Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣਪਾਲ਼ਿ • Nettippakaraṇapāḷi

    ੪. ਪਟਿਨਿਦ੍ਦੇਸવਾਰੋ

    4. Paṭiniddesavāro

    ੧. ਦੇਸਨਾਹਾਰવਿਭਙ੍ਗੋ

    1. Desanāhāravibhaṅgo

    . ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ? ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨવਤਾ’’ਤਿ ਗਾਥਾ ਅਯਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ। ਕਿਂ ਦੇਸਯਤਿ? ਅਸ੍ਸਾਦਂ ਆਦੀਨવਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਫਲਂ ਉਪਾਯਂ ਆਣਤ੍ਤਿਂ। ਧਮ੍ਮਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀਤਿ।

    5. Tattha katamo desanāhāro? ‘‘Assādādīnavatā’’ti gāthā ayaṃ desanāhāro. Kiṃ desayati? Assādaṃ ādīnavaṃ nissaraṇaṃ phalaṃ upāyaṃ āṇattiṃ. Dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmīti.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਸ੍ਸਾਦੋ?

    Tattha katamo assādo?

    ‘‘ਕਾਮਂ 1 ਕਾਮਯਮਾਨਸ੍ਸ, ਤਸ੍ਸ ਚੇਤਂ ਸਮਿਜ੍ਝਤਿ।

    ‘‘Kāmaṃ 2 kāmayamānassa, tassa cetaṃ samijjhati;

    ਅਦ੍ਧਾ ਪੀਤਿਮਨੋ ਹੋਤਿ, ਲਦ੍ਧਾ ਮਚ੍ਚੋ ਯਦਿਚ੍ਛਤੀ’’ਤਿ॥

    Addhā pītimano hoti, laddhā macco yadicchatī’’ti.

    ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ।

    Ayaṃ assādo.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਦੀਨવੋ?

    Tattha katamo ādīnavo?

    ‘‘ਤਸ੍ਸ ਚੇ ਕਾਮਯਾਨਸ੍ਸ, ਛਨ੍ਦਜਾਤਸ੍ਸ ਜਨ੍ਤੁਨੋ।

    ‘‘Tassa ce kāmayānassa, chandajātassa jantuno;

    ਤੇ ਕਾਮਾ ਪਰਿਹਾਯਨ੍ਤਿ, ਸਲ੍ਲવਿਦ੍ਧੋવ ਰੁਪ੍ਪਤੀ’’ਤਿ॥

    Te kāmā parihāyanti, sallaviddhova ruppatī’’ti.

    ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ।

    Ayaṃ ādīnavo.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ?

    Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?

    ‘‘ਯੋ ਕਾਮੇ ਪਰਿવਜ੍ਜੇਤਿ, ਸਪ੍ਪਸ੍ਸੇવ ਪਦਾ ਸਿਰੋ।

    ‘‘Yo kāme parivajjeti, sappasseva padā siro;

    ਸੋਮਂ વਿਸਤ੍ਤਿਕਂ ਲੋਕੇ, ਸਤੋ ਸਮਤਿવਤ੍ਤਤੀ’’ਤਿ॥

    Somaṃ visattikaṃ loke, sato samativattatī’’ti.

    ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।

    Idaṃ nissaraṇaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਅਸ੍ਸਾਦੋ?

    Tattha katamo assādo?

    ‘‘ਖੇਤ੍ਤਂ વਤ੍ਥੁਂ ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ, ਗવਾਸ੍ਸਂ ਦਾਸਪੋਰਿਸਂ।

    ‘‘Khettaṃ vatthuṃ hiraññaṃ vā, gavāssaṃ dāsaporisaṃ;

    ਥਿਯੋ ਬਨ੍ਧੂ ਪੁਥੂ ਕਾਮੇ, ਯੋ ਨਰੋ ਅਨੁਗਿਜ੍ਝਤੀ’’ਤਿ॥

    Thiyo bandhū puthū kāme, yo naro anugijjhatī’’ti.

    ਅਯਂ ਅਸ੍ਸਾਦੋ।

    Ayaṃ assādo.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਆਦੀਨવੋ?

    Tattha katamo ādīnavo?

