| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. ទេវទហសុត្តវណ្ណនា
2. Devadahasuttavaṇṇanā
២. ទុតិយេ ទេវទហន្តិ ទេវា វុច្ចន្តិ រាជានោ, តេសំ មង្គលទហោ, សយំជាតោ វា សោ ទហោតិ, តស្មា ‘‘ទេវទហោ’’តិ វុត្តោ។ តស្ស អវិទូរេ និគមោ ទេវទហន្ត្វេវ នបុំសកលិង្គវសេន សង្ខំ គតោ។ បច្ឆាភូមគមិកាតិ បច្ឆាភូមំ អបរទិសាយំ និវិដ្ឋំ ជនបទំ គន្តុកាមា។ និវាសន្តិ តេមាសំ វស្សាវាសំ។ អបលោកិតោតិ អាបុច្ឆិតោ។ អបលោកេថាតិ អាបុច្ឆថ។ កស្មា ថេរំ អាបុច្ឆាបេតិ? តេ សភារេ កាតុកាមតាយ។ យោ ហិ ឯកវិហារេ វសន្តោបិ សន្តិកំ ន គច្ឆតិ បក្កមន្តោ អនាបុច្ឆា បក្កមតិ, អយំ និព្ភារោ នាម។ យោ ឯកវិហារេ វសន្តោបិ អាគន្ត្វា បស្សតិ, បក្កមន្តោ អាបុច្ឆតិ, អយំ សភារោ នាម។ ឥមេបិ ភិក្ខូ ភគវា ‘‘ឯវមិមេ សីលាទីហិ វឌ្ឍិស្សន្តី’’តិ សភារេ កាតុកាមោ អាបុច្ឆាបេតិ។
2. Dutiye devadahanti devā vuccanti rājāno, tesaṃ maṅgaladaho, sayaṃjāto vā so dahoti, tasmā ‘‘devadaho’’ti vutto. Tassa avidūre nigamo devadahantveva napuṃsakaliṅgavasena saṅkhaṃ gato. Pacchābhūmagamikāti pacchābhūmaṃ aparadisāyaṃ niviṭṭhaṃ janapadaṃ gantukāmā. Nivāsanti temāsaṃ vassāvāsaṃ. Apalokitoti āpucchito. Apalokethāti āpucchatha. Kasmā theraṃ āpucchāpeti? Te sabhāre kātukāmatāya. Yo hi ekavihāre vasantopi santikaṃ na gacchati pakkamanto anāpucchā pakkamati, ayaṃ nibbhāro nāma. Yo ekavihāre vasantopi āgantvā passati, pakkamanto āpucchati, ayaṃ sabhāro nāma. Imepi bhikkhū bhagavā ‘‘evamime sīlādīhi vaḍḍhissantī’’ti sabhāre kātukāmo āpucchāpeti.
បណ្ឌិតោតិ ធាតុកោសល្លាទិនា ចតុព្ពិធេន បណ្ឌិច្ចេន សមន្នាគតោ។ អនុគ្គាហកោតិ អាមិសានុគ្គហេន ច ធម្មានុគ្គហេន ចាតិ ទ្វីហិបិ អនុគ្គហេហិ អនុគ្គាហកោ។ ថេរោ កិរ អញ្ញេ ភិក្ខូ វិយ បាតោវ បិណ្ឌាយ អគន្ត្វា សព្ពភិក្ខូសុ គតេសុ សកលំ សង្ឃារាមំ អនុវិចរន្តោ អសម្មដ្ឋដ្ឋានំ សម្មជ្ជតិ, អឆឌ្ឌិតំ កចវរំ ឆឌ្ឌេតិ, សង្ឃារាមេ ទុន្និក្ខិត្តានិ មញ្ចបីឋទារុភណ្ឌមត្តិកាភណ្ឌានិ បដិសាមេតិ។ កិំ ការណា? ‘‘មា អញ្ញតិត្ថិយា វិហារំ បវិដ្ឋា ទិស្វា បរិភវំ អកំសូ’’តិ។ តតោ គិលានសាលំ គន្ត្វា គិលានេ អស្សាសេត្វា ‘‘កេនត្ថោ’’តិ បុច្ឆិត្វា យេន អត្ថោ ហោតិ, តទត្ថំ តេសំ ទហរសាមណេរេ អាទាយ ភិក្ខាចារវត្តេន វា សភាគដ្ឋានេ វា ភេសជ្ជំ បរិយេសិត្វា តេសំ ទត្វា, ‘‘គិលានុបដ្ឋានំ នាម ពុទ្ធបច្ចេកពុទ្ធេហិ វណ្ណិតំ, គច្ឆថ សប្បុរិសា អប្បមត្តា ហោថា’’តិ តេ បេសេត្វា សយំ បិណ្ឌាយ ចរិត្វា ឧបដ្ឋាកកុលេ វា ភត្តកិច្ចំ កត្វា វិហារំ គច្ឆតិ។ ឥទំ តាវស្ស និពទ្ធវាសដ្ឋានេ អាចិណ្ណំ។
