| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Itivuttaka-aṭṭhakathā |
੨. ਦੇਸਨਾਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
2. Desanāsuttavaṇṇanā
੩੯. ਦੁਤਿਯੇ ਪਰਿਯਾਯੇਨਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਪਰਿਯਾਯ-ਸਦ੍ਦੋ ‘‘ਮਧੁਪਿਣ੍ਡਿਕਪਰਿਯਾਯੋਤ੍વੇવ ਨਂ ਧਾਰੇਹੀ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੨੦੫) ਦੇਸਨਾਯਂ ਆਗਤੋ। ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖ੍વੇਸ , ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣ, ਪਰਿਯਾਯੋ, ਯੇਨ ਮਂ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯ – ਅਕਿਰਿਯવਾਦੋ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਪਾਰਾ॰ ੫; ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧) ਕਾਰਣੇ। ‘‘ਕਸ੍ਸ ਨੁ ਖੋ, ਆਨਨ੍ਦ, ਅਜ੍ਜ ਪਰਿਯਾਯੋ ਭਿਕ੍ਖੁਨਿਯੋ ਓવਦਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿਆਦੀਸੁ (ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੩੯੮) વਾਰੇ। ਇਧ ਪਨ વਾਰੇਪਿ ਕਾਰਣੇਪਿ વਟ੍ਟਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਦ੍વੇ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ ਯਥਾਰਹਂ ਕਾਰਣੇਨ ਭવਨ੍ਤਿ, વਾਰੇਨ વਾਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ। ਭਗવਾ ਹਿ વੇਨੇਯ੍ਯਜ੍ਝਾਸਯਾਨੁਰੂਪਂ ਕਦਾਚਿ ‘‘ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਕੁਸਲਾ, ਇਮੇ, ਧਮ੍ਮਾ ਅਕੁਸਲਾ। ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਸਾવਜ੍ਜਾ, ਇਮੇ ਧਮ੍ਮਾ ਅਨવਜ੍ਜਾ। ਇਮੇ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ, ਇਮੇ ਨ ਸੇવਿਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਕੁਸਲਾਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ વਿਭਜਨ੍ਤੋ ਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇਹਿ ਅਕੁਸਲਧਮ੍ਮੇ ਅਸਙ੍ਕਰਤੋ ਪਞ੍ਞਾਪੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਪਾਪਂ ਪਾਪਕਤੋ ਪਸ੍ਸਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ। ਕਦਾਚਿ ‘‘ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੇવਿਤੋ ਭਾવਿਤੋ ਬਹੁਲੀਕਤੋ ਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਤਿਰਚ੍ਛਾਨਯੋਨਿਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ ਪੇਤ੍ਤਿવਿਸਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ, ਯੋ ਸਬ੍ਬਲਹੁਕੋ ਪਾਣਾਤਿਪਾਤੋ, ਸੋ ਅਪ੍ਪਾਯੁਕਸਂવਤ੍ਤਨਿਕੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੪੦) ਆਦੀਨવਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਪਾਪਤੋ ਨਿਬ੍ਬਿਦਾਦੀਹਿ ਨਿਯੋਜੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਥ વਿਰਜ੍ਜਥਾ’’ਤਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਤਿ।
39. Dutiye pariyāyenāti ettha pariyāya-saddo ‘‘madhupiṇḍikapariyāyotveva naṃ dhārehī’’tiādīsu (ma. ni. 1.205) desanāyaṃ āgato. ‘‘Atthi khvesa , brāhmaṇa, pariyāyo, yena maṃ pariyāyena sammā vadamāno vadeyya – akiriyavādo samaṇo gotamo’’tiādīsu (pārā. 5; a. ni. 8.11) kāraṇe. ‘‘Kassa nu kho, ānanda, ajja pariyāyo bhikkhuniyo ovaditu’’ntiādīsu (ma. ni. 3.398) vāre. Idha pana vārepi kāraṇepi vaṭṭati, tasmā, bhikkhave, tathāgatassa dve dhammadesanā yathārahaṃ kāraṇena bhavanti, vārena vāti ayamettha attho. Bhagavā hi veneyyajjhāsayānurūpaṃ kadāci ‘‘ime dhammā kusalā, ime, dhammā akusalā. Ime dhammā sāvajjā, ime dhammā anavajjā. Ime sevitabbā, ime na sevitabbā’’tiādinā kusalākusaladhamme vibhajanto kusaladhammehi akusaladhamme asaṅkarato paññāpento ‘‘pāpaṃ pāpakato passathā’’ti dhammaṃ deseti. Kadāci ‘‘pāṇātipāto, bhikkhave, āsevito bhāvito bahulīkato nirayasaṃvattaniko tiracchānayonisaṃvattaniko pettivisayasaṃvattaniko, yo sabbalahuko pāṇātipāto, so appāyukasaṃvattaniko’’tiādinā (a. ni. 8.40) ādīnavaṃ pakāsento pāpato nibbidādīhi niyojento ‘‘nibbindatha virajjathā’’ti dhammaṃ deseti.
ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਹੋਨ੍ਤਿ ਪવਤ੍ਤਨ੍ਤਿ। ਪਾਪਂ ਪਾਪਕਤੋ ਪਸ੍ਸਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮਂ ਦਿਟ੍ਠੇવ ਧਮ੍ਮੇ ਆਯਤਿਞ੍ਚ ਅਹਿਤਦੁਕ੍ਖਾવਹਤੋ ਲਾਮਕਤੋ ਪਸ੍ਸਥ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਪਧਮ੍ਮੇ ‘‘ਅਚ੍ਚਨ੍ਤਹੀਨਭਾવਤੋ ਲਾਮਕਟ੍ਠੇਨ ਪਾਪਂ, ਅਕੋਸਲ੍ਲਸਮ੍ਭੂਤਟ੍ਠੇਨ ਅਕੁਸਲਂ, ਪਕਤਿਪਭਸ੍ਸਰਸ੍ਸ ਪਸਨ੍ਨਸ੍ਸ ਚ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਭਸ੍ਸਰਾਦਿਭਾવવਿਨਾਸਨਤੋ ਸਂਕਿਲੇਸਿਕਂ, ਪੁਨਪ੍ਪੁਨਂ ਭવਦੁਕ੍ਖਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਪੋਨੋਬ੍ਭવਿਕਂ, ਸਹੇવ ਦਰਥੇਹਿ ਪਰਿਲ਼ਾਹੇਹਿ વਤ੍ਤਨਤੋ ਸਦਰਥਂ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸੇવ વਿਪਚ੍ਚਨਤੋ ਦੁਕ੍ਖવਿਪਾਕਂ, ਅਪਰਿਮਾਣਮ੍ਪਿ ਕਾਲਂ ਅਨਾਗਤੇ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਤੋ ਆਯਤਿਂ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਿਯਂ, ਸਬ੍ਬਹਿਤਸੁਖવਿਦ੍ਧਂਸਨਸਮਤ੍ਥ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ ਨਾਨਾવਿਧੇ ਆਦੀਨવੇ, ਤਸ੍ਸ ਚ ਪਹਾਨੇ ਆਨਿਸਂਸੇ ਸਮ੍ਮਪਞ੍ਞਾਯ ਪਸ੍ਸਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਥ ਨਿਬ੍ਬੇਦਂ ਆਪਜ੍ਜਥ। ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਨ੍ਤਾ ਚ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਾਧਿਗਮੇਨ ਪਾਪਤੋ વਿਰਜ੍ਜਥ ਚੇવ વਿਮੁਚ੍ਚਥ ਚ। ਮਗ੍ਗੇਨ વਾ ਸਮੁਚ੍ਛੇਦવਿਰਾਗવਸੇਨ વਿਰਜ੍ਜਥ, ਤਤੋ ਫਲੇਨ ਪਟਿਪ੍ਪਸ੍ਸਦ੍ਧਿવਿਮੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ વਿਮੁਚ੍ਚਥ। ਅਥ વਾ ਪਾਪਨ੍ਤਿ ਲਾਮਕਤੋ ਪਾਪਂ। ਕਿਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ? ਯਂ ਅਨਿਚ੍ਚਦੁਕ੍ਖਾਦਿਭਾવੇਨ ਕੁਚ੍ਛਿਤਂ ਅਰਿਯੇਹਿ ਜਿਗੁਚ੍ਛਨੀਯਂ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਂ ਪਾਪੇਤੀਤਿ ਪਾਪਂ। ਕਿਂ ਪਨ ਤਂ? ਤੇਭੂਮਕਧਮ੍ਮਜਾਤਂ । ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥੇਨ ਪਾਪਕਤੋ ਦਿਸ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਚ੍ਚਤੋ, ਦੁਕ੍ਖਤੋ, ਰੋਗਤੋ, ਗਣ੍ਡਤੋ, ਸਲ੍ਲਤੋ, ਅਘਤੋ, ਆਬਾਧਤੋਤਿਆਦਿਨਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਨ੍ਤਾ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਦਥ। ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾਤਿ ਯਾਥਾવਤੋ ਅਹਿਤਾਨਤ੍ਥવਿਭਾવਨਂ ਪਠਮਂ ਉਪਾਦਾਯ ਤਤੋ વਿવੇਚਨਂ ਅਯਂ ਦੁਤਿਯਾ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ।
Bhavantīti honti pavattanti. Pāpaṃ pāpakato passathāti sabbaṃ pāpadhammaṃ diṭṭheva dhamme āyatiñca ahitadukkhāvahato lāmakato passatha. Tattha nibbindathāti tasmiṃ pāpadhamme ‘‘accantahīnabhāvato lāmakaṭṭhena pāpaṃ, akosallasambhūtaṭṭhena akusalaṃ, pakatipabhassarassa pasannassa ca cittassa pabhassarādibhāvavināsanato saṃkilesikaṃ, punappunaṃ bhavadukkhanibbattanato ponobbhavikaṃ, saheva darathehi pariḷāhehi vattanato sadarathaṃ, dukkhasseva vipaccanato dukkhavipākaṃ, aparimāṇampi kālaṃ anāgate jātijarāmaraṇanibbattanato āyatiṃ jātijarāmaraṇiyaṃ, sabbahitasukhaviddhaṃsanasamattha’’ntiādinā nayena nānāvidhe ādīnave, tassa ca pahāne ānisaṃse sammapaññāya passantā nibbindatha nibbedaṃ āpajjatha. Nibbindantā ca vipassanaṃ vaḍḍhetvā ariyamaggādhigamena pāpato virajjatha ceva vimuccatha ca. Maggena vā samucchedavirāgavasena virajjatha, tato phalena paṭippassaddhivimuttivasena vimuccatha. Atha vā pāpanti lāmakato pāpaṃ. Kiṃ vuttaṃ hoti? Yaṃ aniccadukkhādibhāvena kucchitaṃ ariyehi jigucchanīyaṃ vaṭṭadukkhaṃ pāpetīti pāpaṃ. Kiṃ pana taṃ? Tebhūmakadhammajātaṃ . Yathāvuttena atthena pāpakato disvā tattha aniccato, dukkhato, rogato, gaṇḍato, sallato, aghato, ābādhatotiādinā vipassanaṃ vaḍḍhentā nibbindatha. Ayaṃ dutiyāti yāthāvato ahitānatthavibhāvanaṃ paṭhamaṃ upādāya tato vivecanaṃ ayaṃ dutiyā dhammadesanā.
ਗਾਥਾਸੁ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸਾਤਿ ਸਬ੍ਬਞ੍ਞੁਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ। ਸਬ੍ਬਭੂਤਾਨੁਕਮ੍ਪਿਨੋਤਿ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਸਤ੍ਤੇ ਮਹਾਕਰੁਣਾਯ ਅਨੁਕਮ੍ਪਨਸਭਾવਸ੍ਸ। ਪਰਿਯਾਯવਚਨਨ੍ਤਿ ਪਰਿਯਾਯੇਨ ਕਥਨਂ ਦੇਸਨਂ। ਪਸ੍ਸਾਤਿ ਪਰਿਸਂ ਆਲਪਤਿ, ਪਰਿਸਜੇਟ੍ਠਕਂ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਕੇਚਿ ਪਨਾਹੁ ‘‘ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਸਨ੍ਧਾਯ ਭਗવਾ ‘ਪਸ੍ਸਾ’ਤਿ ਅવੋਚਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਾਪਕੇ વਿਰਜ੍ਜਥ ਰਾਗਂ ਪਜਹਥਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ।
Gāthāsu buddhassāti sabbaññubuddhassa. Sabbabhūtānukampinoti sabbepi satte mahākaruṇāya anukampanasabhāvassa. Pariyāyavacananti pariyāyena kathanaṃ desanaṃ. Passāti parisaṃ ālapati, parisajeṭṭhakaṃ vā sandhāya vuttaṃ. Keci panāhu ‘‘attānameva sandhāya bhagavā ‘passā’ti avocā’’ti. Tatthāti tasmiṃ pāpake virajjatha rāgaṃ pajahathāti attho. Sesaṃ vuttanayameva.
ਦੁਤਿਯਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Dutiyasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਇਤਿવੁਤ੍ਤਕਪਾਲ਼ਿ • Itivuttakapāḷi / ੨. ਦੇਸਨਾਸੁਤ੍ਤਂ • 2. Desanāsuttaṃ
