| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / ඉතිවුත්‌තක-අට්‌ඨකථා • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
2. දෙසනාසුත්‌තවණ්‌ණනා
2. Desanāsuttavaṇṇanā
39. දුතියෙ පරියායෙනාති එත්‌ථ පරියාය-සද්‌දො ‘‘මධුපිණ්‌ඩිකපරියායොත්‌වෙව නං ධාරෙහී’’තිආදීසු (ම. නි. 1.205) දෙසනායං ආගතො. ‘‘අත්‌ථි ඛ්‌වෙස , බ්‍රාහ්‌මණ, පරියායො, යෙන මං පරියායෙන සම්‌මා වදමානො වදෙය්‍ය – අකිරියවාදො සමණො ගොතමො’’තිආදීසු (පාරා. 5; අ. නි. 8.11) කාරණෙ. ‘‘කස්‌ස නු ඛො, ආනන්‌ද, අජ්‌ජ පරියායො භික්‌ඛුනියො ඔවදිතු’’න්‌තිආදීසු (ම. නි. 3.398) වාරෙ. ඉධ පන වාරෙපි කාරණෙපි වට්‌ටති, තස්‌මා, භික්‌ඛවෙ, තථාගතස්‌ස ද්‌වෙ ධම්‌මදෙසනා යථාරහං කාරණෙන භවන්‌ති, වාරෙන වාති අයමෙත්‌ථ අත්‌ථො. භගවා හි වෙනෙය්‍යජ්‌ඣාසයානුරූපං කදාචි ‘‘ඉමෙ ධම්‌මා කුසලා, ඉමෙ, ධම්‌මා අකුසලා. ඉමෙ ධම්‌මා සාවජ්‌ජා, ඉමෙ ධම්‌මා අනවජ්‌ජා. ඉමෙ සෙවිතබ්‌බා, ඉමෙ න සෙවිතබ්‌බා’’තිආදිනා කුසලාකුසලධම්‌මෙ විභජන්‌තො කුසලධම්‌මෙහි අකුසලධම්‌මෙ අසඞ්‌කරතො පඤ්‌ඤාපෙන්‌තො ‘‘පාපං පාපකතො පස්‌සථා’’ති ධම්‌මං දෙසෙති. කදාචි ‘‘පාණාතිපාතො, භික්‌ඛවෙ, ආසෙවිතො භාවිතො බහුලීකතො නිරයසංවත්‌තනිකො තිරච්‌ඡානයොනිසංවත්‌තනිකො පෙත්‌තිවිසයසංවත්‌තනිකො, යො සබ්‌බලහුකො පාණාතිපාතො, සො අප්‌පායුකසංවත්‌තනිකො’’තිආදිනා (අ. නි. 8.40) ආදීනවං පකාසෙන්‌තො පාපතො නිබ්‌බිදාදීහි නියොජෙන්‌තො ‘‘නිබ්‌බින්‌දථ විරජ්‌ජථා’’ති ධම්‌මං දෙසෙති.
39. Dutiye pariyāyenāti ettha pariyāya-saddo ‘‘madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehī’’tiādīsu (ma. ni. 1.205) desanāyaṃ āgato. ‘‘Atthi khvesa , brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – akiriyavādo samaṇo gotamo’’tiādīsu (pārā. 5; a. ni. 8.11) kāraṇe. ‘‘Kassa nu kho, ānanda, ajja pariyāyo bhikkhuniyo ovaditu’’ntiādīsu (ma. ni. 3.398) vāre. Idha pana vārepi kāraṇepi vaṭṭati, tasmā, bhikkhave, tathāgatassa dve dhammadesanā yathārahaṃ kāraṇena bhavanti, vārena vāti ayamettha attho. Bhagavā hi veneyyajjhāsayānurūpaṃ kadāci ‘‘ime dhammā kusalā, ime, dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime sevitabbā, ime na sevitabbā’’tiādinā kusalākusaladhamme vibhajanto kusaladhammehi akusaladhamme asaṅkarato paññāpento ‘‘pāpaṃ pāpakato passathā’’ti dhammaṃ deseti. Kadāci ‘‘pāṇātipāto, bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattaniko, yo sabbalahuko pāṇātipāto, so appāyukasaṃvattaniko’’tiādinā (a. ni. 8.40) ādīnavaṃ pakāsento pāpato nibbidādīhi niyojento ‘‘nibbindatha virajjathā’’ti dhammaṃ deseti.
භවන්‌තීති හොන්‌ති පවත්‌තන්‌ති. පාපං පාපකතො පස්‌සථාති සබ්‌බං පාපධම්‌මං දිට්‌ඨෙව ධම්‌මෙ ආයතිඤ්‌ච අහිතදුක්‌ඛාවහතො ලාමකතො පස්‌සථ. තත්‌ථ නිබ්‌බින්‌දථාති තස්‌මිං පාපධම්‌මෙ ‘‘අච්‌චන්‌තහීනභාවතො ලාමකට්‌ඨෙන පාපං, අකොසල්‌ලසම්‌භූතට්‌ඨෙන අකුසලං, පකතිපභස්‌සරස්‌ස පසන්‌නස්‌ස ච චිත්‌තස්‌ස පභස්‌සරාදිභාවවිනාසනතො සංකිලෙසිකං, පුනප්‌පුනං භවදුක්‌ඛනිබ්‌බත්‌තනතො පොනොබ්‌භවිකං, සහෙව දරථෙහි පරිළාහෙහි වත්‌තනතො සදරථං, දුක්‌ඛස්‌සෙව විපච්‌චනතො දුක්‌ඛවිපාකං, අපරිමාණම්‌පි කාලං අනාගතෙ ජාතිජරාමරණනිබ්‌බත්‌තනතො ආයතිං ජාතිජරාමරණියං, සබ්‌බහිතසුඛවිද්‌ධංසනසමත්‌ථ’’න්‌තිආදිනා නයෙන නානාවිධෙ ආදීනවෙ, තස්‌ස ච පහානෙ ආනිසංසෙ සම්‌මපඤ්‌ඤාය පස්‌සන්‌තා නිබ්‌බින්‌දථ නිබ්‌බෙදං ආපජ්‌ජථ. නිබ්‌බින්‌දන්‌තා ච විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙත්‌වා අරියමග්‌ගාධිගමෙන පාපතො විරජ්‌ජථ චෙව විමුච්‌චථ ච. මග්‌ගෙන වා සමුච්‌ඡෙදවිරාගවසෙන විරජ්‌ජථ, තතො ඵලෙන පටිප්‌පස්‌සද්‌ධිවිමුත්‌තිවසෙන විමුච්‌චථ. අථ වා පාපන්‌ති ලාමකතො පාපං. කිං වුත්‌තං හොති? යං අනිච්‌චදුක්‌ඛාදිභාවෙන කුච්‌ඡිතං අරියෙහි ජිගුච්‌ඡනීයං වට්‌ටදුක්‌ඛං පාපෙතීති පාපං. කිං පන තං? තෙභූමකධම්‌මජාතං . යථාවුත්‌තෙන අත්‌ථෙන පාපකතො දිස්‌වා තත්‌ථ අනිච්‌චතො, දුක්‌ඛතො, රොගතො, ගණ්‌ඩතො, සල්‌ලතො, අඝතො, ආබාධතොතිආදිනා විපස්‌සනං වඩ්‌ඪෙන්‌තා නිබ්‌බින්‌දථ. අයං දුතියාති යාථාවතො අහිතානත්‌ථවිභාවනං පඨමං උපාදාය තතො විවෙචනං අයං දුතියා ධම්‌මදෙසනා.
Bhavantīti honti pavattanti. Pāpaṃ pāpakato passathāti sabbaṃ pāpadhammaṃ diṭṭheva dhamme āyatiñca ahitadukkhāvahato lāmakato passatha. Tattha nibbindathāti tasmiṃ pāpadhamme ‘‘accantahīnabhāvato lāmakaṭṭhena pāpaṃ, akosallasambhūtaṭṭhena akusalaṃ, pakatipabhassarassa pasannassa ca cittassa pabhassarādibhāvavināsanato saṃkilesikaṃ, punappunaṃ bhavadukkhanibbattanato ponobbhavikaṃ, saheva darathehi pariḷāhehi vattanato sadarathaṃ, dukkhasseva vipaccanato dukkhavipākaṃ, aparimāṇampi kālaṃ anāgate jātijarāmaraṇanibbattanato āyatiṃ jātijarāmaraṇiyaṃ, sabbahitasukhaviddhaṃsanasamattha’’ntiādinā nayena nānāvidhe ādīnave, tassa ca pahāne ānisaṃse sammapaññāya passantā nibbindatha nibbedaṃ āpajjatha. Nibbindantā ca vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggādhigamena pāpato virajjatha ceva vimuccatha ca. Maggena vā samucchedavirāgavasena virajjatha, tato phalena paṭippassaddhivimuttivasena vimuccatha. Atha vā pāpanti lāmakato pāpaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yaṃ aniccadukkhādibhāvena kucchitaṃ ariyehi jigucchanīyaṃ vaṭṭadukkhaṃ pāpetīti pāpaṃ. Kiṃ pana taṃ? Tebhūmakadhammajātaṃ . Yathāvuttena atthena pāpakato disvā tattha aniccato, dukkhato, rogato, gaṇḍato, sallato, aghato, ābādhatotiādinā vipassanaṃ vaḍḍhentā nibbindatha. Ayaṃ dutiyāti yāthāvato ahitānatthavibhāvanaṃ paṭhamaṃ upādāya tato vivecanaṃ ayaṃ dutiyā dhammadesanā.
ගාථාසු බුද්‌ධස්‌සාති සබ්‌බඤ්‌ඤුබුද්‌ධස්‌ස. සබ්‌බභූතානුකම්‌පිනොති සබ්‌බෙපි සත්‌තෙ මහාකරුණාය අනුකම්‌පනසභාවස්‌ස. පරියායවචනන්‌ති පරියායෙන කථනං දෙසනං. පස්‌සාති පරිසං ආලපති, පරිසජෙට්‌ඨකං වා සන්‌ධාය වුත්‌තං. කෙචි පනාහු ‘‘අත්‌තානමෙව සන්‌ධාය භගවා ‘පස්‌සා’ති අවොචා’’ති. තත්‌ථාති තස්‌මිං පාපකෙ විරජ්‌ජථ රාගං පජහථාති අත්‌ථො. සෙසං වුත්‌තනයමෙව.
Gāthāsu buddhassāti sabbaññubuddhassa. Sabbabhūtānukampinoti sabbepi satte mahākaruṇāya anukampanasabhāvassa. Pariyāyavacananti pariyāyena kathanaṃ desanaṃ. Passāti parisaṃ ālapati, parisajeṭṭhakaṃ vā sandhāya vuttaṃ. Keci panāhu ‘‘attānameva sandhāya bhagavā ‘passā’ti avocā’’ti. Tatthāti tasmiṃ pāpake virajjatha rāgaṃ pajahathāti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
දුතියසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / ඛුද්‌දකනිකාය • Khuddakanikāya / ඉතිවුත්‌තකපාළි • Itivuttakapāḷi / 2. දෙසනාසුත්‌තං • 2. Desanāsuttaṃ
