| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
೬. ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
6. Devadūtasuttavaṇṇanā
೩೬. ಛಟ್ಠೇ ದೇವದೂತಾನೀತಿ ಲಿಙ್ಗವಿಪಲ್ಲಾಸಂ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ದೇವದೂತಾ’’ತಿ, ಉಭಯಲಿಙ್ಗಂ ವಾ ಏತಂ ಪದಂ, ತಸ್ಮಾ ನಪುಂಸಕಲಿಙ್ಗವಸೇನ ಪಾಳಿಯಂ ವುತ್ತಸ್ಸ ಪುಲ್ಲಿಙ್ಗವಸೇನ ಅತ್ಥದಸ್ಸನಂ ಕತಂ। ದೇವೋತಿ ಮಚ್ಚೂತಿ ಅಭಿಭವನಟ್ಠೇನ ಸತ್ತಾನಂ ಅತ್ತನೋ ವಸೇ ವತ್ತಾಪನತೋ ಮಚ್ಚುರಾಜಾ ‘‘ದೇವೋ’’ತಿ ವುಚ್ಚತಿ। ಯಥಾ ಹಿ ದೇವೋ ಪಕತಿಸತ್ತೇ ಅಭಿಭವತಿ, ಏವಂ ಮಚ್ಚು ಸಬ್ಬಸತ್ತೇ ಅಭಿಭವತಿ, ತಸ್ಮಾ ದೇವೋ ವಿಯಾತಿ ದೇವೋ। ‘‘ತಸ್ಸ ದೂತಾ’’ತಿ ವತ್ವಾ ಇದಾನಿಸ್ಸ ದೂತೇ ತೇಸಂ ದೂತಭಾವಞ್ಚ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಜಿಣ್ಣಬ್ಯಾಧಿಮತಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ತೇನ ಚೋದನತ್ಥೇನ ದೇವಸ್ಸ ದೂತಾ ವಿಯಾತಿ ದೇವದೂತಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಅಹಂ ಅಸುಕಂ ಪಮದ್ದಿತುಂ ಆಗಮಿಸ್ಸಾಮಿ, ತುವಂ ತಸ್ಸ ಕೇಸೇ ಗಹೇತ್ವಾ ಮಾ ವಿಸ್ಸಜ್ಜೇಹೀ’’ತಿ ಮಚ್ಚುದೇವಸ್ಸ ಆಣಾಕರಾ ದೂತಾ ವಿಯಾತಿ ಹಿ ದೂತಾತಿ ವುಚ್ಚನ್ತಿ।
36. Chaṭṭhe devadūtānīti liṅgavipallāsaṃ katvā vuttanti āha ‘‘devadūtā’’ti, ubhayaliṅgaṃ vā etaṃ padaṃ, tasmā napuṃsakaliṅgavasena pāḷiyaṃ vuttassa pulliṅgavasena atthadassanaṃ kataṃ. Devoti maccūti abhibhavanaṭṭhena sattānaṃ attano vase vattāpanato maccurājā ‘‘devo’’ti vuccati. Yathā hi devo pakatisatte abhibhavati, evaṃ maccu sabbasatte abhibhavati, tasmā devo viyāti devo. ‘‘Tassa dūtā’’ti vatvā idānissa dūte tesaṃ dūtabhāvañca vibhāvetuṃ ‘‘jiṇṇabyādhimatā hī’’tiādi vuttaṃ. Tena codanatthena devassa dūtā viyāti devadūtāti dasseti. ‘‘Ahaṃ asukaṃ pamaddituṃ āgamissāmi, tuvaṃ tassa kese gahetvā mā vissajjehī’’ti maccudevassa āṇākarā dūtā viyāti hi dūtāti vuccanti.
ಇದಾನಿ ಸದ್ಧಾತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ದೇವಾ ವಿಯ ದೂತಾತಿ ದೇವದೂತಾತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ದೇವಾ ವಿಯ ದೂತಾ’’ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಅಲಙ್ಕತಪ್ಪಟಿಯತ್ತಾಯಾತಿ ಇದಂ ಅತ್ತನೋ ದಿಬ್ಬಾನುಭಾವಂ ಆವಿಕತ್ವಾ ಠಿತಾಯಾತಿ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ದೇವತಾಯ ಬ್ಯಾಕರಣಸದಿಸಮೇವ ಹೋತಿ ನ ಚಿರಸ್ಸೇವ ಜರಾಬ್ಯಾಧಿಮರಣಸ್ಸ ಸಮ್ಭವತೋ। ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾನನ್ತಿ ಖೀಣಾಸವಬ್ರಹ್ಮಾನಂ। ತೇ ಹಿ ಚರಿಮಭವೇ ಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ಜಿಣ್ಣಾದಿಭೇದಂ ದಸ್ಸೇನ್ತಿ, ತಸ್ಮಾ ಅನ್ತಿಮಭವಿಕಬೋಧಿಸತ್ತಾನಂ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವೇಹಿ ಉಪಟ್ಠಾಪಿತಭಾವಂ ಉಪಾದಾಯ ತದಞ್ಞೇಸಮ್ಪಿ ತೇಹಿ ಅನುಪಟ್ಠಾಪಿತಾನಮ್ಪಿ ತಥಾ ವೋಹರಿತಬ್ಬತಾ ಪರಿಯಾಯಸಿದ್ಧಾತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಾ। ದಿಸ್ವಾವಾತಿ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವೇಹಿ ದಸ್ಸಿತೇ ದಿಸ್ವಾವ। ತತೋಯೇವ ಹಿ ತೇ ವಿಸುದ್ಧಿದೇವಾನಂ ದೂತಾ ವುತ್ತಾ।
Idāni saddhātabbaṭṭhena devā viya dūtāti devadūtāti dassento ‘‘devā viya dūtā’’tiādimāha. Tattha alaṅkatappaṭiyattāyāti idaṃ attano dibbānubhāvaṃ āvikatvā ṭhitāyāti dassanatthaṃ vuttaṃ. Devatāya byākaraṇasadisameva hoti na cirasseva jarābyādhimaraṇassa sambhavato. Visuddhidevānanti khīṇāsavabrahmānaṃ. Te hi carimabhave bodhisattānaṃ jiṇṇādibhedaṃ dassenti, tasmā antimabhavikabodhisattānaṃ visuddhidevehi upaṭṭhāpitabhāvaṃ upādāya tadaññesampi tehi anupaṭṭhāpitānampi tathā voharitabbatā pariyāyasiddhāti veditabbā. Disvāvāti visuddhidevehi dassite disvāva. Tatoyeva hi te visuddhidevānaṃ dūtā vuttā.
ಕಸ್ಮಾ ಆರದ್ಧನ್ತಿ ಕೇವಲಂ ದೇವದೂತೇ ಏವ ಸರೂಪತೋ ಅದಸ್ಸೇತ್ವಾತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ದೇವಾನಂ ದೂತಾನಂ ದಸ್ಸನೂಪಾಯತ್ತಾ ತಥಾ ವುತ್ತನ್ತಿ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ‘‘ದೇವದೂತಾ…ಪೇ॰… ಸಮನುಯುಞ್ಜತೀ’’ತಿ ಆಹ। ತತ್ಥ ದೇವದೂತಾ…ಪೇ॰… ದಸ್ಸನತ್ಥನ್ತಿ ದೇವದೂತಾನಂ ಅನುಯುಞ್ಜನಟ್ಠಾನೂಪಗಸ್ಸ ಕಮ್ಮಸ್ಸ ದಸ್ಸನತ್ಥಂ।
Kasmā āraddhanti kevalaṃ devadūte eva sarūpato adassetvāti adhippāyo. Devānaṃ dūtānaṃ dassanūpāyattā tathā vuttanti dassento ‘‘devadūtā…pe… samanuyuñjatī’’ti āha. Tattha devadūtā…pe… dassanatthanti devadūtānaṃ anuyuñjanaṭṭhānūpagassa kammassa dassanatthaṃ.
ಏಕಚ್ಚೇ ಥೇರಾತಿ ಅನ್ಧಕಾದಿಕೇ ವಿಞ್ಞಾಣವಾದಿನೋ ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನೇರಯಿಕೇ ನಿರಯೇ ಪಾಲೇನ್ತಿ ತತೋ ನಿಗ್ಗನ್ತುಂ ಅಪ್ಪದಾನವಸೇನ ರಕ್ಖನ್ತೀತಿ ನಿರಯಪಾಲಾ। ಅಥ ವಾ ನಿರಯಪಾಲತಾಯ ನೇರಯಿಕಾನಂ ನಿರಯದುಕ್ಖೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧಾಯ ಅಲಂ ಸಮತ್ಥಾತಿ ನಿರಯಪಾಲಾ। ತನ್ತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ ವಚನಂ। ಪಟಿಸೇಧಿತಮೇವಾತಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿರಯೇಸು ನಿರಯಪಾಲಾ ಅತ್ಥಿ ಚ ಕಾರಣಿಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಕಥಾ॰ ೮೬೬) ಪಟಿಸೇಧಿತಮೇವ। ಯದಿ ನಿರಯಪಾಲಾ ನಾಮ ನ ಸಿಯುಂ, ಕಮ್ಮಕಾರಣಾಪಿ ನ ಭವೇಯ್ಯ। ಸತಿ ಹಿ ಕಾರಣಿಕೇ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾಯ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಏತ್ಥಾಹ – ‘‘ಕಿಂ ಪನೇತೇ ನಿರಯಪಾಲಾ ನೇರಯಿಕಾ, ಉದಾಹು ಅನೇರಯಿಕಾ’’ತಿ। ಕಿಞ್ಚೇತ್ಥ – ಯದಿ ತಾವ ನೇರಯಿಕಾ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಯೇನ ಕಮ್ಮೇನ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ, ಸಯಮ್ಪಿ ನಿರಯದುಕ್ಖಂ ಪಚ್ಚನುಭವೇಯ್ಯುಂ, ತಥಾ ಸತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ನೇರಯಿಕಾನಂ ಘಾತನಾಯ ಅಸಮತ್ಥಾ ಸಿಯುಂ, ‘‘ಇಮೇ ನೇರಯಿಕಾ ಇಮೇ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ ವವತ್ಥಾನಞ್ಚ ನ ಸಿಯಾ। ಯೇ ಚ ಯೇ ಘಾತೇನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸಮಾನರೂಪಬಲಪ್ಪಮಾಣೇಹಿ ಇತರೇಸಂ ಭಯಸನ್ತಾಸಾ ನ ಸಿಯುಂ। ಅಥ ಅನೇರಯಿಕಾ, ನೇಸಂ ತತ್ಥ ಕಥಂ ಸಮ್ಭವೋತಿ? ವುಚ್ಚತೇ – ಅನೇರಯಿಕಾ ನಿರಯಪಾಲಾ ಅನಿರಯಗತಿಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ। ನಿರಯೂಪಪತ್ತಿಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮತೋ ಹಿ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಕಮ್ಮುನಾ ತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ರಕ್ಖಸಜಾತಿಕತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ವದನ್ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಿವಾದಿನೋ –
Ekacce therāti andhakādike viññāṇavādino ca sandhāya vadati. Nerayike niraye pālenti tato niggantuṃ appadānavasena rakkhantīti nirayapālā. Atha vā nirayapālatāya nerayikānaṃ nirayadukkhena pariyonaddhāya alaṃ samatthāti nirayapālā. Tanti ‘‘natthi nirayapālā’’ti vacanaṃ. Paṭisedhitamevāti ‘‘atthi nirayesu nirayapālā atthi ca kāraṇikā’’tiādinā nayena abhidhamme (kathā. 866) paṭisedhitameva. Yadi nirayapālā nāma na siyuṃ, kammakāraṇāpi na bhaveyya. Sati hi kāraṇike kammakāraṇāya bhavitabbanti adhippāyo. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi. Etthāha – ‘‘kiṃ panete nirayapālā nerayikā, udāhu anerayikā’’ti. Kiñcettha – yadi tāva nerayikā nirayasaṃvattaniyena kammena nibbattā, sayampi nirayadukkhaṃ paccanubhaveyyuṃ, tathā sati aññesaṃ nerayikānaṃ ghātanāya asamatthā siyuṃ, ‘‘ime nerayikā ime nirayapālā’’ti vavatthānañca na siyā. Ye ca ye ghātenti, tehi samānarūpabalappamāṇehi itaresaṃ bhayasantāsā na siyuṃ. Atha anerayikā, nesaṃ tattha kathaṃ sambhavoti? Vuccate – anerayikā nirayapālā anirayagatisaṃvattaniyakammanibbattito. Nirayūpapattisaṃvattaniyakammato hi aññeneva kammunā te nibbattanti rakkhasajātikattā. Tathā hi vadanti sabbatthivādino –
‘‘ಕೋಧಾ ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಪಾಪಾಭಿರುಚಿನೋ ತಥಾ।
‘‘Kodhā kurūrakammantā, pāpābhirucino tathā;
ದುಕ್ಖಿತೇಸು ಚ ನನ್ದನ್ತಿ, ಜಾಯನ್ತಿ ಯಮರಕ್ಖಸಾ’’ತಿ॥
Dukkhitesu ca nandanti, jāyanti yamarakkhasā’’ti.
ತತ್ಥ ಯದೇಕೇ ವದನ್ತಿ ‘‘ಯಾತನಾದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇಯ್ಯುಂ, ಅಥ ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಘಾತೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿಆದಿ, ತಯಿದಂ ಅಸಾರಂ ನಿರಯಪಾಲಾನಂ ನೇರಯಿಕಭಾವಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋ। ಯದಿಪಿ ಅನೇರಯಿಕಾ ನಿರಯಪಾಲಾ, ಅಯೋಮಯಾಯ ಪನ ಆದಿತ್ತಾಯ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಸಜೋತಿಭೂತಾಯ ನಿರಯಭೂಮಿಯಾ ಪರಿಕ್ಕಮಮಾನಾ ಕಥಂ ದಾಹದುಕ್ಖಂ ನಾನುಭವನ್ತೀತಿ? ಕಮ್ಮಾನುಭಾವತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾದಯೋ ನೇರಯಿಕೇ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತಾ ಇದ್ಧಿಬಲೇನ ನಿರಯಭೂಮಿಂ ಉಪಗತಾ ದಾಹದುಕ್ಖೇನ ನ ಬಾಧೀಯನ್ತಿ, ಏವಂ ಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Tattha yadeke vadanti ‘‘yātanādukkhaṃ paṭisaṃvedeyyuṃ, atha vā aññamaññaṃ ghāteyyu’’ntiādi, tayidaṃ asāraṃ nirayapālānaṃ nerayikabhāvasseva abhāvato. Yadipi anerayikā nirayapālā, ayomayāya pana ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya nirayabhūmiyā parikkamamānā kathaṃ dāhadukkhaṃ nānubhavantīti? Kammānubhāvato. Yathā hi iddhimanto cetovasippattā mahāmoggallānādayo nerayike anukampantā iddhibalena nirayabhūmiṃ upagatā dāhadukkhena na bādhīyanti, evaṃ sampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಇದ್ಧಿವಿಸಯಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋತಿ ಚೇ? ಇದಮ್ಪಿ ತಂಸಮಾನಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋ। ತಥಾರೂಪೇನ ಹಿ ಕಮ್ಮುನಾ ತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಯಥಾ ನಿರಯದುಕ್ಖೇನ ಅಬಾಧಿತಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ ನೇರಯಿಕೇ ಘಾತೇನ್ತಿ, ನ ಚೇತ್ತಕೇನ ಬಾಹಿರವಿಸಯಾಭಾವೋ ಯುಜ್ಜತಿ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠತಾಯ ಪಚ್ಚೇಕಂ ದ್ವಾರಪುರಿಸೇಸುಪಿ ವಿಭತ್ತಸಭಾವತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ದ್ವಾರಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಚ ಇಟ್ಠಂ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಂ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಚ ಅನಿಟ್ಠಂ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಇಟ್ಠಂ ಹೋತಿ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಯದೇಕೇ ವದನ್ತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಸೇನ ತೇಜಸಾ ಪರೂಪತಾಪನ’’ನ್ತಿಆದಿ, ತದಪಾಹತಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ಪನ ವದನ್ತಿ ‘‘ಅನೇರಯಿಕಾನಂ ತೇಸಂ ಕಥಂ ತತ್ಥ ಸಮ್ಭವೋ’’ತಿ ನಿರಯೇ ನೇರಯಿಕಾನಂ ಯಾತನಾಸಬ್ಭಾವಭಾವತೋ। ನೇರಯಿಕಸತ್ತಯಾತನಾಯೋಗ್ಗಞ್ಹಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಂ ಕಮ್ಮಂ ತಾದಿಸನಿಕನ್ತಿ ವಿನಾಮಿತಂ ನಿರಯಟ್ಠಾನೇ ಏವ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ತೇ ಹಿ ನೇರಯಿಕೇಹಿ ಅಧಿಕತರಬಲಾರೋಹಪರಿಣಾಹಾ ಅತಿವಿಯ ಭಯಾನಕದಸ್ಸನಾ ಕುರೂರತರಪಯೋಗಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಏತೇನೇವ ತತ್ಥ ನೇರಯಿಕಾನಂ ವಿಬಾಧಕಕಾಕಸುನಖಾದೀನಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿಯಾ ಅತ್ಥಿಭಾವೋ ಸಂವಣ್ಣಿತೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬೋ।
Iddhivisayassa acinteyyabhāvatoti ce? Idampi taṃsamānaṃ kammavipākassa acinteyyabhāvato. Tathārūpena hi kammunā te nibbattā yathā nirayadukkhena abādhitā eva hutvā nerayike ghātenti, na cettakena bāhiravisayābhāvo yujjati iṭṭhāniṭṭhatāya paccekaṃ dvārapurisesupi vibhattasabhāvattā. Tathā hi ekaccassa dvārassa purisassa ca iṭṭhaṃ ekaccassa aniṭṭhaṃ, ekaccassa ca aniṭṭhaṃ ekaccassa iṭṭhaṃ hoti. Evañca katvā yadeke vadanti ‘‘natthi kammavasena tejasā parūpatāpana’’ntiādi, tadapāhataṃ hoti. Yaṃ pana vadanti ‘‘anerayikānaṃ tesaṃ kathaṃ tattha sambhavo’’ti niraye nerayikānaṃ yātanāsabbhāvabhāvato. Nerayikasattayātanāyoggañhi attabhāvaṃ nibbattentaṃ kammaṃ tādisanikanti vināmitaṃ nirayaṭṭhāne eva nibbatteti. Te hi nerayikehi adhikatarabalārohapariṇāhā ativiya bhayānakadassanā kurūratarapayogā ca honti. Eteneva tattha nerayikānaṃ vibādhakakākasunakhādīnampi nibbattiyā atthibhāvo saṃvaṇṇitoti daṭṭhabbo.
ಕಥಮಞ್ಞಗತಿಕೇಹಿ ಅಞ್ಞಗತಿಕಬಾಧನನ್ತಿ ಚ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ ತಥಾ ದಸ್ಸನತೋ। ಯಂ ಪನೇಕೇ ವದನ್ತಿ ‘‘ಅಸತ್ತಸಭಾವಾ ಏವ ನಿರಯೇ ನಿರಯಪಾಲಾ ನಿರಯೇ ಸುನಖಾದಯೋ ಚಾ’’ತಿ, ತಮ್ಪೇತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ ತಥಾ ಅದಸ್ಸನತೋ। ನ ಹಿ ಕಾಚಿ ಅತ್ಥಿ ತಾದಿಸೀ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿ, ಯಾ ಅಸತ್ತಸಭಾವಾ, ಸಮ್ಪತಿಸತ್ತೇಹಿ ಅಪ್ಪಯೋಜಿತಾ ಚ ಅತ್ಥಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತೀ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ। ಪೇತಾನಂ ಪಾನೀಯನಿವಾರಕಾನಂ ದಣ್ಡಾದಿಹತ್ಥಾನಞ್ಚ ಪುರಿಸಾನಂ ಸಬ್ಭಾವೇ ಅಸತ್ತಭಾವೇ ಚ ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ ನತ್ಥೀತಿ ತಾದಿಸಾನಂ ಸಬ್ಭಾವೇ ಕಿಂ ಪಾಪಕಾನಂ ವತ್ತಬ್ಬಂ। ಸುಪಿನೋಪಘಾತೋಪಿ ಅತ್ಥಕಿಚ್ಚಸಮತ್ಥತಾಯ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ದಸ್ಸನಾದಿಮತ್ತೇನಪಿ ತದತ್ಥಸಿದ್ಧಿತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸುಪಿನೇ ಆಹಾರೂಪಭೋಗಾದಿನಾ ನ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿ, ಇದ್ಧಿನಿಮ್ಮಾನರೂಪಂ ಪನೇತ್ಥ ಲದ್ಧಪರಿಹಾರಂ ಇದ್ಧಿವಿಸಯಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋ। ಇಧಾಪಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋತಿ ಚೇ? ತಂ ನ, ಅಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ನೇರಯಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೋ ನಿರಯಪಾಲಾತಿ ಸಿದ್ಧಮೇತ್ತಂ, ವುತ್ತನಯೇನ ಪಾಳಿತೋ ಚ ತೇಸಂ ಸತ್ತಭಾವೋ ಏವ ಸಿದ್ಧೋ। ಸಕ್ಕಾ ಹಿ ವತ್ತುಂ ಸತ್ತಸಙ್ಖಾತಾ ನಿರಯಪಾಲಸಞ್ಞಿತಾ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿ ಸಾಭಿಸನ್ಧಿಕಪರೂಪಘಾತಿ ಅತ್ಥಕಿಚ್ಚಸಬ್ಭಾವತೋ ಓಜಾಹಾರಾದಿ ರಕ್ಖಸಸನ್ತತಿ ವಿಯ। ಅಭಿಸನ್ಧಿಪುಬ್ಬಕತಾ ಚೇತ್ಥ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ ತಥಾ ತಥಾ ಅಭಿಸನ್ಧಿಯಾ ಘಾತನತೋ। ತತೋ ಏವ ನ ಸಙ್ಘಾತಪಬ್ಬತೇಹಿ ಅನೇಕನ್ತಿಕತಾ। ಯೇ ಪನ ವದನ್ತಿ ‘‘ಭೂತವಿಸೇಸಾ ಏವ ತೇ ವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾದಿವಿಸೇಸವನ್ತೋ ಭೇರವಾಕಾರಾ ನರಕಪಾಲಾತಿ ಸಮಞ್ಞಂ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ, ತದಸಿದ್ಧಂ ಉಜುಕಮೇವ ಪಾಳಿಯಂ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿರಯೇ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ ವಾದಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತತ್ತಾ।
Kathamaññagatikehi aññagatikabādhananti ca na vattabbaṃ aññatthāpi tathā dassanato. Yaṃ paneke vadanti ‘‘asattasabhāvā eva niraye nirayapālā niraye sunakhādayo cā’’ti, tampetesaṃ matimattaṃ aññattha tathā adassanato. Na hi kāci atthi tādisī dhammappavatti, yā asattasabhāvā, sampatisattehi appayojitā ca atthakiccaṃ sādhentī diṭṭhapubbā. Petānaṃ pānīyanivārakānaṃ daṇḍādihatthānañca purisānaṃ sabbhāve asattabhāve ca visesakāraṇaṃ natthīti tādisānaṃ sabbhāve kiṃ pāpakānaṃ vattabbaṃ. Supinopaghātopi atthakiccasamatthatāya appamāṇaṃ dassanādimattenapi tadatthasiddhito. Tathā hi supine āhārūpabhogādinā na atthasiddhi, iddhinimmānarūpaṃ panettha laddhaparihāraṃ iddhivisayassa acinteyyabhāvato. Idhāpi kammavipākassa acinteyyabhāvatoti ce? Taṃ na, asiddhattā. Nerayikānaṃ kammavipāko nirayapālāti siddhamettaṃ, vuttanayena pāḷito ca tesaṃ sattabhāvo eva siddho. Sakkā hi vattuṃ sattasaṅkhātā nirayapālasaññitā dhammappavatti sābhisandhikaparūpaghāti atthakiccasabbhāvato ojāhārādi rakkhasasantati viya. Abhisandhipubbakatā cettha na sakkā paṭikkhipituṃ tathā tathā abhisandhiyā ghātanato. Tato eva na saṅghātapabbatehi anekantikatā. Ye pana vadanti ‘‘bhūtavisesā eva te vaṇṇasaṇṭhānādivisesavanto bheravākārā narakapālāti samaññaṃ labhantī’’ti, tadasiddhaṃ ujukameva pāḷiyaṃ ‘‘atthi niraye nirayapālā’’ti vādassa patiṭṭhāpitattā.
ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಅರಿಯವಿನಯೇ ನರಕಪಾಲಾನಂ ಭೂತಮತ್ತತಾ ಅಸಿದ್ಧಾ, ತಥಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತವಾದಿನೋಪಿ ಭೂತಮತ್ತತಾ ಅಸಿದ್ಧಾ ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಿಭಾವಸ್ಸೇವ ಅಪ್ಪಟಿಜಾನನತೋ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭೂತಾನಿ ನಾಮ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸನ್ತಿ। ಯದಿ ಪರಮತ್ಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವೋಹರತಿ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಚಕ್ಖುರೂಪಾದೀನಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೀತಿ? ತಿಟ್ಠತೇಸಾ ಅನವಟ್ಠಿತತಕ್ಕಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಂ ವಾದವೀಮಂಸಾ। ಏವಂ ಅತ್ಥೇವ ನಿರಯೇ ನಿರಯಪಾಲಾತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಸತಿ ಚ ನೇಸಂ ಸಬ್ಭಾವೇ ಅಸತಿಪಿ ಬಾಹಿರೇ ವಿಸಯೇ ನರಕೇ ವಿಯ ದೇಸಾದಿನಿಯಮೋ ಹೋತೀತಿ ವಾದೋ ನ ಸಿಜ್ಝತಿ, ಸತಿ ಏವ ಪನ ಬಾಹಿರೇ ವಿಸಯೇ ದೇಸಾದಿನಿಯಮೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Apica yathā ariyavinaye narakapālānaṃ bhūtamattatā asiddhā, tathā paññattimattavādinopi bhūtamattatā asiddhā sabbaso rūpadhammānaṃ atthibhāvasseva appaṭijānanato. Na hi tassa bhūtāni nāma paramatthato santi. Yadi paramatthaṃ gahetvā voharati, atha kasmā cakkhurūpādīni paṭikkhipatīti? Tiṭṭhatesā anavaṭṭhitatakkānaṃ appahīnavipallāsānaṃ vādavīmaṃsā. Evaṃ attheva niraye nirayapālāti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Sati ca nesaṃ sabbhāve asatipi bāhire visaye narake viya desādiniyamo hotīti vādo na sijjhati, sati eva pana bāhire visaye desādiniyamoti daṭṭhabbaṃ.
ದೇವದೂತಸರಾಪನವಸೇನ ಸತ್ತೇ ಯಥೂಪಚಿತೇ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇ ಯಮೇತಿ ನಿಯಮೇತೀತಿ ಯಮೋ। ತಸ್ಸ ಯಮಸ್ಸ ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾನಂ ರಾಜಭಾವತೋ ರಞ್ಞೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಮರಾಜಾ ನಾಮ ವೇಮಾನಿಕಪೇತರಾಜಾ’’ತಿ। ಕಮ್ಮವಿಪಾಕನ್ತಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ। ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾ ಹಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಸೇನ ಮಿಸ್ಸಕಂ ಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿನಿಪಾತಿಕದೇವತಾ ವಿಯ ಸುಕ್ಕೇನ ಕಮ್ಮುನಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ಮಗ್ಗಫಲಭಾಗಿನೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಪವತ್ತಿಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಾನುರೂಪಂ ಕದಾಚಿ ಪುಞ್ಞಫಲಂ, ಕದಾಚಿ ಅಪುಞ್ಞಫಲಂ ಪಚ್ಚನುಭವನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಪನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಾಧಿಗಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಞ್ಞಫಲಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಪುಞ್ಞಫಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಕಟುಕಂ ನ ಹೋತಿ, ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಾನಂ ವಿಯ ಮುದುಕಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಅಪರೇ। ಧಮ್ಮಿಕೋ ರಾಜಾತಿ ಏತ್ಥ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಿಕಭಾವೋ ಧಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಉಪ್ಪತ್ತಿನಿಯತೋ ಧಮ್ಮತಾವಸೇನ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದ್ವಾರೇಸೂತಿ ಅವೀಚಿಮಹಾನರಕಸ್ಸ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು। ಖೀಣಾಸವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ನಾಮ ಉಕ್ಕಟ್ಠನಿದ್ದೇಸೇನ।
Devadūtasarāpanavasena satte yathūpacite puññakamme yameti niyametīti yamo. Tassa yamassa vemānikapetānaṃ rājabhāvato rañño. Tenāha ‘‘yamarājā nāma vemānikapetarājā’’ti. Kammavipākanti akusalakammavipākaṃ. Vemānikapetā hi kaṇhasukkavasena missakaṃ kammaṃ katvā vinipātikadevatā viya sukkena kammunā paṭisandhiṃ gaṇhanti. Tathā hi maggaphalabhāginopi honti, pavattiyaṃ pana kammānurūpaṃ kadāci puññaphalaṃ, kadāci apuññaphalaṃ paccanubhavanti. Yesaṃ pana ariyamaggo uppajjati, tesaṃ maggādhigamato paṭṭhāya puññaphalameva uppajjatīti daṭṭhabbaṃ. Apuññaphalaṃ pubbe viya kaṭukaṃ na hoti, manussattabhāve ṭhitānaṃ viya mudukameva hotīti apare. Dhammiko rājāti ettha tassa dhammikabhāvo dhammadevaputtassa viya uppattiniyato dhammatāvasena veditabbo. Dvāresūti avīcimahānarakassa catūsu dvāresu. Khīṇāsavā brāhmaṇā nāma ukkaṭṭhaniddesena.
ಅನುಯೋಗವತ್ತನ್ತಿ ಅನುಯೋಗೇ ಕತೇ ವತ್ತಿತಬ್ಬವತ್ತಂ। ಆರೋಪೇನ್ತೋತಿ ಕಾರಾಪೇನ್ತೋ, ಅತ್ತನೋ ಪುಚ್ಛಂ ಉದ್ದಿಸ್ಸ ಪಟಿವಚನಂ ದಾಪೇನ್ತೋ ಪುಚ್ಛತಿ। ಪರಸ್ಸ ಹಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯಂ ಞಾತುಂ ಇಚ್ಛನ್ತೋ ತದುಪಗಂ ಪಯೋಗಂ ಕರೋನ್ತೋ ಪುಚ್ಛತಿ ನಾಮ। ಲದ್ಧಿನ್ತಿ ಗಾಹಂ। ಪತಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋತಿ ತತ್ಥ ನಿಚ್ಚಕಾಲಂ ಕಾರಾಪೇನ್ತೋ। ಕಾರಣಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋತಿ ಯುತ್ತಿಂ ಪುಚ್ಛನ್ತೋ। ಸಮನುಭಾಸತೀತಿ ಯಥಾನುಯುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿಭೂತಂ ಕತ್ವಾ ಕಥೇತಿ।
Anuyogavattanti anuyoge kate vattitabbavattaṃ. Āropentoti kārāpento, attano pucchaṃ uddissa paṭivacanaṃ dāpento pucchati. Parassa hi adhippāyaṃ ñātuṃ icchanto tadupagaṃ payogaṃ karonto pucchati nāma. Laddhinti gāhaṃ. Patiṭṭhāpentoti tattha niccakālaṃ kārāpento. Kāraṇaṃ pucchantoti yuttiṃ pucchanto. Samanubhāsatīti yathānuyuttamatthaṃ vibhūtaṃ katvā katheti.
ಜಿಣ್ಣನ್ತಿ ಜರಾಪತ್ತಿಯಾ ಜಿಣ್ಣಂ। ಏಕಚ್ಚೋ ದಹರಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪಣ್ಡುರೋಗಾದಿನಾ ಅಭಿಭೂತಕಾಯತಾಯ ಜಿಣ್ಣಸದಿಸೋ ಹೋತಿ, ಅಯಂ ನ ತಥಾ ಜರಾಪತ್ತಿಯಾ ಜಿಣ್ಣೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ಗೋಪಾನಸೀ ವಿಯ ವಙ್ಕನ್ತಿ ವಙ್ಕಗೋಪಾನಸೀ ವಿಯ ವಙ್ಕಂ। ನ ಹಿ ವಙ್ಕಭಾವಸ್ಸ ನಿದಸ್ಸನತ್ಥಂ ಅವಙ್ಕಗೋಪಾನಸೀ ಗಯ್ಹತಿ। ಭಗ್ಗನ್ತಿ ಭಗ್ಗಸರೀರಂ ಕಟಿಯಂ ಭಗ್ಗಕಾಯತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ಇಮಿನಾಪಿಸ್ಸ ವಙ್ಕಭಾವಮೇವ ದೀಪೇತೀ’’ತಿ। ದಣ್ಡಪಟಿಸರಣನ್ತಿ ಠಾನಗಮನೇಸು ದಣ್ಡೋ ಪಟಿಸರಣಂ ಏತಸ್ಸಾತಿ ದಣ್ಡಪಟಿಸರಣಂ ತೇನ ವಿನಾ ವತ್ತಿತುಂ ಅಸಮತ್ಥತ್ತಾ। ತೇನಾಹ ‘‘ದಣ್ಡದುತಿಯ’’ನ್ತಿ। ಜರಾತುರನ್ತಿ ಜರಾಯ ಪತ್ಥತಸಂಕಿಲನ್ತಕಾಯಂ। ಸಬ್ಬಸೋ ಕಿಮಿಹತಂ ವಿಯ ಮಹಾಖಲ್ಲಾಟಂ ಸೀಸಮಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಖಲ್ಲಾಟಸೀಸಂ। ಸಞ್ಜಾತವಲಿನ್ತಿ ಸಮನ್ತತೋ ಜಾತವಲಿಕಂ। ಜರಾಧಮ್ಮೋತಿ ಜರಾಪಕತಿಕೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜರಾಸಭಾವೋ’’ತಿ। ಸಭಾವೋ ಚ ನಾಮ ತೇಜೋಧಾತುಯಾ ಉಣ್ಹತಾ ವಿಯ ನ ಕದಾಚಿ ವಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಪರಿಮುತ್ತೋ ಜರಾಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Jiṇṇanti jarāpattiyā jiṇṇaṃ. Ekacco daharakālato paṭṭhāya paṇḍurogādinā abhibhūtakāyatāya jiṇṇasadiso hoti, ayaṃ na tathā jarāpattiyā jiṇṇoti dasseti. Gopānasī viya vaṅkanti vaṅkagopānasī viya vaṅkaṃ. Na hi vaṅkabhāvassa nidassanatthaṃ avaṅkagopānasī gayhati. Bhagganti bhaggasarīraṃ kaṭiyaṃ bhaggakāyattā. Tenāha ‘‘imināpissa vaṅkabhāvameva dīpetī’’ti. Daṇḍapaṭisaraṇanti ṭhānagamanesu daṇḍo paṭisaraṇaṃ etassāti daṇḍapaṭisaraṇaṃ tena vinā vattituṃ asamatthattā. Tenāha ‘‘daṇḍadutiya’’nti. Jarāturanti jarāya patthatasaṃkilantakāyaṃ. Sabbaso kimihataṃ viya mahākhallāṭaṃ sīsamassāti mahākhallāṭasīsaṃ. Sañjātavalinti samantato jātavalikaṃ. Jarādhammoti jarāpakatiko. Tenāha ‘‘jarāsabhāvo’’ti. Sabhāvo ca nāma tejodhātuyā uṇhatā viya na kadāci vigacchatīti āha ‘‘aparimutto jarāyā’’tiādi.
ಅತ್ಥತೋ ಏವಂ ವದತಿ ನಾಮ, ವಾಚಾಯ ಅವದನ್ತೋಪಿ ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿತೋ ಏವಂ ವದನ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞೂನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತರುಣೋ ಅಹೋಸಿಂ ಯೋಬ್ಬನೇನ ಸಮನ್ನಾಗತೋ। ಊರೂನಂ ಬಲಂ ಏತಸ್ಸ ಅತ್ಥೀತಿ ಊರುಬಲೀ। ತೇನ ದೂರೇಪಿ ಗಮನಾಗಮನಲಙ್ಘನಾದಿಸಮತ್ಥತಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಬಾಹುಬಲೀತಿ ಪನ ಇಮಿನಾ ಹತ್ಥೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಮತ್ಥತಂ, ಜವಗ್ಗಹಣೇನ ವೇಗಸಾ ಪವತ್ತಿಸಮತ್ಥತಂ। ಅನ್ತರಹಿತಾತಿ ನಟ್ಠಾ। ಏತ್ಥ ಚ ನ ಖೋ ಪನಾಹನ್ತಿಆದಿ ಜರಾಯ ದೇವದೂತಭಾವದಸ್ಸನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ತೇನೇಸ ದೇವದೂತೋ ನಾಮ ಜಾತೋ’’ತಿ। ಆಬಾಧಸ್ಸ ಅತ್ಥಿತಾಯ ಆಬಾಧಿಕಂ। ವಿವಿಧಂ ದುಕ್ಖಂ ಆದಹತೀತಿ ಬ್ಯಾಧಿ, ವಿಸೇಸೇನ ವಾ ಆಧಿಯತಿ ಏತೇನಾತಿ ಬ್ಯಾಧಿ, ಬ್ಯಾಧಿ ಸಂಜಾತೋ ಏತಸ್ಸಾತಿ ಬ್ಯಾಧಿತಂ। ಏಸ ನಯೋ ದುಕ್ಖಿತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ।
Atthato evaṃ vadati nāma, vācāya avadantopi atthāpattito evaṃ vadanto viya hoti viññūnanti attho. Taruṇo ahosiṃ yobbanena samannāgato. Ūrūnaṃ balaṃ etassa atthīti ūrubalī. Tena dūrepi gamanāgamanalaṅghanādisamatthataṃ dasseti, bāhubalīti pana iminā hatthehi kātabbakiccasamatthataṃ, javaggahaṇena vegasā pavattisamatthataṃ. Antarahitāti naṭṭhā. Ettha ca na kho panāhantiādi jarāya devadūtabhāvadassanaṃ. Tenāha ‘‘tenesa devadūto nāma jāto’’ti. Ābādhassa atthitāya ābādhikaṃ. Vividhaṃ dukkhaṃ ādahatīti byādhi, visesena vā ādhiyati etenāti byādhi, byādhi saṃjāto etassāti byādhitaṃ. Esa nayo dukkhitanti etthāpi.
ದುತಿಯಂ ದೇವದೂತನ್ತಿ ಏತ್ಥಾಪಿ ವುತ್ತನಯೇನೇವ ಅತ್ಥೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಅಭಿಹತೋತಿ ಬ್ಯಾಧಿನಾ ಬಾಧಿತೋ, ಉಪದ್ದುತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Dutiyaṃ devadūtanti etthāpi vuttanayeneva attho veditabbo. Byādhinā abhihatoti byādhinā bādhito, upaddutoti attho.
ವಿಪರಿಭಿನ್ನವಣ್ಣೋತಿ ವಿಪರಿಭಿನ್ನನೀಲವಣ್ಣೋ। ತಞ್ಹಿ ಯತ್ಥ ಯತ್ಥ ಗಹಿತಪುಬ್ಬಕಂ, ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಪಣ್ಡುವಣ್ಣಂ, ಮಂಸುಸ್ಸದಟ್ಠಾನೇ ರತ್ತವಣ್ಣಂ, ಯೇಭುಯ್ಯೇನ ಚ ನೀಲಸಾಟಕಪಾರುತಂ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತೇನ ವುತ್ತಂ ‘‘ವಿಪರಿಭಿನ್ನನೀಲವಣ್ಣೋ’’ತಿ।
Viparibhinnavaṇṇoti viparibhinnanīlavaṇṇo. Tañhi yattha yattha gahitapubbakaṃ, tattha tattha paṇḍuvaṇṇaṃ, maṃsussadaṭṭhāne rattavaṇṇaṃ, yebhuyyena ca nīlasāṭakapārutaṃ viya hoti. Tena vuttaṃ ‘‘viparibhinnanīlavaṇṇo’’ti.
‘‘ಕೋ ಲಭತಿ, ಕೋ ನ ಲಭತೀ’’ತಿ ನಿರಯುಪಗಸ್ಸೇವ ವಸೇನಾಯಂ ವಿಚಾರಣಾತಿ ‘‘ಯೇನ ತಾವ ಬಹು ಪಾಪಂ ಕತ’’ನ್ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ಬಹು ಪಾಪಂ ಕತನ್ತಿ ಬಹುಸೋ ಪಾಪಂ ಕತಂ। ತೇನ ಪಾಪಸ್ಸ ಬಹುಲೀಕರಣಮಾಹ। ಬಹೂತಿ ವಾ ಮಹನ್ತಂ। ಮಹತ್ಥೋಪಿ ಹಿ ಬಹುಸದ್ದೋ ದಿಸ್ಸತಿ ‘‘ಬಹು ವತ ಕತಂ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿಆದೀಸು, ಗರುಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೋ ಗರುಕಂ ಬಹುಲಂ ವಾ ಪಾಪಂ ಕತ್ವಾ ಠಿತೋ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿಯೇವ, ನ ಯಮಪುರಿಸೇಹಿ ಯಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನೀಯತೀತಿ। ಪರಿತ್ತನ್ತಿ ಪಮಾಣಪರಿತ್ತತಾಯ ಕಾಲಪರಿತ್ತತಾಯ ಚ ಪರಿತ್ತಂ। ಪುರಿಮಸ್ಮಿಂ ಅತ್ಥೇ ಅಗರೂತಿ ಅತ್ಥೋ, ದುತಿಯಸ್ಮಿಂ ಅಬಹುಲನ್ತಿ। ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಉಪಮಾಯ ವಿಭಾವೇತುಂ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕತ್ತಬ್ಬಮೇವ ಕರೋನ್ತೀತಿ ದಣ್ಡಮೇವ ಕರೋನ್ತಿ। ಅನುವಿಜ್ಜಿತ್ವಾತಿ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ। ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅಟ್ಟಕರಣಟ್ಠಾನಂ। ಪರಿತ್ತಪಾಪಕಮ್ಮಾತಿ ದುಬ್ಬಲಪಾಪಕಮ್ಮಾ। ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯಾತಿ ಪರೇಹಿ ಅಸಾರಿಯಮಾನೇಪಿ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯ ಸರನ್ತಿ। ತೇ ಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ದುಬ್ಬಲಭಾವತೋ ಕತೂಪಚಿತಸ್ಸ ಚ ಓಕಾಸಾರಹಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಬಲವಭಾವತೋ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯಪಿ ಸರನ್ತಿ। ಸಾರಿಯಮಾನಾಪೀತಿ ‘‘ಇದಂ ನಾಮ ತಯಾ ಕತಂ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮ’’ನ್ತಿ ಪರೇಹಿ ಸಾರಿಯಮಾನಾಪಿ।
‘‘Kolabhati, ko na labhatī’’ti nirayupagasseva vasenāyaṃ vicāraṇāti ‘‘yena tāva bahu pāpaṃ kata’’ntiādi āraddhaṃ. Bahu pāpaṃ katanti bahuso pāpaṃ kataṃ. Tena pāpassa bahulīkaraṇamāha. Bahūti vā mahantaṃ. Mahatthopi hi bahusaddo dissati ‘‘bahu vata kataṃ assā’’tiādīsu, garukanti vuttaṃ hoti. So garukaṃ bahulaṃ vā pāpaṃ katvā ṭhito niraye nibbattatiyeva, na yamapurisehi yamassa santikaṃ nīyatīti. Parittanti pamāṇaparittatāya kālaparittatāya ca parittaṃ. Purimasmiṃ atthe agarūti attho, dutiyasmiṃ abahulanti. Yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Kattabbameva karontīti daṇḍameva karonti. Anuvijjitvāti vīmaṃsitvā. Vinicchayaṭṭhānanti aṭṭakaraṇaṭṭhānaṃ. Parittapāpakammāti dubbalapāpakammā. Attano dhammatāyāti parehi asāriyamānepi attano dhammatāya saranti. Te hi pāpakammassa dubbalabhāvato katūpacitassa ca okāsārahakusalakammassa balavabhāvato attano dhammatāyapi saranti. Sāriyamānāpīti ‘‘idaṃ nāma tayā kataṃ puññakamma’’nti parehi sāriyamānāpi.
ಆಕಾಸಚೇತಿಯನ್ತಿ ಗಿರಿಸಿಖರೇ ಅಬ್ಭೋಕಾಸೇ ವಿವಟಙ್ಗಣೇ ಕತಚೇತಿಯಂ। ರತ್ತಪಟೇನಾತಿ ರತ್ತವಣ್ಣೇನ ಪಟೇನ ಪೂಜೇಸಿ ಪಟಾಕಂ ಕತ್ವಾ। ಅಗ್ಗಿಜಾಲಸದ್ದನ್ತಿ ಪಟಪಟಾಯನ್ತಂ ನರಕೇ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾವ। ಅತ್ತನಾ ಪೂಜಿತಪಟಂ ಅನುಸ್ಸರೀತಿ ತದಾ ಪಟಾಕಾಯ ವಾತಪ್ಪಹಾರಸದ್ದೇ ನಿಮಿತ್ತಸ್ಸ ಗಹಿತತ್ತಾ ‘‘ಮಯಾ ತದಾ ಆಕಾಸಚೇತಿಯೇ ಪೂಜಿತರತ್ತಪಟಸದ್ದೋ ವಿಯಾ’’ತಿ ಅತ್ತನಾ ಪೂಜಿತಪಟಂ ಅನುಸ್ಸರಿ।
Ākāsacetiyanti girisikhare abbhokāse vivaṭaṅgaṇe katacetiyaṃ. Rattapaṭenāti rattavaṇṇena paṭena pūjesi paṭākaṃ katvā. Aggijālasaddanti paṭapaṭāyantaṃ narake aggijālasaddaṃ sutvāva. Attanā pūjitapaṭaṃ anussarīti tadā paṭākāya vātappahārasadde nimittassa gahitattā ‘‘mayā tadā ākāsacetiye pūjitarattapaṭasaddo viyā’’ti attanā pūjitapaṭaṃ anussari.
ಸುಮನಪುಪ್ಫಕುಮ್ಭೇನಾತಿ ಕುಮ್ಭಪರಿಮಾಣೇನ ಸುಮನಪುಪ್ಫರಾಸಿನಾ। ‘‘ದಸಾಧಿಕಂ ನಾಳಿಸಹಸ್ಸಕುಮ್ಭ’’ನ್ತಿ ಕೇಚಿ, ‘‘ಪಞ್ಚಅಮ್ಬಣ’’ನ್ತಿ ಅಪರೇ। ತೀಹಿಪಿ ನ ಸರತಿ ಬಲವತೋ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ ಬ್ಯಾಮೋಹಿತೋ। ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸೀತಿ ‘‘ಕಮ್ಮಾರಹೋ ಅಯ’’ನ್ತಿ ತತ್ಥ ಪಟಿಕಾರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ ತುಣ್ಹೀ ಅಹೋಸಿ।
Sumanapupphakumbhenāti kumbhaparimāṇena sumanapuppharāsinā. ‘‘Dasādhikaṃ nāḷisahassakumbha’’nti keci, ‘‘pañcaambaṇa’’nti apare. Tīhipina sarati balavato pāpakammena byāmohito. Tuṇhī ahosīti ‘‘kammāraho aya’’nti tattha paṭikāraṃ apassanto tuṇhī ahosi.
ಏಕಪಕ್ಖಚ್ಛದನಮತ್ತಾಹೀತಿ ಮಜ್ಝಿಮಪ್ಪಮಾಣಸ್ಸ ಗೇಹಸ್ಸ ಏಕಚ್ಛದನಪ್ಪಮಾಣೇಹಿ। ಸುತ್ತಾಹತಂ ಕರಿತ್ವಾತಿ ಕಾಳಸುತ್ತಂ ಪಾತೇತ್ವಾ। ಯಥಾ ರಥೋ ಸಬ್ಬಸೋ ಪಜ್ಜಲಿತೋ ಹೋತಿ ಅಯೋಮಯೋ, ಏವಂ ಯುಗಾದಯೋಪಿಸ್ಸ ಪಜ್ಜಲಿತಾ ಸಜೋತಿಭೂತಾ ಏವ ಹೋನ್ತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಸದ್ಧಿಂ…ಪೇ॰… ರಥೇ ಯೋಜೇತ್ವಾ’’ತಿ। ಮಹಾಕೂಟಾಗಾರಪ್ಪಮಾಣನ್ತಿ ಸತ್ತಭೂಮಕಮಹಾಕೂಟಾಗಾರಪ್ಪಮಾಣಂ।
Ekapakkhacchadanamattāhīti majjhimappamāṇassa gehassa ekacchadanappamāṇehi. Suttāhataṃ karitvāti kāḷasuttaṃ pātetvā. Yathā ratho sabbaso pajjalito hoti ayomayo, evaṃ yugādayopissa pajjalitā sajotibhūtā eva hontīti āha ‘‘saddhiṃ…pe… rathe yojetvā’’ti. Mahākūṭāgārappamāṇanti sattabhūmakamahākūṭāgārappamāṇaṃ.
ವಿಭತ್ತೋತಿ ಸತ್ತಾನಂ ಸಾಧಾರಣೇನ ಪಾಪಕಮ್ಮುನಾ ವಿಭತ್ತೋ। ಹೀನಂ ಕಾಯನ್ತಿ ಹೀನಂ ಸತ್ತನಿಕಾಯಂ, ಹೀನಂ ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ। ಉಪಾದಾನೇತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇ ಉಪಾದಾನೇ। ಅತ್ಥತೋ ಪನ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಹಣೇ’’ತಿ । ಸಮ್ಭವತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಏತೇನಾತಿ ಸಮ್ಭವೋ, ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾತಿಯಾ ಚ ಮರಣಸ್ಸ ಛ ಕಾರಣಭೂತೇ’’ತಿ। ಅನುಪಾದಾತಿ ಅನುಪಾದಾಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುಪಾದಿಯಿತ್ವಾ’’ತಿ। ಸಕಲವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾತಿ ಚರಿಮಚಿತ್ತನಿರೋಧೇನ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಸ್ಸ ಕಿಲೇಸಾನಮ್ಪಿ ಅಸಮ್ಭವತೋ ಸಬ್ಬಂ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ।
Vibhattoti sattānaṃ sādhāraṇena pāpakammunā vibhatto. Hīnaṃ kāyanti hīnaṃ sattanikāyaṃ, hīnaṃ vā attabhāvaṃ. Upādāneti catubbidhe upādāne. Atthato pana taṇhādiṭṭhiggāhoti āha ‘‘taṇhādiṭṭhiggahaṇe’’ti . Sambhavati jarāmaraṇaṃ etenāti sambhavo, upādānanti āha ‘‘jātiyā ca maraṇassa cha kāraṇabhūte’’ti. Anupādāti anupādāya. Tenāha ‘‘anupādiyitvā’’ti. Sakalavaṭṭadukkhaṃ atikkantāti carimacittanirodhena vaṭṭadukkhassa kilesānampi asambhavato sabbaṃ vaṭṭadukkhaṃ atikkantā.
ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Devadūtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ • Aṅguttaranikāya / ೬. ದೇವದೂತಸುತ್ತಂ • 6. Devadūtasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಅಙ್ಗುತ್ತರನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ೬. ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 6. Devadūtasuttavaṇṇanā