    ‘‘ਅਬਲਾ ਨਂ ਬਲੀਯਨ੍ਤਿ, ਮਦ੍ਦਨ੍ਤੇ ਨਂ ਪਰਿਸ੍ਸਯਾ।

    ‘‘Abalā naṃ balīyanti, maddante naṃ parissayā;

    ਤਤੋ ਨਂ ਦੁਕ੍ਖਮਨ੍વੇਤਿ, ਨਾવਂ ਭਿਨ੍ਨਮਿવੋਦਕ’’ਨ੍ਤਿ॥

    Tato naṃ dukkhamanveti, nāvaṃ bhinnamivodaka’’nti.

    ਅਯਂ ਆਦੀਨવੋ।

    Ayaṃ ādīnavo.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ?

    Tattha katamaṃ nissaraṇaṃ?

    ‘‘ਤਸ੍ਮਾ ਜਨ੍ਤੁ ਸਦਾ ਸਤੋ, ਕਾਮਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇ।

    ‘‘Tasmā jantu sadā sato, kāmāni parivajjaye;

    ਤੇ ਪਹਾਯ ਤਰੇ ਓਘਂ, ਨਾવਂ ਸਿਤ੍વਾવ ਪਾਰਗੂ’’ਤਿ॥

    Te pahāya tare oghaṃ, nāvaṃ sitvāva pāragū’’ti.

    ਇਦਂ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ।

    Idaṃ nissaraṇaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਂ ਫਲਂ?

    Tattha katamaṃ phalaṃ?

    ‘‘ਧਮ੍ਮੋ ਹવੇ ਰਕ੍ਖਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰਿਂ, ਛਤ੍ਤਂ ਮਹਨ੍ਤਂ ਯਥ વਸ੍ਸਕਾਲੇ।

    ‘‘Dhammo have rakkhati dhammacāriṃ, chattaṃ mahantaṃ yatha vassakāle;

    ਏਸਾਨਿਸਂਸੋ ਧਮ੍ਮੇ ਸੁਚਿਣ੍ਣੇ, ਨ ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਗਚ੍ਛਤਿ ਧਮ੍ਮਚਾਰੀ’’ਤਿ॥

    Esānisaṃso dhamme suciṇṇe, na duggatiṃ gacchati dhammacārī’’ti.

    ਇਦਂ ਫਲਂ।

    Idaṃ phalaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮੋ ਉਪਾਯੋ?

    Tattha katamo upāyo?

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰…

    ‘‘Sabbe saṅkhārā aniccā’’ti…pe…

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ 3 ਦੁਕ੍ਖਾ’’ਤਿ…ਪੇ॰…

    ‘‘Sabbe saṅkhārā 4 dukkhā’’ti…pe…

    ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨਤ੍ਤਾ’’ਤਿ, ਯਦਾ ਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਤਿ।

    ‘‘Sabbe dhammā anattā’’ti, yadā paññāya passati;

    ਅਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇ, ਏਸ ਮਗ੍ਗੋ વਿਸੁਦ੍ਧਿਯਾ’’ਤਿ॥

    Atha nibbindati dukkhe, esa maggo visuddhiyā’’ti.

    ਅਯਂ ਉਪਾਯੋ।

    Ayaṃ upāyo.

    ਤਤ੍ਥ ਕਤਮਾ ਆਣਤ੍ਤਿ?

    Tattha katamā āṇatti?

    ‘‘ਚਕ੍ਖੁਮਾ 5 વਿਸਮਾਨੀવ, વਿਜ੍ਜਮਾਨੇ ਪਰਕ੍ਕਮੇ।

    ‘‘Cakkhumā 6 visamānīva, vijjamāne parakkame;

    ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਜੀવਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਪਾਪਾਨਿ ਪਰਿવਜ੍ਜਯੇ’’ਤਿ॥

    Paṇḍito jīvalokasmiṃ, pāpāni parivajjaye’’ti.

    ਅਯਂ ਆਣਤ੍ਤਿ।

    Ayaṃ āṇatti.