Paṇḍitoti dhātukosallādinā catubbidhena paṇḍiccena samannāgato. Anuggāhakoti āmisānuggahena ca dhammānuggahena cāti dvīhipi anuggahehi anuggāhako. Thero kira aññe bhikkhū viya pātova piṇḍāya agantvā sabbabhikkhūsu gatesu sakalaṃ saṅghārāmaṃ anuvicaranto asammaṭṭhaṭṭhānaṃ sammajjati, achaḍḍitaṃ kacavaraṃ chaḍḍeti, saṅghārāme dunnikkhittāni mañcapīṭhadārubhaṇḍamattikābhaṇḍāni paṭisāmeti. Kiṃ kāraṇā? ‘‘Mā aññatitthiyā vihāraṃ paviṭṭhā disvā paribhavaṃ akaṃsū’’ti. Tato gilānasālaṃ gantvā gilāne assāsetvā ‘‘kenattho’’ti pucchitvā yena attho hoti, tadatthaṃ tesaṃ daharasāmaṇere ādāya bhikkhācāravattena vā sabhāgaṭṭhāne vā bhesajjaṃ pariyesitvā tesaṃ datvā, ‘‘gilānupaṭṭhānaṃ nāma buddhapaccekabuddhehi vaṇṇitaṃ, gacchatha sappurisā appamattā hothā’’ti te pesetvā sayaṃ piṇḍāya caritvā upaṭṭhākakule vā bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gacchati. Idaṃ tāvassa nibaddhavāsaṭṭhāne āciṇṇaṃ.
ភគវតិ បន ចារិកំ ចរមានេ ‘‘អហំ អគ្គសាវកោ’’តិ ឧបាហនំ អារុយ្ហ ឆត្តំ គហេត្វា បុរតោ បុរតោ ន គច្ឆតិ។ យេ បន តត្ថ មហល្លកា វា អាពាធិកា វា អតិទហរា វា, តេសំ រុជ្ជនដ្ឋានានិ តេលេន មក្ខាបេត្វា បត្តចីវរំ អត្តនោ ទហរសាមណេរេហិ គាហាបេត្វា តំទិវសំ វា ទុតិយទិវសំ វា តេ គណ្ហិត្វាវ គច្ឆតិ។ ឯកទិវសញ្ហិ តញ្ញេវ អាយស្មន្តំ អតិវិកាលេ សម្បត្តត្តា សេនាសនំ អលភិត្វា, ចីវរកុដិយំ និសិន្នំ ទិស្វា, សត្ថា បុនទិវសេ ភិក្ខុសង្ឃំ សន្និបាតាបេត្វា, ហត្ថិវានរតិត្តិរវត្ថុំ កថេត្វា, ‘‘យថាវុឌ្ឍំ សេនាសនំ ទាតព្ព’’ន្តិ សិក្ខាបទំ បញ្ញាបេសិ។ ឯវំ តាវេស អាមិសានុគ្គហេន អនុគ្គណ្ហាតិ។ ឱវទន្តោ បនេស សតវារម្បិ សហស្សវារម្បិ តាវ ឱវទតិ, យាវ សោ បុគ្គលោ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋាតិ, អថ នំ វិស្សជ្ជេត្វា អញ្ញំ ឱវទតិ។ ឥមិនា នយេន ឱវទតោ ចស្ស ឱវាទេ ឋត្វា អរហត្តំ បត្តា គណនបថំ អតិក្កន្តា។ ឯវំ ធម្មានុគ្គហេន អនុគ្គណ្ហាតិ។
Bhagavati pana cārikaṃ caramāne ‘‘ahaṃ aggasāvako’’ti upāhanaṃ āruyha chattaṃ gahetvā purato purato na gacchati. Ye pana tattha mahallakā vā ābādhikā vā atidaharā vā, tesaṃ rujjanaṭṭhānāni telena makkhāpetvā pattacīvaraṃ attano daharasāmaṇerehi gāhāpetvā taṃdivasaṃ vā dutiyadivasaṃ vā te gaṇhitvāva gacchati. Ekadivasañhi taññeva āyasmantaṃ ativikāle sampattattā senāsanaṃ alabhitvā, cīvarakuṭiyaṃ nisinnaṃ disvā, satthā punadivase bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā, hatthivānaratittiravatthuṃ kathetvā, ‘‘yathāvuḍḍhaṃ senāsanaṃ dātabba’’nti sikkhāpadaṃ paññāpesi. Evaṃ tāvesa āmisānuggahena anuggaṇhāti. Ovadanto panesa satavārampi sahassavārampi tāva ovadati, yāva so puggalo sotāpattiphale patiṭṭhāti, atha naṃ vissajjetvā aññaṃ ovadati. Iminā nayena ovadato cassa ovāde ṭhatvā arahattaṃ pattā gaṇanapathaṃ atikkantā. Evaṃ dhammānuggahena anuggaṇhāti.
បច្ចស្សោសុន្តិ តេ ភិក្ខូ ‘‘អម្ហាកំ នេវ ឧបជ្ឈាយោ, ន អាចរិយោ ន សន្ទិដ្ឋសម្ភត្តោ។ កិំ តស្ស សន្តិកេ ករិស្សាមា’’តិ? តុណ្ហីភាវំ អនាបជ្ជិត្វា ‘‘ឯវំ, ភន្តេ’’តិ សត្ថុ វចនំ សម្បដិច្ឆិំសុ។ ឯឡគលាគុម្ពេតិ គច្ឆមណ្ឌបកេ។ សោ កិរ ឯឡគលាគុម្ពោ ធុវសលិលដ្ឋានេ ជាតោ។ អថេត្ថ ចតូហិ បាទេហិ មណ្ឌបំ កត្វា តស្ស ឧបរិ តំ គុម្ពំ អារោបេសុំ, សោ តំ មណ្ឌបំ ឆាទេសិ។ អថស្ស ហេដ្ឋា ឥដ្ឋកាហិ បរិចិនិត្វា វាលិកំ ឱកិរិត្វា អាសនំ បញ្ញាបយិំសុ។ សីតលំ ទិវាដ្ឋានំ ឧទកវាតោ វាយតិ។ ថេរោ តស្មិំ និសីទិ។ តំ សន្ធាយ វុត្តំ ‘‘ឯឡគលាគុម្ពេ’’តិ។
Paccassosunti te bhikkhū ‘‘amhākaṃ neva upajjhāyo, na ācariyo na sandiṭṭhasambhatto. Kiṃ tassa santike karissāmā’’ti? Tuṇhībhāvaṃ anāpajjitvā ‘‘evaṃ, bhante’’ti satthu vacanaṃ sampaṭicchiṃsu. Eḷagalāgumbeti gacchamaṇḍapake. So kira eḷagalāgumbo dhuvasalilaṭṭhāne jāto. Athettha catūhi pādehi maṇḍapaṃ katvā tassa upari taṃ gumbaṃ āropesuṃ, so taṃ maṇḍapaṃ chādesi. Athassa heṭṭhā iṭṭhakāhi paricinitvā vālikaṃ okiritvā āsanaṃ paññāpayiṃsu. Sītalaṃ divāṭṭhānaṃ udakavāto vāyati. Thero tasmiṃ nisīdi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘eḷagalāgumbe’’ti.
នានាវេរជ្ជគតន្តិ ឯកស្ស រញ្ញោ រជ្ជតោ នានាវិធំ រជ្ជគតំ។ វិរជ្ជន្តិ អញ្ញំ រជ្ជំ។ យថា ហិ សទេសតោ អញ្ញោ វិទេសោ, ឯវំ និវុត្ថរជ្ជតោ អញ្ញំ រជ្ជំ វិរជ្ជំ នាម, តំ វេរជ្ជន្តិ វុត្តំ។ ខត្តិយបណ្ឌិតាតិ ពិម្ពិសារកោសលរាជាទយោ បណ្ឌិតរាជានោ។ ព្រាហ្មណបណ្ឌិតាតិ ចង្កីតារុក្ខាទយោ បណ្ឌិតព្រាហ្មណា។ គហបតិបណ្ឌិតាតិ ចិត្តសុទត្តាទយោ បណ្ឌិតគហបតយោ។ សមណបណ្ឌិតាតិ សភិយបិលោតិកាទយោ បណ្ឌិតបរិព្ពាជកា ។ វីមំសកាតិ អត្ថគវេសិនោ។ កិំវាទីតិ កិំ អត្តនោ ទស្សនំ វទតិ, កិំ លទ្ធិកោតិ អត្ថោ។ កិមក្ខាយីតិ កិំ សាវកានំ ឱវាទានុសាសនិំ អាចិក្ខតិ? ធម្មស្ស ចានុធម្មន្តិ ភគវតា វុត្តព្យាករណស្ស អនុព្យាករណំ។ សហធម្មិកោតិ សការណោ។ វាទានុវាទោតិ ភគវតា វុត្តវាទស្ស អនុវាទោ។ ‘‘វាទានុបាតោ’’តិបិ បាឋោ, សត្ថុ វាទស្ស អនុបាតោ អនុបតនំ, អនុគមនន្តិ អត្ថោ។ ឥមិនាបិ វាទំ អនុគតោ វាទោយេវ ទីបិតោ ហោតិ។
Nānāverajjagatanti ekassa rañño rajjato nānāvidhaṃ rajjagataṃ. Virajjanti aññaṃ rajjaṃ. Yathā hi sadesato añño videso, evaṃ nivuttharajjato aññaṃ rajjaṃ virajjaṃ nāma, taṃ verajjanti vuttaṃ. Khattiyapaṇḍitāti bimbisārakosalarājādayo paṇḍitarājāno. Brāhmaṇapaṇḍitāti caṅkītārukkhādayo paṇḍitabrāhmaṇā. Gahapatipaṇḍitāti cittasudattādayo paṇḍitagahapatayo. Samaṇapaṇḍitāti sabhiyapilotikādayo paṇḍitaparibbājakā . Vīmaṃsakāti atthagavesino. Kiṃvādīti kiṃ attano dassanaṃ vadati, kiṃ laddhikoti attho. Kimakkhāyīti kiṃ sāvakānaṃ ovādānusāsaniṃ ācikkhati? Dhammassa cānudhammanti bhagavatā vuttabyākaraṇassa anubyākaraṇaṃ. Sahadhammikoti sakāraṇo. Vādānuvādoti bhagavatā vuttavādassa anuvādo. ‘‘Vādānupāto’’tipi pāṭho, satthu vādassa anupāto anupatanaṃ, anugamananti attho. Imināpi vādaṃ anugato vādoyeva dīpito hoti.
អវិគតរាគស្សាតិអាទីសុ តណ្ហាវសេនេវ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ តណ្ហា ហិ រជ្ជនតោ រាគោ, ឆន្ទិយនតោ ឆន្ទោ, បិយាយនដ្ឋេន បេមំ, បិវិតុកាមដ្ឋេន បិបាសា, អនុទហនដ្ឋេន បរិឡាហោតិ វុច្ចតិ។ អកុសលេ ចាវុសោ, ធម្មេតិអាទិ កស្មា អារទ្ធំ? បញ្ចសុ ខន្ធេសុ អវីតរាគស្ស អាទីនវំ , វីតរាគស្ស ច អានិសំសំ ទស្សេតុំ។ តត្រ អវិឃាតោតិ និទ្ទុក្ខោ។ អនុបាយាសោតិ និរុបតាបោ។ អបរិឡាហោតិ និទ្ទាហោ។ ឯវំ សព្ពត្ថ អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ ទុតិយំ។
Avigatarāgassātiādīsu taṇhāvaseneva attho veditabbo. Taṇhā hi rajjanato rāgo, chandiyanato chando, piyāyanaṭṭhena pemaṃ, pivitukāmaṭṭhena pipāsā, anudahanaṭṭhena pariḷāhoti vuccati. Akusale cāvuso, dhammetiādi kasmā āraddhaṃ? Pañcasu khandhesu avītarāgassa ādīnavaṃ , vītarāgassa ca ānisaṃsaṃ dassetuṃ. Tatra avighātoti niddukkho. Anupāyāsoti nirupatāpo. Apariḷāhoti niddāho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo. Dutiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ២. ទេវទហសុត្តំ • 2. Devadahasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ២. ទេវទហសុត្តវណ្ណនា • 2. Devadahasuttavaṇṇanā
