| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
॥ ਨਮੋ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਅਰਹਤੋ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ॥
Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa
ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯੇ
Majjhimanikāye
ਉਪਰਿਪਣ੍ਣਾਸ-ਟੀਕਾ
Uparipaṇṇāsa-ṭīkā
੧. ਦੇવਦਹવਗ੍ਗੋ
1. Devadahavaggo
੧. ਦੇવਦਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Devadahasuttavaṇṇanā
੧. ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਕੀਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਲਲ਼ਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਿ, વਿਜਯਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨ ਪਚ੍ਚਤ੍ਥਿਕੇ વਿਜੇਤੁਂ ਇਚ੍ਛਨ੍ਤਿ; ਇਸ੍ਸਰਿਯਟ੍ਠਾਨਾਦਿਸਕ੍ਕਾਰਦਾਨਗ੍ਗਹਣਂ ਤਂਤਂਅਤ੍ਥਾਨੁਸਾਸਨਞ੍ਚ ਕਰੋਨ੍ਤਾ વੋਹਰਨ੍ਤਿ, ਪੁਞ੍ਞਾਨੁਭਾવਪ੍ਪਤ੍ਤਾਯ ਜੁਤਿਯਾ ਜੋਤੇਨ੍ਤਿ વਾਤਿ ਦੇવਾ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਰਾਜਾਨੋ। ਤਥਾ ਹਿ ਤੇ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਜਨਂ ਰਞ੍ਜਯਨ੍ਤਾ ਸਯਂ ਯਥਾવੁਤ੍ਤੇਹਿ વਿਸੇਸੇਹਿ ਰਾਜਨ੍ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਸੋਭਨ੍ਤੀਤਿ ਚ, ‘‘ਰਾਜਾਨੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਗਮਦੇਸੇ। ਸਾਤਿ ਪੋਕ੍ਖਰਣੀ। ਤਨ੍ਤਿ ਤਂ, ‘‘ਦੇવਦਹ’’ਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਪੋਕ੍ਖਰਣਿਂ ਉਪਾਦਾਯ, ਤਸ੍ਸ ਅਦੂਰਭવਤ੍ਤਾਤਿ ਕੇਚਿ। ਸਬ੍ਬਂ ਸੁਖਾਦਿਭੇਦਂ વੇਦਯਿਤਂ। ਪੁਬ੍ਬੇਤਿ ਪੁਰਿਮਜਾਤਿਯਂ। ਕਤਕਮ੍ਮਪਚ੍ਚਯਾਤਿ ਕਤਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚਯਭਾવਤੋ ਜਾਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਪਟਿਚ੍ਚ। ਤੇਨ ਸਬ੍ਬਾਪਿ વੇਦਨਾ ਕਮ੍ਮਫਲਭੂਤਾ ਏવ ਅਨੁਭવਿਤਬ੍ਬਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਮਿਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਅਨਿਯਮੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ, ‘‘ਸਨ੍ਤਿ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਏਕੇ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂવਾਦਿਨੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਇਮੇ ਨਾਮਾਤਿ ਅવਿਸੇਸੇਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤਮਤ੍ਥਂ। ਨਿਯਮੇਤ੍વਾਤਿ, ‘‘ਏવਂવਾਦਿਨੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ’’ਤਿ ਏવਂ વਿਸੇਸੇਤ੍વਾ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
1. Dibbanti kāmaguṇehi kīḷanti, laḷanti, tesu vā viharanti, vijayasamatthatāyogena paccatthike vijetuṃ icchanti; issariyaṭṭhānādisakkāradānaggahaṇaṃ taṃtaṃatthānusāsanañca karontā voharanti, puññānubhāvappattāya jutiyā jotenti vāti devā vuccanti rājāno. Tathā hi te catūhi saṅgahavatthūhi janaṃ rañjayantā sayaṃ yathāvuttehi visesehi rājanti dibbanti sobhantīti ca, ‘‘rājāno’’ti vuccanti. Tatthāti tasmiṃ nigamadese. Sāti pokkharaṇī. Tanti taṃ, ‘‘devadaha’’nti laddhanāmaṃ pokkharaṇiṃ upādāya, tassa adūrabhavattāti keci. Sabbaṃ sukhādibhedaṃ vedayitaṃ. Pubbeti purimajātiyaṃ. Katakammapaccayāti katassa kammassa paccayabhāvato jātaṃ kammaṃ paṭicca. Tena sabbāpi vedanā kammaphalabhūtā eva anubhavitabbāti dasseti. Tenāha ‘‘iminā’’tiādi. Aniyametvā vuttanti, ‘‘santi, bhikkhave, eke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino’’ti evaṃ ime nāmāti avisesetvā vuttamatthaṃ. Niyametvāti, ‘‘evaṃvādino, bhikkhave, nigaṇṭhā’’ti evaṃ visesetvā dasseti.
ਕਲਿਸਾਸਨਨ੍ਤਿ ਪਰਾਜਯਂ। ਕਲੀਤਿ ਹਿ ਅਨਤ੍ਥੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਕਲੀਤਿ ਸਸਤਿ વਿਪ੍ਫਰਤੀਤਿ ਕਲਿਸਾਸਨਂ, ਪਰਾਜਯੋ। ਕਲੀਤਿ વਾ ਕੋਧਮਾਨਾਦਿਕਿਲੇਸਜਾਤਿ, ਤਾਯ ਪਨ ਅਯੁਤ੍ਤવਾਦਿਤਾ ਕਲਿਸਾਸਨਂ। ਤਂ ਆਰੋਪੇਤੁਕਾਮੋ વਿਭਾવੇਤੁਕਾਮੋ । ਯੇ ਕਮ੍ਮਂ ਕਤਂ ਅਕਤਂ વਾਤਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕਥਂ ਤਂ ਏਦਿਸਨ੍ਤਿ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ। ਯੇ ਚ ਕਮ੍ਮਂ ਪਭੇਦਤੋ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤੇ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸ વਿਪਾਕਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ; વਿਪਾਕਪਰਿਯੋਸਿਤਭਾવਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤਿ, ਯੇ ਚ ਪਾਪਸ੍ਸ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਮੇવ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ; ਤੇ ਕਥਂ ਤਸ੍ਸ ਪਹਾਨਂ ਕੁਸਲਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਚ ਸਮ੍ਪਾਦਨવਿਧਿਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਨ੍ਤੀਤਿ ਇਮਮਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ, ‘‘ਉਤ੍ਤਰਿ ਪੁਚ੍ਛਾਯਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ’’ਤਿ ਆਹ।
Kalisāsananti parājayaṃ. Kalīti hi anattho vuccati, kalīti sasati vippharatīti kalisāsanaṃ, parājayo. Kalīti vā kodhamānādikilesajāti, tāya pana ayuttavāditā kalisāsanaṃ. Taṃ āropetukāmo vibhāvetukāmo . Ye kammaṃ kataṃ akataṃ vāti na jānanti, te kathaṃ taṃ edisanti jānissanti. Ye ca kammaṃ pabhedato na jānanti, te kathaṃ tassa vipākaṃ jānissanti; vipākapariyositabhāvaṃ jānissanti, ye ca pāpassa kammassa paṭipakkhameva na jānanti; te kathaṃ tassa pahānaṃ kusalakammassa ca sampādanavidhiṃ jānissantīti imamatthaṃ dassento, ‘‘uttari pucchāyapi eseva nayo’’ti āha.
੨. ਕਿਞ੍ਚਾਪਿ ਚੂਲ਼ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਨ੍ਧੇਪਿ, (ਮ॰ ਨਿ॰ ੧.੧੮੦) ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਤੇਸਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਅਜਾਨਨਭਾવੋ ਏવ ਉਜੁਕਂ ਪਕਾਸਿਤੋ ਹੇਟ੍ਠਾ ਦੇਸਨਾਯ ਤਥਾ ਪવਤ੍ਤਤ੍ਤਾ। ਤਥਾ ਹਿ ਅਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੮੦) વੁਤ੍ਤਂ – ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਏવਂ ਅਜਾਨਨਭਾવੇ ਸਤੀ’’ਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਤਤ੍ਥ ਉਪਰਿਦੇਸਨਾਯ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧੋ ਏવਮਤ੍ਥੋ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਯੁਜ੍ਜਤਿ, ਨ ਅਞ੍ਞਥਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਇਧ, ‘‘ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ વਚਨੇ ਸਚ੍ਚੇ ਸਨ੍ਤੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਤ੍ਤਕਸ੍ਸ ਠਾਨਸ੍ਸਾਤਿ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਞ੍ਚਪਰਿਮਾਣਸ੍ਸ ਕਾਰਣਸ੍ਸ।
2. Kiñcāpi cūḷadukkhakkhandhepi, (ma. ni. 1.180) ‘‘evaṃ sante’’ti iminā tesaṃ nigaṇṭhānaṃ ajānanabhāvo eva ujukaṃ pakāsito heṭṭhā desanāya tathā pavattattā. Tathā hi aṭṭhakathāyaṃ (ma. ni. aṭṭha. 1.180) vuttaṃ – ‘‘evaṃ santeti tumhākaṃ evaṃ ajānanabhāve satī’’ti, tathāpi tattha uparidesanāya sambaddho evamattho vuccamāno yujjati, na aññathāti dassetuṃ idha, ‘‘mahānigaṇṭhassa vacane sacce santeti attho’’ti vuttaṃ. Ettakassa ṭhānassāti yathāvuttassa pañcaparimāṇassa kāraṇassa.
੩. ਅਨੇਕવਾਰਂ વਿਸਰਞ੍ਜਨਂ ਇਧ ਗਾਲ਼੍ਹਾਪਲੇਪਨਂ, ਨ ਸਾਟਕਸ੍ਸ વਿਯ ਲਿਤ੍ਤਤਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਬਹਲੂਪ…ਪੇ॰… ਲਿਤ੍ਤੇਨ વਿਯਾ’’ਤਿ। વੁਤ੍ਤਮੇવ, ਨ ਪੁਨ વਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਤ੍ਥ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ।
3. Anekavāraṃ visarañjanaṃ idha gāḷhāpalepanaṃ, na sāṭakassa viya littatāti āha – ‘‘bahalūpa…pe… littena viyā’’ti. Vuttameva, na puna vattabbaṃ, tattha vuttanayeneva veditabbanti adhippāyo.
ਇਮੇਸਂ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਤੇਸਂ ਅਭਾવਤੋ, ‘‘ਜਾਨਨਕਾਲੋ ਸਿਯਾ’’ਤਿ ਪਰਿਕਪ੍ਪવਸੇਨ વਦਤਿ। ਤੇਨ ਏવਂ ਜਾਨਿਤੁਂ ਤੇਹਿ ਸਕ੍ਕਾ ਸਿਯਾ, ਤੇਸਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸਨਂ ਸਚ੍ਚਂ ਸਿਯਾ। ਯਸ੍ਮਾ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸਨਂ ਅਸਚ੍ਚਂ, ਤਸ੍ਮਾ ਤੇ ਨ ਜਾਨਿਂਸੂਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਚਤੂਸੁ ਕਾਲੇਸੂਤਿ વਣਮੁਖਸ੍ਸ ਪਰਿਕਨ੍ਤਨਕਾਲੋ, ਸਲ੍ਲਸ੍ਸ ਏਸਨਕਾਲੋ, ਅਬ੍ਬੁਹਨਕਾਲੋ, વਣਮੁਖੇ ਅਗਦਙ੍ਗਾਰਓਦਹਨਕਾਲੋਤਿ ਇਮੇਸੁ ਚਤੂਸੁ ਕਾਲੇਸੁ। ਸੁਦ੍ਧਨ੍ਤੇਤਿ ਸੁਦ੍ਧਕੋਟ੍ਠਾਸੇ, ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਨવਸੇਸਤੋ ਨਿਜ੍ਜੀਰਣਟ੍ਠੇਨ ਨਿਦ੍ਦੁਕ੍ਖਭਾવੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਕਾਯ ਉਪਮਾਯਾਤਿ, ‘‘ਸਲ੍ਲੇਨ વਿਦ੍ਧਸ੍ਸ ਹਿ વਿਦ੍ਧਕਾਲੇ વੇਦਨਾਯ ਪਾਕਟਕਾਲੋ વਿਯਾ’’ਤਿ ਇਮਾਯ ਏਕਾਯ ਉਪਮਾਯ। ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਹੁવਮ੍ਹਾ વਾ ਨੋ વਾ, ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਿਮ੍ਹਾ વਾ ਨੋ વਾ, ਏવਰੂਪਂ વਾ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਅਕਰਿਮ੍ਹਾਤਿ ਇਮੇ ਤਯੋ ਅਤ੍ਥਾ। ਚਤੂਹਿ ਉਪਮਾਹੀਤਿ વਣਮੁਖਪਰਿਕਨ੍ਤਨਾਦੀਹਿ ਚਤੂਹਿ ਉਪਮਾਹਿ। ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ, ‘‘ਏਤ੍ਤਕਂ ਦੁਕ੍ਖਂ ਨਿਜ੍ਜਿਣ੍ਣ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤੋ ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋ ਹਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਜ੍ਜੀਰਣਭਾવਸਾਮਞ੍ਞਾ ਏਕੋ ਅਤ੍ਥੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ।
Imesaṃ nigaṇṭhānaṃ tādisassa tesaṃ abhāvato, ‘‘jānanakālo siyā’’ti parikappavasena vadati. Tena evaṃ jānituṃ tehi sakkā siyā, tesañca dassanaṃ saccaṃ siyā. Yasmā tesaṃ dassanaṃ asaccaṃ, tasmā te na jāniṃsūti dasseti. Catūsu kālesūti vaṇamukhassa parikantanakālo, sallassa esanakālo, abbuhanakālo, vaṇamukhe agadaṅgāraodahanakāloti imesu catūsu kālesu. Suddhanteti suddhakoṭṭhāse, dukkhassa anavasesato nijjīraṇaṭṭhena niddukkhabhāveti attho. Ekāya upamāyāti, ‘‘sallena viddhassa hi viddhakāle vedanāya pākaṭakālo viyā’’ti imāya ekāya upamāya. Tayo atthāti pubbe ahuvamhā vā no vā, pāpakammaṃ akarimhā vā no vā, evarūpaṃ vā pāpakammaṃ akarimhāti ime tayo atthā. Catūhi upamāhīti vaṇamukhaparikantanādīhi catūhi upamāhi. Eko atthoti, ‘‘ettakaṃ dukkhaṃ nijjiṇṇa’’ntiādinā vutto eko attho. So hi dukkhanijjīraṇabhāvasāmaññā eko atthoti vutto.
੪. ਇਮੇ ਪਨ ਨਿਗਣ੍ਠਾ। ਆਸਙ੍ਕਾਯ વਿਦ੍ਧੋਸ੍ਮੀਤਿ ਸਞ੍ਞਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ। ਪਚ੍ਚਾਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਾવਤ੍ਤਿਤੁਂ, ਪਰਿਹਰਿਤੁਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
4.Imepana nigaṇṭhā. Āsaṅkāya viddhosmīti saññaṃ uppādetvā. Paccāharitunti paccāvattituṃ, pariharitunti attho.
੫. ਅਤੀਤવਾਦਂ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਾਨਨ੍ਤਿ, ‘‘ਅਤ੍ਥਿ ਖੋ, ਭੋ, ਨਿਗਣ੍ਠਾ ਪੁਬ੍ਬੇ ਪਾਪਕਮ੍ਮਂ ਕਤ’’ਨ੍ਤਿ ਏવਂ ਅਤੀਤਂਸਂ ਆਰਬ੍ਭ ਪવਤ੍ਤਂ ਮਹਾਨਿਗਣ੍ਠਸ੍ਸ વਾਦਂ ਸਦ੍ਦਹਨ੍ਤਾਨਂ। ਭੂਤਤ੍ਤਾਤਿ ਯਥਾਭੂਤਤ੍ਤਾ ਕਿਂ ਅવਿਪਰੀਤਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਾਤਿ ਪੁਚ੍ਛਤਿ। ਸੇਸਪਦੇਸੁਪਿ ਏਸੇવ ਨਯੋ। ਸਹ ਧਮ੍ਮੇਨਾਤਿ ਸਹਧਮ੍ਮੋ, ਸੋ ਏવ ਸਹਧਮ੍ਮਿਕੋ ਯਥਾ ‘‘વੇਨਯਿਕੋ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੧੧; ਪਾਰਾ॰ ੮)। ‘‘ਧਮ੍ਮੋ’’ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਾਰਣਂ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਹੇਤੁਕਂ ਸਕਾਰਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਟਿਹਰਤਿ ਪਟਿવਤ੍ਤੇਤੀਤਿ ਪਟਿਹਾਰੋ, વਾਦੋ ਏવ ਪਟਿਹਾਰੋ વਾਦਪਟਿਹਾਰੋ; ਤਂ, ਉਤ੍ਤਰਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਪਚ੍ਚਾਗਮਨਕવਾਦ’’ਨ੍ਤਿ, ਚੋਦਨਂ ਪਰਿવਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਪਟਿਪਾਕਤਿਕਕਰਣਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਸਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਆવੁਤ੍ਤਿવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ, ‘‘ਤੇਸਂ ਸਦ੍ਧਾਛੇਦਕવਾਦਂ ਨਾਮ ਤੇਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੀ’’ਤਿ।
5.Atītavādaṃ saddahantānanti, ‘‘atthi kho, bho, nigaṇṭhā pubbe pāpakammaṃ kata’’nti evaṃ atītaṃsaṃ ārabbha pavattaṃ mahānigaṇṭhassa vādaṃ saddahantānaṃ. Bhūtattāti yathābhūtattā kiṃ aviparītameva atthaṃ ārammaṇaṃ katvā pavattāti pucchati. Sesapadesupi eseva nayo. Saha dhammenāti sahadhammo, so eva sahadhammiko yathā ‘‘venayiko’’ti (a. ni. 8.11; pārā. 8). ‘‘Dhammo’’ti ettha kāraṇaṃ adhippetanti āha – ‘‘sahetukaṃ sakāraṇa’’nti. Paṭiharati paṭivattetīti paṭihāro, vādo eva paṭihāro vādapaṭihāro; taṃ, uttaranti attho. Tenāha – ‘‘paccāgamanakavāda’’nti, codanaṃ parivattetvā paṭipākatikakaraṇanti attho. Tesanti idaṃ āvuttivasena gahetabbaṃ, ‘‘tesaṃ saddhāchedakavādaṃ nāma tesaṃ dassetī’’ti.
੬. ਅવਿਜ੍ਜਾ ਅਞ੍ਞਾਣਾ ਸਮ੍ਮੋਹਾਤਿ ਪਰਿਯਾਯવਚਨਮੇਤਂ। ਅવਿਜ੍ਜਾਤਿ વਾ ਅવਿਜ੍ਜਾਯ ਕਰਣਭੂਤਾਯ। ਅਞ੍ਞਾਣੇਨਾਤਿ ਅਜਾਨਨੇਨ। ਸਮ੍ਮੋਹੇਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮੁਯ੍ਹਨੇਨ ਮਹਾਮੁਲ਼੍ਹਤਾਯ। ਸਾਮਂਯੇવ ਓਪਕ੍ਕਮਿਕਾ ਏਤਰਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਕ੍ਕਮਹੇਤੁ ਦੁਕ੍ਖવੇਦਨਂ વੇਦਿਯਮਾਨਂ – ‘‘ਯਂਕਿਞ੍ਚਾਯਂ…ਪੇ॰… ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੂ’’ਤਿ વਿਪਰੀਤਤੋ ਸਦ੍ਦਹਥ। ਪੁਬ੍ਬੇਕਤਹੇਤੁવਾਦਸਞ੍ਞਿਤਂ વਿਪਲ੍ਲਾਸਗ੍ਗਾਹਂ ਗਣ੍ਹਥ।
6.Avijjā aññāṇā sammohāti pariyāyavacanametaṃ. Avijjāti vā avijjāya karaṇabhūtāya. Aññāṇenāti ajānanena. Sammohenāti sammuyhanena mahāmuḷhatāya. Sāmaṃyeva opakkamikā etarahi attano upakkamahetu dukkhavedanaṃ vediyamānaṃ – ‘‘yaṃkiñcāyaṃ…pe… pubbekatahetū’’ti viparītato saddahatha. Pubbekatahetuvādasaññitaṃ vipallāsaggāhaṃ gaṇhatha.
੭. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮੋ વੁਚ੍ਚਤਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭੂਤੋ, ਤਤ੍ਥ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਫਲਂ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਂ। ਤੇਨਾਹ – ‘‘ਇਮਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ વਿਪਾਕਦਾਯਕ’’ਨ੍ਤਿ। ਪਯੋਗੇਨਾਤਿ ਕਾਯਿਕੇਨ ਪਯੋਗੇਨ વਾ વਾਚਸਿਕੇਨ વਾ ਪਯੋਗੇਨ। ਪਧਾਨੇਨਾਤਿ ਪਦਹਨੇਨ ਚੇਤਸਿਕੇਨ ਉਸ੍ਸਾਹਨੇਨ। ਆਸਨ੍ਨੇ ਭવਨ੍ਤਰੇ વਿਪਾਚੇਤੁਂ ਨ ਸਕ੍ਕਾ, ਪਗੇવ ਦੂਰੇਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਦੁਤਿਯੇ વਾ ਤਤਿਯੇ વਾ ਅਤ੍ਤਭਾવੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਕਭਾવਤੋ ਸੁਖવੇਦਨਾਯ ਹਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖવੇਦਨੀਯਂ। ਸਾ ਪਨ વਿਪਾਕવੇਦਨਾਭਾવਤੋ ਏਕਨ੍ਤਤੋ ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣਾ ਏવ ਹੋਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਇਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣવਿਪਾਕਦਾਯਕ’’ਨ੍ਤਿ। વਿਪਰੀਤਨ੍ਤਿ ਅਨਿਟ੍ਠਾਰਮ੍ਮਣવਿਪਾਕਦਾਯਕਂ। ਨਿਪ੍ਫਨ੍ਨੇਤਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਅਞ੍ਞੇਨ ਕਮ੍ਮੇਨ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇ। ਸਮ੍ਪਰਾਯવੇਦਨੀਯਸ੍ਸਾਤਿ ਉਪਪਜ੍ਜવੇਦਨੀਯਸ੍ਸ ਅਪਰਾਪਰਿਯવੇਦਨੀਯਸ੍ਸ। ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇਪੀਤਿ ਕਾਮਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਮੇવ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਅਤ੍ਥੇਤ੍ਥ ਅਤਿਸਯੋ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવਿਸੇਸਭਾવਤੋ ਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਸ੍ਸਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ, ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥਾ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਯਸ੍ਮਿਂ ਦਿવਸੇ ਕਤਂ, ਤਤੋ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ।
7.Diṭṭhadhammo vuccati paccakkhabhūto, tattha veditabbaṃ phalaṃ diṭṭhadhammavedanīyaṃ. Tenāha – ‘‘imasmiṃyeva attabhāve vipākadāyaka’’nti. Payogenāti kāyikena payogena vā vācasikena vā payogena. Padhānenāti padahanena cetasikena ussāhanena. Āsanne bhavantare vipācetuṃ na sakkā, pageva dūreti dassetuṃ, ‘‘dutiye vā tatiye vā attabhāve’’ti vuttaṃ. Nibbattakabhāvato sukhavedanāya hitanti sukhavedanīyaṃ. Sā pana vipākavedanābhāvato ekantato iṭṭhārammaṇā eva hotīti āha ‘‘iṭṭhārammaṇavipākadāyaka’’nti. Viparītanti aniṭṭhārammaṇavipākadāyakaṃ. Nipphanneti saddhiṃ aññena kammena nibbatte. Samparāyavedanīyassāti upapajjavedanīyassa aparāpariyavedanīyassa. Evaṃ santepīti kāmaṃ paripakkavedanīyanti diṭṭhadhammavedanīyameva vuccati, tathāpi atthettha atisayo diṭṭhadhammavisesabhāvato paripakkavedanīyassāti dassetuṃ, ‘‘ayametthā’’tiādi vuttaṃ. Yasmiṃ divase kataṃ, tato sattadivasabbhantare.
ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤਦਿવਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰੇ વਿਪਾਕਦਾਨੇ। ਏਕવਾਰਂ ਕਸਿਤ੍વਾ ਨਿਸੀਦਿ ਛਾਤਜ੍ਝਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ। ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ ਆਹ – ‘‘ਉਸ੍ਸੂਰੇ ਭਤ੍ਤਂ ਆਹਰੀਯਿਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਦੋਮਨਸ੍ਸਂ ਅਨੁਪ੍ਪਾਦੇਤ੍વਾ ਯਥਾ ਕਤਪੁਞ੍ਞਂ ਅਨੁਮੋਦਤਿ। વਿਜ੍ਜੋਤਮਾਨਂ ਦਿਸ੍વਾ, ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਇਦਮ੍ਪਿ ਤਪ੍ਪਕਾਰੋ, ਮਮ ਚਿਤ੍ਤવਿਕਪ੍ਪਮਤ੍ਤਂ, ਉਦਾਹੁ ਸੁવਣ੍ਣਮੇવਾ’’ਤਿ વੀਮਂਸਨ੍ਤੋ ਯਟ੍ਠਿਯਾ ਪਹਰਿਤ੍વਾ।
Tatrāti tasmiṃ paripakkavedanīyakammassa sattadivasabbhantare vipākadāne. Ekavāraṃ kasitvā nisīdi chātajjhatto hutvā. Āgacchantī āha – ‘‘ussūre bhattaṃ āharīyitthā’’ti domanassaṃ anuppādetvā yathā katapuññaṃ anumodati. Vijjotamānaṃ disvā, ‘‘kiṃ nu kho idampi tappakāro, mama cittavikappamattaṃ, udāhu suvaṇṇamevā’’ti vīmaṃsanto yaṭṭhiyā paharitvā.
વਾਲ਼ਯਕ੍ਖਸਞ੍ਚਰਣਤ੍ਤਾ ਰਾਜਗਹੂਪਚਾਰਸ੍ਸ ਨਗਰੇ ਸਹਸ੍ਸਭਣ੍ਡਿਕਂ ਚਾਰੇਸੁਂ। ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਰਾਗੋ ਚੂਲ਼ਾਯ ਡਂਸਿ। ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾਤਿ ਤਂ ਪવਤ੍ਤਿਂ ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤ੍વਾ। ਮਲ੍ਲਿਕਾਯ વਤ੍ਥੁ ਧਮ੍ਮਪਦવਤ੍ਥੁਮ੍ਹਿ (ਧ॰ ਪ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.ਮਲ੍ਲਿਕਾਦੇવੀવਤ੍ਥੁ) ਆਗਤੇਨ ਨਯੇਨ ਕਥੇਤਬ੍ਬਂ।
Vāḷayakkhasañcaraṇattā rājagahūpacārassa nagare sahassabhaṇḍikaṃ cāresuṃ. Uppannarāgo cūḷāya ḍaṃsi. Rañño ācikkhitvāti taṃ pavattiṃ rañño ācikkhitvā. Mallikāya vatthu dhammapadavatthumhi (dha. pa. aṭṭha. 2.mallikādevīvatthu) āgatena nayena kathetabbaṃ.
ਮਰਣਸਨ੍ਤਿਕੇਪਿ ਕਤਂ, ਪਗੇવ ਤਤੋ ਪੁਰੇਤਰਂ ਅਤੀਤਤ੍ਤਭਾવੇਸੁ ਚ ਕਤਂ। ਇਧ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤવਿਪਾਕੋਤਿ વੁਤ੍ਤੋ ਅવਸ੍ਸਂਭਾવਿਭਾવਤੋ। ਸਮ੍ਪਰਾਯવੇਦਨੀਯਮੇવ ਭવਨ੍ਤਰੇ વਿਪਾਕਦਾਯਕਭਾવਤੋ। ਇਧ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਗੁਣੋਤ੍વੇવ વੁਤ੍ਤੋ, ਨ ਇਧ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤવਿਪਾਕੋਤਿ વਿਮੁਤ੍ਤਿਭਾવਤੋ। ਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਨ੍ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ ਹੇਟ੍ਠਾ વੁਤ੍ਤਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਲਕ੍ਖਣਾਨਤਿવਤ੍ਤਨਤੋ। ਸਬ੍ਬਲਹੁਂ ਫਲਦਾਯਿਕਾਤਿ ਏਤੇਨ ਫਲੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਤਾਯੋਗੇਨ ਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਪਰਿਪਕ੍ਕવੇਦਨੀਯਤਾਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Maraṇasantikepi kataṃ, pageva tato puretaraṃ atītattabhāvesu ca kataṃ. Idha nibbattitavipākoti vutto avassaṃbhāvibhāvato. Samparāyavedanīyameva bhavantare vipākadāyakabhāvato. Idha nibbattitaguṇotveva vutto, na idha nibbattitavipākoti vimuttibhāvato. Paripakkavedanīyanti veditabbaṃ heṭṭhā vuttaparipakkavedanīyalakkhaṇānativattanato. Sabbalahuṃ phaladāyikāti etena phaluppādanasamatthatāyogena kammassa paripakkavedanīyatāti dasseti.
ਚਤੁਪ੍ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਫਲਤਾਯ ਸਞ੍ਞਾਭવੂਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਬਹੁવੇਦਨੀਯਨ੍ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਏਕਖਨ੍ਧਫਲਤ੍ਤਾ ਅਸਞ੍ਞਾਭવੂਪਗਂ ਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪવੇਦਨੀਯਂ। ਕੇਚਿ ਪਨ, ‘‘ਅਰੂਪਾવਚਰਕਮ੍ਮਂ ਬਹੁਕਾਲਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਫਲਤ੍ਤਾ ਬਹੁવੇਦਨੀਯਂ, ਇਤਰਂ ਅਪ੍ਪવੇਦਨੀਯਂ। ਰੂਪਾਰੂਪਾવਚਰਕਮ੍ਮਂ વਾ ਬਹੁવੇਦਨੀਯਂ, ਪਰਿਤ੍ਤਕਮ੍ਮਂ ਅਪ੍ਪવੇਦਨੀਯ’’ਨ੍ਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਸવਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯਨ੍ਤਰਸਮવਾਯੇ વਿਪਾਕੁਪ੍ਪਾਦਨਸਮਤ੍ਥਂ, ਨ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਾਕਮੇવ। ਅવਿਪਾਕਂ ਕਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਯવੇਕਲ੍ਲੇਨ વਿਪਚ੍ਚਿਤੁਂ ਅਸਮਤ੍ਥਂ ਅਹੋਸਿਕਮ੍ਮਾਦਿਭੇਦਂ।
Catuppañcakkhandhaphalatāya saññābhavūpagaṃ kammaṃ bahuvedanīyanti vuttaṃ. Ekakhandhaphalattā asaññābhavūpagaṃ kammaṃ appavedanīyaṃ. Keci pana, ‘‘arūpāvacarakammaṃ bahukālaṃ veditabbaphalattā bahuvedanīyaṃ, itaraṃ appavedanīyaṃ. Rūpārūpāvacarakammaṃ vā bahuvedanīyaṃ, parittakammaṃ appavedanīya’’nti vadanti. Savipākaṃ kammanti paccayantarasamavāye vipākuppādanasamatthaṃ, na āraddhavipākameva. Avipākaṃ kammanti paccayavekallena vipaccituṃ asamatthaṃ ahosikammādibhedaṃ.
੮. ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਾਦੀਨਨ੍ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਧਮ੍ਮવੇਦਨੀਯਾਦੀਨਂ ਦਸਨ੍ਨਂ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮੇਨ ਕਮ੍ਮਾਨਂ ਅਞ੍ਞਾਥਾਭਾવਸ੍ਸ ਅਨਾਪਾਦਨੀਯਤ੍ਤਾ ਯਥਾਸਭਾવੇਨੇવ ਕਮ੍ਮਾਨਿ ਤਿਟ੍ਠਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਉਪਕ੍ਕਮੋ ਨਿਪ੍ਪਯੋਜਨੋਤਿ ਆਹ ‘‘ਅਫਲੋ’’ਤਿ। ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ ਪਦਹਨਸ੍ਸ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਯਾਮਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਲਭਾવਪ੍ਪવੇਦਨੋ ਪਧਾਨਚ੍ਛੇਦਕવਾਦੋ। ਪਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਹੀਤਿ ਯੇਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ વਾਦੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਿ। ਤੇਹਿ ਪਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤਕਾਰਣੇਹਿ। ਨ ਹਿ ਲਕ੍ਖਣਯੁਤ੍ਤੇਨ ਹੇਤੁਨਾ વਿਨਾ ਪਰવਾਦੇਸੁ ਦੋਸਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਸਕਾਰਣਾ ਹੁਤ੍વਾ’’ਤਿ। ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ વਾਦਾ ਚ ਅਨੁવਾਦਾ ਚਾਤਿ ਨਿਗਣ੍ਠੇਹਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਸਕਸਕਸਮਯਪ੍ਪવੇਦਿਕਾ વਾਦਾਚੇવ ਸਾવਕੇਹਿ વੁਚ੍ਚਮਾਨਾ ਤੇਸਂ ਅਨੁવਾਦਾ ਚ। વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਗਰਹਿਤਬ੍ਬਂ ਕਾਰਣਂ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ, ‘‘ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਦੋਸੋ’’ਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ વਿਞ੍ਞੂਹਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਗਰਹਾਰਹਂ ਕਾਰਣਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤਿ, ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋਤਿਆਦੀਸੁ ਅਯਂ ਸਙ੍ਖੇਪਤ੍ਥੋ , ‘‘વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਪਰੇਹਿ વੁਤ੍ਤੇਨ ਕਾਰਣੇਨ ਸਕਾਰਣਾ ਹੁਤ੍વਾ ਦੋਸਦਸ੍ਸਨવਸੇਨ ਨਿਗਣ੍ਠਾਨਂ વਾਦਾ ਅਨੁਪ੍ਪਤ੍ਤਾ, ਤਤੋ ਏવ ਤਂ વਾਦਂ ਅਪ੍ਪਸਾਦਨੀਯਭਾવਦਸ੍ਸਨੇਨ ਸੋਸੇਨ੍ਤਾ ਹੇਤੁਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿવੋਹਾਰਸੁਕ੍ਖਨੇਨ ਮਿਲਾਪੇਨ੍ਤਾ ਦੁਕ੍ਕਟਕਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋਤਿਆਦਯੋ ਦਸ ਗਾਰਯ੍ਹਾਪਦੇਸਾ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀ’’ਤਿ।
8.Diṭṭhadhammavedanīyādīnanti diṭṭhadhammavedanīyādīnaṃ dasannaṃ kammānaṃ upakkamena kammānaṃ aññāthābhāvassa anāpādanīyattā yathāsabhāveneva kammāni tiṭṭhanti. Tattha nigaṇṭhānaṃ upakkamo nippayojanoti āha ‘‘aphalo’’ti. Nigaṇṭhānaṃ padahanassa micchāvāyāmassa nipphalabhāvappavedano padhānacchedakavādo. Parehi vuttakāraṇehīti yehi kāraṇehi nigaṇṭhānaṃ vādesu dosaṃ dassenti. Tehi parehi vuttakāraṇehi. Na hi lakkhaṇayuttena hetunā vinā paravādesu dosaṃ dassetuṃ sakkā. Tenāha ‘‘sakāraṇā hutvā’’ti. Nigaṇṭhānaṃ vādā ca anuvādā cāti nigaṇṭhehi vuccamānā sakasakasamayappavedikā vādāceva sāvakehi vuccamānā tesaṃ anuvādā ca. Viññūhi garahitabbaṃ kāraṇaṃ āgacchantīti, ‘‘ayamettha doso’’ti tattha tattha viññūhi paṇḍitehi garahārahaṃ kāraṇaṃ upagacchanti, pāpuṇantīti attho. Tassatthotiādīsu ayaṃ saṅkhepattho , ‘‘vuttanayena parehi vuttena kāraṇena sakāraṇā hutvā dosadassanavasena nigaṇṭhānaṃ vādā anuppattā, tato eva taṃ vādaṃ appasādanīyabhāvadassanena sosentā hetusampattivohārasukkhanena milāpentā dukkaṭakammakārinotiādayo dasa gārayhāpadesā upagacchantī’’ti.
੯. ਸਙ੍ਗਤਿਭਾવਹੇਤੂਤਿ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਯਦਿਚ੍ਛਾਯ ਸਮੁਟ੍ਠਿਤਸਙ੍ਗਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਸਾ ਪਨ ਸਙ੍ਗਤਿ ਨਿਯਤਿਲਕ੍ਖਣਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਨਿਯਤਿਭਾવਕਾਰਣਾ’’ਤਿ। ਅਚ੍ਛੇਜ੍ਜਸੁਤ੍ਤਾવੁਤਅਭੇਜ੍ਜਮਣਿ વਿਯ ਹਿ ਪਟਿਨਿਯਤਤਾ ਨਿਯਤਿਪવਤ੍ਤੀਤਿ। ਛਲ਼ਭਿਜਾਤਿਹੇਤੂਤਿ ਕਣ੍ਹਾਭਿਜਾਤਿ ਨੀਲਾਭਿਜਾਤਿ ਲੋਹਿਤਾਭਿਜਾਤਿ ਹਲਿਦ੍ਦਾਭਿਜਾਤਿ ਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤਿ ਪਰਮਸੁਕ੍ਕਾਭਿਜਾਤੀਤਿ ਇਮਾਸੁ ਅਭਿਜਾਤੀਸੁ ਜਾਤਿਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਪਾਪਸਙ੍ਗਤਿਕਾਤਿ ਨਿਹੀਨਸਙ੍ਗਤਿਕਾ।
9.Saṅgatibhāvahetūti tattha tattha yadicchāya samuṭṭhitasaṅgatinimittaṃ. Sā pana saṅgati niyatilakkhaṇāti āha ‘‘niyatibhāvakāraṇā’’ti. Acchejjasuttāvutaabhejjamaṇi viya hi paṭiniyatatā niyatipavattīti. Chaḷabhijātihetūti kaṇhābhijāti nīlābhijāti lohitābhijāti haliddābhijāti sukkābhijāti paramasukkābhijātīti imāsu abhijātīsu jātinimittaṃ. Pāpasaṅgatikāti nihīnasaṅgatikā.
੧੦. ਅਨਦ੍ਧਭੂਤਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥ ਅਧਿ-ਸਦ੍ਦੇਨ ਸਮਾਨਤ੍ਥੋ ਅਦ੍ਧ-ਸਦ੍ਦੋਤਿ ਆਹ – ‘‘ਅਨਦ੍ਧਭੂਤਨ੍ਤਿ ਅਨਧਿਭੂਤ’’ਨ੍ਤਿ। ਯਥਾ ਆਪਾਯਿਕੋ ਅਤ੍ਤਭਾવੋ ਮਹਤਾ ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਭਿਭੁਯ੍ਯਤਿ, ਨ ਤਥਾ ਅਯਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਦੁਕ੍ਖੇਨ ਅਨਧਿਭੂਤੋ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਭਾવੋ વੁਚ੍ਚਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਅਚੇਲਕੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿਆਦਿਨਾ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੩੯੪) વੁਤ੍ਤਾਯ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਾਯ ਦੁਕ੍ਕਰਕਾਰਿਕਾਯ ਕਿਲਮਥੇਨ। ਯਦਿ ਏવਂ ਕਥਂ ਧੁਤਙ੍ਗਧਰਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੇ ਪਨਾ’’ਤਿਆਦਿ। ਨਿਯ੍ਯਾਨਿਕਸਾਸਨਸ੍ਮਿਞ੍ਹਿ વੀਰਿਯਨ੍ਤਿ વਿવਟ੍ਟਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਯਮਾਨਂ વੀਰਿਯਂ ਸਰੀਰਂ ਖੇਦਨ੍ਤਮ੍ਪਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਯਾਮੋ ਨਾਮ ਹੋਤਿ ਞਾਯਾਰਦ੍ਧਭਾવਤੋ।
10.Anaddhabhūtanti ettha adhi-saddena samānattho addha-saddoti āha – ‘‘anaddhabhūtanti anadhibhūta’’nti. Yathā āpāyiko attabhāvo mahatā dukkhena abhibhuyyati, na tathā ayanti āha – ‘‘dukkhena anadhibhūto nāma manussattabhāvo vuccatī’’ti. ‘‘Acelako hotī’’tiādinā (dī. ni. 1.394) vuttāya nānappakārāya dukkarakārikāya kilamathena. Yadi evaṃ kathaṃ dhutaṅgadharāti āha ‘‘ye panā’’tiādi. Niyyānikasāsanasmiñhi vīriyanti vivaṭṭasannissitaṃ katvā pavattiyamānaṃ vīriyaṃ sarīraṃ khedantampi sammāvāyāmo nāma hoti ñāyāraddhabhāvato.
ਥੇਰੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਆਗਤਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਤ੍ਥੇਰੋ। ਤਿਸ੍ਸੋ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਮਨੁਸ੍ਸਦੇવਨਿਬ੍ਬਾਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ, ਸੀਲਸਮਾਧਿਪਞ੍ਞਾਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ વਾ। ਖੁਰਗ੍ਗੇਯੇવਾਤਿ ਖੁਰੇ ਸੀਸਗ੍ਗੇ ਏવ, ਖੁਰੇ ਸੀਸਗ੍ਗਤੋ ਅਪਨੀਤੇ ਏવਾਤਿ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯੋ। ਅਯਨ੍ਤਿ, ‘‘ਇਸ੍ਸਰਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੋ’’ਤਿਆਦਿਨਾ વੁਤ੍ਤੋ। ਨ ਸਬ੍ਬੇ ਏવ ਸਕ੍ਕਾਰਪੁਬ੍ਬਕਂ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਨ੍ਤੀਤਿ ਆਹ ‘‘ਯੋ ਦਾਸਿਕੁਚ੍ਛਿਯ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਰਜਤਮੁਦ੍ਦਿਕਨ੍ਤਿ ਰਜਤਮਯਂ ਅਙ੍ਗੁਲਿਮੁਦ੍ਦਿਕਂ। ਗੋਰਕਪਿਯਙ੍ਗੁਮਤ੍ਤੇਨਪੀਤਿ ਕਪਿਤ੍ਥਛਲ੍ਲਿਕਙ੍ਗੁਪੁਪ੍ਫਗਨ੍ਧਮਤ੍ਤੇਨਪਿ।
Theroti ettha āgatamahārakkhitatthero. Tisso sampattiyo manussadevanibbānasampattiyo, sīlasamādhipaññāsampattiyo vā. Khuraggeyevāti khure sīsagge eva, khure sīsaggato apanīte evāti adhippāyo. Ayanti, ‘‘issarakule nibbatto’’tiādinā vutto. Na sabbe eva sakkārapubbakaṃ pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇantīti āha ‘‘yo dāsikucchiya’’ntiādi. Rajatamuddikanti rajatamayaṃ aṅgulimuddikaṃ. Gorakapiyaṅgumattenapīti kapitthachallikaṅgupupphagandhamattenapi.
ਧਮ੍ਮੇਨ ਞਾਯੇਨ ਆਗਤਸੁਖਂ ਧਮ੍ਮਸੁਖਨ੍ਤਿ ਆਹ – ‘‘ਸਙ੍ਘਤੋ વਾ…ਪੇ॰… ਪਚ੍ਚਯਸੁਖ’’ਨ੍ਤਿ। ਅਮੁਚ੍ਛਿਤੋਤਿ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨੋ। ਇਦਾਨਿ ਤਂ ਅਨਜ੍ਝਾਪਨ੍ਨਤਂ ਤਸ੍ਸ ਚ ਫਲਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਧਮ੍ਮਿਕਂ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿ વੁਤ੍ਤਂ। ਇਮਸ੍ਸਾਤਿ ਸਮੁਦਯਸ੍ਸ। ਸੋ ਹਿ ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਕਾਰਣਭੂਤਤ੍ਤਾ ਆਸਨ੍ਨੋ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖੋ ਕਤ੍વਾ વੁਤ੍ਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ। ਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਯਥਾਰਦ੍ਧਾਯ ਸਾਤਿਸਯਂ ਕਰਣਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਨ੍ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮਂ ਬਲવવੀਰਿਯਂ ਉਸ੍ਸੋਲ਼੍ਹਿਂ। ਪਦਹਤੋਤਿ ਪਯੁਞ੍ਜਨ੍ਤਸ੍ਸ ਪવਤ੍ਤੇਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਮਗ੍ਗੇਨ વਿਰਾਗੋ ਹੋਤੀਤਿ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇਨ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ વਿਰਜ੍ਜਨਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਇਦਂ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਇਮਿਨਾ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ ਕਥਿਤਾ ਅਕਸਿਰੇਨੇવ ਸੀਘਤਰਂ ਮਗ੍ਗਪਜਾਨਤਾਯ ਬੋਧਿਤਤ੍ਤਾ। ਮਜ੍ਝਤ੍ਤਤਾਕਾਰੋਤਿ વੀਰਿਯੂਪੇਕ੍ਖਮਾਹ। ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਤਤ੍ਥ ਪਦਹਤੀਤਿ ਪਧਾਨਸਙ੍ਖਾਰਂ ਤਤ੍ਥ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ વਿਰਜ੍ਜਨਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વਿਰਜ੍ਜਨਤ੍ਥਂ ਪਦਹਤਿ। ਕਥਂ? ਮਗ੍ਗਪ੍ਪਧਾਨੇਨ ਚਤੁਕਿਚ੍ਚਪ੍ਪਧਾਨੇ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗੇ વਾਯਾਮੇਨ ਪਦਹਤਿ વਾਯਮਤਿ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋਤਿ વੀਰਿਯਸ੍ਸ ਅਨਚ੍ਚਾਰਦ੍ਧਨਾਤਿਸਿਥਿਲਤਾਯ વੀਰਿਯਸਮਤਾਯੋਜਨੇ ਬ੍ਯਾਪਾਰਾਕਰਣੇਨ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਭਾવੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾ’’ਤਿ। ਉਪੇਕ੍ਖਾਭਾવਨਾ ਚ ਨਾਮੇਤ੍ਥ ਤਥਾਪવਤ੍ਤਾ ਅਰਿਯਮਗ੍ਗਭਾવਨਾ ਏવਾਤਿ ਆਹ – ‘‘ਮਗ੍ਗਭਾવਨਾਯ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿ।
Dhammena ñāyena āgatasukhaṃ dhammasukhanti āha – ‘‘saṅghato vā…pe… paccayasukha’’nti. Amucchitoti anajjhāpanno. Idāni taṃ anajjhāpannataṃ tassa ca phalaṃ dassetuṃ ‘‘dhammikaṃ hī’’tiādi vuttaṃ. Imassāti samudayassa. So hi pañcakkhandhassa dukkhassa kāraṇabhūtattā āsanno paccakkho katvā vutto. Tenāha ‘‘paccuppannāna’’ntiādi. Saṅkhāranti yathāraddhāya sātisayaṃ karaṇato saṅkhāranti laddhanāmaṃ balavavīriyaṃ ussoḷhiṃ. Padahatoti payuñjantassa pavattentassa. Maggena virāgo hotīti ariyamaggena dukkhanidānassa virajjanā hoti. Tenāha ‘‘idaṃ vuttaṃ hotī’’ti. Iminā sukhāpaṭipadā khippābhiññā kathitā akasireneva sīghataraṃ maggapajānatāya bodhitattā. Majjhattatākāroti vīriyūpekkhamāha. Saṅkhāraṃ tattha padahatīti padhānasaṅkhāraṃ tattha dukkhanidānassa virajjananimittaṃ virajjanatthaṃ padahati. Kathaṃ? Maggappadhānena catukiccappadhāne ariyamagge vāyāmena padahati vāyamati. Ajjhupekkhatoti vīriyassa anaccāraddhanātisithilatāya vīriyasamatāyojane byāpārākaraṇena ajjhupekkhato. Tenāha ‘‘upekkhaṃ bhāventassā’’ti. Upekkhābhāvanā ca nāmettha tathāpavattā ariyamaggabhāvanā evāti āha – ‘‘maggabhāvanāya bhāvetī’’ti.
ਏਤ੍ਥ ਚ ਏવਂ ਪਾਲ਼ਿਯਾ ਪਦਯੋਜਨਾ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ, – ‘‘ਸੋ ਏવਂ ਪਜਾਨਾਤਿ। ਕਥਂ? ਸਙ੍ਖਾਰਂ ਮੇ ਪਦਹਤੋ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਹਨਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ વਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ , ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋ ਮੇ ਉਪੇਕ੍ਖਨਾ ਇਮਸ੍ਸ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ વਿਰਾਗੋ ਹੋਤੀ’’ਤਿ। ਪਟਿਪਜ੍ਜਮਾਨਸ੍ਸ ਚਾਯਂ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗવੀਮਂਸਸ੍ਸਾਤਿ ਗਹੇਤਬ੍ਬਂ। ਤਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖਾਰਪ੍ਪਧਾਨਾਤਿ ਸਮ੍ਮਸਨਪਦੇਨ ਸੁਖੇਨੇવ ਖਿਪ੍ਪਤਰਂ ਭਾવਨਾਉਸ੍ਸੁਕ੍ਕਾਪਨવੀਰਿਯਂ ਦਸ੍ਸਿਤਨ੍ਤਿ ਸੁਖਾਪਟਿਪਦਾ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਤੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਸ੍ਸਚਿ ਨਾਤਿਦਲ਼੍ਹਂ ਕਤ੍વਾ ਪવਤ੍ਤਿਤવੀਰਿਯੇਨਪਿ ਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ વਿਰਾਗੋ ਹੋਤਿ વਿਪਸ੍ਸਨਮਨੁਯੁਞ੍ਜਤੀਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਂ। ਉਭਯਤ੍ਥਾਪਿ ਚਤੁਤ੍ਥੀਯੇવ ਪਟਿਪਦਾ વਿਭਾવਿਤਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਇਦਾਨਿ, ‘‘ਯਸ੍ਸ ਹਿ ਖ੍વਾਸ੍ਸ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਂ ਤਤ੍ਥ ਭਾવੇਤੀ’’ਤਿ વਾਰੇਹਿ ਤਾਸਂਯੇવ ਪਟਿਪਦਾਨਂ વਸੇਨ ਤੇਸਂ ਪੁਗ੍ਗਲਾਨਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸਿਤਾ। વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਨਿਦਾਨਸ੍ਸ ਪਰਿਜਿਣ੍ਣਂ ਇਮੇਹਿ વਾਰੇਹਿ ਦੁਕ੍ਖਕ੍ਖਯੋ વਿਭਾવਿਤੋ।
Ettha ca evaṃ pāḷiyā padayojanā veditabbā, – ‘‘so evaṃ pajānāti. Kathaṃ? Saṅkhāraṃ me padahato saṅkhārapadahanā imassa dukkhanidānassa virāgo hoti , ajjhupekkhato me upekkhanā imassa dukkhanidānassa virāgo hotī’’ti. Paṭipajjamānassa cāyaṃ pubbabhāgavīmaṃsassāti gahetabbaṃ. Tattha saṅkhārappadhānāti sammasanapadena sukheneva khippataraṃ bhāvanāussukkāpanavīriyaṃ dassitanti sukhāpaṭipadā khippābhiññā dassitā. Ajjhupekkhatoti ettha kassaci nātidaḷhaṃ katvā pavattitavīriyenapi dukkhanidānassa virāgo hoti vipassanamanuyuñjatīti dassitaṃ. Ubhayatthāpi catutthīyeva paṭipadā vibhāvitāti daṭṭhabbaṃ. Idāni, ‘‘yassa hi khvāssa…pe… upekkhaṃ tattha bhāvetī’’ti vārehi tāsaṃyeva paṭipadānaṃ vasena tesaṃ puggalānaṃ paṭipatti dassitā. Vaṭṭadukkhanidānassa parijiṇṇaṃ imehi vārehi dukkhakkhayo vibhāvito.
੧੧. ਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋਤਿ ਸਮ੍ਬਦ੍ਧਚਿਤ੍ਤੋ। ਬਹਲਚ੍ਛਨ੍ਦੋਤਿ ਬਹਲਤਣ੍ਹਾਛਨ੍ਦੋ। ਅਤਿਚਰਿਤ੍વਾਤਿ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ। ਨਟਸਤ੍ਥવਿਧਿਨਾ ਨਚ੍ਚਨਕਾ ਨਟਾ, ਨਚ੍ਚਕਾ ਇਤਰੇ। ਸੋਮਨਸ੍ਸਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ‘‘ਈਦਿਸਂ ਨਾਮ ਇਤ੍ਥਿਂ ਪਰਿਚ੍ਚਜਿ’’ਨ੍ਤਿ। ਛਿਜ੍ਜਾਤਿ ਦ੍વਿਧਾ ਹੋਤੁ। ਭਿਜ੍ਜਾਤਿ ਭਿਜ੍ਜਤੁ। ‘‘ਛਿਜ੍ਜ વਾ ਭਿਜ੍ਜવਾ’’ਤਿ ਪਦਦ੍વਯੇਨਪਿ વਿਨਾਸਮੇવ વਦਤਿ। ਞਤ੍વਾਤਿ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਞਾਣੇਨ ਜਾਨਿਤ੍વਾ। ਤਦੁਭਯਨ੍ਤਿ ਸਙ੍ਖਾਰਪਦਹਨਉਪੇਕ੍ਖਾਭਾવਨਂ।
11.Baddhacittoti sambaddhacitto. Bahalacchandoti bahalataṇhāchando. Aticaritvāti atikkamitvā. Naṭasatthavidhinā naccanakā naṭā, naccakā itare. Somanassaṃ uppajjati, ‘‘īdisaṃ nāma itthiṃ pariccaji’’nti. Chijjāti dvidhā hotu. Bhijjāti bhijjatu. ‘‘Chijja vā bhijjavā’’ti padadvayenapi vināsameva vadati. Ñatvāti pubbabhāgañāṇena jānitvā. Tadubhayanti saṅkhārapadahanaupekkhābhāvanaṃ.
੧੨. ਪੇਸੇਨ੍ਤਸ੍ਸਾਤਿ વਾਯਮਨ੍ਤਸ੍ਸ। ਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਤਿ ਦੁਕ੍ਖਾਯ ਪਟਿਪਦਾਯ ਨਿਯ੍ਯਾਨਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ।
12.Pesentassāti vāyamantassa. Taṃ sandhāyāti dukkhāya paṭipadāya niyyānataṃ sandhāya.
ਉਸੁਕਾਰੋ વਿਯ ਯੋਗੀ ਤੇਜਨਸ੍ਸ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਜੁਕਰਣਤੋ। ਗੋਮੁਤ੍ਤવਙ੍ਕਂ, ਚਨ੍ਦਲੇਖਾਕੁਟਿਲਂ, ਨਙ੍ਗਲਕੋਟਿਜਿਮ੍ਹਂ ਚਿਤ੍ਤਂ। ਅਲਾਤਾ વਿਯ વੀਰਿਯਂ ਆਤਾਪਨ-ਪਰਿਤਾਪਨਤੋ। ਕਞ੍ਚਿਕਤੇਲਂ વਿਯ ਸਦ੍ਧਾ ਸਿਨੇਹਨਤੋ। ਨਮਨਦਣ੍ਡਕੋ વਿਯ ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਨਤੋ। ਲੋਕੁਤ੍ਤਰਮਗ੍ਗੇਨ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਉਜੁਕਰਣਂ ਭਾવਨਾਭਿਸਮਯਤੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਨ੍ਤਦ੍વਯવਜ੍ਜਿਤਾ ਮਜ੍ਝਿਮਾ ਪਟਿਪਤ੍ਤੀਤਿ ਕਤ੍વਾ ਕਿਲੇਸਗਣવਿਜ੍ਝਨਂ ਪਹਾਨਾਭਿਸਮਯੋ। ਇਤਰਾ ਪਨ ਪਟਿਪਦਾ ਦਨ੍ਧਾਭਿਞ੍ਞਾਤਿ ਇਮੇਸਂ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਇਮਾਸੁ ਦ੍વੀਸੁ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਾਸੁ ਖਿਪ੍ਪਾਭਿਞ੍ਞਾਸੁ ਕਥਿਤਾਸੁ, ਇਤਰਾਪਿ ਕਥਿਤਾવ ਹੋਨ੍ਤਿ ਲਕ੍ਖਣਹਾਰਨਯੇਨ ਪਟਿਪਦਾਸਾਮਞ੍ਞਤੋ। ਸਹਾਗਮਨੀਯਾਪਿ વਾ ਪਟਿਪਦਾ ਕਥਿਤਾવ, ‘‘ਨ ਹੇવ ਅਨਦ੍ਧਭੂਤਂ ਅਤ੍ਥਾਨ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿਨਾ ਪੁਬ੍ਬਭਾਗਪਟਿਪਦਾਯ ਕਥਿਤਤ੍ਤਾ। ‘‘ਆਗਮਨੀਯਪਟਿਪਦਾ ਪਨ ਨ ਕਥਿਤਾ’’ਤਿ ਇਦਂ ਸવਿਸੇਸਂ ਅਜ੍ਝੁਪੇਕ੍ਖਸ੍ਸ ਅਕਥਿਤਤਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਨਿਕ੍ਖਮਨਦੇਸਨਨ੍ਤਿ ਨਿਕ੍ਖਮਨੁਪਾਯਂ ਦੇਸਨਂ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Usukāro viya yogī tejanassa viya cittassa ujukaraṇato. Gomuttavaṅkaṃ, candalekhākuṭilaṃ, naṅgalakoṭijimhaṃ cittaṃ. Alātā viya vīriyaṃ ātāpana-paritāpanato. Kañcikatelaṃviya saddhā sinehanato. Namanadaṇḍako viya lokuttaramaggo nibbānārammaṇe cittassa nāmanato. Lokuttaramaggena cittassa ujukaraṇaṃ bhāvanābhisamayato daṭṭhabbaṃ. Antadvayavajjitā majjhimā paṭipattīti katvā kilesagaṇavijjhanaṃ pahānābhisamayo. Itarā pana paṭipadā dandhābhiññāti imesaṃ dvinnaṃ bhikkhūnaṃ imāsu dvīsu yathāvuttāsu khippābhiññāsu kathitāsu, itarāpi kathitāva honti lakkhaṇahāranayena paṭipadāsāmaññato. Sahāgamanīyāpi vā paṭipadā kathitāva, ‘‘na heva anaddhabhūtaṃ atthāna’’ntiādinā pubbabhāgapaṭipadāya kathitattā. ‘‘Āgamanīyapaṭipadā pana na kathitā’’ti idaṃ savisesaṃ ajjhupekkhassa akathitataṃ sandhāya vuttanti daṭṭhabbaṃ. Nikkhamanadesananti nikkhamanupāyaṃ desanaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਦੇવਦਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯ ਲੀਨਤ੍ਥਪ੍ਪਕਾਸਨਾ ਸਮਤ੍ਤਾ।
Devadahasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya / ੧. ਦੇવਦਹਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Devadahasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਦੇવਦਹਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Devadahasuttavaṇṇanā