    ‘‘‘ਸੁਞ੍ਞਤੋ ਲੋਕਂ ਅવੇਕ੍ਖਸ੍ਸੁ,

    ‘‘‘Suññato lokaṃ avekkhassu,

    ਮੋਘਰਾਜਾ’ਤਿ ਆਣਤ੍ਤਿ, ‘ਸਦਾ ਸਤੋ’ਤਿ ਉਪਾਯੋ।

    Mogharājā’ti āṇatti, ‘sadā sato’ti upāyo;

    ‘ਅਤ੍ਤਾਨੁਦਿਟ੍ਠਿਂ ਊਹਚ੍ਚ 7, ਏવਂ ਮਚ੍ਚੁਤਰੋ ਸਿਯਾ’’’॥

    ‘Attānudiṭṭhiṃ ūhacca 8, evaṃ maccutaro siyā’’’.

    ਇਦਂ ਫਲਂ।

    Idaṃ phalaṃ.

    . ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਦੇਸਯਤਿ, વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੁਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਦੇਸਯਤਿ, ਨੇਯ੍ਯਸ੍ਸ ਪੁਗ੍ਗਲਸ੍ਸ ਅਸ੍ਸਾਦਞ੍ਚ ਆਦੀਨવਞ੍ਚ ਨਿਸ੍ਸਰਣਞ੍ਚ ਦੇਸਯਤਿ।

    6. Tattha bhagavā ugghaṭitaññussa puggalassa nissaraṇaṃ desayati, vipañcitaññussa puggalassa ādīnavañca nissaraṇañca desayati, neyyassa puggalassa assādañca ādīnavañca nissaraṇañca desayati.

    ਤਤ੍ਥ ਚਤਸ੍ਸੋ ਪਟਿਪਦਾ, ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਪੁਗ੍ਗਲਾ। ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਮਨ੍ਦੋ ਸਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ। ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤੋ ਉਦਤ੍ਤੋ 9 ਸਮਾਧਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਝਾਨੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਮਨ੍ਦੋ વੀਰਿਯਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਸਮ੍ਮਪ੍ਪਧਾਨੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ। ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤੋ ਉਦਤ੍ਤੋ ਪਞ੍ਞਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯੇਨ ਸੁਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਸਚ੍ਚੇਹਿ ਨਿਸ੍ਸਯੇਹਿ।

    Tattha catasso paṭipadā, cattāro puggalā. Taṇhācarito mando satindriyena dukkhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti satipaṭṭhānehi nissayehi. Taṇhācarito udatto 10 samādhindriyena dukkhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti jhānehi nissayehi. Diṭṭhicarito mando vīriyindriyena sukhāya paṭipadāya dandhābhiññāya niyyāti sammappadhānehi nissayehi. Diṭṭhicarito udatto paññindriyena sukhāya paṭipadāya khippābhiññāya niyyāti saccehi nissayehi.

    ਉਭੋ ਤਣ੍ਹਾਚਰਿਤਾ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਯ વਿਪਸ੍ਸਨਾ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਰਾਗવਿਰਾਗਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ। ਉਭੋ ਦਿਟ੍ਠਿਚਰਿਤਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇ ਸਮਥੇਨ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ ਅવਿਜ੍ਜਾવਿਰਾਗਾਯ ਪਞ੍ਞਾવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ।

    Ubho taṇhācaritā samathapubbaṅgamāya vipassanā niyyanti rāgavirāgāya cetovimuttiyā. Ubho diṭṭhicaritā vipassanāpubbaṅgame samathena niyyanti avijjāvirāgāya paññāvimuttiyā.

    ਤਤ੍ਥ ਯੇ ਸਮਥਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਨਨ੍ਦਿਯਾવਟ੍ਟੇਨ ਨਯੇਨ ਹਾਤਬ੍ਬਾ, ਯੇ વਿਪਸ੍ਸਨਾਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮਾਹਿ ਪਟਿਪਦਾਹਿ ਨਿਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਸੀਹવਿਕ੍ਕੀਲ਼ਿਤੇਨ ਨਯੇਨ ਹਾਤਬ੍ਬਾ।

    Tattha ye samathapubbaṅgamāhi paṭipadāhi niyyanti, te nandiyāvaṭṭena nayena hātabbā, ye vipassanāpubbaṅgamāhi paṭipadāhi niyyanti, te sīhavikkīḷitena nayena hātabbā.

    . ਸ੍વਾਯਂ ਹਾਰੋ ਕਤ੍ਥ ਸਮ੍ਭવਤਿ, ਯਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸਯਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰੋ વਾ ਗਰੁਟ੍ਠਾਨੀਯੋ ਸਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ, ਸੋ ਤਂ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਦ੍ਧਂ ਪਟਿਲਭਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਯਾ વੀਮਂਸਾ ਉਸ੍ਸਾਹਨਾ ਤੁਲਨਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ, ਅਯਂ ਸੁਤਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ। ਤਥਾ ਸੁਤੇਨ ਨਿਸ੍ਸਯੇਨ ਯਾ વੀਮਂਸਾ ਤੁਲਨਾ ਉਪਪਰਿਕ੍ਖਾ ਮਨਸਾਨੁਪੇਕ੍ਖਣਾ, ਅਯਂ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ। ਇਮਾਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਪਞ੍ਞਾਹਿ ਮਨਸਿਕਾਰਸਮ੍ਪਯੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਯਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ ਦਸ੍ਸਨਭੂਮਿਯਂ વਾ ਭਾવਨਾਭੂਮਿਯਂ વਾ, ਅਯਂ ਭਾવਨਾਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ।

    7. Svāyaṃ hāro kattha sambhavati, yassa satthā vā dhammaṃ desayati aññataro vā garuṭṭhānīyo sabrahmacārī, so taṃ dhammaṃ sutvā saddhaṃ paṭilabhati. Tattha yā vīmaṃsā ussāhanā tulanā upaparikkhā, ayaṃ sutamayī paññā. Tathā sutena nissayena yā vīmaṃsā tulanā upaparikkhā manasānupekkhaṇā, ayaṃ cintāmayī paññā. Imāhi dvīhi paññāhi manasikārasampayuttassa yaṃ ñāṇaṃ uppajjati dassanabhūmiyaṃ vā bhāvanābhūmiyaṃ vā, ayaṃ bhāvanāmayī paññā.

    . ਪਰਤੋਘੋਸਾ ਸੁਤਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ। ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤਾ ਯੋਨਿਸੋ ਮਨਸਿਕਾਰਾ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ। ਯਂ ਪਰਤੋ ਚ ਘੋਸੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਤਸਮੁਟ੍ਠਿਤੇਨ ਚ ਯੋਨਿਸੋਮਨਸਿਕਾਰੇਨ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਅਯਂ ਭਾવਨਾਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ। ਯਸ੍ਸ ਇਮਾ ਦ੍વੇ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਸੁਤਮਯੀ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ ਚ, ਅਯਂ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂ। ਯਸ੍ਸ ਸੁਤਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ, ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ ਨਤ੍ਥਿ, ਅਯਂ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ 11। ਯਸ੍ਸ ਨੇવ ਸੁਤਮਯੀ ਪਞ੍ਞਾ ਅਤ੍ਥਿ ਨ ਚਿਨ੍ਤਾਮਯੀ, ਅਯਂ ਨੇਯ੍ਯੋ।

    8. Paratoghosā sutamayī paññā. Paccattasamuṭṭhitā yoniso manasikārā cintāmayī paññā. Yaṃ parato ca ghosena paccattasamuṭṭhitena ca yonisomanasikārena ñāṇaṃ uppajjati, ayaṃ bhāvanāmayī paññā. Yassa imā dve paññā atthi sutamayī cintāmayī ca, ayaṃ ugghaṭitaññū. Yassa sutamayī paññā atthi, cintāmayī natthi, ayaṃ vipañcitaññū 12. Yassa neva sutamayī paññā atthi na cintāmayī, ayaṃ neyyo.

    . ਸਾਯਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਕਿਂ ਦੇਸਯਤਿ? ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਸਮੁਦਯਂ ਨਿਰੋਧਂ ਮਗ੍ਗਂ। ਆਦੀਨવੋ ਚ ਫਲਞ੍ਚ ਦੁਕ੍ਖਂ, ਅਸ੍ਸਾਦੋ ਸਮੁਦਯੋ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਂ ਨਿਰੋਧੋ, ਉਪਾਯੋ ਆਣਤ੍ਤਿ ਚ ਮਗ੍ਗੋ। ਇਮਾਨਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ। ਇਦਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ।

    9. Sāyaṃ dhammadesanā kiṃ desayati? Cattāri saccāni dukkhaṃ samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Ādīnavo ca phalañca dukkhaṃ, assādo samudayo, nissaraṇaṃ nirodho, upāyo āṇatti ca maggo. Imāni cattāri saccāni. Idaṃ dhammacakkaṃ.

    ਯਥਾਹ ਭਗવਾ – ‘‘ਇਦਂ ਦੁਕ੍ਖ’’ਨ੍ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ, ਸਬ੍ਬਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ।

    Yathāha bhagavā – ‘‘idaṃ dukkha’’nti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ, sabbaṃ dhammacakkaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਪਦਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਅਕ੍ਖਰਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਆਕਾਰਾ ਨੇਰੁਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾ। ਏਤਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਾਸਨਾ ਪਕਾਸਨਾ વਿવਰਣਾ વਿਭਜਨਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਮ੍ਮਂ 13 ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਇਤਿਪਿਦਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ।

    Tattha aparimāṇā padā, aparimāṇā akkharā, aparimāṇā byañjanā, aparimāṇā ākārā neruttā niddesā. Etasseva atthassa saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ 14 paññatti, itipidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ.

    ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਸਮੁਦਯੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ…ਪੇ॰… ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧੋ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ…ਪੇ॰… ‘‘ਅਯਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ’’ਤਿ ਮੇ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਇਸਿਪਤਨੇ ਮਿਗਦਾਯੇ ਅਨੁਤ੍ਤਰਂ ਧਮ੍ਮਚਕ੍ਕਂ ਪવਤ੍ਤਿਤਂ ਅਪ੍ਪਟਿવਤ੍ਤਿਯਂ ਸਮਣੇਨ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ વਾ ਦੇવੇਨ વਾ ਮਾਰੇਨ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮੁਨਾ વਾ ਕੇਨਚਿ વਾ ਲੋਕਸ੍ਮਿਂ।

    ‘‘Ayaṃ dukkhasamudayo’’ti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodho’’ti me, bhikkhave…pe… ‘‘ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā’’ti me, bhikkhave, bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmiṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਪਦਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਅਕ੍ਖਰਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਾ, ਅਪਰਿਮਾਣਾ ਆਕਾਰਾ ਨੇਰੁਤ੍ਤਾ ਨਿਦ੍ਦੇਸਾ। ਏਤਸ੍ਸੇવ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਸਙ੍ਕਾਸਨਾ ਪਕਾਸਨਾ વਿવਰਣਾ વਿਭਜਨਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਇਤਿਪਿਦਂ ਦੁਕ੍ਖਨਿਰੋਧਗਾਮਿਨੀ ਪਟਿਪਦਾ ਅਰਿਯਸਚ੍ਚਂ।

    Tattha aparimāṇā padā, aparimāṇā akkharā, aparimāṇā byañjanā, aparimāṇā ākārā neruttā niddesā. Etasseva atthassa saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ paññatti itipidaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ.

    ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਸਙ੍ਕਾਸੇਤਿ, ਪਦੇਹਿ ਪਕਾਸੇਤਿ, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ વਿવਰਤਿ, ਆਕਾਰੇਹਿ વਿਭਜਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਹਿ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਰੋਤਿ 15, ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਭਗવਾ ਅਕ੍ਖਰੇਹਿ ਚ ਪਦੇਹਿ ਚ ਉਗ੍ਘਟੇਤਿ 16, ਬ੍ਯਞ੍ਜਨੇਹਿ ਚ ਆਕਾਰੇਹਿ ਚ વਿਪਞ੍ਚਯਤਿ, ਨਿਰੁਤ੍ਤੀਹਿ ਚ ਨਿਦ੍ਦੇਸੇਹਿ ਚ વਿਤ੍ਥਾਰੇਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਉਗ੍ਘਟਨਾ 17 ਆਦਿ, વਿਪਞ੍ਚਨਾ ਮਜ੍ਝੇ, વਿਤ੍ਥਾਰਣਾ ਪਰਿਯੋਸਾਨਂ। ਸੋਯਂ ਧਮ੍ਮવਿਨਯੋ ਉਗ੍ਘਟੀਯਨ੍ਤੋ ਉਗ੍ਘਟਿਤਞ੍ਞੂਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਨੇਤਿ, ਤੇਨ ਨਂ ਆਹੁ ‘‘ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣੋ’’ਤਿ। વਿਪਞ੍ਚੀਯਨ੍ਤੋ વਿਪਞ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਨੇਤਿ, ਤੇਨ ਨਂ ਆਹੁ ‘‘ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣੋ’’ਤਿ। વਿਤ੍ਥਾਰੀਯਨ੍ਤੋ ਨੇਯ੍ਯਂ ਪੁਗ੍ਗਲਂ વਿਨੇਤਿ, ਤੇਨ ਨਂ ਆਹੁ ‘‘ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣੋ’’ਤਿ।

    Tattha bhagavā akkharehi saṅkāseti, padehi pakāseti, byañjanehi vivarati, ākārehi vibhajati, niruttīhi uttānīkaroti 18, niddesehi paññapeti. Tattha bhagavā akkharehi ca padehi ca ugghaṭeti 19, byañjanehi ca ākārehi ca vipañcayati, niruttīhi ca niddesehi ca vitthāreti. Tattha ugghaṭanā 20 ādi, vipañcanā majjhe, vitthāraṇā pariyosānaṃ. Soyaṃ dhammavinayo ugghaṭīyanto ugghaṭitaññūpuggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘ādikalyāṇo’’ti. Vipañcīyanto vipañcitaññūpuggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘majjhekalyāṇo’’ti. Vitthārīyanto neyyaṃ puggalaṃ vineti, tena naṃ āhu ‘‘pariyosānakalyāṇo’’ti.

    ੧੦. ਤਤ੍ਥ ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥੋ ਸਙ੍ਕਾਸਨਾ ਪਕਾਸਨਾ વਿવਰਣਾ વਿਭਜਨਾ ਉਤ੍ਤਾਨੀਕਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਿ, ਇਮਾਨਿ ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਅਕ੍ਖਰਂ ਪਦਂ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ ਆਕਾਰੋ ਨਿਰੁਤ੍ਤਿ ਨਿਦ੍ਦੇਸੋ, ਇਮਾਨਿ ਛਪ੍ਪਦਾਨਿ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਂ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਧਮ੍ਮਂ વੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਦੇਸੇਸ੍ਸਾਮਿ ਆਦਿਕਲ੍ਯਾਣਂ ਮਜ੍ਝੇਕਲ੍ਯਾਣਂ ਪਰਿਯੋਸਾਨਕਲ੍ਯਾਣਂ ਸਾਤ੍ਥਂ ਸਬ੍ਯਞ੍ਜਨ’’ਨ੍ਤਿ।

    10. Tattha chappadāni attho saṅkāsanā pakāsanā vivaraṇā vibhajanā uttānīkammaṃ paññatti, imāni chappadāni attho. Chappadāni byañjanaṃ akkharaṃ padaṃ byañjanaṃ ākāro nirutti niddeso, imāni chappadāni byañjanaṃ. Tenāha bhagavā ‘‘dhammaṃ vo, bhikkhave, desessāmi ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjana’’nti.

    ਕੇવਲਨ੍ਤਿ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਂ, ਨ ਮਿਸ੍ਸਂ ਲੋਕਿਯੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਪਰਿਪੁਣ੍ਣਨ੍ਤਿ ਪਰਿਪੂਰਂ ਅਨੂਨਂ ਅਨਤਿਰੇਕਂ। ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਨਿਮ੍ਮਲਂ ਸਬ੍ਬਮਲਾਪਗਤਂ ਪਰਿਯੋਦਾਤਂ ਉਪਟ੍ਠਿਤਂ ਸਬ੍ਬવਿਸੇਸਾਨਂ, ਇਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਤਥਾਗਤਪਦਂਇਤਿਪਿ ਤਥਾਗਤਨਿਸੇવਿਤਂਇਤਿਪਿ ਤਥਾਗਤਾਰਞ੍ਜਿਤਂਇਤਿਪਿ, ਅਤੋਚੇਤਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਞ੍ਞਾਯਤਿ। ਤੇਨਾਹ ਭਗવਾ ‘‘ਕੇવਲਪਰਿਪੁਣ੍ਣਂ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਪਕਾਸੇਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ।

    Kevalanti lokuttaraṃ, na missaṃ lokiyehi dhammehi. Paripuṇṇanti paripūraṃ anūnaṃ anatirekaṃ. Parisuddhanti nimmalaṃ sabbamalāpagataṃ pariyodātaṃ upaṭṭhitaṃ sabbavisesānaṃ, idaṃ vuccati tathāgatapadaṃitipi tathāgatanisevitaṃitipi tathāgatārañjitaṃitipi, atocetaṃ brahmacariyaṃ paññāyati. Tenāha bhagavā ‘‘kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāsessāmī’’ti.

    ਕੇਸਂ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਯੋਗੀਨਂ। ਤੇਨਾਹ ਆਯਸ੍ਮਾ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਯਨੋ –

    Kesaṃ ayaṃ dhammadesanā, yogīnaṃ. Tenāha āyasmā mahākaccāyano –

    ‘‘ਅਸ੍ਸਾਦਾਦੀਨવਤਾ, ਨਿਸ੍ਸਰਣਮ੍ਪਿ ਚ ਫਲਂ ਉਪਾਯੋ ਚ।

    ‘‘Assādādīnavatā, nissaraṇampi ca phalaṃ upāyo ca;

    ਆਣਤ੍ਤੀ ਚ ਭਗવਤੋ, ਯੋਗੀਨਂ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ’’ਤਿ॥

    Āṇattī ca bhagavato, yogīnaṃ desanāhāro’’ti.

    ਨਿਯੁਤ੍ਤੋ ਦੇਸਨਾਹਾਰੋ।

    Niyutto desanāhāro.







    Footnotes:
    1. ਕਾਮਮਾਦਿਕਾ ਇਮਾ ਛ ਗਾਥਾ ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੭੭੨ ਪਸ੍ਸਿਤਬ੍ਬਾ
    2. kāmamādikā imā cha gāthā su. ni. 772 passitabbā
    3. ਪਸ੍ਸ ਧ॰ ਪ॰ ੨੭੭
    4. passa dha. pa. 277
    5. ਪਸ੍ਸ ਉਦਾ॰ ੪੩
    6. passa udā. 43
    7. ਉਹਚ੍ਚ (ਕ॰) ਪਸ੍ਸ ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੧੨੫
    8. uhacca (ka.) passa su. ni. 1125
    9. ਉਦਤ੍ਥੋ (ਸੀ॰) ਉ + ਆ + ਦਾ + ਤ
    10. udattho (sī.) u + ā + dā + ta
    11. વਿਪਚ੍ਚਿਤਞ੍ਞੂ (ਸੀ॰)
    12. vipaccitaññū (sī.)
    13. ਉਤ੍ਤਾਨਿਕਮ੍ਮਂ (ਕ॰)
    14. uttānikammaṃ (ka.)
    15. ਉਤ੍ਤਾਨਿਂ ਕਰੋਤਿ (ਕ॰)
    16. ਉਗ੍ਘਾਟੇਤਿ (ਸੀ॰)
    17. ਉਗ੍ਘਾਟਨਾ (ਸੀ॰)
    18. uttāniṃ karoti (ka.)
    19. ugghāṭeti (sī.)
    20. ugghāṭanā (sī.)



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Nettippakaraṇa-aṭṭhakathā / ੧. ਦੇਸਨਾਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Desanāhāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿਪ੍ਪਕਰਣ-ਟੀਕਾ • Nettippakaraṇa-ṭīkā / ੧. ਦੇਸਨਾਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਣ੍ਣਨਾ • 1. Desanāhāravibhaṅgavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Khuddakanikāya (ṭīkā) / ਨੇਤ੍ਤਿવਿਭਾવਿਨੀ • Nettivibhāvinī / ੧. ਦੇਸਨਾਹਾਰવਿਭਙ੍ਗવਿਭਾવਨਾ • 1. Desanāhāravibhaṅgavibhāvanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact