| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
೨. ದೇವದಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Devadahasuttavaṇṇanā
೨. ದುತಿಯೇ ದೇವದಹನ್ತಿ ದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ರಾಜಾನೋ, ತೇಸಂ ಮಙ್ಗಲದಹೋ, ಸಯಂಜಾತೋ ವಾ ಸೋ ದಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ದೇವದಹೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನಿಗಮೋ ದೇವದಹನ್ತ್ವೇವ ನಪುಂಸಕಲಿಙ್ಗವಸೇನ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ। ಪಚ್ಛಾಭೂಮಗಮಿಕಾತಿ ಪಚ್ಛಾಭೂಮಂ ಅಪರದಿಸಾಯಂ ನಿವಿಟ್ಠಂ ಜನಪದಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ। ನಿವಾಸನ್ತಿ ತೇಮಾಸಂ ವಸ್ಸಾವಾಸಂ। ಅಪಲೋಕಿತೋತಿ ಆಪುಚ್ಛಿತೋ। ಅಪಲೋಕೇಥಾತಿ ಆಪುಚ್ಛಥ। ಕಸ್ಮಾ ಥೇರಂ ಆಪುಚ್ಛಾಪೇತಿ? ತೇ ಸಭಾರೇ ಕಾತುಕಾಮತಾಯ। ಯೋ ಹಿ ಏಕವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತೋಪಿ ಸನ್ತಿಕಂ ನ ಗಚ್ಛತಿ ಪಕ್ಕಮನ್ತೋ ಅನಾಪುಚ್ಛಾ ಪಕ್ಕಮತಿ, ಅಯಂ ನಿಬ್ಭಾರೋ ನಾಮ। ಯೋ ಏಕವಿಹಾರೇ ವಸನ್ತೋಪಿ ಆಗನ್ತ್ವಾ ಪಸ್ಸತಿ, ಪಕ್ಕಮನ್ತೋ ಆಪುಚ್ಛತಿ, ಅಯಂ ಸಭಾರೋ ನಾಮ। ಇಮೇಪಿ ಭಿಕ್ಖೂ ಭಗವಾ ‘‘ಏವಮಿಮೇ ಸೀಲಾದೀಹಿ ವಡ್ಢಿಸ್ಸನ್ತೀ’’ತಿ ಸಭಾರೇ ಕಾತುಕಾಮೋ ಆಪುಚ್ಛಾಪೇತಿ।
2. Dutiye devadahanti devā vuccanti rājāno, tesaṃ maṅgaladaho, sayaṃjāto vā so dahoti, tasmā ‘‘devadaho’’ti vutto. Tassa avidūre nigamo devadahantveva napuṃsakaliṅgavasena saṅkhaṃ gato. Pacchābhūmagamikāti pacchābhūmaṃ aparadisāyaṃ niviṭṭhaṃ janapadaṃ gantukāmā. Nivāsanti temāsaṃ vassāvāsaṃ. Apalokitoti āpucchito. Apalokethāti āpucchatha. Kasmā theraṃ āpucchāpeti? Te sabhāre kātukāmatāya. Yo hi ekavihāre vasantopi santikaṃ na gacchati pakkamanto anāpucchā pakkamati, ayaṃ nibbhāro nāma. Yo ekavihāre vasantopi āgantvā passati, pakkamanto āpucchati, ayaṃ sabhāro nāma. Imepi bhikkhū bhagavā ‘‘evamime sīlādīhi vaḍḍhissantī’’ti sabhāre kātukāmo āpucchāpeti.
ಪಣ್ಡಿತೋತಿ ಧಾತುಕೋಸಲ್ಲಾದಿನಾ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ ಪಣ್ಡಿಚ್ಚೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಅನುಗ್ಗಾಹಕೋತಿ ಆಮಿಸಾನುಗ್ಗಹೇನ ಚ ಧಮ್ಮಾನುಗ್ಗಹೇನ ಚಾತಿ ದ್ವೀಹಿಪಿ ಅನುಗ್ಗಹೇಹಿ ಅನುಗ್ಗಾಹಕೋ। ಥೇರೋ ಕಿರ ಅಞ್ಞೇ ಭಿಕ್ಖೂ ವಿಯ ಪಾತೋವ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಅಗನ್ತ್ವಾ ಸಬ್ಬಭಿಕ್ಖೂಸು ಗತೇಸು ಸಕಲಂ ಸಙ್ಘಾರಾಮಂ ಅನುವಿಚರನ್ತೋ ಅಸಮ್ಮಟ್ಠಟ್ಠಾನಂ ಸಮ್ಮಜ್ಜತಿ, ಅಛಡ್ಡಿತಂ ಕಚವರಂ ಛಡ್ಡೇತಿ, ಸಙ್ಘಾರಾಮೇ ದುನ್ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾನಿ ಮಞ್ಚಪೀಠದಾರುಭಣ್ಡಮತ್ತಿಕಾಭಣ್ಡಾನಿ ಪಟಿಸಾಮೇತಿ। ಕಿಂ ಕಾರಣಾ? ‘‘ಮಾ ಅಞ್ಞತಿತ್ಥಿಯಾ ವಿಹಾರಂ ಪವಿಟ್ಠಾ ದಿಸ್ವಾ ಪರಿಭವಂ ಅಕಂಸೂ’’ತಿ। ತತೋ ಗಿಲಾನಸಾಲಂ ಗನ್ತ್ವಾ ಗಿಲಾನೇ ಅಸ್ಸಾಸೇತ್ವಾ ‘‘ಕೇನತ್ಥೋ’’ತಿ ಪುಚ್ಛಿತ್ವಾ ಯೇನ ಅತ್ಥೋ ಹೋತಿ, ತದತ್ಥಂ ತೇಸಂ ದಹರಸಾಮಣೇರೇ ಆದಾಯ ಭಿಕ್ಖಾಚಾರವತ್ತೇನ ವಾ ಸಭಾಗಟ್ಠಾನೇ ವಾ ಭೇಸಜ್ಜಂ ಪರಿಯೇಸಿತ್ವಾ ತೇಸಂ ದತ್ವಾ, ‘‘ಗಿಲಾನುಪಟ್ಠಾನಂ ನಾಮ ಬುದ್ಧಪಚ್ಚೇಕಬುದ್ಧೇಹಿ ವಣ್ಣಿತಂ, ಗಚ್ಛಥ ಸಪ್ಪುರಿಸಾ ಅಪ್ಪಮತ್ತಾ ಹೋಥಾ’’ತಿ ತೇ ಪೇಸೇತ್ವಾ ಸಯಂ ಪಿಣ್ಡಾಯ ಚರಿತ್ವಾ ಉಪಟ್ಠಾಕಕುಲೇ ವಾ ಭತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಕತ್ವಾ ವಿಹಾರಂ ಗಚ್ಛತಿ। ಇದಂ ತಾವಸ್ಸ ನಿಬದ್ಧವಾಸಟ್ಠಾನೇ ಆಚಿಣ್ಣಂ।
Paṇḍitoti dhātukosallādinā catubbidhena paṇḍiccena samannāgato. Anuggāhakoti āmisānuggahena ca dhammānuggahena cāti dvīhipi anuggahehi anuggāhako. Thero kira aññe bhikkhū viya pātova piṇḍāya agantvā sabbabhikkhūsu gatesu sakalaṃ saṅghārāmaṃ anuvicaranto asammaṭṭhaṭṭhānaṃ sammajjati, achaḍḍitaṃ kacavaraṃ chaḍḍeti, saṅghārāme dunnikkhittāni mañcapīṭhadārubhaṇḍamattikābhaṇḍāni paṭisāmeti. Kiṃ kāraṇā? ‘‘Mā aññatitthiyā vihāraṃ paviṭṭhā disvā paribhavaṃ akaṃsū’’ti. Tato gilānasālaṃ gantvā gilāne assāsetvā ‘‘kenattho’’ti pucchitvā yena attho hoti, tadatthaṃ tesaṃ daharasāmaṇere ādāya bhikkhācāravattena vā sabhāgaṭṭhāne vā bhesajjaṃ pariyesitvā tesaṃ datvā, ‘‘gilānupaṭṭhānaṃ nāma buddhapaccekabuddhehi vaṇṇitaṃ, gacchatha sappurisā appamattā hothā’’ti te pesetvā sayaṃ piṇḍāya caritvā upaṭṭhākakule vā bhattakiccaṃ katvā vihāraṃ gacchati. Idaṃ tāvassa nibaddhavāsaṭṭhāne āciṇṇaṃ.
ಭಗವತಿ ಪನ ಚಾರಿಕಂ ಚರಮಾನೇ ‘‘ಅಹಂ ಅಗ್ಗಸಾವಕೋ’’ತಿ ಉಪಾಹನಂ ಆರುಯ್ಹ ಛತ್ತಂ ಗಹೇತ್ವಾ ಪುರತೋ ಪುರತೋ ನ ಗಚ್ಛತಿ। ಯೇ ಪನ ತತ್ಥ ಮಹಲ್ಲಕಾ ವಾ ಆಬಾಧಿಕಾ ವಾ ಅತಿದಹರಾ ವಾ, ತೇಸಂ ರುಜ್ಜನಟ್ಠಾನಾನಿ ತೇಲೇನ ಮಕ್ಖಾಪೇತ್ವಾ ಪತ್ತಚೀವರಂ ಅತ್ತನೋ ದಹರಸಾಮಣೇರೇಹಿ ಗಾಹಾಪೇತ್ವಾ ತಂದಿವಸಂ ವಾ ದುತಿಯದಿವಸಂ ವಾ ತೇ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾವ ಗಚ್ಛತಿ। ಏಕದಿವಸಞ್ಹಿ ತಞ್ಞೇವ ಆಯಸ್ಮನ್ತಂ ಅತಿವಿಕಾಲೇ ಸಮ್ಪತ್ತತ್ತಾ ಸೇನಾಸನಂ ಅಲಭಿತ್ವಾ, ಚೀವರಕುಟಿಯಂ ನಿಸಿನ್ನಂ ದಿಸ್ವಾ, ಸತ್ಥಾ ಪುನದಿವಸೇ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಂ ಸನ್ನಿಪಾತಾಪೇತ್ವಾ, ಹತ್ಥಿವಾನರತಿತ್ತಿರವತ್ಥುಂ ಕಥೇತ್ವಾ, ‘‘ಯಥಾವುಡ್ಢಂ ಸೇನಾಸನಂ ದಾತಬ್ಬ’’ನ್ತಿ ಸಿಕ್ಖಾಪದಂ ಪಞ್ಞಾಪೇಸಿ। ಏವಂ ತಾವೇಸ ಆಮಿಸಾನುಗ್ಗಹೇನ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಓವದನ್ತೋ ಪನೇಸ ಸತವಾರಮ್ಪಿ ಸಹಸ್ಸವಾರಮ್ಪಿ ತಾವ ಓವದತಿ, ಯಾವ ಸೋ ಪುಗ್ಗಲೋ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಾತಿ, ಅಥ ನಂ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇತ್ವಾ ಅಞ್ಞಂ ಓವದತಿ। ಇಮಿನಾ ನಯೇನ ಓವದತೋ ಚಸ್ಸ ಓವಾದೇ ಠತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪತ್ತಾ ಗಣನಪಥಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ। ಏವಂ ಧಮ್ಮಾನುಗ್ಗಹೇನ ಅನುಗ್ಗಣ್ಹಾತಿ।
Bhagavati pana cārikaṃ caramāne ‘‘ahaṃ aggasāvako’’ti upāhanaṃ āruyha chattaṃ gahetvā purato purato na gacchati. Ye pana tattha mahallakā vā ābādhikā vā atidaharā vā, tesaṃ rujjanaṭṭhānāni telena makkhāpetvā pattacīvaraṃ attano daharasāmaṇerehi gāhāpetvā taṃdivasaṃ vā dutiyadivasaṃ vā te gaṇhitvāva gacchati. Ekadivasañhi taññeva āyasmantaṃ ativikāle sampattattā senāsanaṃ alabhitvā, cīvarakuṭiyaṃ nisinnaṃ disvā, satthā punadivase bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā, hatthivānaratittiravatthuṃ kathetvā, ‘‘yathāvuḍḍhaṃ senāsanaṃ dātabba’’nti sikkhāpadaṃ paññāpesi. Evaṃ tāvesa āmisānuggahena anuggaṇhāti. Ovadanto panesa satavārampi sahassavārampi tāva ovadati, yāva so puggalo sotāpattiphale patiṭṭhāti, atha naṃ vissajjetvā aññaṃ ovadati. Iminā nayena ovadato cassa ovāde ṭhatvā arahattaṃ pattā gaṇanapathaṃ atikkantā. Evaṃ dhammānuggahena anuggaṇhāti.
ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸುನ್ತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ‘‘ಅಮ್ಹಾಕಂ ನೇವ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ, ನ ಆಚರಿಯೋ ನ ಸನ್ದಿಟ್ಠಸಮ್ಭತ್ತೋ। ಕಿಂ ತಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕೇ ಕರಿಸ್ಸಾಮಾ’’ತಿ? ತುಣ್ಹೀಭಾವಂ ಅನಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ‘‘ಏವಂ, ಭನ್ತೇ’’ತಿ ಸತ್ಥು ವಚನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛಿಂಸು। ಏಳಗಲಾಗುಮ್ಬೇತಿ ಗಚ್ಛಮಣ್ಡಪಕೇ। ಸೋ ಕಿರ ಏಳಗಲಾಗುಮ್ಬೋ ಧುವಸಲಿಲಟ್ಠಾನೇ ಜಾತೋ। ಅಥೇತ್ಥ ಚತೂಹಿ ಪಾದೇಹಿ ಮಣ್ಡಪಂ ಕತ್ವಾ ತಸ್ಸ ಉಪರಿ ತಂ ಗುಮ್ಬಂ ಆರೋಪೇಸುಂ, ಸೋ ತಂ ಮಣ್ಡಪಂ ಛಾದೇಸಿ। ಅಥಸ್ಸ ಹೇಟ್ಠಾ ಇಟ್ಠಕಾಹಿ ಪರಿಚಿನಿತ್ವಾ ವಾಲಿಕಂ ಓಕಿರಿತ್ವಾ ಆಸನಂ ಪಞ್ಞಾಪಯಿಂಸು। ಸೀತಲಂ ದಿವಾಟ್ಠಾನಂ ಉದಕವಾತೋ ವಾಯತಿ। ಥೇರೋ ತಸ್ಮಿಂ ನಿಸೀದಿ। ತಂ ಸನ್ಧಾಯ ವುತ್ತಂ ‘‘ಏಳಗಲಾಗುಮ್ಬೇ’’ತಿ।
Paccassosunti te bhikkhū ‘‘amhākaṃ neva upajjhāyo, na ācariyo na sandiṭṭhasambhatto. Kiṃ tassa santike karissāmā’’ti? Tuṇhībhāvaṃ anāpajjitvā ‘‘evaṃ, bhante’’ti satthu vacanaṃ sampaṭicchiṃsu. Eḷagalāgumbeti gacchamaṇḍapake. So kira eḷagalāgumbo dhuvasalilaṭṭhāne jāto. Athettha catūhi pādehi maṇḍapaṃ katvā tassa upari taṃ gumbaṃ āropesuṃ, so taṃ maṇḍapaṃ chādesi. Athassa heṭṭhā iṭṭhakāhi paricinitvā vālikaṃ okiritvā āsanaṃ paññāpayiṃsu. Sītalaṃ divāṭṭhānaṃ udakavāto vāyati. Thero tasmiṃ nisīdi. Taṃ sandhāya vuttaṃ ‘‘eḷagalāgumbe’’ti.
ನಾನಾವೇರಜ್ಜಗತನ್ತಿ ಏಕಸ್ಸ ರಞ್ಞೋ ರಜ್ಜತೋ ನಾನಾವಿಧಂ ರಜ್ಜಗತಂ। ವಿರಜ್ಜನ್ತಿ ಅಞ್ಞಂ ರಜ್ಜಂ। ಯಥಾ ಹಿ ಸದೇಸತೋ ಅಞ್ಞೋ ವಿದೇಸೋ, ಏವಂ ನಿವುತ್ಥರಜ್ಜತೋ ಅಞ್ಞಂ ರಜ್ಜಂ ವಿರಜ್ಜಂ ನಾಮ, ತಂ ವೇರಜ್ಜನ್ತಿ ವುತ್ತಂ। ಖತ್ತಿಯಪಣ್ಡಿತಾತಿ ಬಿಮ್ಬಿಸಾರಕೋಸಲರಾಜಾದಯೋ ಪಣ್ಡಿತರಾಜಾನೋ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಪಣ್ಡಿತಾತಿ ಚಙ್ಕೀತಾರುಕ್ಖಾದಯೋ ಪಣ್ಡಿತಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ। ಗಹಪತಿಪಣ್ಡಿತಾತಿ ಚಿತ್ತಸುದತ್ತಾದಯೋ ಪಣ್ಡಿತಗಹಪತಯೋ। ಸಮಣಪಣ್ಡಿತಾತಿ ಸಭಿಯಪಿಲೋತಿಕಾದಯೋ ಪಣ್ಡಿತಪರಿಬ್ಬಾಜಕಾ । ವೀಮಂಸಕಾತಿ ಅತ್ಥಗವೇಸಿನೋ। ಕಿಂವಾದೀತಿ ಕಿಂ ಅತ್ತನೋ ದಸ್ಸನಂ ವದತಿ, ಕಿಂ ಲದ್ಧಿಕೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಿಮಕ್ಖಾಯೀತಿ ಕಿಂ ಸಾವಕಾನಂ ಓವಾದಾನುಸಾಸನಿಂ ಆಚಿಕ್ಖತಿ? ಧಮ್ಮಸ್ಸ ಚಾನುಧಮ್ಮನ್ತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಬ್ಯಾಕರಣಸ್ಸ ಅನುಬ್ಯಾಕರಣಂ। ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋತಿ ಸಕಾರಣೋ। ವಾದಾನುವಾದೋತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತವಾದಸ್ಸ ಅನುವಾದೋ। ‘‘ವಾದಾನುಪಾತೋ’’ತಿಪಿ ಪಾಠೋ, ಸತ್ಥು ವಾದಸ್ಸ ಅನುಪಾತೋ ಅನುಪತನಂ, ಅನುಗಮನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಇಮಿನಾಪಿ ವಾದಂ ಅನುಗತೋ ವಾದೋಯೇವ ದೀಪಿತೋ ಹೋತಿ।
Nānāverajjagatanti ekassa rañño rajjato nānāvidhaṃ rajjagataṃ. Virajjanti aññaṃ rajjaṃ. Yathā hi sadesato añño videso, evaṃ nivuttharajjato aññaṃ rajjaṃ virajjaṃ nāma, taṃ verajjanti vuttaṃ. Khattiyapaṇḍitāti bimbisārakosalarājādayo paṇḍitarājāno. Brāhmaṇapaṇḍitāti caṅkītārukkhādayo paṇḍitabrāhmaṇā. Gahapatipaṇḍitāti cittasudattādayo paṇḍitagahapatayo. Samaṇapaṇḍitāti sabhiyapilotikādayo paṇḍitaparibbājakā . Vīmaṃsakāti atthagavesino. Kiṃvādīti kiṃ attano dassanaṃ vadati, kiṃ laddhikoti attho. Kimakkhāyīti kiṃ sāvakānaṃ ovādānusāsaniṃ ācikkhati? Dhammassa cānudhammanti bhagavatā vuttabyākaraṇassa anubyākaraṇaṃ. Sahadhammikoti sakāraṇo. Vādānuvādoti bhagavatā vuttavādassa anuvādo. ‘‘Vādānupāto’’tipi pāṭho, satthu vādassa anupāto anupatanaṃ, anugamananti attho. Imināpi vādaṃ anugato vādoyeva dīpito hoti.
ಅವಿಗತರಾಗಸ್ಸಾತಿಆದೀಸು ತಣ್ಹಾವಸೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ತಣ್ಹಾ ಹಿ ರಜ್ಜನತೋ ರಾಗೋ, ಛನ್ದಿಯನತೋ ಛನ್ದೋ, ಪಿಯಾಯನಟ್ಠೇನ ಪೇಮಂ, ಪಿವಿತುಕಾಮಟ್ಠೇನ ಪಿಪಾಸಾ, ಅನುದಹನಟ್ಠೇನ ಪರಿಳಾಹೋತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಅಕುಸಲೇ ಚಾವುಸೋ, ಧಮ್ಮೇತಿಆದಿ ಕಸ್ಮಾ ಆರದ್ಧಂ? ಪಞ್ಚಸು ಖನ್ಧೇಸು ಅವೀತರಾಗಸ್ಸ ಆದೀನವಂ , ವೀತರಾಗಸ್ಸ ಚ ಆನಿಸಂಸಂ ದಸ್ಸೇತುಂ। ತತ್ರ ಅವಿಘಾತೋತಿ ನಿದ್ದುಕ್ಖೋ। ಅನುಪಾಯಾಸೋತಿ ನಿರುಪತಾಪೋ। ಅಪರಿಳಾಹೋತಿ ನಿದ್ದಾಹೋ। ಏವಂ ಸಬ್ಬತ್ಥ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದುತಿಯಂ।
Avigatarāgassātiādīsu taṇhāvaseneva attho veditabbo. Taṇhā hi rajjanato rāgo, chandiyanato chando, piyāyanaṭṭhena pemaṃ, pivitukāmaṭṭhena pipāsā, anudahanaṭṭhena pariḷāhoti vuccati. Akusale cāvuso, dhammetiādi kasmā āraddhaṃ? Pañcasu khandhesu avītarāgassa ādīnavaṃ , vītarāgassa ca ānisaṃsaṃ dassetuṃ. Tatra avighātoti niddukkho. Anupāyāsoti nirupatāpo. Apariḷāhoti niddāho. Evaṃ sabbattha attho veditabbo. Dutiyaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ದೇವದಹಸುತ್ತಂ • 2. Devadahasuttaṃ
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ೨. ದೇವದಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Devadahasuttavaṇṇanā
