| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 101
The Middle-Length Suttas Collection 101
දේවදහසුත්ත
At Devadaha
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සක්කේසු විහරති දේවදහං නාම සක්‍යානං නිගමෝ. තත්‍ර ඛෝ භගවා භික්ඛූ ආමන්තේසි: “භික්ඛවෝ”ති.
So I have heard. At one time the Buddha was staying in the land of the Sakyans, near the Sakyan town named Devadaha. There the Buddha addressed the bhikkhus, “Bhikkhus!”
“භදන්තේ”ති තේ භික්ඛූ භගවතෝ පච්චස්සෝසුං. භගවා ඒතදවෝච:
“Venerable sir,” they replied. The Buddha said this:
“සන්ති, භික්ඛවේ, ඒකේ සමණබ්‍රාහ්මණා ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ: ‘යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී(අ)ති. ඒවංවාදිනෝ, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා.
“Bhikkhus, there are some ascetics and brahmins who have this doctrine and view: ‘Everything this individual experiences—pleasurable, painful, or neutral—is because of past deeds. So, due to eliminating past deeds by mortification, and not doing any new deeds, there’s nothing to come up in the future. With nothing to come up in the future, deeds end. With the ending of deeds, suffering ends. With the ending of suffering, feeling ends. And with the ending of feeling, all suffering will have been worn away.’ Such is the doctrine of the Jain ascetics.
ඒවංවාදාහං, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨේ උපසඞ්කමිත්වා ඒවං වදාමි: ‘සච්චං කිර තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ඒවංවාදිනෝ ඒවංදිට්ඨිනෝ—යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී(අ)ති? තේ ච මේ, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා ඒවං පුට්ඨා ‘ආමා(අ)ති පටිජානන්ති.
I’ve gone up to the Jain ascetics who say this and said, ‘Is it really true that this is the venerables’ view?’ They admitted that it is.
ත්‍යාහං ඒවං වදාමි: ‘කිං පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානාථ—අහුවම්හේව මයං පුබ්බේ, න නාහුවම්හා(අ)ති?
I said to them, ‘But friends, do you know for sure that you existed in the past, and it is not the case that you didn’t exist?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No we don’t, friend.’
‘කිං පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානාථ—අකරම්හේව මයං පුබ්බේ පාපකම්මං, න නාකරම්හා(අ)ති?
‘But friends, do you know for sure that you did bad deeds in the past?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No we don’t, friend.’
‘කිං පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානාථ—ඒවරූපං වා ඒවරූපං වා පාපකම්මං අකරම්හා(අ)ති?
‘But friends, do you know that you did such and such bad deeds?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No we don’t, friend.’
‘කිං පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානාථ—ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං, ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජීරේතබ්බං, ඒත්තකම්හි වා දුක්ඛේ නිජ්ජිණ්ණේ සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී(අ)ති?
‘But friends, do you know that so much suffering has already been worn away? Or that so much suffering still remains to be worn away? Or that when so much suffering is worn away all suffering will have been worn away?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No we don’t, friend.’
‘කිං පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානාථ—දිට්ඨේව ධම්මේ අකුසලානං ධම්මානං පහානං, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදන්(අ)ති?
‘But friends, do you know about giving up unskillful qualities in the present life and embracing skillful qualities?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No we don’t, friend.’
‘ඉති කිර තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, න ජානාථ—අහුවම්හේව මයං පුබ්බේ, න නාහුවම්හාති, න ජානාථ—අකරම්හේව මයං පුබ්බේ පාපකම්මං, න නාකරම්හාති, න ජානාථ—ඒවරූපං වා ඒවරූපං වා පාපකම්මං අකරම්හාති, න ජානාථ—ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං, ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජීරේතබ්බං, ඒත්තකම්හි වා දුක්ඛේ නිජ්ජිණ්ණේ සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතීති, න ජානාථ—දිට්ඨේව ධම්මේ අකුසලානං ධම්මානං පහානං, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදං; ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං න කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති.
‘So it seems that you don’t know any of these things. In that case, it’s not appropriate for the Jain venerables to declare this.
සචේ පන තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ජානේය්‍යාථ—අහුවම්හේව මයං පුබ්බේ, න නාහුවම්හාති, ජානේය්‍යාථ—අකරම්හේව මයං පුබ්බේ පාපකම්මං, න නාකරම්හාති, ජානේය්‍යාථ—ඒවරූපං වා ඒවරූපං වා පාපකම්මං අකරම්හාති, ජානේය්‍යාථ—ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං, ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජීරේතබ්බං, ඒත්තකම්හි වා දුක්ඛේ නිජ්ජිණ්ණේ සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතීති, ජානේය්‍යාථ—දිට්ඨේව ධම්මේ අකුසලානං ධම්මානං පහානං, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදං; ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති.
Now, supposing you did know these things. In that case, it would be appropriate for the Jain venerables to declare this.
සේය්‍යථාපි, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, පුරිසෝ සල්ලේන විද්ධෝ අස්ස සවිසේන ගාළ්හූපලේපනේන; සෝ සල්ලස්සපි වේධනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේය්‍ය. තස්ස මිත්තාමච්චා ඤාතිසාලෝහිතා භිසක්කං සල්ලකත්තං උපට්ඨාපේය්‍යුං. තස්ස සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ සත්ථේන වණමුඛං පරිකන්තේය්‍ය; සෝ සත්ථේනපි වණමුඛස්ස පරිකන්තනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේය්‍ය. තස්ස සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ ඒසනියා සල්ලං ඒසේය්‍ය; සෝ ඒසනියාපි සල්ලස්ස ඒසනාහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේය්‍ය. තස්ස සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ සල්ලං අබ්බුහේය්‍ය; සෝ සල්ලස්සපි අබ්බුහනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේය්‍ය. තස්ස සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ අගදඞ්ගාරං වණමුඛේ ඕදහේය්‍ය; සෝ අගදඞ්ගාරස්සපි වණමුඛේ ඕදහනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේය්‍ය. සෝ අපරේන සමයේන රූළ්හේන වණේන සඤ්ඡවිනා අරෝගෝ අස්ස සුඛී සේරී සයංවසී යේන කාමඞ්ගමෝ.
Suppose a man was struck by an arrow thickly smeared with poison, causing painful feelings, sharp and severe. Their friends and colleagues, relatives and kin would get a field surgeon to treat them. The surgeon would cut open the wound with a scalpel, causing painful feelings, sharp and severe. They’d probe for the arrow, causing painful feelings, sharp and severe. They’d extract the arrow, causing painful feelings, sharp and severe. They’d apply cauterizing medicine to the wound, causing painful feelings, sharp and severe. After some time that wound would be healed and the skin regrown. They’d be healthy, happy, autonomous, master of themselves, able to go where they wanted.
තස්ස ඒවමස්ස: “අහං ඛෝ පුබ්බේ සල්ලේන විද්ධෝ අහෝසිං සවිසේන ගාළ්හූපලේපනේන. සෝහං සල්ලස්සපි වේධනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියිං. තස්ස මේ මිත්තාමච්චා ඤාතිසාලෝහිතා භිසක්කං සල්ලකත්තං උපට්ඨපේසුං. තස්ස මේ සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ සත්ථේන වණමුඛං පරිකන්ති; සෝහං සත්ථේනපි වණමුඛස්ස පරිකන්තනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියිං. තස්ස මේ සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ ඒසනියා සල්ලං ඒසි; සෝ අහං ඒසනියාපි සල්ලස්ස ඒසනාහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියිං. තස්ස මේ සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ සල්ලං අබ්බුහි; සෝහං සල්ලස්සපි අබ්බුහනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියිං. තස්ස මේ සෝ භිසක්කෝ සල්ලකත්තෝ අගදඞ්ගාරං වණමුඛේ ඕදහි; සෝහං අගදඞ්ගාරස්සපි වණමුඛේ ඕදහනහේතු දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියිං. සෝම්හි ඒතරහි රූළ්හේන වණේන සඤ්ඡවිනා අරෝගෝ සුඛී සේරී සයංවසී යේන කාමඞ්ගමෝ”ති.
They’d think, “Earlier I was struck by an arrow thickly smeared with poison, causing painful feelings, sharp and severe. My friends and colleagues, relatives and kin got a field surgeon to treat me. At each step, the treatment was painful. But these days that wound is healed and the skin regrown. I’m healthy, happy, autonomous, my own master, able to go where I want.”
ඒවමේව ඛෝ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, සචේ තුම්හේ ජානේය්‍යාථ—අහුවම්හේව මයං පුබ්බේ, න නාහුවම්හාති, ජානේය්‍යාථ—අකරම්හේව මයං පුබ්බේ පාපකම්මං, න නාකරම්හාති, ජානේය්‍යාථ—ඒවරූපං වා ඒවරූපං වා පාපකම්මං අකරම්හාති, ජානේය්‍යාථ—ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං, ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජීරේතබ්බං, ඒත්තකම්හි වා දුක්ඛේ නිජ්ජිණ්ණේ සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතීති, ජානේය්‍යාථ—දිට්ඨේව ධම්මේ අකුසලානං ධම්මානං පහානං, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදං; ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති.
In the same way, friends, if you knew about these things, it would be appropriate for the Jain venerables to declare this.
යස්මා ච ඛෝ තුම්හේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, න ජානාථ—අහුවම්හේව මයං පුබ්බේ, න නාහුවම්හාති, න ජානාථ—අකරම්හේව මයං පුබ්බේ පාපකම්මං, න නාකරම්හාති, න ජානාථ—ඒවරූපං වා ඒවරූපං වා පාපකම්මං අකරම්හාති, න ජානාථ—ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං, ඒත්තකං වා දුක්ඛං නිජ්ජීරේතබ්බං, ඒත්තකම්හි වා දුක්ඛේ නිජ්ජිණ්ණේ සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතීති, න ජානාථ—දිට්ඨේව ධම්මේ අකුසලානං ධම්මානං පහානං, කුසලානං ධම්මානං උපසම්පදං; තස්මා ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං න කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”(අ)ති.
But since you don’t know any of these things, it’s not appropriate for the Jain venerables to declare this.’
ඒවං වුත්තේ, භික්ඛවේ, තේ නිගණ්ඨා මං ඒතදවෝචුං: ‘නිගණ්ඨෝ, ආවුසෝ, නාටපුත්තෝ සබ්බඤ්ඤූ සබ්බදස්සාවී, අපරිසේසං ඤාණදස්සනං පටිජානාති. “චරතෝ ච මේ තිට්ඨතෝ ච සුත්තස්ස ච ජාගරස්ස ච සතතං සමිතං ඤාණදස්සනං පච්චුපට්ඨිතන්”ති.
When I said this, those Jain ascetics said to me, ‘Friend, the Jain ascetic of the Ñātika clan claims to be all-knowing and all-seeing, to know and see everything without exception, thus: “Knowledge and vision are constantly and continually present to me, while walking, standing, sleeping, and waking.”
සෝ ඒවමාහ: “අත්ථි ඛෝ වෝ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, පුබ්බේව පාපකම්මං කතං, තං ඉමාය කටුකාය දුක්කරකාරිකාය නිජ්ජීරේථ, යං පනේත්ථ ඒතරහි කායේන සංවුතා වාචාය සංවුතා මනසා සංවුතා තං ආයතිං පාපකම්මස්ස අකරණං. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති. තඤ්ච පනම්හාකං රුච්චති චේව ඛමති ච, තේන චම්හා අත්තමනා(අ)ති.
He says: “O friend Jain ascetics, you have done bad deeds in a past life. Wear them away with these severe and grueling austerities. And when you refrain from such deeds in the present by way of body, speech, and mind, you’re not doing any bad deeds for the future. So, due to eliminating past deeds by mortification, and not doing any new deeds, there’s nothing to come up in the future. With nothing to come up in the future, deeds end. With the ending of deeds, suffering ends. With the ending of suffering, feeling ends. And with the ending of feeling, all suffering will have been worn away.” We like and accept this, and we are satisfied with it.’
ඒවං වුත්තේ, අහං, භික්ඛවේ, තේ නිගණ්ඨේ ඒතදවෝචං: ‘පඤ්ච ඛෝ ඉමේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, ධම්මා දිට්ඨේව ධම්මේ ද්විධාවිපාකා. කතමේ පඤ්ච? සද්ධා, රුචි, අනුස්සවෝ, ආකාරපරිවිතක්කෝ, දිට්ඨිනිජ්ඣානක්ඛන්ති—ඉමේ ඛෝ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, පඤ්ච ධම්මා දිට්ඨේව ධම්මේ ද්විධාවිපාකා. තත්‍රායස්මන්තානං නිගණ්ඨානං කා අතීතංසේ සත්ථරි සද්ධා, කා රුචි, කෝ අනුස්සවෝ, කෝ ආකාරපරිවිතක්කෝ, කා දිට්ඨිනිජ්ඣානක්ඛන්තී(අ)ති. ඒවංවාදී ඛෝ අහං, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨේසු න කඤ්චි සහධම්මිකං වාදපටිහාරං සමනුපස්සාමි.
When they said this, I said to them, ‘These five things can be seen to turn out in two different ways. What five? Faith, preference, oral tradition, reasoned contemplation, and acceptance of a view after consideration. These are the five things that can be seen to turn out in two different ways. In this case, what faith in your teacher do you have when it comes to the past? What preference, oral tradition, reasoned contemplation, or acceptance of a view after consideration?’ When I said this, I did not see any legitimate defense of their doctrine from the Jains.
පුන චපරාහං, භික්ඛවේ, තේ නිගණ්ඨේ ඒවං වදාමි: ‘තං කිං මඤ්ඤථ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා. යස්මිං වෝ සමයේ තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති තිබ්බං පධානං, තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; යස්මිං පන වෝ සමයේ න තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති න තිබ්බං පධානං, න තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථා(අ)ති?
Furthermore, I said to those Jain ascetics, ‘What do you think, friends? At a time of intense exertion and striving do you suffer painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion? Whereas at a time without intense exertion and striving do you not suffer painful, sharp, severe, acute feelings due to overexertion?’
‘යස්මිං නෝ, ආවුසෝ ගෝතම, සමයේ තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති තිබ්බං පධානං, තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියාම; යස්මිං පන නෝ සමයේ න තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති න තිබ්බං පධානං, න තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියාමා(අ)ති.
‘Friend Gotama, at a time of intense exertion we suffer painful, sharp feelings due to overexertion, not without intense exertion.’
‘ඉති කිර, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, යස්මිං වෝ සමයේ තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති තිබ්බං පධානං, තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; යස්මිං පන වෝ සමයේ න තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති න තිබ්බං පධානං, න තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ. ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං න කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති.
‘So it seems that only at a time of intense exertion do you suffer painful, sharp feelings due to overexertion, not without intense exertion. In that case, it’s not appropriate for the Jain venerables to declare: “Everything this individual experiences—pleasurable, painful, or neutral—is because of past deeds. …”
සචේ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, යස්මිං වෝ සමයේ තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති තිබ්බං පධානං, න තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; යස්මිං පන වෝ සමයේ න තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති න තිබ්බං පධානං, තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං කල්ලමස්ස වේය්‍යාකරණාය: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”ති.
If at a time of intense exertion you did not suffer painful, sharp feelings due to overexertion, and if without intense exertion you did experience such feelings, it would be appropriate for the Jain venerables to declare this.
යස්මා ච ඛෝ, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, යස්මිං වෝ සමයේ තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති තිබ්බං පධානං, තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; යස්මිං පන වෝ සමයේ න තිබ්බෝ උපක්කමෝ හෝති න තිබ්බං පධානං, න තිබ්බා තස්මිං සමයේ ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියේථ; තේ තුම්හේ සාමංයේව ඕපක්කමිකා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදයමානා අවිජ්ජා අඤ්ඤාණා සම්මෝහා විපච්චේථ: “යං කිඤ්චායං පුරිසපුග්ගලෝ පටිසංවේදේති සුඛං වා දුක්ඛං වා අදුක්ඛමසුඛං වා, සබ්බං තං පුබ්බේකතහේතු. ඉති පුරාණානං කම්මානං තපසා බ්‍යන්තීභාවා, නවානං කම්මානං අකරණා, ආයතිං අනවස්සවෝ; ආයතිං අනවස්සවා කම්මක්ඛයෝ; කම්මක්ඛයා දුක්ඛක්ඛයෝ; දුක්ඛක්ඛයා වේදනාක්ඛයෝ; වේදනාක්ඛයා සබ්බං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං භවිස්සතී”(අ)ති. ඒවංවාදීපි ඛෝ අහං, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨේසු න කඤ්චි සහධම්මිකං වාදපටිහාරං සමනුපස්සාමි.
But since this is not the case, aren’t you experiencing painful, sharp feelings due only to your own exertion, which out of ignorance, unknowing, and confusion you misconstrue to imply: “Everything this individual experiences—pleasurable, painful, or neutral—is because of past deeds. …”?’ When I said this, I did not see any legitimate defense of their doctrine from the Jains.
පුන චපරාහං, භික්ඛවේ, තේ නිගණ්ඨේ ඒවං වදාමි: ‘තං කිං මඤ්ඤථාවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං දිට්ඨධම්මවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සම්පරායවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
Furthermore, I said to those Jain ascetics, ‘What do you think, friends? If a deed is to be experienced in this life, can exertion make it be experienced in lives to come?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘යං පනිදං කම්මං සම්පරායවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා දිට්ඨධම්මවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘But if a deed is to be experienced in lives to come, can exertion make it be experienced in this life?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘තං කිං මඤ්ඤථාවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං සුඛවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා දුක්ඛවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘What do you think, friends? If a deed is to be experienced as pleasure, can exertion make it be experienced as pain?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘යං පනිදං කම්මං දුක්ඛවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සුඛවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘But if a deed is to be experienced as pain, can exertion make it be experienced as pleasure?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘තං කිං මඤ්ඤථාවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං පරිපක්කවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අපරිපක්කවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘What do you think, friends? If a deed is to be experienced when fully ripened, can exertion make it be experienced when not fully ripened?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘යං පනිදං කම්මං අපරිපක්කවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා පරිපක්කවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘But if a deed is to be experienced when not fully ripened, can exertion make it be experienced when fully ripened?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘තං කිං මඤ්ඤථාවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං බහුවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අප්පවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘What do you think, friends? If a deed is to be experienced strongly, can exertion make it be experienced weakly?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘යං පනිදං කම්මං අප්පවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා බහුවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘But if a deed is to be experienced weakly, can exertion make it be experienced strongly?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘තං කිං මඤ්ඤථාවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං සවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘What do you think, friends? If a deed is to be experienced, can exertion make it not be experienced?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘යං පනිදං කම්මං අවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සවේදනීයං හෝතූති ලබ්භමේතන්(අ)ති?
‘But if a deed is not to be experienced, can exertion make it be experienced?’
‘නෝ හිදං, ආවුසෝ(අ).
‘No, friend.’
‘ඉති කිර, ආවුසෝ නිගණ්ඨා, යමිදං කම්මං දිට්ඨධම්මවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සම්පරායවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යං පනිදං කම්මං සම්පරායවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා දිට්ඨධම්මවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං සුඛවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා දුක්ඛවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං දුක්ඛවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සුඛවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං පරිපක්කවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අපරිපක්කවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං අපරිපක්කවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා පරිපක්කවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං බහුවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අප්පවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං අප්පවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා බහුවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං සවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා අවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං, යමිදං කම්මං අවේදනීයං තං උපක්කමේන වා පධානේන වා සවේදනීයං හෝතූති අලබ්භමේතං; ඒවං සන්තේ ආයස්මන්තානං නිගණ්ඨානං අඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, අඵලං පධානං(අ).
‘So it seems that exertion cannot change the way deeds are experienced in any of these ways. This being so, your exertion and striving are fruitless.’
ඒවංවාදී, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා. ඒවංවාදීනං, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨානං දස සහධම්මිකා වාදානුවාදා ගාරය්හං ඨානං ආගච්ඡන්ති.
Such is the doctrine of the Jain ascetics. Saying this, the Jain ascetics deserve rebuke and criticism on ten legitimate grounds.
සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා පුබ්බේ දුක්කටකම්මකාරිනෝ යං ඒතරහි ඒවරූපා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියන්ති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා පාපකේන ඉස්සරේන නිම්මිතා යං ඒතරහි ඒවරූපා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියන්ති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා පාපසඞ්ගතිකා යං ඒතරහි ඒවරූපා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියන්ති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා පාපාභිජාතිකා යං ඒතරහි ඒවරූපා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියන්ති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා ඒවරූපා දිට්ඨධම්මූපක්කමා යං ඒතරහි ඒවරූපා දුක්ඛා තිබ්බා කටුකා වේදනා වේදියන්ති.
If sentient beings experience pleasure and pain because of past deeds, clearly the Jains have done bad deeds in the past, since they now experience such intense pain. If sentient beings experience pleasure and pain because of God Almighty’s creation, clearly the Jains were created by a bad God, since they now experience such intense pain. If sentient beings experience pleasure and pain because of circumstance and nature, clearly the Jains arise from bad circumstances, since they now experience such intense pain. If sentient beings experience pleasure and pain because of the class of rebirth, clearly the Jains have been reborn in a bad class, since they now experience such intense pain. If sentient beings experience pleasure and pain because of exertion in the present, clearly the Jains exert themselves badly in the present, since they now experience such intense pain.
සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා; නෝ චේ සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා; නෝ චේ සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා; නෝ චේ සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා; නෝ චේ සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා; නෝ චේ සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, ගාරය්හා නිගණ්ඨා. ඒවංවාදී, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨා. ඒවංවාදීනං, භික්ඛවේ, නිගණ්ඨානං ඉමේ දස සහධම්මිකා වාදානුවාදා ගාරය්හං ඨානං ආගච්ඡන්ති. ඒවං ඛෝ, භික්ඛවේ, අඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, අඵලං පධානං.
The Jains deserve criticism whether or not sentient beings experience pleasure and pain because of past deeds, or God Almighty’s creation, or circumstance and nature, or class of rebirth, or exertion in the present. Such is the doctrine of the Jain ascetics. The Jain ascetics who say this deserve rebuke and criticism on these ten legitimate grounds. That’s how exertion and striving is fruitless.
කථඤ්ච, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං? ඉධ, භික්ඛවේ, භික්ඛු න හේව අනද්ධභූතං අත්තානං දුක්ඛේන අද්ධභාවේති, ධම්මිකඤ්ච සුඛං න පරිච්චජති, තස්මිඤ්ච සුඛේ අනධිමුච්ඡිතෝ හෝති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘ඉමස්ස ඛෝ මේ දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති, ඉමස්ස පන මේ දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝතී(අ)ති. සෝ යස්ස හි ඛ්වාස්ස දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති, සඞ්ඛාරං තත්ථ පදහති. යස්ස පනස්ස දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝති, උපේක්ඛං තත්ථ භාවේති. තස්ස තස්ස දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති—ඒවම්පිස්ස තං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං හෝති. තස්ස තස්ස දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝති—ඒවම්පිස්ස තං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං හෝති.
And how is exertion and striving fruitful? It’s when a bhikkhu doesn’t bring suffering upon themselves; and they don’t give up legitimate pleasure, but they’re not besotted with that pleasure. They understand: ‘When I actively strive I become dispassionate towards this source of suffering. But when I develop equanimity I become dispassionate towards this other source of suffering.’ So they either actively strive or develop equanimity as appropriate. Through active striving they become dispassionate towards that specific source of suffering, and so that suffering is worn away. Through developing equanimity they become dispassionate towards that other source of suffering, and so that suffering is worn away.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, පුරිසෝ ඉත්ථියා සාරත්තෝ පටිබද්ධචිත්තෝ තිබ්බච්ඡන්දෝ තිබ්බාපේක්ඛෝ. සෝ තං ඉත්ථිං පස්සේය්‍ය අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං.
Suppose a man is in love with a woman, full of intense desire and lust. Then he sees her standing together with another man, chatting, giggling, and laughing.
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු තස්ස පුරිසස්ස අමුං ඉත්ථිං දිස්වා අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං උප්පජ්ජේය්‍යුං සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සූපායාසා”ති?
What do you think, bhikkhus? Would that give rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress for him?”
“ඒවං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අමු හි, භන්තේ, පුරිසෝ අමුස්සා ඉත්ථියා සාරත්තෝ පටිබද්ධචිත්තෝ තිබ්බච්ඡන්දෝ තිබ්බාපේක්ඛෝ. තස්මා තං ඉත්ථිං දිස්වා අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං උප්පජ්ජේය්‍යුං සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සූපායාසා”ති.
“Yes, sir. Why is that? Because that man is in love that woman, full of intense desire and lust.”
“අථ ඛෝ, භික්ඛවේ, තස්ස පුරිසස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ අමුස්සා ඉත්ථියා සාරත්තෝ පටිබද්ධචිත්තෝ තිබ්බච්ඡන්දෝ තිබ්බාපේක්ඛෝ. තස්ස මේ අමුං ඉත්ථිං දිස්වා අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං උප්පජ්ජන්ති සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සූපායාසා. යන්නූනාහං යෝ මේ අමුස්සා ඉත්ථියා ඡන්දරාගෝ තං පජහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ යෝ අමුස්සා ඉත්ථියා ඡන්දරාගෝ තං පජහේය්‍ය. සෝ තං ඉත්ථිං පස්සේය්‍ය අපරේන සමයේන අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං.
“Then that man might think: ‘I’m in love with that woman, full of intense desire and lust. When I saw her standing together with another man, chatting, giggling, and laughing, it gave rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress for me. Why don’t I give up that desire and lust for that woman?’ So that’s what he did. Some time later he sees her again standing together with another man, chatting, giggling, and laughing.
තං කිං මඤ්ඤථ, භික්ඛවේ, අපි නු තස්ස පුරිසස්ස අමුං ඉත්ථිං දිස්වා අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං උප්පජ්ජේය්‍යුං සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සූපායාසා”ති?
What do you think, bhikkhus? Would that give rise to sorrow, lamentation, pain, sadness, and distress for him?”
“නෝ හේතං, භන්තේ”. “තං කිස්ස හේතු”? “අමු හි, භන්තේ, පුරිසෝ අමුස්සා ඉත්ථියා විරාගෝ. තස්මා තං ඉත්ථිං දිස්වා අඤ්ඤේන පුරිසේන සද්ධිං සන්තිට්ඨන්තිං සල්ලපන්තිං සඤ්ජග්ඝන්තිං සංහසන්තිං න උප්පජ්ජේය්‍යුං සෝකපරිදේවදුක්ඛදෝමනස්සූපායාසා”ති.
“No, sir. Why is that? Because he no longer desires that woman.”
“ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු න හේව අනද්ධභූතං අත්තානං දුක්ඛේන අද්ධභාවේති, ධම්මිකඤ්ච සුඛං න පරිච්චජති, තස්මිඤ්ච සුඛේ අනධිමුච්ඡිතෝ හෝති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘ඉමස්ස ඛෝ මේ දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති, ඉමස්ස පන මේ දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝතී(අ)ති. සෝ යස්ස හි ඛ්වාස්ස දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති, සඞ්ඛාරං තත්ථ පදහති; යස්ස පනස්ස දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝති, උපේක්ඛං තත්ථ භාවේති. තස්ස තස්ස දුක්ඛනිදානස්ස සඞ්ඛාරං පදහතෝ සඞ්ඛාරප්පධානා විරාගෝ හෝති—ඒවම්පිස්ස තං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං හෝති. තස්ස තස්ස දුක්ඛනිදානස්ස අජ්ඣුපේක්ඛතෝ උපේක්ඛං භාවයතෝ විරාගෝ හෝති—ඒවම්පිස්ස තං දුක්ඛං නිජ්ජිණ්ණං හෝති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
“In the same way, a bhikkhu doesn’t bring suffering upon themselves; and they don’t give up legitimate pleasure, but they’re not besotted with that pleasure. They understand: ‘When I actively strive I become dispassionate towards this source of suffering. But when I develop equanimity I become dispassionate towards this other source of suffering.’ So they either actively strive or develop equanimity as appropriate. Through active striving they become dispassionate towards that specific source of suffering, and so that suffering is worn away. Through developing equanimity they become dispassionate towards that other source of suffering, and so that suffering is worn away. That’s how exertion and striving is fruitful.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, භික්ඛු ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යථාසුඛං ඛෝ මේ විහරතෝ අකුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති, කුසලා ධම්මා පරිහායන්ති; දුක්ඛාය පන මේ අත්තානං පදහතෝ අකුසලා ධම්මා පරිහායන්ති, කුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති. යන්නූනාහං දුක්ඛාය අත්තානං පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ දුක්ඛාය අත්තානං පදහති. තස්ස දුක්ඛාය අත්තානං පදහතෝ අකුසලා ධම්මා පරිහායන්ති කුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති. සෝ න අපරේන සමයේන දුක්ඛාය අත්තානං පදහති. තං කිස්ස හේතු? යස්ස හි සෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු අත්ථාය දුක්ඛාය අත්තානං පදහේය්‍ය ස්වාස්ස අත්ථෝ අභිනිප්ඵන්නෝ හෝති. තස්මා න අපරේන සමයේන දුක්ඛාය අත්තානං පදහති.
Furthermore, a bhikkhu reflects: ‘When I live as I please, unskillful qualities grow and skillful qualities decline. But when I strive painfully, unskillful qualities decline and skillful qualities grow. Why don’t I strive painfully?’ So that’s what they do, and as they do so unskillful qualities decline and skillful qualities grow. After some time, they no longer strive painfully. Why is that? Because they have accomplished the goal for which they strived painfully.
සේය්‍යථාපි, භික්ඛවේ, උසුකාරෝ තේජනං ද්වීසු අලාතේසු ආතාපේති පරිතාපේති උජුං කරෝති කම්මනියං. යතෝ ඛෝ, භික්ඛවේ, උසුකාරස්ස තේජනං ද්වීසු අලාතේසු ආතාපිතං හෝති පරිතාපිතං උජුං කතං කම්මනියං, න සෝ තං අපරේන සමයේන උසුකාරෝ තේජනං ද්වීසු අලාතේසු ආතාපේති පරිතාපේති උජුං කරෝති කම්මනියං. තං කිස්ස හේතු? යස්ස හි සෝ, භික්ඛවේ, අත්ථාය උසුකාරෝ තේජනං ද්වීසු අලාතේසු ආතාපේය්‍ය පරිතාපේය්‍ය උජුං කරේය්‍ය කම්මනියං ස්වාස්ස අත්ථෝ අභිනිප්ඵන්නෝ හෝති. තස්මා න අපරේන සමයේන උසුකාරෝ තේජනං ද්වීසු අලාතේසු ආතාපේති පරිතාපේති උජුං කරෝති කම්මනියං.
Suppose an arrowsmith was heating an arrow shaft between two firebrands, making it straight and fit for use. After it’s been made straight and fit for use, they’d no longer heat it to make it straight and fit for use. Why is that? Because they have accomplished the goal for which they heated it.
ඒවමේව ඛෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘යථාසුඛං ඛෝ මේ විහරතෝ අකුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති, කුසලා ධම්මා පරිහායන්ති; දුක්ඛාය පන මේ අත්තානං පදහතෝ අකුසලා ධම්මා පරිහායන්ති, කුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති. යන්නූනාහං දුක්ඛාය අත්තානං පදහේය්‍යන්(අ)ති. සෝ දුක්ඛාය අත්තානං පදහති. තස්ස දුක්ඛාය අත්තානං පදහතෝ අකුසලා ධම්මා පරිහායන්ති, කුසලා ධම්මා අභිවඩ්ඪන්ති. සෝ න අපරේන සමයේන දුක්ඛාය අත්තානං පදහති. තං කිස්ස හේතු? යස්ස හි සෝ, භික්ඛවේ, භික්ඛු අත්ථාය දුක්ඛාය අත්තානං පදහේය්‍ය ස්වාස්ස අත්ථෝ අභිනිප්ඵන්නෝ හෝති. තස්මා න අපරේන සමයේන දුක්ඛාය අත්තානං පදහති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
In the same way, a bhikkhu reflects: ‘When I live as I please, unskillful qualities grow and skillful qualities decline. But when I strive painfully, unskillful qualities decline and skillful qualities grow. Why don’t I strive painfully?’ … After some time, they no longer strive painfully. That too is how exertion and striving is fruitful.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, ඉධ තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං, කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති.
Furthermore, a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed. He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure.
තං ධම්මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා අඤ්ඤතරස්මිං වා කුලේ පච්චාජාතෝ. සෝ තං ධම්මං සුත්වා තථාගතේ සද්ධං පටිලභති. සෝ තේන සද්ධාපටිලාභේන සමන්නාගතෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘සම්බාධෝ ඝරාවාසෝ රජාපථෝ, අබ්භෝකාසෝ පබ්බජ්ජා. නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා ඒකන්තපරිපුණ්ණං ඒකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්‍රහ්මචරියං චරිතුං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ අපරේන සමයේන අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය, අප්පං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය මහන්තං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති.
A householder hears that teaching, or a householder’s child, or someone reborn in a good family. They gain faith in the Realized One, and reflect: ‘Living in a house is cramped and dirty, but the life of one gone forth is wide open. It’s not easy for someone living at home to lead the spiritual life utterly full and pure, like a polished shell. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’ After some time they give up a large or small fortune, and a large or small family circle. They shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness.
සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ භික්ඛූනං සික්ඛාසාජීවසමාපන්නෝ පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ, ලජ්ජී දයාපන්නෝ සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති. අදින්නාදානං පහාය අදින්නාදානා පටිවිරතෝ හෝති දින්නාදායී දින්නපාටිකඞ්ඛී, අථේනේන සුචිභූතේන අත්තනා විහරති. අබ්‍රහ්මචරියං පහාය බ්‍රහ්මචාරී හෝති ආරාචාරී විරතෝ මේථුනා ගාමධම්මා. මුසාවාදං පහාය මුසාවාදා පටිවිරතෝ හෝති සච්චවාදී සච්චසන්ධෝ ථේතෝ පච්චයිකෝ අවිසංවාදකෝ ලෝකස්ස. පිසුණං වාචං පහාය පිසුණාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති; ඉතෝ සුත්වා න අමුත්‍ර අක්ඛාතා ඉමේසං භේදාය, අමුත්‍ර වා සුත්වා න ඉමේසං අක්ඛාතා අමූසං භේදාය—ඉති භින්නානං වා සන්ධාතා සහිතානං වා අනුප්පදාතා සමග්ගාරාමෝ සමග්ගරතෝ සමග්ගනන්දී සමග්ගකරණිං වාචං භාසිතා හෝති. ඵරුසං වාචං පහාය ඵරුසාය වාචාය පටිවිරතෝ හෝති; යා සා වාචා නේලා කණ්ණසුඛා පේමනීයා හදයඞ්ගමා පෝරී බහුජනකන්තා බහුජනමනාපා තථාරූපිං වාචං භාසිතා හෝති. සම්ඵප්පලාපං පහාය සම්ඵප්පලාපා පටිවිරතෝ හෝති කාලවාදී භූතවාදී අත්ථවාදී ධම්මවාදී විනයවාදී, නිධානවතිං වාචං භාසිතා කාලේන සාපදේසං පරියන්තවතිං අත්ථසංහිතං. සෝ බීජගාමභූතගාමසමාරම්භා පටිවිරතෝ හෝති. ඒකභත්තිකෝ හෝති රත්තූපරතෝ විරතෝ විකාලභෝජනා. නච්චගීතවාදිතවිසූකදස්සනා පටිවිරතෝ හෝති. මාලාගන්ධවිලේපනධාරණමණ්ඩනවිභූසනට්ඨානා පටිවිරතෝ හෝති. උච්චාසයනමහාසයනා පටිවිරතෝ හෝති. ජාතරූපරජතපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ආමකධඤ්ඤපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ආමකමංසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ඉත්ථිකුමාරිකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. දාසිදාසපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. අජේළකපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. කුක්කුටසූකරපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. හත්ථිගවස්සවළවපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. ඛේත්තවත්ථුපටිග්ගහණා පටිවිරතෝ හෝති. දූතේය්‍යපහිණගමනානුයෝගා පටිවිරතෝ හෝති. කයවික්කයා පටිවිරතෝ හෝති. තුලාකූටකංසකූටමානකූටා පටිවිරතෝ හෝති. උක්කෝටනවඤ්චනනිකතිසාචියෝගා පටිවිරතෝ හෝති. ඡේදනවධබන්ධනවිපරාමෝසආලෝපසහසාකාරා පටිවිරතෝ හෝති.
Once they’ve gone forth, they take up the training and livelihood of the bhikkhus. They give up killing living creatures, renouncing the rod and the sword. They’re scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings. They give up stealing. They take only what’s given, and expect only what’s given. They keep themselves clean by not thieving. They give up unchastity. They are celibate, set apart, avoiding the vulgar act of sex. They give up lying. They speak the truth and stick to the truth. They’re honest and trustworthy, and don’t trick the world with their words. They give up divisive speech. They don’t repeat in one place what they heard in another so as to divide people against each other. Instead, they reconcile those who are divided, supporting unity, delighting in harmony, loving harmony, speaking words that promote harmony. They give up harsh speech. They speak in a way that’s mellow, pleasing to the ear, lovely, going to the heart, polite, likable and agreeable to the people. They give up talking nonsense. Their words are timely, true, and meaningful, in line with the teaching and training. They say things at the right time which are valuable, reasonable, succinct, and beneficial. They avoid injuring plants and seeds. They eat in one part of the day, abstaining from eating at night and food at the wrong time. They avoid seeing shows of dancing, singing, and music . They avoid beautifying and adorning themselves with garlands, perfumes, and makeup. They avoid high and luxurious beds. They avoid receiving gold and money, raw grains, raw meat, women and girls, male and female bondservants, goats and sheep, chickens and pigs, elephants, cows, horses, and mares, and fields and land. They avoid running errands and messages; buying and selling; falsifying weights, metals, or measures; bribery, fraud, cheating, and duplicity; mutilation, murder, abduction, banditry, plunder, and violence.
සෝ සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන, කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති සමාදායේව පක්කමති. සේය්‍යථාපි නාම පක්ඛී සකුණෝ යේන යේනේව ඩේති සපත්තභාරෝව ඩේති; ඒවමේව භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන, කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන; සෝ යේන යේනේව පක්කමති සමාදායේව පක්කමති. සෝ ඉමිනා අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අනවජ්ජසුඛං පටිසංවේදේති.
They’re content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. They’re like a bird: wherever it flies, wings are its only burden. In the same way, a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. When they have this entire spectrum of noble ethics, they experience a blameless happiness inside themselves.
සෝ චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං චක්ඛුන්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති චක්ඛුන්ද්‍රියං, චක්ඛුන්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා …පේ… ජිව්හාය රසං සායිත්වා …පේ… කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා …පේ… මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී. යත්වාධිකරණමේනං මනින්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති මනින්ද්‍රියං, මනින්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝ ඉමිනා අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අබ්‍යාසේකසුඛං පටිසංවේදේති.
When they see a sight with their eyes, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of sight were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of sight, and achieving its restraint. When they hear a sound with their ears … When they smell an odor with their nose … When they taste a flavor with their tongue … When they feel a touch with their body … When they know a thought with their mind, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of mind were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of mind, and achieving its restraint. When they have this noble sense restraint, they experience an unsullied bliss inside themselves.
සෝ අභික්කන්තේ පටික්කන්තේ සම්පජානකාරී හෝති, ආලෝකිතේ විලෝකිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සමිඤ්ජිතේ පසාරිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණේ සම්පජානකාරී හෝති, අසිතේ පීතේ ඛායිතේ සායිතේ සම්පජානකාරී හෝති, උච්චාරපස්සාවකම්මේ සම්පජානකාරී හෝති, ගතේ ඨිතේ නිසින්නේ සුත්තේ ජාගරිතේ භාසිතේ තුණ්හීභාවේ සම්පජානකාරී හෝති.
They act with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent.
සෝ ඉමිනා ච අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ, ඉමාය ච අරියාය සන්තුට්ඨියා සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ විවිත්තං සේනාසනං භජති අරඤ්ඤං රුක්ඛමූලං පබ්බතං කන්දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්ථං අබ්භෝකාසං පලාලපුඤ්ජං. සෝ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා, උජුං කායං පණිධාය, පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපේත්වා.
When they have this entire spectrum of noble ethics, this noble sense restraint, and this noble mindfulness and situational awareness, they frequent a secluded lodging—a wilderness, the root of a tree, a hill, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest, the open air, a heap of straw. After the meal, they return from almsround, sit down cross-legged, set their body straight, and establish mindfulness in front of them.
සෝ අභිජ්ඣං ලෝකේ පහාය විගතාභිජ්ඣේන චේතසා විහරති, අභිජ්ඣාය චිත්තං පරිසෝධේති. බ්‍යාපාදපදෝසං පහාය අබ්‍යාපන්නචිත්තෝ විහරති සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී, බ්‍යාපාදපදෝසා චිත්තං පරිසෝධේති. ථිනමිද්ධං පහාය විගතථිනමිද්ධෝ විහරති ආලෝකසඤ්ඤී සතෝ සම්පජානෝ, ථිනමිද්ධා චිත්තං පරිසෝධේති. උද්ධච්චකුක්කුච්චං පහාය අනුද්ධතෝ විහරති අජ්ඣත්තං වූපසන්තචිත්තෝ, උද්ධච්චකුක්කුච්චා චිත්තං පරිසෝධේති. විචිකිච්ඡං පහාය තිණ්ණවිචිකිච්ඡෝ විහරති අකථඞ්කථී කුසලේසු ධම්මේසු, විචිකිච්ඡාය චිත්තං පරිසෝධේති.
Giving up covetousness for the world, they meditate with a heart rid of covetousness, cleansing the mind of covetousness. Giving up ill will and malevolence, they meditate with a mind rid of ill will, full of compassion for all living beings, cleansing the mind of ill will. Giving up dullness and drowsiness, they meditate with a mind rid of dullness and drowsiness, perceiving light, mindful and aware, cleansing the mind of dullness and drowsiness. Giving up restlessness and remorse, they meditate without restlessness, their mind peaceful inside, cleansing the mind of restlessness and remorse. Giving up doubt, they meditate having gone beyond doubt, not undecided about skillful qualities, cleansing the mind of doubt.
සෝ ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ පහාය චේතසෝ උපක්කිලේසේ පඤ්ඤාය දුබ්බලීකරණේ විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
They give up these five hindrances, corruptions of the heart that weaken wisdom. Then, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. That too is how exertion and striving is fruitful.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. That too is how exertion and striving is fruitful.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ ච සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති. යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති: ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ That too is how exertion and striving is fruitful.
පුන චපරං, භික්ඛවේ, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා, පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා, අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, they enter and remain in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. That too is how exertion and striving is fruitful.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති, සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාලීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ: ‘අමුත්‍රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ, සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward recollection of past lives. They recollect many kinds of past lives, that is, one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. They remember: ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details. That too is how exertion and striving is fruitful.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ, සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති: ‘ඉමේ වත භෝන්තෝ සත්තා කායදුච්චරිතේන සමන්නාගතා වචීදුච්චරිතේන සමන්නාගතා මනෝදුච්චරිතේන සමන්නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්ඡාදිට්ඨිකා මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා. ඉමේ වා පන භෝන්තෝ සත්තා කායසුචරිතේන සමන්නාගතා වචීසුචරිතේන සමන්නාගතා මනෝසුචරිතේන සමන්නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්මාදිට්ඨිකා සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා, තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපන්නා(අ)ති. ඉති දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ, සුගතේ දුග්ගතේ යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති. ඒවම්පි, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understood how sentient beings are reborn according to their deeds: ‘These dear beings did bad things by way of body, speech, and mind. They spoke ill of the noble ones; they had wrong view; and they chose to act out of that wrong view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. These dear beings, however, did good things by way of body, speech, and mind. They never spoke ill of the noble ones; they had right view; and they chose to act out of that right view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.’ And so, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds. That too is how exertion and striving is fruitful.
සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනින්නාමේති. සෝ ‘ඉදං දුක්ඛන්(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති; ‘ඉමේ ආසවා(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවසමුදයෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධෝ(අ)ති යථාභූතං පජානාති, ‘අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදා(අ)ති යථාභූතං පජානාති.
When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it toward knowledge of the ending of defilements. They truly understand: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. They truly understand: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements’.
තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති. විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති.
Knowing and seeing like this, their mind is freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When they’re freed, they know they’re freed.
‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති. ඒවම්පි ඛෝ, භික්ඛවේ, සඵලෝ උපක්කමෝ හෝති, සඵලං පධානං. ඒවංවාදී, භික්ඛවේ, තථාගතා. ඒවංවාදීනං, භික්ඛවේ, තථාගතානං දස සහධම්මිකා පාසංසට්ඨානා ආගච්ඡන්ති.
They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’ That too is how exertion and striving is fruitful. Such is the doctrine of the Realized One. Saying this, the Realized One deserves praise on ten legitimate grounds.
සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, තථාගතෝ පුබ්බේ සුකතකම්මකාරී යං ඒතරහි ඒවරූපා අනාසවා සුඛා වේදනා වේදේති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, තථාගතෝ භද්දකේන ඉස්සරේන නිම්මිතෝ යං ඒතරහි ඒවරූපා අනාසවා සුඛා වේදනා වේදේති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, තථාගතෝ කල්‍යාණසඞ්ගතිකෝ යං ඒතරහි ඒවරූපා අනාසවා සුඛා වේදනා වේදේති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, තථාගතෝ කල්‍යාණාභිජාතිකෝ යං ඒතරහි ඒවරූපා අනාසවා සුඛා වේදනා වේදේති. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති; අද්ධා, භික්ඛවේ, තථාගතෝ කල්‍යාණදිට්ඨධම්මූපක්කමෝ යං ඒතරහි ඒවරූපා අනාසවා සුඛා වේදනා වේදේති.
If sentient beings experience pleasure and pain because of past deeds, clearly the Realized One has done good deeds in the past, since he now experiences such undefiled pleasure. If sentient beings experience pleasure and pain because of God Almighty’s creation, clearly the Realized One was created by a good God, since he now experiences such undefiled pleasure. If sentient beings experience pleasure and pain because of circumstance and nature, clearly the Realized One arises from good circumstances, since he now experiences such undefiled pleasure. If sentient beings experience pleasure and pain because of the class of rebirth, clearly the Realized One was reborn in a good class, since he now experiences such undefiled pleasure. If sentient beings experience pleasure and pain because of exertion in the present, clearly the Realized One exerts himself well in the present, since he now experiences such undefiled pleasure.
සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ; නෝ චේ සත්තා පුබ්බේකතහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ; නෝ චේ සත්තා ඉස්සරනිම්මානහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ; නෝ චේ සත්තා සඞ්ගතිභාවහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ; නෝ චේ සත්තා අභිජාතිහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ. සචේ, භික්ඛවේ, සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ; නෝ චේ සත්තා දිට්ඨධම්මූපක්කමහේතු සුඛදුක්ඛං පටිසංවේදේන්ති, පාසංසෝ තථාගතෝ. ඒවංවාදී, භික්ඛවේ, තථාගතා. ඒවංවාදීනං, භික්ඛවේ, තථාගතානං ඉමේ දස සහධම්මිකා පාසංසට්ඨානා ආගච්ඡන්තී”ති.
The Realized One deserves praise whether or not sentient beings experience pleasure and pain because of past deeds, or God Almighty’s creation, or circumstance and nature, or class of rebirth, or exertion in the present. Such is the doctrine of the Realized One. Saying this, the Realized One deserves praise on these ten legitimate grounds.”
ඉදමවෝච භගවා. අත්තමනා තේ භික්ඛූ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දුන්ති.
That is what the Buddha said. Satisfied, the bhikkhus approved what the Buddha said.
දේවදහසුත්තං නිට්ඨිතං පඨමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
