| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๒. เทวทหสุตฺตวณฺณนา
2. Devadahasuttavaṇṇanā
๒. เทวา วุจฺจนฺติ ราชาโน ‘‘ทิพฺพนฺติ กามคุเณหิ กีฬนฺติ ลฬนฺติ, อตฺตโน วา ปุญฺญานุภาเวน โชตนฺตี’’ติ กตฺวาฯ เตสํ ทโหติ เทวทโหฯ สยํชาโต วา โส โหติ, ตสฺมาปิ ‘‘เทวทโห’’ติ วุโตฺตฯ ตสฺส อวิทูเร นิคโม ‘‘เทวทห’’เนฺตฺวว สงฺขํ คโต ยถา ‘‘วรณานครํ, โคธาคาโม’’ติฯ ปจฺฉาภูมิยํ อปรทิสายํ นิวิฎฺฐชนปโท ปจฺฉาภูมํ, ตํ คนฺตุกามา ปจฺฉาภูมคมิกาฯ เต สภาเรติ เต ภิกฺขู เถรสฺส วเสน สภาเร กาตุกามตายฯ ยทิ เถโร เตสํ ภาโร, เถรสฺสปิ เต ภารา เอวาติ ‘‘เต สภาเร กาตุกามตายา’’ติ วุตฺตํฯ เอวญฺหิ เถโร เต โอวทิตเพฺพ อนุสาสิตเพฺพ มญฺญตีติฯ อิทานิ ตมตฺถํ วิวรโนฺต ‘‘โย หี’’ติอาทิมาหฯ อยํ นิพฺภาโร นาม กญฺจิ ปุคฺคลํ อตฺตโน ภารํ กตฺวา อวตฺตนโตฯ
2.Devāvuccanti rājāno ‘‘dibbanti kāmaguṇehi kīḷanti laḷanti, attano vā puññānubhāvena jotantī’’ti katvā. Tesaṃ dahoti devadaho. Sayaṃjāto vā so hoti, tasmāpi ‘‘devadaho’’ti vutto. Tassa avidūre nigamo ‘‘devadaha’’ntveva saṅkhaṃ gato yathā ‘‘varaṇānagaraṃ, godhāgāmo’’ti. Pacchābhūmiyaṃ aparadisāyaṃ niviṭṭhajanapado pacchābhūmaṃ, taṃ gantukāmā pacchābhūmagamikā. Te sabhāreti te bhikkhū therassa vasena sabhāre kātukāmatāya. Yadi thero tesaṃ bhāro, therassapi te bhārā evāti ‘‘te sabhāre kātukāmatāyā’’ti vuttaṃ. Evañhi thero te ovaditabbe anusāsitabbe maññatīti. Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘yo hī’’tiādimāha. Ayaṃ nibbhāro nāma kañci puggalaṃ attano bhāraṃ katvā avattanato.
จตุพฺพิเธนาติ ธาตุโกสลฺลํ อายตนโกสลฺลํ ปฎิจฺจสมุปฺปาทโกสลฺลํ ฐานาฎฺฐานโกสลฺลนฺติ เอวํ จตุพฺพิเธนฯ
Catubbidhenāti dhātukosallaṃ āyatanakosallaṃ paṭiccasamuppādakosallaṃ ṭhānāṭṭhānakosallanti evaṃ catubbidhena.
เต มหลฺลกาพาธิกาติทหรปุคฺคเล คณฺหิตฺวาว คจฺฉติฯ เต หิ ทิวสทฺวเยน วูปสนฺตปริสฺสมา เอวฯ หตฺถิวานรติตฺติรปฎิพทฺธํ วตฺถุํ กเถตฺวาฯ ‘‘เอฬกาฬคุเมฺพติ กาฬติณคจฺฉมณฺฑเป’’ติปิ วทนฺติฯ
Te mahallakābādhikātidaharapuggale gaṇhitvāva gacchati. Te hi divasadvayena vūpasantaparissamā eva. Hatthivānaratittirapaṭibaddhaṃ vatthuṃ kathetvā. ‘‘Eḷakāḷagumbeti kāḷatiṇagacchamaṇḍape’’tipi vadanti.
วิวิธํ นานาภูตํ รชฺชํ วิรชฺชํ, วิรชฺชเมว เวรชฺชํ, ตตฺถ คตํ, ปรเทสคตนฺติ อโตฺถฯ เตนาห ‘‘เอกสฺสา’’ติอาทิฯ จิตฺตสุทตฺตาทโยติ จิตฺตคหปติอนาถปิณฺฑิกาทโยฯ วีมํสกาติ ธมฺมวิจารกาฯ กินฺติ กีทิสํฯ ทสฺสนนฺติ สิทฺธนฺตํฯ อาจิกฺขติ กีทิสนฺติ อธิปฺปาโยฯ ธมฺมสฺสาติ ภควตา วุตฺตธมฺมสฺสฯ อนุธมฺมนฺติ อนุกูลํ อวิรุชฺฌนธมฺมํฯ โส ปน เวเนยฺยชฺฌาสยานุรูปเทสนาวิตฺถาโรติ อาห – ‘‘วุตฺตพฺยากรณสฺส อนุพฺยากรณ’’นฺติฯ ธาเรติ อตฺตโน ผลนฺติ ธโมฺม, การณนฺติ อาห – ‘‘สหธมฺมิโกติ สการโณ’’ติฯ อิมินาปิ ปาฐนฺตเรน วาโท เอว ทีปิโต, น เตน ปกาสิตา กิริยาฯ
Vividhaṃ nānābhūtaṃ rajjaṃ virajjaṃ, virajjameva verajjaṃ, tattha gataṃ, paradesagatanti attho. Tenāha ‘‘ekassā’’tiādi. Cittasudattādayoti cittagahapatianāthapiṇḍikādayo. Vīmaṃsakāti dhammavicārakā. Kinti kīdisaṃ. Dassananti siddhantaṃ. Ācikkhati kīdisanti adhippāyo. Dhammassāti bhagavatā vuttadhammassa. Anudhammanti anukūlaṃ avirujjhanadhammaṃ. So pana veneyyajjhāsayānurūpadesanāvitthāroti āha – ‘‘vuttabyākaraṇassa anubyākaraṇa’’nti. Dhāreti attano phalanti dhammo, kāraṇanti āha – ‘‘sahadhammikoti sakāraṇo’’ti. Imināpi pāṭhantarena vādo eva dīpito, na tena pakāsitā kiriyā.
ตณฺหาวเสเนว ฉนฺนมฺปิ ปทานํ อโตฺถ เวทิตโพฺพฯ ยสฺมา ราคาทโย ตณฺหาย เอว อวตฺถาวิเสสาติฯ เตนาห ‘‘ตณฺหา หี’’ติอาทิฯ วิหนนฺติ กายํ จิตฺตญฺจาติ วิฆาโต, ทุกฺขนฺติ อาห – ‘‘อวิฆาโตติ นิทุโกฺข’’ติฯ อุปายาเสติ อุปตาเปตีติ อุปายาโส, อุปตาโปฯ ตปฺปฎิปโกฺข ปน อนุปายาโส นิรูปตาโป ทฎฺฐโพฺพฯ สพฺพตฺถาติ สพฺพวาเรสุฯ
Taṇhāvaseneva channampi padānaṃ attho veditabbo. Yasmā rāgādayo taṇhāya eva avatthāvisesāti. Tenāha ‘‘taṇhā hī’’tiādi. Vihananti kāyaṃ cittañcāti vighāto, dukkhanti āha – ‘‘avighātotinidukkho’’ti. Upāyāseti upatāpetīti upāyāso, upatāpo. Tappaṭipakkho pana anupāyāso nirūpatāpo daṭṭhabbo. Sabbatthāti sabbavāresu.
เทวทหสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Devadahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๒. เทวทหสุตฺตํ • 2. Devadahasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๒. เทวทหสุตฺตวณฺณนา • 2. Devadahasuttavaṇṇanā
