Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഖുദ്ദസിക്ഖാ-മൂലസിക്ഖാ • Khuddasikkhā-mūlasikkhā

    ൪൨. ദേസനാനിദ്ദേസവണ്ണനാ

    42. Desanāniddesavaṇṇanā

    ൩൮൨. ഭിക്ഖുഭാവസ്സ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൧൯൮) യോ ചാഗോ, സാ പാരാജികദേസനാതി അത്ഥോ. വുത്തഞ്ഹേതം ‘‘വിസുദ്ധാപേക്ഖോതി ഗിഹി വാ ഹോതുകാമോ ഉപാസകോ വാ ഹോതുകാമോ ആരാമികോ വാ ഹോതുകാമോ സാമണേരോ വാ ഹോതുകാമോ’’തി (പാരാ॰ ൧൯൮). തസ്മാ ഗിഹിഭാവാദികംയേവ പാരാജികം ആപന്നസ്സ വിസുദ്ധി നാമ, അഞ്ഞതരസ്സ വിസുദ്ധി ഏവ നത്ഥി. ‘‘ഛാദേതി ജാനമാപന്നം, പരിവസേയ്യ താവതാ’’തിആദിനാ നയേന ഹേട്ഠാ വുത്തവിധിം സന്ധായ ‘‘യഥാവുത്തേന വുട്ഠാന’’ന്തി വുത്തം.

    382. Bhikkhubhāvassa (pārā. aṭṭha. 2.198) yo cāgo, sā pārājikadesanāti attho. Vuttañhetaṃ ‘‘visuddhāpekkhoti gihi vā hotukāmo upāsako vā hotukāmo ārāmiko vā hotukāmo sāmaṇero vā hotukāmo’’ti (pārā. 198). Tasmā gihibhāvādikaṃyeva pārājikaṃ āpannassa visuddhi nāma, aññatarassa visuddhi eva natthi. ‘‘Chādeti jānamāpannaṃ, parivaseyya tāvatā’’tiādinā nayena heṭṭhā vuttavidhiṃ sandhāya ‘‘yathāvuttena vuṭṭhāna’’nti vuttaṃ.

    ൩൮൩. ഇദാനി വത്തബ്ബതം സന്ധായ ‘‘ഏവ’’ന്തി വുത്തം.

    383. Idāni vattabbataṃ sandhāya ‘‘eva’’nti vuttaṃ.

    ൩൮൪. പടിദേസേമീതി ആരോചേമി. ഏതാനി അഹം ഏതാനാഹം.

    384.Paṭidesemīti ārocemi. Etāni ahaṃ etānāhaṃ.

    ൩൮൬. (ക) യം സങ്ഘോ ഗിലാനസ്സ തിചീവരേന വിപ്പവാസസമ്മുതിം ദേതി, തം അഞ്ഞത്രാതി അത്ഥോ.

    386. (Ka) yaṃ saṅgho gilānassa ticīvarena vippavāsasammutiṃ deti, taṃ aññatrāti attho.

    (ഖ) അകാലചീവരം (പാരാ॰ ൫൦൦) നാമ ‘‘അനത്ഥതേ കഥിനേ ഏകാദസമാസേ ഉപ്പന്നം, അത്ഥതേ കഥിനേ സത്തമാസേ ഉപ്പന്നം, കാലേപി ആദിസ്സ ദിന്നം, ഏതം അകാലചീവരം നാമാ’’തി.

    (Kha) akālacīvaraṃ (pārā. 500) nāma ‘‘anatthate kathine ekādasamāse uppannaṃ, atthate kathine sattamāse uppannaṃ, kālepi ādissa dinnaṃ, etaṃ akālacīvaraṃ nāmā’’ti.

    (ഗ) പുരാണചീവരം (പാരാ॰ ൫൦൫) നാമ ‘‘സകിം നിവത്ഥമ്പി സകിം പാരുതമ്പീ’’തി വുത്തം. അഞ്ഞാതികാ നാമ മാതിതോ വാ പിതിതോ വാ യാവ സത്തമാ കുലപരിവട്ടാ അസമ്ബന്ധാ. നിസീദനപച്ചത്ഥരണധോവാപനേ ദുക്കടം.

    (Ga) purāṇacīvaraṃ (pārā. 505) nāma ‘‘sakiṃ nivatthampi sakiṃ pārutampī’’ti vuttaṃ. Aññātikā nāma mātito vā pitito vā yāva sattamā kulaparivaṭṭā asambandhā. Nisīdanapaccattharaṇadhovāpane dukkaṭaṃ.

    (ഘ) അഞ്ഞത്ര പാരിവത്തകാതി (പാരാ॰ ൫൧൨) ഏത്ഥ ഹരീതകീഖണ്ഡമ്പി വട്ടതി. ചീവരം നാമ ഇധ വികപ്പനൂപഗപച്ഛിമതോ പട്ഠായ അധിപ്പേതം.

    (Gha) aññatra pārivattakāti (pārā. 512) ettha harītakīkhaṇḍampi vaṭṭati. Cīvaraṃ nāma idha vikappanūpagapacchimato paṭṭhāya adhippetaṃ.

    (ങ) അഞ്ഞത്ര സമയാതി (പാരാ॰ ൫൧൯) ഏത്ഥ ‘‘അച്ഛിന്നചീവരോ വാ ഹോതി ഭിക്ഖു നട്ഠചീവരോ വാ’’തി ഏവം വുത്തം സമയന്തി അത്ഥോ.

    (Ṅa) aññatra samayāti (pārā. 519) ettha ‘‘acchinnacīvaro vā hoti bhikkhu naṭṭhacīvaro vā’’ti evaṃ vuttaṃ samayanti attho.

    (ച) ‘‘സന്തരുത്തരപരമം തേന ഭിക്ഖുനാ തതോ ചീവരം സാദിതബ്ബ’’ന്തി (പാരാ॰ ൫൨൪) വുത്തത്താ ‘‘തതുത്തരീ’’തി വുത്തം. ഏത്ഥ പന ‘‘സചേ തീണി നട്ഠാനി ഹോന്തി, ദ്വേ സാദിതബ്ബാനി. ദ്വേ നട്ഠാനി, ഏകം സാദിതബ്ബം, ഏകം നട്ഠം, ന കിഞ്ചി സാദിതബ്ബ’’ന്തി (പാരാ॰ ൫൨൪) വുത്തം.

    (Ca) ‘‘santaruttaraparamaṃ tena bhikkhunā tato cīvaraṃ sāditabba’’nti (pārā. 524) vuttattā ‘‘tatuttarī’’ti vuttaṃ. Ettha pana ‘‘sace tīṇi naṭṭhāni honti, dve sāditabbāni. Dve naṭṭhāni, ekaṃ sāditabbaṃ, ekaṃ naṭṭhaṃ, na kiñci sāditabba’’nti (pārā. 524) vuttaṃ.

    (ഛ-ജ) ‘‘കീദിസേന തേ (പാരാ॰ ൫൨൯), ഭന്തേ, ചീവരേന അത്ഥോ, കീദിസം തേ ചീവരം ചേതാപേമീ’’തി ഏവം അപ്പവാരിതോതി അത്ഥോ. വികപ്പന്തി വിസിട്ഠകപ്പം അധികവിധാനം ആപന്നം. ഇധ പുരിമം ഏകസ്സ, ദുതിയം ബഹൂനം വസേന വുത്തം, ഏത്തകം നാനത്തം.

    (Cha-ja) ‘‘kīdisena te (pārā. 529), bhante, cīvarena attho, kīdisaṃ te cīvaraṃ cetāpemī’’ti evaṃ appavāritoti attho. Vikappanti visiṭṭhakappaṃ adhikavidhānaṃ āpannaṃ. Idha purimaṃ ekassa, dutiyaṃ bahūnaṃ vasena vuttaṃ, ettakaṃ nānattaṃ.

    (ഝ) അതിരേകതിക്ഖത്തുന്തി ഏത്ഥ കേനചി യം കിഞ്ചി അകപ്പിയവത്ഥും ആനേത്വാ ‘‘ഇദം ഖോ മേ, ഭന്തേ, ആയസ്മന്തം ഉദ്ദിസ്സ ചീവരചേതാപന്നം ആഭതം, പടിഗ്ഗണ്ഹതു ആയസ്മാ ചീവരചേതാപന്ന’’ന്തി വുത്തേ ‘‘ന ഖോ മയം, ആവുസോ, ചീവരചേതാപന്നം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ, ചീവരഞ്ച ഖോ മയം പടിഗ്ഗണ്ഹാമ കാലേന കപ്പിയ’’ന്തി വത്തബ്ബം. ഏവം വുത്തേ സചേ സോ ‘‘അത്ഥി കോചി കപ്പിയകാരകോ’’തി വദതി, ചീവരത്ഥികേന ഠപേത്വാ പഞ്ച സഹധമ്മികേ യോ കോചി ഉദ്ദിസിതബ്ബോ ‘‘ഏസോ ഖോ, ആവുസോ, ഭിക്ഖൂനം വേയ്യാവച്ചകരോ’’തി, ഏത്തകമേവ വത്തബ്ബം. ഏവം വുത്തേ സചേ ദായകോ തസ്സ ഹത്ഥേ അകപ്പിയവത്ഥും ദത്വാ ‘‘ഏസോ അയ്യസ്സ ചീവരം ചേതാപേത്വാ ദസ്സതീ’’തി വത്വാ ഗച്ഛതി, തം ഉപസങ്കമിത്വാ ദ്വത്തിക്ഖത്തും ചോദേതബ്ബോ സാരേതബ്ബോ ‘‘അത്ഥോ മേ, ആവുസോ, ചീവരേനാ’’തി, ഏത്തകമേവ വത്തബ്ബം, ‘‘ദേഹി മേ ചീവര’’ന്തിആദിനാ ന വത്തബ്ബം. ഏവം തിക്ഖത്തും ചോദനായ തം ചീവരം ലഭതി, ഇച്ചേതം കുസലം. നോ ചേ ലഭതി, ഛക്ഖത്തുപരമം തുണ്ഹീഭൂതേന ഠാതബ്ബം, ന ആസനേ നിസീദിതബ്ബം, ന ആമിസം പടിഗ്ഗഹേതബ്ബം, ന ധമ്മോ ഭാസിതബ്ബോ. ‘‘കിം കാരണാ ആഗതോസീ’’തി വുത്തേ ‘‘ജാനാഹി, ആവുസോ’’തി ഏത്തകമേവ വത്തബ്ബം. സചേ നിസജ്ജാദീനി കരോതി, ഠാനം ഭഞ്ജതി. വത്തഭേദദുക്കടഞ്ച ആപജ്ജതീതി വദന്തി. ഏവം പന അപ്പടിപജ്ജിത്വാ അതിരേകതിക്ഖത്തും ചോദനായ അതിരേകഛക്ഖത്തും ഠാനേന സചേ നിപ്ഫാദേതി, നിസ്സഗ്ഗിയന്തി അത്ഥോ.

    (Jha) atirekatikkhattunti ettha kenaci yaṃ kiñci akappiyavatthuṃ ānetvā ‘‘idaṃ kho me, bhante, āyasmantaṃ uddissa cīvaracetāpannaṃ ābhataṃ, paṭiggaṇhatu āyasmā cīvaracetāpanna’’nti vutte ‘‘na kho mayaṃ, āvuso, cīvaracetāpannaṃ paṭiggaṇhāma, cīvarañca kho mayaṃ paṭiggaṇhāma kālena kappiya’’nti vattabbaṃ. Evaṃ vutte sace so ‘‘atthi koci kappiyakārako’’ti vadati, cīvaratthikena ṭhapetvā pañca sahadhammike yo koci uddisitabbo ‘‘eso kho, āvuso, bhikkhūnaṃ veyyāvaccakaro’’ti, ettakameva vattabbaṃ. Evaṃ vutte sace dāyako tassa hatthe akappiyavatthuṃ datvā ‘‘eso ayyassa cīvaraṃ cetāpetvā dassatī’’ti vatvā gacchati, taṃ upasaṅkamitvā dvattikkhattuṃ codetabbo sāretabbo ‘‘attho me, āvuso, cīvarenā’’ti, ettakameva vattabbaṃ, ‘‘dehi me cīvara’’ntiādinā na vattabbaṃ. Evaṃ tikkhattuṃ codanāya taṃ cīvaraṃ labhati, iccetaṃ kusalaṃ. No ce labhati, chakkhattuparamaṃ tuṇhībhūtena ṭhātabbaṃ, na āsane nisīditabbaṃ, na āmisaṃ paṭiggahetabbaṃ, na dhammo bhāsitabbo. ‘‘Kiṃ kāraṇā āgatosī’’ti vutte ‘‘jānāhi, āvuso’’ti ettakameva vattabbaṃ. Sace nisajjādīni karoti, ṭhānaṃ bhañjati. Vattabhedadukkaṭañca āpajjatīti vadanti. Evaṃ pana appaṭipajjitvā atirekatikkhattuṃ codanāya atirekachakkhattuṃ ṭhānena sace nipphādeti, nissaggiyanti attho.

    (ഞ) സന്ഥതം (പാരാ॰ ൫൪൪) നാമ സന്ഥരിത്വാ കതം ഹോതി അവായിമം. ഏകകോസിയംസുനാപി ചേ മിസ്സേത്വാ കരോതി, നിസ്സഗ്ഗിയം.

    (Ña) santhataṃ (pārā. 544) nāma santharitvā kataṃ hoti avāyimaṃ. Ekakosiyaṃsunāpi ce missetvā karoti, nissaggiyaṃ.

    (ട) സുദ്ധകാളകാനന്തി (പാരാ॰ ൫൪൭-൫൪൯) അഞ്ഞേഹി അമിസ്സിതാനന്തി അത്ഥോ. ‘‘കാളകം നാമ ദ്വേ കാളകാനി ജാതികാളകം വാ രജനകാളകം വാ’’തി വുത്തം.

    (Ṭa) suddhakāḷakānanti (pārā. 547-549) aññehi amissitānanti attho. ‘‘Kāḷakaṃ nāma dve kāḷakāni jātikāḷakaṃ vā rajanakāḷakaṃ vā’’ti vuttaṃ.

    (ഠ) അനാദിയിത്വാ…പേ॰… തുലന്തി (പാരാ॰ ൫൫൪) ഏത്ഥ പന യത്തകേഹി ഏളകലോമേഹി കത്തുകാമോ ഹോതി, തേസു ദ്വേ കോട്ഠാസാ കാളകാനം, ഏകോ ഓദാതാനം, ഏകോ ഗോചരിയാനം ആദാതബ്ബോതി വിനിച്ഛയോ. ഏകസ്സാപി കാളകലോമസ്സ അതിരേകഭാഗേ സതി നിസ്സഗ്ഗിയമേവ.

    (Ṭha) anādiyitvā…pe… tulanti (pārā. 554) ettha pana yattakehi eḷakalomehi kattukāmo hoti, tesu dve koṭṭhāsā kāḷakānaṃ, eko odātānaṃ, eko gocariyānaṃ ādātabboti vinicchayo. Ekassāpi kāḷakalomassa atirekabhāge sati nissaggiyameva.

    (ഡ) ഊനകഛബ്ബസ്സാനീതി (പാരാ॰ ൫൬൨) ഛബ്ബസ്സതോ ഓരഭാഗേ.

    (Ḍa) ūnakachabbassānīti (pārā. 562) chabbassato orabhāge.

    (ഢ) നിസീദനസന്ഥതം (പാരാ॰ ൫൬൭) പന കാരാപേന്തേന പുരാണസന്ഥതസ്സ ഏകപസ്സതോ വട്ടം വാ ചതുരസ്സം വാ ഛിന്ദിത്വാ ഗഹിതട്ഠാനം യഥാ വിദത്ഥിമത്തം ഹോതി, ഏവം ഗഹേത്വാ ഏകദേസം വാ സന്ഥരിതബ്ബം, വിജടേത്വാ വാ സന്ഥരിതബ്ബം.

    (Ḍha) nisīdanasanthataṃ (pārā. 567) pana kārāpentena purāṇasanthatassa ekapassato vaṭṭaṃ vā caturassaṃ vā chinditvā gahitaṭṭhānaṃ yathā vidatthimattaṃ hoti, evaṃ gahetvā ekadesaṃ vā santharitabbaṃ, vijaṭetvā vā santharitabbaṃ.

    (ത) ന കേവലം ധോവാപനേ (പാരാ॰ ൫൭൮) ഏവ നിസ്സഗ്ഗിയം, രജനേപി നിസ്സഗ്ഗിയമേവ.

    (Ta) na kevalaṃ dhovāpane (pārā. 578) eva nissaggiyaṃ, rajanepi nissaggiyameva.

    (ദ) രൂപിയപടിഗ്ഗഹണസ്സേവ (പാരാ॰ ൫൮൯) പടിക്ഖിത്തത്താ പടിഗ്ഗഹിതപരിവത്തനേ ദോസം അപസ്സന്താ കതാകതാദിവസേന അനേകവിധം ജാതരൂപപരിവത്തനം കരോന്തി, തം സന്ധായ ‘‘നാനപ്പകാരക’’ന്തി വുത്തം.

    (Da) rūpiyapaṭiggahaṇasseva (pārā. 589) paṭikkhittattā paṭiggahitaparivattane dosaṃ apassantā katākatādivasena anekavidhaṃ jātarūpaparivattanaṃ karonti, taṃ sandhāya ‘‘nānappakāraka’’nti vuttaṃ.

    ൩൮൭-൯. ആപത്തിം ദേസേത്വാ പച്ഛാ കത്തബ്ബം ദസ്സേതും ‘‘അഥാ’’തി വുത്തം. ഗിഹിം വദേതി സചേ തത്ഥ ആഗച്ഛതി ആരാമികോ വാ ഉപാസകോ വാ, തം വദേയ്യാതി അത്ഥോ. ഏവം വുത്തോ സോ ‘‘ഇമിനാ കിം ആഹരാമീ’’തി ചേ വദേയ്യാതി അത്ഥോ. അവത്വാമന്തി ‘‘ഇമം വാ ഇമം വാ ആഹരാ’’തി അവത്വാതി അത്ഥോ. വദേതി ‘‘കപ്പിയം ആചിക്ഖിതബ്ബ’’ന്തി (പാരാ॰ ൫൮൪, ൫൮൯) വചനതോ ‘‘പബ്ബജിതാനം സപ്പി വാ തേലം വാ മധു വാ ഫാണിതം വാ വട്ടതീ’’തി ഏവം ആചിക്ഖിതബ്ബം, ‘‘ഇമം നാമ ആഹരാ’’തി ന വത്തബ്ബമേവ. ദ്വേപേതേതി ദ്വേപി ഏതേ രൂപിയപടിഗ്ഗാഹകഞ്ച രൂപിയസബ്യോഹാരികഞ്ചാതി അത്ഥോ. അഞ്ഞേനാതി അന്തമസോ ആരാമികേനാപി ലദ്ധഭാഗോ ന കപ്പതി ഏവ.

    387-9. Āpattiṃ desetvā pacchā kattabbaṃ dassetuṃ ‘‘athā’’ti vuttaṃ. Gihiṃ vadeti sace tattha āgacchati ārāmiko vā upāsako vā, taṃ vadeyyāti attho. Evaṃ vutto so ‘‘iminā kiṃ āharāmī’’ti ce vadeyyāti attho. Avatvāmanti ‘‘imaṃ vā imaṃ vā āharā’’ti avatvāti attho. Vadeti ‘‘kappiyaṃ ācikkhitabba’’nti (pārā. 584, 589) vacanato ‘‘pabbajitānaṃ sappi vā telaṃ vā madhu vā phāṇitaṃ vā vaṭṭatī’’ti evaṃ ācikkhitabbaṃ, ‘‘imaṃ nāma āharā’’ti na vattabbameva. Dvepeteti dvepi ete rūpiyapaṭiggāhakañca rūpiyasabyohārikañcāti attho. Aññenāti antamaso ārāmikenāpi laddhabhāgo na kappati eva.

    ൩൯൦. അന്തമസോ (പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൫൮൩-൪) തന്നിബ്ബത്താ രുക്ഖച്ഛായാപി ന കപ്പതീതി. നിസ്സട്ഠം പടിലദ്ധമ്പീതി ഏത്ഥ യഥാ രൂപിയസംവോഹാരം കത്വാ ലദ്ധവത്ഥുതോ ആഭതം ന കപ്പതി, തഥാ കോസിയമിസ്സകസന്ഥതാദിത്തയമ്പി ന കപ്പതി. ന കേവലം തസ്സേവ, അഞ്ഞേസമ്പി ന കപ്പതേവ ‘‘അഞ്ഞേന കതം പടിലഭിത്വാ പരിഭുഞ്ജതി, ആപത്തി ദുക്കടസ്സാ’’തി (പാരാ॰ ൫൪൫, ൫൫൦, ൫൫൫) വുത്തത്താ.

    390. Antamaso (pārā. aṭṭha. 2.583-4) tannibbattā rukkhacchāyāpi na kappatīti. Nissaṭṭhaṃ paṭiladdhampīti ettha yathā rūpiyasaṃvohāraṃ katvā laddhavatthuto ābhataṃ na kappati, tathā kosiyamissakasanthatādittayampi na kappati. Na kevalaṃ tasseva, aññesampi na kappateva ‘‘aññena kataṃ paṭilabhitvā paribhuñjati, āpatti dukkaṭassā’’ti (pārā. 545, 550, 555) vuttattā.

    ൩൯൧. ഏവം നോ ചേ ലഭേഥ, സോ ആരാമികാദികോ ‘‘ഇമം ഛഡ്ഡേഹീ’’തി സംസിയോ വത്തബ്ബോതി അത്ഥോ. ഏവമ്പി നോ ചേ ലഭേയ്യ, സമ്മതോ ഭിക്ഖു ഛഡ്ഡേയ്യാതി അത്ഥോ.

    391. Evaṃ no ce labhetha, so ārāmikādiko ‘‘imaṃ chaḍḍehī’’ti saṃsiyo vattabboti attho. Evampi no ce labheyya, sammato bhikkhu chaḍḍeyyāti attho.

    ൩൯൨. പടിഗ്ഗഹിതരൂപിയഞ്ച പരിവത്തിതരൂപിയഞ്ച സന്ധായ ‘‘ഏതാനീ’’തി വുത്തം. ദുതിയപത്തോ നാമ ‘‘ഊനപഞ്ചബന്ധനേന പത്തേന അഞ്ഞം നവം പത്തം ചേതാപേയ്യ, നിസ്സഗ്ഗിയ’’ന്തി (പാരാ॰ ൬൧൨) വുത്തപത്തോ. സോ ച ഏതാനി ച സങ്ഘേ നിസ്സട്ഠും ലബ്ഭരേതി സമ്ബന്ധോ. ‘‘സങ്ഘമജ്ഝേ നിസ്സജ്ജിതബ്ബം, ഭിക്ഖുപരിസായ നിസ്സജ്ജിതബ്ബ’’ന്തി (പാരാ॰ ൫൮൪, ൫൮൯) ച വുത്തത്താ ന ഗണപുഗ്ഗലാനം നിസ്സജ്ജിതും വട്ടതി. സേസാനി പന തീണി ചീവരാദിവത്ഥൂനി ‘‘നിസ്സജ്ജിതബ്ബം സങ്ഘസ്സ വാ ഗണസ്സ വാ പുഗ്ഗലസ്സ വാ’’തി വുത്തത്താ (പാരാ॰ ൪൬൩) സങ്ഘാദീനം നിസ്സജ്ജിതും വട്ടതി. ഭാസന്തരേനപീതി പാളിയാ വത്തും അസക്കോന്തേന ദമിളഭാസാദീസു അഞ്ഞതരായപി നിസ്സജ്ജിതും വട്ടതീതി അത്ഥോ.

    392. Paṭiggahitarūpiyañca parivattitarūpiyañca sandhāya ‘‘etānī’’ti vuttaṃ. Dutiyapatto nāma ‘‘ūnapañcabandhanena pattena aññaṃ navaṃ pattaṃ cetāpeyya, nissaggiya’’nti (pārā. 612) vuttapatto. So ca etāni ca saṅghe nissaṭṭhuṃ labbhareti sambandho. ‘‘Saṅghamajjhe nissajjitabbaṃ, bhikkhuparisāya nissajjitabba’’nti (pārā. 584, 589) ca vuttattā na gaṇapuggalānaṃ nissajjituṃ vaṭṭati. Sesāni pana tīṇi cīvarādivatthūni ‘‘nissajjitabbaṃ saṅghassa vā gaṇassa vā puggalassa vā’’ti vuttattā (pārā. 463) saṅghādīnaṃ nissajjituṃ vaṭṭati. Bhāsantarenapīti pāḷiyā vattuṃ asakkontena damiḷabhāsādīsu aññatarāyapi nissajjituṃ vaṭṭatīti attho.

    ൩൯൩. (ക-ഗ) നാനപ്പകാരകം നാമ ‘‘ചീവരപിണ്ഡപാതസേനാസനഗിലാനപച്ചയഭേസജ്ജപരിക്ഖാരാ, ‘‘അന്തമസോ ചുണ്ണപിണ്ഡോപി ദന്തകട്ഠമ്പി ദസികസുത്തമ്പീ’’തി (പാരാ॰ ൫൯൫) പാളിയം വുത്തം. ചേതാപിതോതി (പാരാ॰ ൬൧൩) യാചിത്വാ ഗഹിതോ.

    393. (Ka-ga) nānappakārakaṃ nāma ‘‘cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārā, ‘‘antamaso cuṇṇapiṇḍopi dantakaṭṭhampi dasikasuttampī’’ti (pārā. 595) pāḷiyaṃ vuttaṃ. Cetāpitoti (pārā. 613) yācitvā gahito.

    ൩൯൪. സമ്മന്നിത്വാന പത്തഗാഹകം സങ്ഘസ്സ പത്തന്തന്തി (പാരാ॰ ൬൧൪; കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ ഊനപഞ്ചബദ്ധനസിക്ഖാപദവണ്ണനാ) യ അന്തിമം പത്തം, തം തസ്സ ദാപയേതി അത്ഥോ.

    394.Sammannitvāna pattagāhakaṃ saṅghassa pattantanti (pārā. 614; kaṅkhā. aṭṭha. ūnapañcabaddhanasikkhāpadavaṇṇanā) ya antimaṃ pattaṃ, taṃ tassa dāpayeti attho.

    ൩൯൫. (ഖ) പരിദഹിതം നിസ്സഗ്ഗിയന്തി ഏത്ഥ (പാരാ॰ ൬൨൬-൬൨൮; പാരാ॰ അട്ഠ॰ ൨.൬൨൮) പന ഠത്വാ വസ്സികസാടികായ പരിയേസനക്ഖേത്തം കരണക്ഖേത്തം നിവാസനക്ഖേത്തം അധിട്ഠാനക്ഖേത്തന്തി ചതുബ്ബിധം ഖേത്തഞ്ച കുച്ഛിസമയോ പിട്ഠിസമയോതി ദുവിധോ സമയോ ച വേദിതബ്ബോ. കഥം? ഗിമ്ഹാനമാസേസു പച്ഛിമമാസസ്സ പുരിമോ അഡ്ഢമാസോ പരിയേസനക്ഖേത്തം, പച്ഛിമോ കരണക്ഖേത്തഞ്ച നിവാസനക്ഖേത്തഞ്ച, പരിയേസിതുമ്പി വട്ടതി, അധിട്ഠാതും പന ന വട്ടതി. വസ്സികാ പന ചത്താരോ മാസാ പരിയേസനാദീനം ചതുന്നമ്പി ഖേത്തം. ഏതേ ഏവ പഞ്ച മാസാ കുച്ഛിസമയോ നാമ. ഇതരേ സത്ത മാസാ പിട്ഠിസമയോ, തത്ഥ സതുപ്പാദകരണം ന വട്ടതി.

    395. (Kha) paridahitaṃnissaggiyanti ettha (pārā. 626-628; pārā. aṭṭha. 2.628) pana ṭhatvā vassikasāṭikāya pariyesanakkhettaṃ karaṇakkhettaṃ nivāsanakkhettaṃ adhiṭṭhānakkhettanti catubbidhaṃ khettañca kucchisamayo piṭṭhisamayoti duvidho samayo ca veditabbo. Kathaṃ? Gimhānamāsesu pacchimamāsassa purimo aḍḍhamāso pariyesanakkhettaṃ, pacchimo karaṇakkhettañca nivāsanakkhettañca, pariyesitumpi vaṭṭati, adhiṭṭhātuṃ pana na vaṭṭati. Vassikā pana cattāro māsā pariyesanādīnaṃ catunnampi khettaṃ. Ete eva pañca māsā kucchisamayo nāma. Itare satta māsā piṭṭhisamayo, tattha satuppādakaraṇaṃ na vaṭṭati.

    (ഗ) അച്ഛിന്നന്തി ഏത്ഥ ‘‘യോ പന മമ പത്തചീവരാദീനി വഹന്തോ മയാ സദ്ധിം ചരിസ്സതീ’’തി സഞ്ഞായ ചീവരം ദത്വാ പുന സകസഞ്ഞായ ഏവ അത്തനോ വേയ്യാവച്ചം അകരോന്തം ദിസ്വാ അച്ഛിന്ദതി, സോ ഇമം ആപത്തിം ആപജ്ജതി. കേവലം പരിച്ചജിത്വാ ദിന്നം ഗഹേതുമേവ ന ലഭതി.

    (Ga) acchinnanti ettha ‘‘yo pana mama pattacīvarādīni vahanto mayā saddhiṃ carissatī’’ti saññāya cīvaraṃ datvā puna sakasaññāya eva attano veyyāvaccaṃ akarontaṃ disvā acchindati, so imaṃ āpattiṃ āpajjati. Kevalaṃ pariccajitvā dinnaṃ gahetumeva na labhati.

    (ഘ) സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാതി ഏത്ഥ ചീവരകാരസമയാദീസു ചീവരസിബ്ബനാദീനമത്ഥായ സുത്തം വിഞ്ഞാപേത്വാതി അത്ഥോ. അഞ്ഞഥാ സുത്തം വിഞ്ഞാപേതുമേവ ന വട്ടതി. വിഞ്ഞത്തിയാ ഏവ ലദ്ധതന്തവായേഹീതി അത്ഥോ. സുത്തതന്തവായാനം അകപ്പിയഭാവേ സതി ദീഘതോ വിദത്ഥിമത്തേ, തിരിയന്തതോ ഹത്ഥമത്തേ വീതേ നിസ്സഗ്ഗിയം, ഏകതോ അകപ്പിയപക്ഖേ ദുക്കടം.

    (Gha) suttaṃ viññāpetvāti ettha cīvarakārasamayādīsu cīvarasibbanādīnamatthāya suttaṃ viññāpetvāti attho. Aññathā suttaṃ viññāpetumeva na vaṭṭati. Viññattiyā eva laddhatantavāyehīti attho. Suttatantavāyānaṃ akappiyabhāve sati dīghato vidatthimatte, tiriyantato hatthamatte vīte nissaggiyaṃ, ekato akappiyapakkhe dukkaṭaṃ.

    (ങ) വികപ്പം ആപന്നന്തി (പാരാ॰ ൬൪൩) ‘‘ഇദം ഖോ, ആവുസോ, ചീവരം മം ഉദ്ദിസ്സ വിയ്യതി, ആയതഞ്ച കരോഥ വിത്ഥതഞ്ചാ’’തിആദിനാ അധികം വിധാനം ആപന്നന്തി അത്ഥോ.

    (Ṅa) vikappaṃ āpannanti (pārā. 643) ‘‘idaṃ kho, āvuso, cīvaraṃ maṃ uddissa viyyati, āyatañca karotha vitthatañcā’’tiādinā adhikaṃ vidhānaṃ āpannanti attho.

    (ച) അച്ചേകചീവരം (പാരാ॰ ൬൪൯-൬൫൦) നാമ സേനായ ഗന്തുകാമാദീഹി ദിന്നം.

    (Ca) accekacīvaraṃ (pārā. 649-650) nāma senāya gantukāmādīhi dinnaṃ.

    (ഛ) അതിരേകഛാരത്തന്തി (പാരാ॰ ൬൫൪-൬൫൫) ഛദിവസതോ അതിരേകം. ‘‘അത്ഥതകഥിനാനം വോ, ഭിക്ഖവേ, പഞ്ച കപ്പിസ്സന്തി, അനാമന്തചാരോ അസമാദാനചാരോ ഗണഭോജനം യാവദത്ഥചീവരം യോ ച തത്ഥ ചീവരുപ്പാദോ, സോ നേസം ഭവിസ്സതീ’’തി (മഹാവ॰ ൩൦൬) വുത്തആനിസംസേസു ചീവരമാസേ അസമാദാനചാരം ഠപേത്വാ സേസാനിസംസാ ലബ്ഭന്തി. യദി അസമാദാനചാരോ ലബ്ഭേയ്യ, പാവേയ്യകാ ഭിക്ഖൂ വസ്സംവുത്ഥാ ഓകപുണ്ണേഹി ചീവരേഹി ന ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമേയ്യും, യസ്മാ തം ന ലഭന്തി, തസ്മാ ചീവരമാസേപി തിചീവരം ആദായ ഏവ ഭഗവന്തം ഉപസങ്കമിംസു. തസ്മാ വേദിതബ്ബം അസമാദാനചാരപരിഹാരം അത്ഥതകഥിനാ ഏവ ലഭന്തി, ന ഇതരേതി വദന്തി.

    (Cha) atirekachārattanti (pārā. 654-655) chadivasato atirekaṃ. ‘‘Atthatakathinānaṃ vo, bhikkhave, pañca kappissanti, anāmantacāro asamādānacāro gaṇabhojanaṃ yāvadatthacīvaraṃ yo ca tattha cīvaruppādo, so nesaṃ bhavissatī’’ti (mahāva. 306) vuttaānisaṃsesu cīvaramāse asamādānacāraṃ ṭhapetvā sesānisaṃsā labbhanti. Yadi asamādānacāro labbheyya, pāveyyakā bhikkhū vassaṃvutthā okapuṇṇehi cīvarehi na bhagavantaṃ upasaṅkameyyuṃ, yasmā taṃ na labhanti, tasmā cīvaramāsepi ticīvaraṃ ādāya eva bhagavantaṃ upasaṅkamiṃsu. Tasmā veditabbaṃ asamādānacāraparihāraṃ atthatakathinā eva labhanti, na itareti vadanti.

    ൩൯൭. (ഖ) ‘‘അഹം, ഭന്തേ, ഏകം പാടിദേസനീയാപത്തിം, ദ്വേ, സമ്ബഹുലാ പാടിദേസനീയാപത്തിയോ ആപജ്ജി’’ന്തി ഇമം പന യേസു പോത്ഥകേസു ലിഖിതം, തം അഭയഗിരിവാസീനം ഖുദ്ദസിക്ഖാവസേന ദസ്സിതം കിര. തത്ഥ ‘‘അഹം, ആയസ്മാ, സമ്ബഹുലാ പാടിദേസനീയാ ആപത്തിയോ ആപന്നോ, തായോ പടിദേസേമി. അഹം, ആയസ്മാ, ഏകം പാടിദേസനീയം ആപത്തിം ആപന്നോ, തം പടിദേസേമീ’’തി ഹി വുത്തം. അമ്ഹാകം പന ഏവം ദേസനാവിധാനം നത്ഥി. ‘‘ഗാരയ്ഹം, ആവുസോ, ധമ്മം ആപജ്ജിം അസപ്പായം പാടിദേസനീയം, തം പടിദേസേമീ’’തി (പാചി॰ ൫൫൩) വുത്തം. സമന്തപാസാദികായം (പാചി॰ ൫൫൩) ‘‘ഗാരയ്ഹം ആവുസോ’തിആദി പടിദേസേതബ്ബാകാരദസ്സന’’ന്തി വുത്തം. കങ്ഖാവിതരണിയമ്പി (കങ്ഖാ॰ അട്ഠ॰ പഠമപാടിദേസനീയസിക്ഖാപദവണ്ണനാ) ‘‘തസ്സാ ദേസേതബ്ബാകാരോ ഗാരയ്ഹം ആവുസോ’തിആദിനാ നയേന സിക്ഖാപദേ ദസ്സിതോയേവാ’’തി വുത്തത്താ പാഠേ ആഗതനയേനേവ ദേസനാവിധാനം വേദിതബ്ബം. സചേ ദ്വേ ഹോന്തി, ‘‘ഗാരയ്ഹേ, ആവുസോ, ദ്വേ ധമ്മേ ആപജ്ജിം അസപ്പായേ പാടിദേസനീയേ, തേ പടിദേസേമീ’’തി, ‘‘പസ്സഥ, ഭന്തേ, തേ ധമ്മേ’’തി ച ‘‘ഗാരയ്ഹേ , ആവുസോ, സമ്ബഹുലേ ധമ്മേ ആപജ്ജിം അസപ്പായേ പാടിദേസനീയേ, തേ പടിദേസേമീ’’തി, ‘‘പസ്സഥ, ഭന്തേ, തേ ധമ്മേ’’തി ച ഏവം യഥാനുരൂപം ദേസനാവിധാനം വേദിതബ്ബം. സേസം വുത്തപ്പകാരമേവാതി.

    397. (Kha) ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ pāṭidesanīyāpattiṃ, dve, sambahulā pāṭidesanīyāpattiyo āpajji’’nti imaṃ pana yesu potthakesu likhitaṃ, taṃ abhayagirivāsīnaṃ khuddasikkhāvasena dassitaṃ kira. Tattha ‘‘ahaṃ, āyasmā, sambahulā pāṭidesanīyā āpattiyo āpanno, tāyo paṭidesemi. Ahaṃ, āyasmā, ekaṃ pāṭidesanīyaṃ āpattiṃ āpanno, taṃ paṭidesemī’’ti hi vuttaṃ. Amhākaṃ pana evaṃ desanāvidhānaṃ natthi. ‘‘Gārayhaṃ, āvuso, dhammaṃ āpajjiṃ asappāyaṃ pāṭidesanīyaṃ, taṃ paṭidesemī’’ti (pāci. 553) vuttaṃ. Samantapāsādikāyaṃ (pāci. 553) ‘‘gārayhaṃ āvuso’tiādi paṭidesetabbākāradassana’’nti vuttaṃ. Kaṅkhāvitaraṇiyampi (kaṅkhā. aṭṭha. paṭhamapāṭidesanīyasikkhāpadavaṇṇanā) ‘‘tassā desetabbākāro gārayhaṃ āvuso’tiādinā nayena sikkhāpade dassitoyevā’’ti vuttattā pāṭhe āgatanayeneva desanāvidhānaṃ veditabbaṃ. Sace dve honti, ‘‘gārayhe, āvuso, dve dhamme āpajjiṃ asappāye pāṭidesanīye, te paṭidesemī’’ti, ‘‘passatha, bhante, te dhamme’’ti ca ‘‘gārayhe , āvuso, sambahule dhamme āpajjiṃ asappāye pāṭidesanīye, te paṭidesemī’’ti, ‘‘passatha, bhante, te dhamme’’ti ca evaṃ yathānurūpaṃ desanāvidhānaṃ veditabbaṃ. Sesaṃ vuttappakāramevāti.

    ൩൯൮. അദേസനാഗാമിനിയന്തി (പരി॰ ൪൨൪ ആദയോ; പരി॰ അട്ഠ॰ ൪൨൫) പാരാജികഞ്ച സങ്ഘാദിസേസഞ്ച ന ദേസയേതി അത്ഥോ. അനാപത്തിഞ്ചാതി അനാപത്തിം ഏവ ‘‘ആപത്തി’’ന്തി ന ദേസയേ. ലഹുകാപത്തിമ്പി പുബ്ബേ ദേസിതം പുന ന ദേസയേതി സമ്ബന്ധോ, നാനാസംവാസനിസ്സീമട്ഠിതാനം സന്തികേ ന ദേസയേതി അത്ഥോ. ചതുപഞ്ചഹീതി ഏത്ഥ സമാനവസ്സികപവാരണായം വിയ ചതൂഹി വാ പഞ്ചഹി വാ ഏകതോ ഹുത്വാ ഏകസ്സ സന്തികേ ന ദേസയേതി അത്ഥോ. ദ്വിന്നം വാ തിണ്ണം വാ വട്ടതി. കഥം ദേസേതബ്ബന്തി ചേ? ഏകസ്സ സന്തികേ തീഹിപി ഏകതോ നിസീദിത്വാ ‘‘അഹം, ഭന്തേ, ഏകം പാചിത്തിയാപത്തിം ആപജ്ജിം, തം തുമ്ഹമൂലേ പടിദേസേമീ’’തി ഏവം അത്തനാ ആപന്നആപത്തിവസേന വുത്തേ തേന ‘‘പസ്സസി, ആവുസോ, തം ആപത്തി’’ന്തി ഏവം തിക്ഖത്തും വുത്തേ ‘‘ആമ, ഭന്തേ, പസ്സാമീ’’തി വാ ‘‘ആമാവുസോ പസ്സാമീ’’തി വാ വുത്തേ പുന തേന ‘‘ആയതിം സംവരേയ്യാഥാ’’തി വാ ‘‘സംവരേയ്യാസീ’’തി വാ വുത്തേ ‘‘സാധു സുട്ഠു സംവരിസ്സാമീ’’തി വത്തബ്ബം, ഏവം ദേസേതബ്ബം. മനസാതി വചീഭേദം അകത്വാ കേവലം ചിത്തേനേവ ന ദേസയേതി അത്ഥോ. അപകതത്താനന്തി അന്തിമവത്ഥും അജ്ഝാപന്നസ്സ വാ ഉക്ഖിത്തകസ്സ വാ ഉപോസഥോ പവാരണാ വാ ഠപിതാ ഹോന്തി, തസ്സ സന്തികേ ന ദേസയേതി അത്ഥോ. നാനേകാതി നാനാപത്തിയോ ‘‘ഏകാ’’തി വത്വാ ന ദേസയേതി അത്ഥോ. ഏകാ പന ‘‘സമ്ബഹുലാ’’തി ദേസിതാ ഹോതീതി. ദേസനാവിനിച്ഛയോ.

    398.Adesanāgāminiyanti (pari. 424 ādayo; pari. aṭṭha. 425) pārājikañca saṅghādisesañca na desayeti attho. Anāpattiñcāti anāpattiṃ eva ‘‘āpatti’’nti na desaye. Lahukāpattimpi pubbe desitaṃ puna na desayeti sambandho, nānāsaṃvāsanissīmaṭṭhitānaṃ santike na desayeti attho. Catupañcahīti ettha samānavassikapavāraṇāyaṃ viya catūhi vā pañcahi vā ekato hutvā ekassa santike na desayeti attho. Dvinnaṃ vā tiṇṇaṃ vā vaṭṭati. Kathaṃ desetabbanti ce? Ekassa santike tīhipi ekato nisīditvā ‘‘ahaṃ, bhante, ekaṃ pācittiyāpattiṃ āpajjiṃ, taṃ tumhamūle paṭidesemī’’ti evaṃ attanā āpannaāpattivasena vutte tena ‘‘passasi, āvuso, taṃ āpatti’’nti evaṃ tikkhattuṃ vutte ‘‘āma, bhante, passāmī’’ti vā ‘‘āmāvuso passāmī’’ti vā vutte puna tena ‘‘āyatiṃ saṃvareyyāthā’’ti vā ‘‘saṃvareyyāsī’’ti vā vutte ‘‘sādhu suṭṭhu saṃvarissāmī’’ti vattabbaṃ, evaṃ desetabbaṃ. Manasāti vacībhedaṃ akatvā kevalaṃ citteneva na desayeti attho. Apakatattānanti antimavatthuṃ ajjhāpannassa vā ukkhittakassa vā uposatho pavāraṇā vā ṭhapitā honti, tassa santike na desayeti attho. Nānekāti nānāpattiyo ‘‘ekā’’ti vatvā na desayeti attho. Ekā pana ‘‘sambahulā’’ti desitā hotīti. Desanāvinicchayo.

    ദേസനാനിദ്ദേസവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Desanāniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.





    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact