Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මිලින්දපඤ්හපාළි • Milindapañhapāḷi |
3. දෙවදත්තපබ්බජ්ජපඤ්හො
3. Devadattapabbajjapañho
3. ‘‘භන්තෙ නාගසෙන, දෙවදත්තො කෙන පබ්බාජිතො’’ති? ‘‘ඡ යිමෙ, මහාරාජ, ඛත්තියකුමාරා භද්දියො ච අනුරුද්ධො ච ආනන්දො ච භගු ච කිමිලො 1 ච දෙවදත්තො ච උපාලිකප්පකො සත්තමො අභිසම්බුද්ධෙ සත්ථරි සක්යකුලානන්දජනනෙ භගවන්තං අනුපබ්බජන්තා නික්ඛමිංසු, තෙ භගවා පබ්බාජෙසී’’ති. ‘‘නනු, භන්තෙ, දෙවදත්තෙන පබ්බජිත්වා සඞ්ඝො භින්නො’’ති? ‘‘ආම, මහාරාජ, දෙවදත්තෙන පබ්බජිත්වා සඞ්ඝො භින්නො, න ගිහී සඞ්ඝං භින්දති, න භික්ඛුනී, න සික්ඛමානා, න සාමණෙරො, න සාමණෙරී සඞ්ඝං භින්දති, භික්ඛු පකතත්තො සමානසංවාසකො සමානසීමායං ඨිතො සඞ්ඝං භින්දතීති. සඞ්ඝභෙදකො, භන්තෙ, පුග්ගලො කිං කම්මං ඵුසතී’’ති? ‘‘කප්පට්ඨිතිකං, මහාරාජ, කම්මං ඵුසතී’’ති.
3. ‘‘Bhante nāgasena, devadatto kena pabbājito’’ti? ‘‘Cha yime, mahārāja, khattiyakumārā bhaddiyo ca anuruddho ca ānando ca bhagu ca kimilo 2 ca devadatto ca upālikappako sattamo abhisambuddhe satthari sakyakulānandajanane bhagavantaṃ anupabbajantā nikkhamiṃsu, te bhagavā pabbājesī’’ti. ‘‘Nanu, bhante, devadattena pabbajitvā saṅgho bhinno’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, devadattena pabbajitvā saṅgho bhinno, na gihī saṅghaṃ bhindati, na bhikkhunī, na sikkhamānā, na sāmaṇero, na sāmaṇerī saṅghaṃ bhindati, bhikkhu pakatatto samānasaṃvāsako samānasīmāyaṃ ṭhito saṅghaṃ bhindatīti. Saṅghabhedako, bhante, puggalo kiṃ kammaṃ phusatī’’ti? ‘‘Kappaṭṭhitikaṃ, mahārāja, kammaṃ phusatī’’ti.
‘‘කිං පන, භන්තෙ නාගසෙන, බුද්ධො ජානාති ‘දෙවදත්තො පබ්බජිත්වා සඞ්ඝං භින්දිස්සති, සඞ්ඝං භින්දිත්වා කප්පං නිරයෙ පච්චිස්සතී’’’ති? ‘‘ආම, මහාරාජ, තථාගතො ජානාති ‘දෙවදත්තො පබ්බජිත්වා සඞ්ඝං භින්දිස්සති, සඞ්ඝං භින්දිත්වා කප්පං නිරයෙ පච්චිස්සතී’’’ති. ‘‘යදි, භන්තෙ නාගසෙන, බුද්ධො ජානාති ‘දෙවදත්තො පබ්බජිත්වා සඞ්ඝං භින්දිස්සති, සඞ්ඝං භින්දිත්වා කප්පං නිරයෙ පච්චිස්සතී’ති, තෙන හි, භන්තෙ නාගසෙන, බුද්ධො කාරුණිකො අනුකම්පකො හිතෙසී සබ්බසත්තානං අහිතං අපනෙත්වා හිතමුපදහතීති යං වචනං, තං මිච්ඡා. යදි තං අජානිත්වා පබ්බාජෙසි, තෙන හි බුද්ධො අසබ්බඤ්ඤූති, අයම්පි උභතො කොටිකො පඤ්හො තවානුප්පත්තො, විජටෙහි එතං මහාජටං, භින්ද පරාපවාදං, අනාගතෙ අද්ධානෙ තයා සදිසා බුද්ධිමන්තො භික්ඛූ දුල්ලභා භවිස්සන්ති, එත්ථ තව බලං පකාසෙහී’’ති.
‘‘Kiṃ pana, bhante nāgasena, buddho jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’’’ti? ‘‘Āma, mahārāja, tathāgato jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’’’ti. ‘‘Yadi, bhante nāgasena, buddho jānāti ‘devadatto pabbajitvā saṅghaṃ bhindissati, saṅghaṃ bhinditvā kappaṃ niraye paccissatī’ti, tena hi, bhante nāgasena, buddho kāruṇiko anukampako hitesī sabbasattānaṃ ahitaṃ apanetvā hitamupadahatīti yaṃ vacanaṃ, taṃ micchā. Yadi taṃ ajānitvā pabbājesi, tena hi buddho asabbaññūti, ayampi ubhato koṭiko pañho tavānuppatto, vijaṭehi etaṃ mahājaṭaṃ, bhinda parāpavādaṃ, anāgate addhāne tayā sadisā buddhimanto bhikkhū dullabhā bhavissanti, ettha tava balaṃ pakāsehī’’ti.
‘‘කාරුණිකො, මහාරාජ, භගවා සබ්බඤ්ඤූ ච, කාරුඤ්ඤෙන, මහාරාජ, භගවා සබ්බඤ්ඤුතඤාණෙන දෙවදත්තස්ස ගතිං ඔලොකෙන්තො අද්දස දෙවදත්තං ආපායිකං කම්මං 3 ආයූහිත්වා අනෙකානි කප්පකොටිසතසහස්සානි නිරයෙන නිරයං විනිපාතෙන විනිපාතං ගච්ඡන්තං, තං භගවා සබ්බඤ්ඤුතඤාණෙන ජානිත්වා ඉමස්ස අපරියන්තකතං කම්මං මම සාසනෙ පබ්බජිතස්ස පරියන්තකතං භවිස්සති, පුරිමං උපාදාය පරියන්තකතං දුක්ඛං භවිස්සති, අපබ්බජිතොපි අයං මොඝපුරිසො කප්පට්ඨියමෙව කම්මං ආයූහිස්සතීති කාරුඤ්ඤෙන දෙවදත්තං පබ්බාජෙසී’’ති.
‘‘Kāruṇiko, mahārāja, bhagavā sabbaññū ca, kāruññena, mahārāja, bhagavā sabbaññutañāṇena devadattassa gatiṃ olokento addasa devadattaṃ āpāyikaṃ kammaṃ 4 āyūhitvā anekāni kappakoṭisatasahassāni nirayena nirayaṃ vinipātena vinipātaṃ gacchantaṃ, taṃ bhagavā sabbaññutañāṇena jānitvā imassa apariyantakataṃ kammaṃ mama sāsane pabbajitassa pariyantakataṃ bhavissati, purimaṃ upādāya pariyantakataṃ dukkhaṃ bhavissati, apabbajitopi ayaṃ moghapuriso kappaṭṭhiyameva kammaṃ āyūhissatīti kāruññena devadattaṃ pabbājesī’’ti.
‘‘තෙන හි, භන්තෙ නාගසෙන, බුද්ධො වධිත්වා තෙලෙන මක්ඛෙති, පපාතෙ පාතෙත්වා හත්ථං දෙති, මාරෙත්වා ජීවිතං පරියෙසති, යං සො පඨමං දුක්ඛං දත්වා පච්ඡා සුඛං උපදහතී’’ති? ‘‘වධෙතිපි, මහාරාජ, තථාගතො සත්තානං හිතවසෙන, පාතෙතිපි සත්තානං හිතවසෙන, මාරෙතිපි සත්තානං හිතවසෙන, වධිත්වාපි, මහාරාජ, තථාගතො සත්තානං හිතමෙව උපදහති, පාතෙත්වාපි සත්තානං හිතමෙව උපදහති, මාරෙත්වාපි සත්තානං හිතමෙව උපදහති. යථා, මහාරාජ, මාතාපිතරො නාම වධිත්වාපි පාතයිත්වාපි පුත්තානං හිතමෙව උපදහන්ති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො වධෙතිපි සත්තානං හිතවසෙන, පාතෙතිපි සත්තානං හිතවසෙන, මාරෙතිපි සත්තානං හිතවසෙන, වධිත්වාපි, මහාරාජ, තථාගතො සත්තානං හිතමෙව උපදහති, පාතෙත්වාපි සත්තානං හිතමෙව උපදහති, මාරෙත්වාපි සත්තානං හිතමෙව උපදහති, යෙන යෙන යොගෙන සත්තානං ගුණවුඩ්ඪි හොති, තෙන තෙන යොගෙන සබ්බසත්තානං හිතමෙව උපදහති. සචෙ, මහාරාජ, දෙවදත්තො න පබ්බාජෙය්ය, ගිහිභූතො සමානො නිරයසංවත්තනිකං බහුං පාපකම්මං කත්වා අනෙකානි කප්පකොටිසතසහස්සානි නිරයෙන නිරයං විනිපාතෙන විනිපාතං ගච්ඡන්තො බහුං දුක්ඛං වෙදයිස්සති, තං භගවා ජානමානො කාරුඤ්ඤෙන දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි, ‘මම සාසනෙ පබ්බජිතස්ස දුක්ඛං පරියන්තකතං භවිස්සතී’ති කාරුඤ්ඤෙන ගරුකං දුක්ඛං ලහුකං අකාසි.
