| Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မိလိန္ဒပဉ္ဟပာဠိ • Milindapañhapāḷi |
၃. ဒေဝဒတ္တပဗ္ဗဇ္ဇပဉ္ဟော
3. Devadattapabbajjapañho
၃. ‘‘ဘန္တေ နာဂသေန, ဒေဝဒတ္တော ကေန ပဗ္ဗာဇိတော’’တိ? ‘‘ဆ ယိမေ, မဟာရာဇ, ခတ္တိယကုမာရာ ဘဒ္ဒိယော စ အနုရုဒ္ဓော စ အာနန္ဒော စ ဘဂု စ ကိမိလော 1 စ ဒေဝဒတ္တော စ ဥပာလိကပ္ပကော သတ္တမော အဘိသမ္ဗုဒ္ဓေ သတ္ထရိ သက္ယကုလာနန္ဒဇနနေ ဘဂဝန္တံ အနုပဗ္ဗဇန္တာ နိက္ခမိံသု, တေ ဘဂဝာ ပဗ္ဗာဇေသီ’’တိ။ ‘‘နနု, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တေန ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သင္ဃော ဘိန္နော’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, ဒေဝဒတ္တေန ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သင္ဃော ဘိန္နော, န ဂိဟီ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, န ဘိက္ခုနီ, န သိက္ခမာနာ, န သာမဏေရော, န သာမဏေရီ သင္ဃံ ဘိန္ဒတိ, ဘိက္ခု ပကတတ္တော သမာနသံဝာသကော သမာနသီမာယံ ဌိတော သင္ဃံ ဘိန္ဒတီတိ။ သင္ဃဘေဒကော, ဘန္တေ, ပုဂ္ဂလော ကိံ ကမ္မံ ဖုသတီ’’တိ? ‘‘ကပ္ပဋ္ဌိတိကံ, မဟာရာဇ, ကမ္မံ ဖုသတီ’’တိ။
3. ‘‘Bhante nāgasena, devadatto kena pabbājito’’ti? ‘‘Cha yime, mahārāja, khattiyakumārā bhaddiyo ca anuruddho ca ānando ca bhagu ca kimilo 2 ca devadatto ca upālikappako sattamo abhisambuddhe satthari sakyakulānandajanane bhagavantaṃ anupabbajantā nikkhamiṃsu, te bhagavā pabbājesī’’ti. ‘‘Nanu, bhante, devadattena pabbajitvā saṅgho bhinno’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, devadattena pabbajitvā saṅgho bhinno, na gihī saṅghaṃ bhindati, na bhikkhunī, na sikkhamānā, na sāmaṇero, na sāmaṇerī saṅghaṃ bhindati, bhikkhu pakatatto samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito saṅghaṃ bhindatīti. Saṅghabhedako, bhante, puggalo kiṃ kammaṃ phusatī’’ti? ‘‘Kappaṭṭhitikaṃ, mahārāja, kammaṃ phusatī’’ti.
‘‘ကိံ ပန, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓော ဇာနာတိ ‘ဒေဝဒတ္တော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သင္ဃံ ဘိန္ဒိသ္သတိ, သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စိသ္သတီ’’’တိ? ‘‘အာမ, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဇာနာတိ ‘ဒေဝဒတ္တော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သင္ဃံ ဘိန္ဒိသ္သတိ, သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စိသ္သတီ’’’တိ။ ‘‘ယဒိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓော ဇာနာတိ ‘ဒေဝဒတ္တော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ သင္ဃံ ဘိန္ဒိသ္သတိ, သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စိသ္သတီ’တိ, တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓော ကာရုဏိကော အနုကမ္ပကော ဟိတေသီ သဗ္ဗသတ္တာနံ အဟိတံ အပနေတ္ဝာ ဟိတမုပဒဟတီတိ ယံ ဝစနံ, တံ မိစ္ဆာ။ ယဒိ တံ အဇာနိတ္ဝာ ပဗ္ဗာဇေသိ, တေန ဟိ ဗုဒ္ဓော အသဗ္ဗညူတိ, အယမ္ပိ ဥဘတော ကောဋိကော ပဉ္ဟော တဝာနုပ္ပတ္တော, ဝိဇဋေဟိ ဧတံ မဟာဇဋံ, ဘိန္ဒ ပရာပဝာဒံ, အနာဂတေ အဒ္ဓာနေ တယာ သဒိသာ ဗုဒ္ဓိမန္တော ဘိက္ခူ ဒုလ္လဘာ ဘဝိသ္သန္တိ, ဧတ္ထ တဝ ဗလံ ပကာသေဟီ’’တိ။
‘‘Kiṃ pana, bhante nāgasena, buddho jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, tathāgato jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’’’ti. ‘‘Yadi, bhante nāgasena, buddho jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’ti, tena hi, bhante nāgasena, buddho kāruṇiko anukampako hitesī sabbasattānaṃ ahitaṃ apanetvā hitamupadahatīti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi taṃ ajānitvā pabbājesi, tena hi buddho asabbaññūti, ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, vijaṭehi etaṃ mahājaṭaṃ, bhinda parāpavādaṃ, anāgate addhāne tayā sadisā buddhimanto bhikkhū dullabhā bhavissanti, ettha tava balaṃ pakāsehī’’ti.
‘‘ကာရုဏိကော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ သဗ္ဗညူ စ, ကာရုညေန, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဒေဝဒတ္တသ္သ ဂတိံ ဩလောကေန္တော အဒ္ဒသ ဒေဝဒတ္တံ အာပာယိကံ ကမ္မံ 3 အာယူဟိတ္ဝာ အနေကာနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟသ္သာနိ နိရယေန နိရယံ ဝိနိပာတေန ဝိနိပာတံ ဂစ္ဆန္တံ, တံ ဘဂဝာ သဗ္ဗညုတဉာဏေန ဇာနိတ္ဝာ ဣမသ္သ အပရိယန္တကတံ ကမ္မံ မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတသ္သ ပရိယန္တကတံ ဘဝိသ္သတိ, ပုရိမံ ဥပာဒာယ ပရိယန္တကတံ ဒုက္ခံ ဘဝိသ္သတိ, အပဗ္ဗဇိတောပိ အယံ မောဃပုရိသော ကပ္ပဋ္ဌိယမေဝ ကမ္မံ အာယူဟိသ္သတီတိ ကာရုညေန ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသီ’’တိ။
‘‘Kāruṇiko, mahārāja, bhagavā sabbaññū ca, kāruññena, mahārāja, bhagavā sabbaññutañāṇena devadattassa gatiṃ olokento addasa devadattaṃ āpāyikaṃ kammaṃ 4 āyūhitvā anekāni kappakoṭisatasahassāni nirayena nirayaṃ vinipātena vinipātaṃ gacchantaṃ, taṃ bhagavā sabbaññutañāṇena jānitvā imassa apariyantakataṃ kammaṃ mama sāsane pabbajitassa pariyantakataṃ bhavissati, purimaṃ upādāya pariyantakataṃ dukkhaṃ bhavissati, apabbajitopi ayaṃ moghapuriso kappaṭṭhiyameva kammaṃ āyūhissatīti kāruññena devadattaṃ pabbājesī’’ti.
‘‘တေန ဟိ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဗုဒ္ဓော ဝဓိတ္ဝာ တေလေန မက္ခေတိ, ပပာတေ ပာတေတ္ဝာ ဟတ္ထံ ဒေတိ, မာရေတ္ဝာ ဇီဝိတံ ပရိယေသတိ, ယံ သော ပဌမံ ဒုက္ခံ ဒတ္ဝာ ပစ္ဆာ သုခံ ဥပဒဟတီ’’တိ? ‘‘ဝဓေတိပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, ပာတေတိပိ သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, မာရေတိပိ သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, ဝဓိတ္ဝာပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ, ပာတေတ္ဝာပိ သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ, မာရေတ္ဝာပိ သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, မာတာပိတရော နာမ ဝဓိတ္ဝာပိ ပာတယိတ္ဝာပိ ပုတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟန္တိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော ဝဓေတိပိ သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, ပာတေတိပိ သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, မာရေတိပိ သတ္တာနံ ဟိတဝသေန, ဝဓိတ္ဝာပိ, မဟာရာဇ, တထာဂတော သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ, ပာတေတ္ဝာပိ သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ, မာရေတ္ဝာပိ သတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ, ယေန ယေန ယောဂေန သတ္တာနံ ဂုဏဝုဍ္ဎိ ဟောတိ, တေန တေန ယောဂေန သဗ္ဗသတ္တာနံ ဟိတမေဝ ဥပဒဟတိ။ သစေ, မဟာရာဇ, ဒေဝဒတ္တော န ပဗ္ဗာဇေယ္ယ, ဂိဟိဘူတော သမာနော နိရယသံဝတ္တနိကံ ဗဟုံ ပာပကမ္မံ ကတ္ဝာ အနေကာနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟသ္သာနိ နိရယေန နိရယံ ဝိနိပာတေန ဝိနိပာတံ ဂစ္ဆန္တော ဗဟုံ ဒုက္ခံ ဝေဒယိသ္သတိ, တံ ဘဂဝာ ဇာနမာနော ကာရုညေန ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ, ‘မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတသ္သ ဒုက္ခံ ပရိယန္တကတံ ဘဝိသ္သတီ’တိ ကာရုညေန ဂရုကံ ဒုက္ခံ လဟုကံ အကာသိ။
‘‘Tena hi, bhante nāgasena, buddho vadhitvā telena makkheti, papāte pātetvā hatthaṃ deti, māretvā jīvitaṃ pariyesati, yaṃ so paṭhamaṃ dukkhaṃ datvā pacchā sukhaṃ upadahatī’’ti? ‘‘Vadhetipi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitavasena, pātetipi sattānaṃ hitavasena, māretipi sattānaṃ hitavasena, vadhitvāpi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitameva upadahati, pātetvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, māretvāpi sattānaṃ hitameva upadahati. Yathā, mahārāja, mātāpitaro nāma vadhitvāpi pātayitvāpi puttānaṃ hitameva upadahanti, evameva kho, mahārāja, tathāgato vadhetipi sattānaṃ hitavasena, pātetipi sattānaṃ hitavasena, māretipi sattānaṃ hitavasena, vadhitvāpi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitameva upadahati, pātetvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, māretvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, yena yena yogena sattānaṃ guṇavuḍḍhi hoti, tena tena yogena sabbasattānaṃ hitameva upadahati. Sace, mahārāja, devadatto na pabbājeyya, gihibhūto samāno nirayasaṃvattanikaṃ bahuṃ pāpakammaṃ katvā anekāni kappakoṭisatasahassāni nirayena nirayaṃ vinipātena vinipātaṃ gacchanto bahuṃ dukkhaṃ vedayissati, taṃ bhagavā jānamāno kāruññena devadattaṃ pabbājesi, ‘mama sāsane pabbajitassa dukkhaṃ pariyantakataṃ bhavissatī’ti kāruññena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi.
‘‘ယထာ ဝာ, မဟာရာဇ, ဓနယသသိရိဉာတိဗလေန ဗလဝာ ပုရိသော အတ္တနော ဉာတိံ ဝာ မိတ္တံ ဝာ ရညာ ဂရုကံ ဒဏ္ဍံ ဓာရေန္တံ အတ္တနော ဗဟုဝိသ္သတ္ထဘာဝေန သမတ္ထတာယ ဂရုကံ ဒဏ္ဍံ လဟုကံ အကာသိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ဗဟူနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟသ္သာနိ ဒုက္ခံ ဝေဒယမာနံ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ သီလသမာဓိပညာဝိမုတ္တိဗလသမတ္ထဘာဝေန ဂရုကံ ဒုက္ခံ လဟုကံ အကာသိ။
‘‘Yathā vā, mahārāja, dhanayasasiriñātibalena balavā puriso attano ñātiṃ vā mittaṃ vā raññā garukaṃ daṇḍaṃ dhārentaṃ attano bahuvissatthabhāvena samatthatāya garukaṃ daṇḍaṃ lahukaṃ akāsi, evameva kho, mahārāja, bhagavā bahūni kappakoṭisatasahassāni dukkhaṃ vedayamānaṃ devadattaṃ pabbājetvā sīlasamādhipaññāvimuttibalasamatthabhāvena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi.
‘‘ယထာ ဝာ ပန, မဟာရာဇ, ကုသလော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော ဂရုကံ ရောဂံ ဗလဝောသဓဗလေန လဟုကံ ကရောတိ, ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဗဟူနိ ကပ္ပကောဋိသတသဟသ္သာနိ ဒုက္ခံ ဝေဒယမာနံ ဒေဝဒတ္တံ ဘဂဝာ ရောဂညုတာယ ပဗ္ဗာဇေတ္ဝာ ကာရုညဗလော ပတ္ထဒ္ဓဓမ္မောသဓဗလေန ဂရုကံ ဒုက္ခံ လဟုကံ အကာသိ။ အပိ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ဗဟုဝေဒနီယံ ဒေဝဒတ္တံ အပ္ပဝေဒနီယံ ကရောန္တော ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ? ‘‘န ကိဉ္စိ, ဘန္တေ, အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယ အန္တမသော ဂဒ္ဒူဟနမတ္တမ္ပီ’’တိ။ ‘‘ဣမမ္ပိ ခော, မဟာရာဇ, ကာရဏံ အတ္ထတော သမ္ပဋိစ္ဆ, ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kusalo bhisakko sallakatto garukaṃ rogaṃ balavosadhabalena lahukaṃ karoti, evameva kho, mahārāja, bahūni kappakoṭisatasahassāni dukkhaṃ vedayamānaṃ devadattaṃ bhagavā rogaññutāya pabbājetvā kāruññabalo patthaddhadhammosadhabalena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi. Api nu kho so, mahārāja, bhagavā bahuvedanīyaṃ devadattaṃ appavedanīyaṃ karonto kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na kiñci, bhante, apuññaṃ āpajjeyya antamaso gaddūhanamattampī’’ti. ‘‘Imampi kho, mahārāja, kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi.
‘‘အပရမ္ပိ , မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, စောရံ အာဂုစာရိံ ဂဟေတ္ဝာ ရညော ဒသ္သေယ္ယုံ, ‘အယံ ခော, ဒေဝ, စောရော အာဂုစာရီ, ဣမသ္သ ယံ ဣစ္ဆသိ, တံ ဒဏ္ဍံ ပဏေဟီ’တိ။ တမေနံ ရာဇာ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘တေန ဟိ , ဘဏေ, ဣမံ စောရံ ဗဟိနဂရံ နီဟရိတ္ဝာ အာဃာတနေ သီသံ ဆိန္ဒထာ’’တိ, ‘ဧဝံ ဒေဝာ’တိ ခော တေ ရညော ပဋိသ္သုတ္ဝာ တံ ဗဟိနဂရံ နီဟရိတ္ဝာ အာဃာတနံ နယေယ္ယုံ။ တမေနံ ပသ္သေယ္ယ ကောစိဒေဝ ပုရိသော ရညော သန္တိကာ လဒ္ဓဝရော လဒ္ဓယသဓနဘောဂော အာဒေယ္ယဝစနော ဗလဝိစ္ဆိတကာရီ, သော တသ္သ ကာရုညံ ကတ္ဝာ တေ ပုရိသေ ဧဝံ ဝဒေယ္ယ ‘အလံ, ဘော, ကိံ တုမ္ဟာကံ ဣမသ္သ သီသစ္ဆေဒနေန, တေန ဟိ ဘော ဣမသ္သ ဟတ္ထံ ဝာ ပာဒံ ဝာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဇီဝိတံ ရက္ခထ, အဟမေတသ္သ ကာရဏာ ရညော သန္တိကေ ပဋိဝစနံ ကရိသ္သာမီ’တိ။ တေ တသ္သ ဗလဝတော ဝစနေန တသ္သ စောရသ္သ ဟတ္ထံ ဝာ ပာဒံ ဝာ ဆိန္ဒိတ္ဝာ ဇီဝိတံ ရက္ခေယ္ယုံ။ အပိ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော ဧဝံ ကာရီ တသ္သ စောရသ္သ ကိစ္စကာရီ အသ္သာ’’တိ? ‘‘ဇီဝိတဒာယကော သော, ဘန္တေ, ပုရိသော တသ္သ စောရသ္သ, ဇီဝိတေ ဒိန္နေ ကိံ တသ္သ အကတံ နာမ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘ယာ ပန ဟတ္ထပာဒစ္ဆေဒနေ ဝေဒနာ, သော တာယ ဝေဒနာယ ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ? ‘‘အတ္တနော ကတေန သော, ဘန္တေ, စောရော ဒုက္ခဝေဒနံ ဝေဒယတိ, ဇီဝိတဒာယကော ပန ပုရိသော န ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ကာရုညေန ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ ‘မမ သာသနေ ပဗ္ဗဇိတသ္သ ဒုက္ခံ ပရိယန္တကတံ ဘဝိသ္သတီ’တိ။ ပရိယန္တကတဉ္စ, မဟာရာဇ, ဒေဝဒတ္တသ္သ ဒုက္ခံ, ဒေဝဒတ္တော, မဟာရာဇ, မရဏကာလေ –
‘‘Aparampi , mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi. Yathā, mahārāja, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ, ‘ayaṃ kho, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya ‘tena hi , bhaṇe, imaṃ coraṃ bahinagaraṃ nīharitvā āghātane sīsaṃ chindathā’’ti, ‘evaṃ devā’ti kho te rañño paṭissutvā taṃ bahinagaraṃ nīharitvā āghātanaṃ nayeyyuṃ. Tamenaṃ passeyya kocideva puriso rañño santikā laddhavaro laddhayasadhanabhogo ādeyyavacano balavicchitakārī, so tassa kāruññaṃ katvā te purise evaṃ vadeyya ‘alaṃ, bho, kiṃ tumhākaṃ imassa sīsacchedanena, tena hi bho imassa hatthaṃ vā pādaṃ vā chinditvā jīvitaṃ rakkhatha, ahametassa kāraṇā rañño santike paṭivacanaṃ karissāmī’ti. Te tassa balavato vacanena tassa corassa hatthaṃ vā pādaṃ vā chinditvā jīvitaṃ rakkheyyuṃ. Api nu kho so, mahārāja, puriso evaṃ kārī tassa corassa kiccakārī assā’’ti? ‘‘Jīvitadāyako so, bhante, puriso tassa corassa, jīvite dinne kiṃ tassa akataṃ nāma atthī’’ti? ‘‘Yā pana hatthapādacchedane vedanā, so tāya vedanāya kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Attano katena so, bhante, coro dukkhavedanaṃ vedayati, jīvitadāyako pana puriso na kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, bhagavā kāruññena devadattaṃ pabbājesi ‘mama sāsane pabbajitassa dukkhaṃ pariyantakataṃ bhavissatī’ti. Pariyantakatañca, mahārāja, devadattassa dukkhaṃ, devadatto, mahārāja, maraṇakāle –
‘‘‘ဣမေဟိ အဋ္ဌီဟိ တမဂ္ဂပုဂ္ဂလံ၊ ဒေဝာတိဒေဝံ နရဒမ္မသာရထိံ။
‘‘‘Imehi aṭṭhīhi tamaggapuggalaṃ, devātidevaṃ naradammasārathiṃ;
သမန္တစက္ခုံ သတပုညလက္ခဏံ၊ ပာဏေဟိ ဗုဒ္ဓံ သရဏံ ဥပေမီ’တိ။
Samantacakkhuṃ satapuññalakkhaṇaṃ, pāṇehi buddhaṃ saraṇaṃ upemī’ti.
‘‘ပာဏုပေတံ သရဏမဂမာသိ။ ဒေဝဒတ္တော, မဟာရာဇ, ဆ ကောဋ္ဌာသေ ကတေ ကပ္ပေ အတိက္ကန္တေ ပဌမကောဋ္ဌာသေ သင္ဃံ ဘိန္ဒိ, ပဉ္စ ကောဋ္ဌာသေ နိရယေ ပစ္စိတ္ဝာ တတော မုစ္စိတ္ဝာ အဋ္ဌိသ္သရော နာမ ပစ္စေကဗုဒ္ဓော ဘဝိသ္သတိ။ အပိ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ဧဝံ ကာရီ ဒေဝဒတ္တသ္သ ကိစ္စကာရီ အသ္သာ’’တိ? ‘‘သဗ္ဗဒဒော, ဘန္တေ နာဂသေန, တထာဂတော ဒေဝဒတ္တသ္သ, ယံ တထာဂတော ဒေဝဒတ္တံ ပစ္စေကဗောဓိံ ပာပေသ္သတိ, ကိံ တထာဂတေန ဒေဝဒတ္တသ္သ အကတံ နာမ အတ္ထီ’’တိ? ‘‘ယံ ပန, မဟာရာဇ, ဒေဝဒတ္တော သင္ဃံ ဘိန္ဒိတ္ဝာ နိရယေ ဒုက္ခဝေဒနံ ဝေဒယတိ, အပိ နု ခော ဘဂဝာ တတောနိဒာနံ ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, အတ္တနာ ကတေန, ဘန္တေ, ဒေဝဒတ္တော ကပ္ပံ နိရယေ ပစ္စတိ, ဒုက္ခပရိယန္တကာရကော သတ္ထာ န ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇတီ’’တိ။ ‘‘ဣမမ္ပိ ခော, တ္ဝံ မဟာရာဇ, ကာရဏံ အတ္ထတော သမ္ပဋိစ္ဆ, ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။
‘‘Pāṇupetaṃ saraṇamagamāsi. Devadatto, mahārāja, cha koṭṭhāse kate kappe atikkante paṭhamakoṭṭhāse saṅghaṃ bhindi, pañca koṭṭhāse niraye paccitvā tato muccitvā aṭṭhissaro nāma paccekabuddho bhavissati. Api nu kho so, mahārāja, bhagavā evaṃ kārī devadattassa kiccakārī assā’’ti? ‘‘Sabbadado, bhante nāgasena, tathāgato devadattassa, yaṃ tathāgato devadattaṃ paccekabodhiṃ pāpessati, kiṃ tathāgatena devadattassa akataṃ nāma atthī’’ti? ‘‘Yaṃ pana, mahārāja, devadatto saṅghaṃ bhinditvā niraye dukkhavedanaṃ vedayati, api nu kho bhagavā tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, attanā katena, bhante, devadatto kappaṃ niraye paccati, dukkhapariyantakārako satthā na kiñci apuññaṃ āpajjatī’’ti. ‘‘Imampi kho, tvaṃ mahārāja, kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi.
‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ကုသလော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော ဝာတပိတ္တသေမ္ဟသန္နိပာတဥတုပရိဏာမဝိသမပရိဟာရဩပက္ကမိကောပက္ကန္တံ ပူတိကုဏပဒုဂ္ဂန္ဓာဘိသဉ္ဆန္နံ အန္တောသလ္လံ သုသိရဂတံ ပုဗ္ဗရုဟိရသမ္ပုဏ္ဏံ ဝဏံ ဝူပသမေန္တော ဝဏမုခံ ကက္ခဠတိခိဏခာရကဋုကေန ဘေသဇ္ဇေန အနုလိမ္ပတိ ပရိပစ္စနာယ, ပရိပစ္စိတ္ဝာ မုဒုဘာဝမုပဂတံ သတ္ထေန ဝိကန္တယိတ္ဝာ ဍဟတိ သလာကာယ, ဒဍ္ဎေ ခာရလဝဏံ ဒေတိ, ဘေသဇ္ဇေန အနုလိမ္ပတိ ဝဏရုဟနာယ ဗ္ယာဓိတသ္သ သောတ္ထိဘာဝမနုပ္ပတ္တိယာ, အပိ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော အဟိတစိတ္တော ဘေသဇ္ဇေန အနုလိမ္ပတိ, သတ္ထေန ဝိကန္တေတိ, ဍဟတိ သလာကာယ, ခာရလဝဏံ ဒေတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ဟိတစိတ္တော သောတ္ထိကာမော တာနိ ကိရိယာနိ ကရောတီ’’တိ။ ‘‘ယာ ပနသ္သ ဘေသဇ္ဇကိရိယာကရဏေန ဥပ္ပန္နာ ဒုက္ခဝေဒနာ, တတောနိဒာနံ သော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော ကိဉ္စိ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယာ’’တိ? ‘‘ဟိတစိတ္တော, ဘန္တေ, သောတ္ထိကာမော ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော တာနိ ကိရိယာနိ ကရောတိ, ကိံ သော တတောနိဒာနံ အပုညံ အာပဇ္ဇေယ္ယ, သဂ္ဂဂာမီ သော, ဘန္တေ, ဘိသက္ကော သလ္လကတ္တော’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, ကာရုညေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ ဒုက္ခပရိမုတ္တိယာ။
‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi . Yathā, mahārāja, kusalo bhisakko sallakatto vātapittasemhasannipātautupariṇāmavisamaparihāraopakkamikopakkantaṃ pūtikuṇapaduggandhābhisañchannaṃ antosallaṃ susiragataṃ pubbaruhirasampuṇṇaṃ vaṇaṃ vūpasamento vaṇamukhaṃ kakkhaḷatikhiṇakhārakaṭukena bhesajjena anulimpati paripaccanāya, paripaccitvā mudubhāvamupagataṃ satthena vikantayitvā ḍahati salākāya, daḍḍhe khāralavaṇaṃ deti, bhesajjena anulimpati vaṇaruhanāya byādhitassa sotthibhāvamanuppattiyā, api nu kho so, mahārāja, bhisakko sallakatto ahitacitto bhesajjena anulimpati, satthena vikanteti, ḍahati salākāya, khāralavaṇaṃ detī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, hitacitto sotthikāmo tāni kiriyāni karotī’’ti. ‘‘Yā panassa bhesajjakiriyākaraṇena uppannā dukkhavedanā, tatonidānaṃ so bhisakko sallakatto kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Hitacitto, bhante, sotthikāmo bhisakko sallakatto tāni kiriyāni karoti, kiṃ so tatonidānaṃ apuññaṃ āpajjeyya, saggagāmī so, bhante, bhisakko sallakatto’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, kāruññena bhagavā devadattaṃ pabbājesi dukkhaparimuttiyā.
‘‘အပရမ္ပိ, မဟာရာဇ, ဥတ္တရိံ ကာရဏံ သုဏောဟိ, ယေန ကာရဏေန ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ။ ယထာ, မဟာရာဇ, ပုရိသော ကဏ္ဋကေန ဝိဒ္ဓော အသ္သ, အထညတရော ပုရိသော တသ္သ ဟိတကာမော သောတ္ထိကာမော တိဏ္ဟေန ကဏ္ဋကေနဝာ သတ္ထမုခေန ဝာ သမန္တတော ဆိန္ဒိတ္ဝာ ပဂ္ဃရန္တေန လောဟိတေန တံ ကဏ္ဋကံ နီဟရေယ္ယ, အပိ နု ခော သော, မဟာရာဇ, ပုရိသော အဟိတကာမော တံ ကဏ္ဋကံ နီဟရတီ’’တိ? ‘‘န ဟိ, ဘန္တေ, ဟိတကာမော သော, ဘန္တေ, ပုရိသော သောတ္ထိကာမော တံ ကဏ္ဋကံ နီဟရတိ။ သစေ သော, ဘန္တေ, တံ ကဏ္ဋကံ န နီဟရေယ္ယ, မရဏံ ဝာ သော တေန ပာပုဏေယ္ယ မရဏမတ္တံ ဝာ ဒုက္ခ’’န္တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, မဟာရာဇ, တထာဂတော ကာရုညေန ဒေဝဒတ္တံ ပဗ္ဗာဇေသိ ဒုက္ခပရိမုတ္တိယာ။ သစေ မဟာရာဇ, ဘဂဝာ ဒေဝဒတ္တံ န ပဗ္ဗာဇေယ္ယ, ကပ္ပကောဋိသတသဟသ္သမ္ပိ ဒေဝဒတ္တော ဘဝပရမ္ပရာယ နိရယေ ပစ္စေယ္ယာ’’တိ။
‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi. Yathā, mahārāja, puriso kaṇṭakena viddho assa, athaññataro puriso tassa hitakāmo sotthikāmo tiṇhena kaṇṭakenavā satthamukhena vā samantato chinditvā paggharantena lohitena taṃ kaṇṭakaṃ nīhareyya, api nu kho so, mahārāja, puriso ahitakāmo taṃ kaṇṭakaṃ nīharatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, hitakāmo so, bhante, puriso sotthikāmo taṃ kaṇṭakaṃ nīharati. Sace so, bhante, taṃ kaṇṭakaṃ na nīhareyya, maraṇaṃ vā so tena pāpuṇeyya maraṇamattaṃ vā dukkha’’nti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato kāruññena devadattaṃ pabbājesi dukkhaparimuttiyā. Sace mahārāja, bhagavā devadattaṃ na pabbājeyya, kappakoṭisatasahassampi devadatto bhavaparamparāya niraye pacceyyā’’ti.
‘‘အနုသောတဂာမိံ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဒေဝဒတ္တံ တထာဂတော ပဋိသောတံ ပာပေသိ, ဝိပန္ထပဋိပန္နံ ဒေဝဒတ္တံ ပန္ထေ ပဋိပာဒေသိ, ပပာတေ ပတိတသ္သ ဒေဝဒတ္တသ္သ ပတိဋ္ဌံ အဒာသိ, ဝိသမဂတံ ဒေဝဒတ္တံ တထာဂတော သမံ အာရောပေသိ, ဣမေ စ, ဘန္တေ နာဂသေန, ဟေတူ ဣမာနိ စ ကာရဏာနိ န သက္ကာ အညေန သန္ဒသ္သေတုံ အညတ္ရ တဝာဒိသေန ဗုဒ္ဓိမတာ’’တိ။
‘‘Anusotagāmiṃ, bhante nāgasena, devadattaṃ tathāgato paṭisotaṃ pāpesi, vipanthapaṭipannaṃ devadattaṃ panthe paṭipādesi, papāte patitassa devadattassa patiṭṭhaṃ adāsi, visamagataṃ devadattaṃ tathāgato samaṃ āropesi, ime ca, bhante nāgasena, hetū imāni ca kāraṇāni na sakkā aññena sandassetuṃ aññatra tavādisena buddhimatā’’ti.
ဒေဝဒတ္တပဗ္ဗဇ္ဇပဉ္ဟော တတိယော။
Devadattapabbajjapañho tatiyo.
Footnotes:
