| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ದೇವದಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
2. Devadahasuttavaṇṇanā
೨. ದೇವಾ ವುಚ್ಚನ್ತಿ ರಾಜಾನೋ ‘‘ದಿಬ್ಬನ್ತಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಕೀಳನ್ತಿ ಲಳನ್ತಿ, ಅತ್ತನೋ ವಾ ಪುಞ್ಞಾನುಭಾವೇನ ಜೋತನ್ತೀ’’ತಿ ಕತ್ವಾ। ತೇಸಂ ದಹೋತಿ ದೇವದಹೋ। ಸಯಂಜಾತೋ ವಾ ಸೋ ಹೋತಿ, ತಸ್ಮಾಪಿ ‘‘ದೇವದಹೋ’’ತಿ ವುತ್ತೋ। ತಸ್ಸ ಅವಿದೂರೇ ನಿಗಮೋ ‘‘ದೇವದಹ’’ನ್ತ್ವೇವ ಸಙ್ಖಂ ಗತೋ ಯಥಾ ‘‘ವರಣಾನಗರಂ, ಗೋಧಾಗಾಮೋ’’ತಿ। ಪಚ್ಛಾಭೂಮಿಯಂ ಅಪರದಿಸಾಯಂ ನಿವಿಟ್ಠಜನಪದೋ ಪಚ್ಛಾಭೂಮಂ, ತಂ ಗನ್ತುಕಾಮಾ ಪಚ್ಛಾಭೂಮಗಮಿಕಾ। ತೇ ಸಭಾರೇತಿ ತೇ ಭಿಕ್ಖೂ ಥೇರಸ್ಸ ವಸೇನ ಸಭಾರೇ ಕಾತುಕಾಮತಾಯ। ಯದಿ ಥೇರೋ ತೇಸಂ ಭಾರೋ, ಥೇರಸ್ಸಪಿ ತೇ ಭಾರಾ ಏವಾತಿ ‘‘ತೇ ಸಭಾರೇ ಕಾತುಕಾಮತಾಯಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ಏವಞ್ಹಿ ಥೇರೋ ತೇ ಓವದಿತಬ್ಬೇ ಅನುಸಾಸಿತಬ್ಬೇ ಮಞ್ಞತೀತಿ। ಇದಾನಿ ತಮತ್ಥಂ ವಿವರನ್ತೋ ‘‘ಯೋ ಹೀ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ಅಯಂ ನಿಬ್ಭಾರೋ ನಾಮ ಕಞ್ಚಿ ಪುಗ್ಗಲಂ ಅತ್ತನೋ ಭಾರಂ ಕತ್ವಾ ಅವತ್ತನತೋ।
2.Devāvuccanti rājāno ‘‘dibbanti kāmaguṇehi kīḷanti laḷanti, attano vā puññānubhāvena jotantī’’ti katvā. Tesaṃ dahoti devadaho. Sayaṃjāto vā so hoti, tasmāpi ‘‘devadaho’’ti vutto. Tassa avidūre nigamo ‘‘devadaha’’ntveva saṅkhaṃ gato yathā ‘‘varaṇānagaraṃ, godhāgāmo’’ti. Pacchābhūmiyaṃ aparadisāyaṃ niviṭṭhajanapado pacchābhūmaṃ, taṃ gantukāmā pacchābhūmagamikā. Te sabhāreti te bhikkhū therassa vasena sabhāre kātukāmatāya. Yadi thero tesaṃ bhāro, therassapi te bhārā evāti ‘‘te sabhāre kātukāmatāyā’’ti vuttaṃ. Evañhi thero te ovaditabbe anusāsitabbe maññatīti. Idāni tamatthaṃ vivaranto ‘‘yo hī’’tiādimāha. Ayaṃ nibbhāro nāma kañci puggalaṃ attano bhāraṃ katvā avattanato.
ಚತುಬ್ಬಿಧೇನಾತಿ ಧಾತುಕೋಸಲ್ಲಂ ಆಯತನಕೋಸಲ್ಲಂ ಪಟಿಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಕೋಸಲ್ಲಂ ಠಾನಾಟ್ಠಾನಕೋಸಲ್ಲನ್ತಿ ಏವಂ ಚತುಬ್ಬಿಧೇನ।
Catubbidhenāti dhātukosallaṃ āyatanakosallaṃ paṭiccasamuppādakosallaṃ ṭhānāṭṭhānakosallanti evaṃ catubbidhena.
ತೇ ಮಹಲ್ಲಕಾಬಾಧಿಕಾತಿದಹರಪುಗ್ಗಲೇ ಗಣ್ಹಿತ್ವಾವ ಗಚ್ಛತಿ। ತೇ ಹಿ ದಿವಸದ್ವಯೇನ ವೂಪಸನ್ತಪರಿಸ್ಸಮಾ ಏವ। ಹತ್ಥಿವಾನರತಿತ್ತಿರಪಟಿಬದ್ಧಂ ವತ್ಥುಂ ಕಥೇತ್ವಾ। ‘‘ಏಳಕಾಳಗುಮ್ಬೇತಿ ಕಾಳತಿಣಗಚ್ಛಮಣ್ಡಪೇ’’ತಿಪಿ ವದನ್ತಿ।
Te mahallakābādhikātidaharapuggale gaṇhitvāva gacchati. Te hi divasadvayena vūpasantaparissamā eva. Hatthivānaratittirapaṭibaddhaṃ vatthuṃ kathetvā. ‘‘Eḷakāḷagumbeti kāḷatiṇagacchamaṇḍape’’tipi vadanti.
ವಿವಿಧಂ ನಾನಾಭೂತಂ ರಜ್ಜಂ ವಿರಜ್ಜಂ, ವಿರಜ್ಜಮೇವ ವೇರಜ್ಜಂ, ತತ್ಥ ಗತಂ, ಪರದೇಸಗತನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಏಕಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ। ಚಿತ್ತಸುದತ್ತಾದಯೋತಿ ಚಿತ್ತಗಹಪತಿಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಾದಯೋ। ವೀಮಂಸಕಾತಿ ಧಮ್ಮವಿಚಾರಕಾ। ಕಿನ್ತಿ ಕೀದಿಸಂ। ದಸ್ಸನನ್ತಿ ಸಿದ್ಧನ್ತಂ। ಆಚಿಕ್ಖತಿ ಕೀದಿಸನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ಧಮ್ಮಸ್ಸಾತಿ ಭಗವತಾ ವುತ್ತಧಮ್ಮಸ್ಸ। ಅನುಧಮ್ಮನ್ತಿ ಅನುಕೂಲಂ ಅವಿರುಜ್ಝನಧಮ್ಮಂ। ಸೋ ಪನ ವೇನೇಯ್ಯಜ್ಝಾಸಯಾನುರೂಪದೇಸನಾವಿತ್ಥಾರೋತಿ ಆಹ – ‘‘ವುತ್ತಬ್ಯಾಕರಣಸ್ಸ ಅನುಬ್ಯಾಕರಣ’’ನ್ತಿ। ಧಾರೇತಿ ಅತ್ತನೋ ಫಲನ್ತಿ ಧಮ್ಮೋ, ಕಾರಣನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಸಹಧಮ್ಮಿಕೋತಿ ಸಕಾರಣೋ’’ತಿ। ಇಮಿನಾಪಿ ಪಾಠನ್ತರೇನ ವಾದೋ ಏವ ದೀಪಿತೋ, ನ ತೇನ ಪಕಾಸಿತಾ ಕಿರಿಯಾ।
Vividhaṃ nānābhūtaṃ rajjaṃ virajjaṃ, virajjameva verajjaṃ, tattha gataṃ, paradesagatanti attho. Tenāha ‘‘ekassā’’tiādi. Cittasudattādayoti cittagahapatianāthapiṇḍikādayo. Vīmaṃsakāti dhammavicārakā. Kinti kīdisaṃ. Dassananti siddhantaṃ. Ācikkhati kīdisanti adhippāyo. Dhammassāti bhagavatā vuttadhammassa. Anudhammanti anukūlaṃ avirujjhanadhammaṃ. So pana veneyyajjhāsayānurūpadesanāvitthāroti āha – ‘‘vuttabyākaraṇassa anubyākaraṇa’’nti. Dhāreti attano phalanti dhammo, kāraṇanti āha – ‘‘sahadhammikoti sakāraṇo’’ti. Imināpi pāṭhantarena vādo eva dīpito, na tena pakāsitā kiriyā.
ತಣ್ಹಾವಸೇನೇವ ಛನ್ನಮ್ಪಿ ಪದಾನಂ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ರಾಗಾದಯೋ ತಣ್ಹಾಯ ಏವ ಅವತ್ಥಾವಿಸೇಸಾತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ತಣ್ಹಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ವಿಹನನ್ತಿ ಕಾಯಂ ಚಿತ್ತಞ್ಚಾತಿ ವಿಘಾತೋ, ದುಕ್ಖನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಅವಿಘಾತೋತಿ ನಿದುಕ್ಖೋ’’ತಿ। ಉಪಾಯಾಸೇತಿ ಉಪತಾಪೇತೀತಿ ಉಪಾಯಾಸೋ, ಉಪತಾಪೋ। ತಪ್ಪಟಿಪಕ್ಖೋ ಪನ ಅನುಪಾಯಾಸೋ ನಿರೂಪತಾಪೋ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ। ಸಬ್ಬತ್ಥಾತಿ ಸಬ್ಬವಾರೇಸು।
Taṇhāvaseneva channampi padānaṃ attho veditabbo. Yasmā rāgādayo taṇhāya eva avatthāvisesāti. Tenāha ‘‘taṇhā hī’’tiādi. Vihananti kāyaṃ cittañcāti vighāto, dukkhanti āha – ‘‘avighātotinidukkho’’ti. Upāyāseti upatāpetīti upāyāso, upatāpo. Tappaṭipakkho pana anupāyāso nirūpatāpo daṭṭhabbo. Sabbatthāti sabbavāresu.
ದೇವದಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Devadahasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೨. ದೇವದಹಸುತ್ತಂ • 2. Devadahasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೨. ದೇವದಹಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 2. Devadahasuttavaṇṇanā