‘‘Tena hi, bhante nāgasena, buddho vadhitvā telena makkheti, papāte pātetvā hatthaṃ deti, māretvā jīvitaṃ pariyesati, yaṃ so paṭhamaṃ dukkhaṃ datvā pacchā sukhaṃ upadahatī’’ti? ‘‘Vadhetipi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitavasena, pātetipi sattānaṃ hitavasena, māretipi sattānaṃ hitavasena, vadhitvāpi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitameva upadahati, pātetvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, māretvāpi sattānaṃ hitameva upadahati. Yathā, mahārāja, mātāpitaro nāma vadhitvāpi pātayitvāpi puttānaṃ hitameva upadahanti, evameva kho, mahārāja, tathāgato vadhetipi sattānaṃ hitavasena, pātetipi sattānaṃ hitavasena, māretipi sattānaṃ hitavasena, vadhitvāpi, mahārāja, tathāgato sattānaṃ hitameva upadahati, pātetvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, māretvāpi sattānaṃ hitameva upadahati, yena yena yogena sattānaṃ guṇavuḍḍhi hoti, tena tena yogena sabbasattānaṃ hitameva upadahati. Sace, mahārāja, devadatto na pabbājeyya, gihibhūto samāno nirayasaṃvattanikaṃ bahuṃ pāpakammaṃ katvā anekāni kappakoṭisatasahassāni nirayena nirayaṃ vinipātena vinipātaṃ gacchanto bahuṃ dukkhaṃ vedayissati, taṃ bhagavā jānamāno kāruññena devadattaṃ pabbājesi, ‘mama sāsane pabbajitassa dukkhaṃ pariyantakataṃ bhavissatī’ti kāruññena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi.
‘‘යථා වා, මහාරාජ, ධනයසසිරිඤාතිබලෙන බලවා පුරිසො අත්තනො ඤාතිං වා මිත්තං වා රඤ්ඤා ගරුකං දණ්ඩං ධාරෙන්තං අත්තනො බහුවිස්සත්ථභාවෙන සමත්ථතාය ගරුකං දණ්ඩං ලහුකං අකාසි, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, භගවා බහූනි කප්පකොටිසතසහස්සානි දුක්ඛං වෙදයමානං දෙවදත්තං පබ්බාජෙත්වා සීලසමාධිපඤ්ඤාවිමුත්තිබලසමත්ථභාවෙන ගරුකං දුක්ඛං ලහුකං අකාසි.
‘‘Yathā vā, mahārāja, dhanayasasiriñātibalena balavā puriso attano ñātiṃ vā mittaṃ vā raññā garukaṃ daṇḍaṃ dhārentaṃ attano bahuvissatthabhāvena samatthatāya garukaṃ daṇḍaṃ lahukaṃ akāsi, evameva kho, mahārāja, bhagavā bahūni kappakoṭisatasahassāni dukkhaṃ vedayamānaṃ devadattaṃ pabbājetvā sīlasamādhipaññāvimuttibalasamatthabhāvena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi.
‘‘යථා වා පන, මහාරාජ, කුසලො භිසක්කො සල්ලකත්තො ගරුකං රොගං බලවොසධබලෙන ලහුකං කරොති, එවමෙව ඛො, මහාරාජ, බහූනි කප්පකොටිසතසහස්සානි දුක්ඛං වෙදයමානං දෙවදත්තං භගවා රොගඤ්ඤුතාය පබ්බාජෙත්වා කාරුඤ්ඤබලො පත්ථද්ධධම්මොසධබලෙන ගරුකං දුක්ඛං ලහුකං අකාසි. අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, භගවා බහුවෙදනීයං දෙවදත්තං අප්පවෙදනීයං කරොන්තො කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්යා’’ති? ‘‘න කිඤ්චි, භන්තෙ, අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්ය අන්තමසො ගද්දූහනමත්තම්පී’’ති. ‘‘ඉමම්පි ඛො, මහාරාජ, කාරණං අත්ථතො සම්පටිච්ඡ, යෙන කාරණෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි.
‘‘Yathā vā pana, mahārāja, kusalo bhisakko sallakatto garukaṃ rogaṃ balavosadhabalena lahukaṃ karoti, evameva kho, mahārāja, bahūni kappakoṭisatasahassāni dukkhaṃ vedayamānaṃ devadattaṃ bhagavā rogaññutāya pabbājetvā kāruññabalo patthaddhadhammosadhabalena garukaṃ dukkhaṃ lahukaṃ akāsi. Api nu kho so, mahārāja, bhagavā bahuvedanīyaṃ devadattaṃ appavedanīyaṃ karonto kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na kiñci, bhante, apuññaṃ āpajjeyya antamaso gaddūhanamattampī’’ti. ‘‘Imampi kho, mahārāja, kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi.
‘‘අපරම්පි , මහාරාජ, උත්තරිං කාරණං සුණොහි, යෙන කාරණෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි. යථා, මහාරාජ, චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙය්යුං, ‘අයං ඛො, දෙව, චොරො ආගුචාරී, ඉමස්ස යං ඉච්ඡසි, තං දණ්ඩං පණෙහී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්ය ‘තෙන හි , භණෙ, ඉමං චොරං බහිනගරං නීහරිත්වා ආඝාතනෙ සීසං ඡින්දථා’’ති, ‘එවං දෙවා’ති ඛො තෙ රඤ්ඤො පටිස්සුත්වා තං බහිනගරං නීහරිත්වා ආඝාතනං නයෙය්යුං. තමෙනං පස්සෙය්ය කොචිදෙව පුරිසො රඤ්ඤො සන්තිකා ලද්ධවරො ලද්ධයසධනභොගො ආදෙය්යවචනො බලවිච්ඡිතකාරී, සො තස්ස කාරුඤ්ඤං කත්වා තෙ පුරිසෙ එවං වදෙය්ය ‘අලං, භො, කිං තුම්හාකං ඉමස්ස සීසච්ඡෙදනෙන, තෙන හි භො ඉමස්ස හත්ථං වා පාදං වා ඡින්දිත්වා ජීවිතං රක්ඛථ, අහමෙතස්ස කාරණා රඤ්ඤො සන්තිකෙ පටිවචනං කරිස්සාමී’ති. තෙ තස්ස බලවතො වචනෙන තස්ස චොරස්ස හත්ථං වා පාදං වා ඡින්දිත්වා ජීවිතං රක්ඛෙය්යුං. අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, පුරිසො එවං කාරී තස්ස චොරස්ස කිච්චකාරී අස්සා’’ති? ‘‘ජීවිතදායකො සො, භන්තෙ, පුරිසො තස්ස චොරස්ස, ජීවිතෙ දින්නෙ කිං තස්ස අකතං නාම අත්ථී’’ති? ‘‘යා පන හත්ථපාදච්ඡෙදනෙ වෙදනා, සො තාය වෙදනාය කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්යා’’ති? ‘‘අත්තනො කතෙන සො, භන්තෙ, චොරො දුක්ඛවෙදනං වෙදයති, ජීවිතදායකො පන පුරිසො න කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්යා’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, භගවා කාරුඤ්ඤෙන දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි ‘මම සාසනෙ පබ්බජිතස්ස දුක්ඛං පරියන්තකතං භවිස්සතී’ති. පරියන්තකතඤ්ච, මහාරාජ, දෙවදත්තස්ස දුක්ඛං, දෙවදත්තො, මහාරාජ, මරණකාලෙ –
‘‘Aparampi , mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi. Yathā, mahārāja, coraṃ āgucāriṃ gahetvā rañño dasseyyuṃ, ‘ayaṃ kho, deva, coro āgucārī, imassa yaṃ icchasi, taṃ daṇḍaṃ paṇehī’ti. Tamenaṃ rājā evaṃ vadeyya ‘tena hi , bhaṇe, imaṃ coraṃ bahinagaraṃ nīharitvā āghātane sīsaṃ chindathā’’ti, ‘evaṃ devā’ti kho te rañño paṭissutvā taṃ bahinagaraṃ nīharitvā āghātanaṃ nayeyyuṃ. Tamenaṃ passeyya kocideva puriso rañño santikā laddhavaro laddhayasadhanabhogo ādeyyavacano balavicchitakārī, so tassa kāruññaṃ katvā te purise evaṃ vadeyya ‘alaṃ, bho, kiṃ tumhākaṃ imassa sīsacchedanena, tena hi bho imassa hatthaṃ vā pādaṃ vā chinditvā jīvitaṃ rakkhatha, ahametassa kāraṇā rañño santike paṭivacanaṃ karissāmī’ti. Te tassa balavato vacanena tassa corassa hatthaṃ vā pādaṃ vā chinditvā jīvitaṃ rakkheyyuṃ. Api nu kho so, mahārāja, puriso evaṃ kārī tassa corassa kiccakārī assā’’ti? ‘‘Jīvitadāyako so, bhante, puriso tassa corassa, jīvite dinne kiṃ tassa akataṃ nāma atthī’’ti? ‘‘Yā pana hatthapādacchedane vedanā, so tāya vedanāya kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Attano katena so, bhante, coro dukkhavedanaṃ vedayati, jīvitadāyako pana puriso na kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, bhagavā kāruññena devadattaṃ pabbājesi ‘mama sāsane pabbajitassa dukkhaṃ pariyantakataṃ bhavissatī’ti. Pariyantakatañca, mahārāja, devadattassa dukkhaṃ, devadatto, mahārāja, maraṇakāle –
‘‘‘ඉමෙහි අට්ඨීහි තමග්ගපුග්ගලං, දෙවාතිදෙවං නරදම්මසාරථිං;
‘‘‘Imehi aṭṭhīhi tamaggapuggalaṃ, devātidevaṃ naradammasārathiṃ;
සමන්තචක්ඛුං සතපුඤ්ඤලක්ඛණං, පාණෙහි බුද්ධං සරණං උපෙමී’ති.
Samantacakkhuṃ satapuññalakkhaṇaṃ, pāṇehi buddhaṃ saraṇaṃ upemī’ti.
‘‘පාණුපෙතං සරණමගමාසි. දෙවදත්තො, මහාරාජ, ඡ කොට්ඨාසෙ කතෙ කප්පෙ අතික්කන්තෙ පඨමකොට්ඨාසෙ සඞ්ඝං භින්දි, පඤ්ච කොට්ඨාසෙ නිරයෙ පච්චිත්වා තතො මුච්චිත්වා අට්ඨිස්සරො නාම පච්චෙකබුද්ධො භවිස්සති. අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, භගවා එවං කාරී දෙවදත්තස්ස කිච්චකාරී අස්සා’’ති? ‘‘සබ්බදදො, භන්තෙ නාගසෙන, තථාගතො දෙවදත්තස්ස, යං තථාගතො දෙවදත්තං පච්චෙකබොධිං පාපෙස්සති, කිං තථාගතෙන දෙවදත්තස්ස අකතං නාම අත්ථී’’ති? ‘‘යං පන, මහාරාජ, දෙවදත්තො සඞ්ඝං භින්දිත්වා නිරයෙ දුක්ඛවෙදනං වෙදයති, අපි නු ඛො භගවා තතොනිදානං කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්යා’’ති? ‘‘න හි, භන්තෙ, අත්තනා කතෙන, භන්තෙ, දෙවදත්තො කප්පං නිරයෙ පච්චති, දුක්ඛපරියන්තකාරකො සත්ථා න කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජතී’’ති. ‘‘ඉමම්පි ඛො, ත්වං මහාරාජ, කාරණං අත්ථතො සම්පටිච්ඡ, යෙන කාරණෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි.
‘‘Pāṇupetaṃ saraṇamagamāsi. Devadatto, mahārāja, cha koṭṭhāse kate kappe atikkante paṭhamakoṭṭhāse saṅghaṃ bhindi, pañca koṭṭhāse niraye paccitvā tato muccitvā aṭṭhissaro nāma paccekabuddho bhavissati. Api nu kho so, mahārāja, bhagavā evaṃ kārī devadattassa kiccakārī assā’’ti? ‘‘Sabbadado, bhante nāgasena, tathāgato devadattassa, yaṃ tathāgato devadattaṃ paccekabodhiṃ pāpessati, kiṃ tathāgatena devadattassa akataṃ nāma atthī’’ti? ‘‘Yaṃ pana, mahārāja, devadatto saṅghaṃ bhinditvā niraye dukkhavedanaṃ vedayati, api nu kho bhagavā tatonidānaṃ kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Na hi, bhante, attanā katena, bhante, devadatto kappaṃ niraye paccati, dukkhapariyantakārako satthā na kiñci apuññaṃ āpajjatī’’ti. ‘‘Imampi kho, tvaṃ mahārāja, kāraṇaṃ atthato sampaṭiccha, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi.
‘‘අපරම්පි, මහාරාජ, උත්තරිං කාරණං සුණොහි, යෙන කාරණෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි . යථා, මහාරාජ, කුසලො භිසක්කො සල්ලකත්තො වාතපිත්තසෙම්හසන්නිපාතඋතුපරිණාමවිසමපරිහාරඔපක්කමිකොපක්කන්තං පූතිකුණපදුග්ගන්ධාභිසඤ්ඡන්නං අන්තොසල්ලං සුසිරගතං පුබ්බරුහිරසම්පුණ්ණං වණං වූපසමෙන්තො වණමුඛං කක්ඛළතිඛිණඛාරකටුකෙන භෙසජ්ජෙන අනුලිම්පති පරිපච්චනාය, පරිපච්චිත්වා මුදුභාවමුපගතං සත්ථෙන විකන්තයිත්වා ඩහති සලාකාය, දඩ්ඪෙ ඛාරලවණං දෙති, භෙසජ්ජෙන අනුලිම්පති වණරුහනාය බ්යාධිතස්ස සොත්ථිභාවමනුප්පත්තියා, අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, භිසක්කො සල්ලකත්තො අහිතචිත්තො භෙසජ්ජෙන අනුලිම්පති, සත්ථෙන විකන්තෙති, ඩහති සලාකාය, ඛාරලවණං දෙතී’’ති? ‘‘න හි, භන්තෙ, හිතචිත්තො සොත්ථිකාමො තානි කිරියානි කරොතී’’ති. ‘‘යා පනස්ස භෙසජ්ජකිරියාකරණෙන උප්පන්නා දුක්ඛවෙදනා, තතොනිදානං සො භිසක්කො සල්ලකත්තො කිඤ්චි අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්යා’’ති? ‘‘හිතචිත්තො, භන්තෙ, සොත්ථිකාමො භිසක්කො සල්ලකත්තො තානි කිරියානි කරොති, කිං සො තතොනිදානං අපුඤ්ඤං ආපජ්ජෙය්ය, සග්ගගාමී සො, භන්තෙ, භිසක්කො සල්ලකත්තො’’ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, කාරුඤ්ඤෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි දුක්ඛපරිමුත්තියා.
‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi . Yathā, mahārāja, kusalo bhisakko sallakatto vātapittasemhasannipātautupariṇāmavisamaparihāraopakkamikopakkantaṃ pūtikuṇapaduggandhābhisañchannaṃ antosallaṃ susiragataṃ pubbaruhirasampuṇṇaṃ vaṇaṃ vūpasamento vaṇamukhaṃ kakkhaḷatikhiṇakhārakaṭukena bhesajjena anulimpati paripaccanāya, paripaccitvā mudubhāvamupagataṃ satthena vikantayitvā ḍahati salākāya, daḍḍhe khāralavaṇaṃ deti, bhesajjena anulimpati vaṇaruhanāya byādhitassa sotthibhāvamanuppattiyā, api nu kho so, mahārāja, bhisakko sallakatto ahitacitto bhesajjena anulimpati, satthena vikanteti, ḍahati salākāya, khāralavaṇaṃ detī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, hitacitto sotthikāmo tāni kiriyāni karotī’’ti. ‘‘Yā panassa bhesajjakiriyākaraṇena uppannā dukkhavedanā, tatonidānaṃ so bhisakko sallakatto kiñci apuññaṃ āpajjeyyā’’ti? ‘‘Hitacitto, bhante, sotthikāmo bhisakko sallakatto tāni kiriyāni karoti, kiṃ so tatonidānaṃ apuññaṃ āpajjeyya, saggagāmī so, bhante, bhisakko sallakatto’’ti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, kāruññena bhagavā devadattaṃ pabbājesi dukkhaparimuttiyā.
‘‘අපරම්පි, මහාරාජ, උත්තරිං කාරණං සුණොහි, යෙන කාරණෙන භගවා දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි. යථා, මහාරාජ, පුරිසො කණ්ටකෙන විද්ධො අස්ස, අථඤ්ඤතරො පුරිසො තස්ස හිතකාමො සොත්ථිකාමො තිණ්හෙන කණ්ටකෙනවා සත්ථමුඛෙන වා සමන්තතො ඡින්දිත්වා පග්ඝරන්තෙන ලොහිතෙන තං කණ්ටකං නීහරෙය්ය, අපි නු ඛො සො, මහාරාජ, පුරිසො අහිතකාමො තං කණ්ටකං නීහරතී’’ති? ‘‘න හි, භන්තෙ, හිතකාමො සො, භන්තෙ, පුරිසො සොත්ථිකාමො තං කණ්ටකං නීහරති. සචෙ සො, භන්තෙ, තං කණ්ටකං න නීහරෙය්ය, මරණං වා සො තෙන පාපුණෙය්ය මරණමත්තං වා දුක්ඛ’’න්ති. ‘‘එවමෙව ඛො, මහාරාජ, තථාගතො කාරුඤ්ඤෙන දෙවදත්තං පබ්බාජෙසි දුක්ඛපරිමුත්තියා. සචෙ මහාරාජ, භගවා දෙවදත්තං න පබ්බාජෙය්ය, කප්පකොටිසතසහස්සම්පි දෙවදත්තො භවපරම්පරාය නිරයෙ පච්චෙය්යා’’ති.
‘‘Aparampi, mahārāja, uttariṃ kāraṇaṃ suṇohi, yena kāraṇena bhagavā devadattaṃ pabbājesi. Yathā, mahārāja, puriso kaṇṭakena viddho assa, athaññataro puriso tassa hitakāmo sotthikāmo tiṇhena kaṇṭakenavā satthamukhena vā samantato chinditvā paggharantena lohitena taṃ kaṇṭakaṃ nīhareyya, api nu kho so, mahārāja, puriso ahitakāmo taṃ kaṇṭakaṃ nīharatī’’ti? ‘‘Na hi, bhante, hitakāmo so, bhante, puriso sotthikāmo taṃ kaṇṭakaṃ nīharati. Sace so, bhante, taṃ kaṇṭakaṃ na nīhareyya, maraṇaṃ vā so tena pāpuṇeyya maraṇamattaṃ vā dukkha’’nti. ‘‘Evameva kho, mahārāja, tathāgato kāruññena devadattaṃ pabbājesi dukkhaparimuttiyā. Sace mahārāja, bhagavā devadattaṃ na pabbājeyya, kappakoṭisatasahassampi devadatto bhavaparamparāya niraye pacceyyā’’ti.
‘‘අනුසොතගාමිං, භන්තෙ නාගසෙන, දෙවදත්තං තථාගතො පටිසොතං පාපෙසි, විපන්ථපටිපන්නං දෙවදත්තං පන්ථෙ පටිපාදෙසි, පපාතෙ පතිතස්ස දෙවදත්තස්ස පතිට්ඨං අදාසි, විසමගතං දෙවදත්තං තථාගතො සමං ආරොපෙසි, ඉමෙ ච, භන්තෙ නාගසෙන, හෙතූ ඉමානි ච කාරණානි න සක්කා අඤ්ඤෙන සන්දස්සෙතුං අඤ්ඤත්ර තවාදිසෙන බුද්ධිමතා’’ති.
‘‘Anusotagāmiṃ, bhante nāgasena, devadattaṃ tathāgato paṭisotaṃ pāpesi, vipanthapaṭipannaṃ devadattaṃ panthe paṭipādesi, papāte patitassa devadattassa patiṭṭhaṃ adāsi, visamagataṃ devadattaṃ tathāgato samaṃ āropesi, ime ca, bhante nāgasena, hetū imāni ca kāraṇāni na sakkā aññena sandassetuṃ aññatra tavādisena buddhimatā’’ti.
දෙවදත්තපබ්බජ්ජපඤ්හො තතියො.
Devadattapabbajjapañho tatiyo.
Footnotes: