరేహి చ పదేహి చ ఉగ్ఘటేతి 16, బ్యఞ్జనేహి చ ఆకారేహి చ విపఞ్చయతి, నిరుత్తీహి చ నిద్దేసేహి చ విత్థారేతి. తత్థ ఉగ్ఘటనా 17 ఆది, విపఞ్చనా మజ్ఝే, విత్థారణా పరియోసానం. సోయం ధమ్మవినయో ఉగ్ఘటీయన్తో ఉగ్ఘటితఞ్ఞూపుగ్గలం వినేతి, తేన నం ఆహు ‘‘ఆదికల్యాణో’’తి. విపఞ్చీయన్తో విపఞ్చితఞ్ఞూపుగ్గలం వినేతి, తేన నం ఆహు ‘‘మజ్ఝేకల్యాణో’’తి. విత్థారీయన్తో నేయ్యం పుగ్గలం వినేతి, తేన నం ఆహు ‘‘పరియోసానకల్యాణో’’తి.
Tattha bhagavā akkharehi saṅkāseti, padehi pakāseti, byañjanehi vivarati, ākārehi vibhajati, niruttīhi uttānīkaroti 18, niddesehi paññapeti. Tattha bhagavā akkharehi ca padehi ca ugghaṭeti 19, byañjanehi ca ākārehi ca vipañcayati, niruttīhi ca niddesehi ca vitthāreti. Tattha ugghaṭanā 20 ādi, vipañcanā majjhe, vitthāraṇā pariyosānaṃ. Soyaṃ dhammavinayo ugghaṭīyanto ugghaṭitaññūpuggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘ādikalyāṇo’’ti. Vipañcīyanto vipañcitaññūpuggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘majjhekalyāṇo’’ti. Vitthārīyanto neyyaṃ puggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘pariyosānakalyāṇo’’ti.
౧౦. తత్థ ఛప్పదాని అత్థో సఙ్కాసనా పకాసనా వివరణా విభజనా ఉత్తానీకమ్మం పఞ్ఞత్తి, ఇమాని ఛప్పదాని అత్థో. ఛప్పదాని బ్యఞ్జనం అక్ఖరం పదం బ్యఞ్జనం ఆకారో నిరుత్తి నిద్దేసో, ఇమాని ఛప్పదాని బ్యఞ్జనం. తేనాహ భగవా ‘‘ధమ్మం వో, భిక్ఖవే, దేసేస్సామి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జన’’న్తి.
10. Tattha chappadāni attho saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ paññatti, imāni chappadāni attho. Chappadāni byañjanaṃ akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ ākāro nirutti niddeso, imāni chappadāni byañjanaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjana’’nti.
కేవలన్తి లోకుత్తరం, న మిస్సం లోకియేహి ధమ్మేహి. పరిపుణ్ణన్తి పరిపూరం అనూనం అనతిరేకం. పరిసుద్ధన్తి నిమ్మలం సబ్బమలాపగతం పరియోదాతం ఉపట్ఠితం సబ్బవిసేసానం, ఇదం వుచ్చతి తథాగతపదంఇతిపి తథాగతనిసేవితంఇతిపి తథాగతారఞ్జితంఇతిపి, అతోచేతం బ్రహ్మచరియం పఞ్ఞాయతి. తేనాహ భగవా ‘‘కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేస్సామీ’’తి.
Kevalanti lokuttaraṃ, na missaṃ lokiyehi dhammehi. Paripuṇṇanti paripūraṃ anūnaṃ anatirekaṃ. Parisuddhanti nimmalaṃ sabbamalāpagataṃ pariyodātaṃ upaṭṭhitaṃ sabbavisesānaṃ, idaṃ vuccati tathāgatapadaṃitipi tathāgatanisevitaṃitipi tathāgatārañjitaṃitipi, atocetaṃ brahmacariyaṃ paññāyati. Tenāha bhagavā ‘‘kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmī’’ti.
కేసం అయం ధమ్మదేసనా, యోగీనం. తేనాహ ఆయస్మా మహాకచ్చాయనో –
Kesaṃ ayaṃ dhammadesanā, yogīnaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano –
‘‘అస్సాదాదీనవతా, నిస్సరణమ్పి చ ఫలం ఉపాయో చ;
‘‘Assādādīnavatā, nissaraṇampi ca phalaṃ upāyo ca;
ఆణత్తీ చ భగవతో, యోగీనం దేసనాహారో’’తి.
Āṇattī ca bhagavato, yogīnaṃ desanāhāro’’ti.
నియుత్తో దేసనాహారో.
Niyutto desanāhāro.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / నేత్తిప్పకరణ-అట్ఠకథా • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ౧. దేసనాహారవిభఙ్గవణ్ణనా • 1. Desanāhāravibhaṅgavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ఖుద్దకనికాయ (టీకా) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / నేత్తిప్పకరణ-టీకా • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ౧. దేసనాహారవిభఙ్గవణ్ణనా • 1. Desanāhāravibhaṅgavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ఖుద్దకనికాయ (టీకా) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / నేత్తివిభావినీ • Nettivibhāvinī / ౧. దేసనాహారవిభఙ్గవిభావనా • 1. Desanāhāravibhaṅgavibhāvanā