| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
೧೦. ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
10. Devadūtasuttavaṇṇanā
೨೬೧. ದ್ವೇ ಅಗಾರಾತಿಆದೀತಿ ಆದಿ-ಸದ್ದೇನ ‘‘ಸದ್ವಾರಾ…ಪೇ॰… ಅನುವಿಚರನ್ತೇಪೀ’’ತಿ ಏತಮತ್ಥಂ ಸಙ್ಗಣ್ಹಾತಿ। ಏತ್ತಕಮೇವ ಹಿ ಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತೇ (ಮ॰ ನಿ॰ ೧.೪೩೨; ಮ॰ ನಿ॰ ಅಟ್ಠ॰ ೧.೪೩೨) ವಿತ್ಥಾರಿತಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ‘‘ದಿಬ್ಬೇನ ಚಕ್ಖುನಾ’’ತಿಆದಿ ಪನ ವಿಸುದ್ಧಿಮಗ್ಗೇ (ವಿಸುದ್ಧಿ॰ ೨.೩೯೭) ತಥಾ ವಿತ್ಥಾರಿತಮ್ಪಿ ಸುತ್ತಸಂವಣ್ಣನಾ ಹೋತೀತಿ ಕತ್ವಾ, ‘‘ಅಸ್ಸಪುರಸುತ್ತೇ ವಿತ್ಥಾರಿತಮೇವಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
261.Dveagārātiādīti ādi-saddena ‘‘sadvārā…pe… anuvicarantepī’’ti etamatthaṃ saṅgaṇhāti. Ettakameva hi assapurasutte (ma. ni. 1.432; ma. ni. aṭṭha. 1.432) vitthāritaṃ veditabbaṃ. ‘‘Dibbena cakkhunā’’tiādi pana visuddhimagge (visuddhi. 2.397) tathā vitthāritampi suttasaṃvaṇṇanā hotīti katvā, ‘‘assapurasutte vitthāritamevā’’ti vuttaṃ.
೨೬೨. ನಿರಯತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ದೇಸನಂ ದೇವಲೋಕೇನ ಓಸಾಪೇತೀತಿ ಸಂಕಿಲೇಸಧಮ್ಮೇಹಿ ಸಂವೇಜೇತ್ವಾ ವೋದಾನಧಮ್ಮೇಹಿ ನಿಟ್ಠಾಪೇನ್ತೋ। ದುತಿಯಂ ಪನ ವುತ್ತವಿಪರಿಯಾಯೇನ ವೇದಿತಬ್ಬಂ, ತದಿದಂ ವೇನೇಯ್ಯಜ್ಝಾಸಯವಿಸಿಟ್ಠನ್ತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಇದಾನಿ ಸಙ್ಖಿಪಿತ್ವಾ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿವರಿತುಂ, ‘‘ಸಚೇ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಸೋತಿ ಭಗವಾ।
262.Nirayato paṭṭhāya desanaṃ devalokena osāpetīti saṃkilesadhammehi saṃvejetvā vodānadhammehi niṭṭhāpento. Dutiyaṃ pana vuttavipariyāyena veditabbaṃ, tadidaṃ veneyyajjhāsayavisiṭṭhanti daṭṭhabbaṃ. Idāni saṅkhipitvā vuttamatthaṃ vivarituṃ, ‘‘sace’’tiādi vuttaṃ. Soti bhagavā.
ಏಕಚ್ಚೇ ಥೇರಾತಿ (ಕಥಾ॰ ಅನುಟೀ॰ ೮೬೬-೮೬೮; ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೩.೩೬) ಅನ್ಧಕಾದಿಕೇ, ವಿಞ್ಞಾಣವಾದಿನೋ ಚ ಸನ್ಧಾಯ ವದತಿ। ನೇರಯಿಕೇ ನಿರಯೇ ಪಾಲೇನ್ತಿ ತತೋ ನಿಗ್ಗನ್ತುಮಪ್ಪದಾನವಸೇನ ರಕ್ಖನ್ತೀತಿ ನಿರಯಪಾಲಾ। ನೇರಯಿಕಾನಂ ನರಕದುಕ್ಖೇನ ಪರಿಯೋನದ್ಧಾಯ ಅಲಂ ಸಮತ್ಥಾತಿ ವಾ ನಿರಯಪಾಲಾ। ತನ್ತಿ ‘‘ನತ್ಥಿ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿವಚನಂ। ಪಟಿಸೇಧಿತಮೇವಾತಿ ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿರಯೇ ನಿರಯಪಾಲಾ, ಅತ್ಥಿ ಚ ಕಾರಣಿಕಾ’’ತಿಆದಿನಾ ನಯೇನ ಅಭಿಧಮ್ಮೇ (ಕಥಾ॰ ೮೬೬) ಪಟಿಸೇಧಿತಮೇವ। ಯದಿ ನಿರಯಪಾಲಾ ನಾಮ ನ ಸಿಯುಂ, ಕಮ್ಮಕಾರಣಾಪಿ ನ ಭವೇಯ್ಯ। ಸತಿ ಹಿ ಕಾರಣಿಕೇ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾಯ ಭವಿತಬ್ಬನ್ತಿ ಅಧಿಪ್ಪಾಯೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ। ಏತ್ಥಾಹ – ‘‘ಕಿಂ ಪನೇತೇ ನಿರಯಪಾಲಾ ನೇರಯಿಕಾ, ಉದಾಹು ಅನೇರಯಿಕಾ’’ತಿ। ಕಿಞ್ಚೇತ್ಥ – ಯದಿ ತಾವ ನೇರಯಿಕಾ, ಇಮೇ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಯೇನ ಕಮ್ಮುನಾ ನಿಬ್ಬತ್ತಾತಿ ಸಯಮ್ಪಿ ನಿರಯದುಕ್ಖಂ ಅನುಭವೇಯ್ಯುಂ, ತಥಾ ಸತಿ ಅಞ್ಞೇಸಂ ನೇರಯಿಕಾನಂ ಯಾತನಾಯ ಅಸಮತ್ಥಾ ಸಿಯುಂ, ‘‘ಇಮೇ ನೇರಯಿಕಾ, ಇಮೇ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ ವವತ್ಥಾನಞ್ಚ ನ ಸಿಯಾ, ಯೇ ಚ ಯೇ ಯಾತೇನ್ತಿ, ತೇಹಿ ಸಮಾನರೂಪಬಲಪ್ಪಮಾಣೇಹಿ ಇತರೇಸಂ ಭಯಸನ್ತಾಸಾ ನ ಸಿಯುಂ। ಅಥ ಅನೇರಯಿಕಾ, ನೇಸಂ ತತ್ಥ ಕಥಂ ಸಮ್ಭವೋತಿ ವುಚ್ಚತೇ – ಅನೇರಯಿಕಾ ನಿರಯಪಾಲಾ ಅನಿರಯಗತಿಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮನಿಬ್ಬತ್ತಿತೋ। ನಿರಯೂಪಪತ್ತಿಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮತೋ ಹಿ ಅಞ್ಞೇನೇವ ಕಮ್ಮುನಾ ತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತನ್ತಿ ರಕ್ಖಸಜಾತಿಕತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ವದನ್ತಿ ಸಬ್ಬತ್ಥಿವಾದಿನೋ –
Ekaccetherāti (kathā. anuṭī. 866-868; a. ni. ṭī. 2.3.36) andhakādike, viññāṇavādino ca sandhāya vadati. Nerayike niraye pālenti tato niggantumappadānavasena rakkhantīti nirayapālā. Nerayikānaṃ narakadukkhena pariyonaddhāya alaṃ samatthāti vā nirayapālā. Tanti ‘‘natthi nirayapālā’’tivacanaṃ. Paṭisedhitamevāti ‘‘atthi niraye nirayapālā, atthi ca kāraṇikā’’tiādinā nayena abhidhamme (kathā. 866) paṭisedhitameva. Yadi nirayapālā nāma na siyuṃ, kammakāraṇāpi na bhaveyya. Sati hi kāraṇike kammakāraṇāya bhavitabbanti adhippāyo. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi. Etthāha – ‘‘kiṃ panete nirayapālā nerayikā, udāhu anerayikā’’ti. Kiñcettha – yadi tāva nerayikā, ime nirayasaṃvattaniyena kammunā nibbattāti sayampi nirayadukkhaṃ anubhaveyyuṃ, tathā sati aññesaṃ nerayikānaṃ yātanāya asamatthā siyuṃ, ‘‘ime nerayikā, ime nirayapālā’’ti vavatthānañca na siyā, ye ca ye yātenti, tehi samānarūpabalappamāṇehi itaresaṃ bhayasantāsā na siyuṃ. Atha anerayikā, nesaṃ tattha kathaṃ sambhavoti vuccate – anerayikā nirayapālā anirayagatisaṃvattaniyakammanibbattito. Nirayūpapattisaṃvattaniyakammato hi aññeneva kammunā te nibbattanti rakkhasajātikattā. Tathā hi vadanti sabbatthivādino –
‘‘ಕೋಧನಾ ಕುರೂರಕಮ್ಮನ್ತಾ, ಪಾಪಾಭಿರುಚಿನೋ ಸದಾ।
‘‘Kodhanā kurūrakammantā, pāpābhirucino sadā;
ದುಕ್ಖಿತೇಸು ಚ ನನ್ದನ್ತಿ, ಜಾಯನ್ತಿ ಯಮರಕ್ಖಸಾ’’ತಿ॥ (ಕಥಾ॰ ಅನುಟೀ॰ ೮೬೬-೮೬೮; ಅ॰ ನಿ॰ ಟೀ॰ ೨.೩.೩೬)।
Dukkhitesu ca nandanti, jāyanti yamarakkhasā’’ti. (kathā. anuṭī. 866-868; a. ni. ṭī. 2.3.36);
ತತ್ಥ ಯದೇಕೇ ವದನ್ತಿ ‘‘ಯಾತನಾದುಕ್ಖಂ ಪಟಿಸಂವೇದೇಯ್ಯುಂ, ಅಥ ವಾ ಅಞ್ಞಮಞ್ಞಂ ಯಾತೇಯ್ಯು’’ನ್ತಿಆದಿ, ತಯಿದಂ ಅಸಾರಂ ನಿರಯಪಾಲಾನಂ ನೇರಯಿಕಭಾವಸ್ಸೇವ ಅಭಾವತೋ। ಯದಿಪಿ ಅನೇರಯಿಕಾ ನಿರಯಪಾಲಾ, ಅಯೋಮಯಾಯ ಪನ ಆದಿತ್ತಾಯ ಸಮ್ಪಜ್ಜಲಿತಾಯ ಸಜೋತಿಭೂತಾಯ ನಿರಯಭೂಮಿಯಾ ಪರಿಕ್ಕಮಮಾನಾ ಕಥಂ ದಾಹದುಕ್ಖಂ ನಾನುಭವನ್ತೀತಿ? ಕಮ್ಮಾನುಭಾವತೋ। ಯಥಾ ಹಿ ಇದ್ಧಿಮನ್ತೋ ಚೇತೋವಸಿಪ್ಪತ್ತಾ ಮಹಾಮೋಗ್ಗಲ್ಲಾನಾದಯೋ ನೇರಯಿಕೇ ಅನುಕಮ್ಪನ್ತಾ ಇದ್ಧಿಬಲೇನ ನಿರಯಭೂಮಿಂ ಉಪಗತಾ ದಾಹದುಕ್ಖೇನ ನ ಬಾಧೀಯನ್ತಿ, ಏವಂಸಮ್ಪದಮಿದಂ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Tattha yadeke vadanti ‘‘yātanādukkhaṃ paṭisaṃvedeyyuṃ, atha vā aññamaññaṃ yāteyyu’’ntiādi, tayidaṃ asāraṃ nirayapālānaṃ nerayikabhāvasseva abhāvato. Yadipi anerayikā nirayapālā, ayomayāya pana ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya nirayabhūmiyā parikkamamānā kathaṃ dāhadukkhaṃ nānubhavantīti? Kammānubhāvato. Yathā hi iddhimanto cetovasippattā mahāmoggallānādayo nerayike anukampantā iddhibalena nirayabhūmiṃ upagatā dāhadukkhena na bādhīyanti, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
ಇದ್ಧಿವಿಸಯಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋತಿ ಚೇ? ಇದಮ್ಪಿ ತಂಸಮಾನಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋ। ತಥಾರೂಪೇನ ಹಿ ಕಮ್ಮುನಾ ತೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಾ। ಯಥಾ ನಿರಯದುಕ್ಖೇನ ಅಬಾಧಿತಾ ಏವ ಹುತ್ವಾ ನೇರಯಿಕೇ ಯಾತೇನ್ತಿ, ನ ಚೇತ್ತಕೇನ ಬಾಹಿರವಿಸಯಾಭಾವೋ ಯುಜ್ಜತಿ ಇಟ್ಠಾನಿಟ್ಠತಾಯ ಪಚ್ಚೇಕಂ ದ್ವಾರಪುರಿಸೇಸು ವಿಭತ್ತಸಭಾವತ್ತಾ। ತಥಾ ಹಿ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ದ್ವಾರಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ಚ ಇಟ್ಠಂ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಂ, ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಚ ಅನಿಟ್ಠಂ ಏಕಚ್ಚಸ್ಸ ಇಟ್ಠಂ ಹೋತಿ। ಏವಞ್ಚ ಕತ್ವಾ ಯದೇಕೇ ವದನ್ತಿ – ‘‘ನತ್ಥಿ ಕಮ್ಮವಸೇನ ತೇಜಸಾ ಪರೂಪತಾಪನ’’ನ್ತಿಆದಿ, ತದಪಾಹತಂ ಹೋತಿ। ಯಂ ಪನ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಅನೇರಯಿಕಾನಂ ನೇಸಂ ಕಥಂ ತತ್ಥ ಸಮ್ಭವೋ’’ತಿ ನಿರಯೇ ನೇರಯಿಕಾನಂ ಯಾತನಾಸಬ್ಭಾವತೋ। ನೇರಯಿಕಸತ್ತಯಾತನಾಯೋಗ್ಯಞ್ಹಿ ಅತ್ತಭಾವಂ ನಿಬ್ಬತ್ತೇನ್ತಂ ಕಮ್ಮಂ ತಾದಿಸನಿಕನ್ತಿವಿನಾಮಿತಂ ನಿರಯಟ್ಠಾನೇಯೇವ ನಿಬ್ಬತ್ತೇತಿ। ತೇ ಚ ನೇರಯಿಕೇಹಿ ಅಧಿಕತರಬಲಾರೋಹಪರಿಣಾಹಾ ಅತಿವಿಯ ಭಯಾನಕದಸ್ಸನಾ ಕುರೂರತರಪಯೋಗಾ ಚ ಹೋನ್ತಿ। ಏತೇನೇವ ತತ್ಥ ನೇರಯಿಕಾನಂ ವಿಬಾಧಕಕಾಕಸುನಖಾದೀನಮ್ಪಿ ನಿಬ್ಬತ್ತಿ ಸಂವಣ್ಣಿತಾತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Iddhivisayassa acinteyyabhāvatoti ce? Idampi taṃsamānaṃ kammavipākassa acinteyyabhāvato. Tathārūpena hi kammunā te nibbattā. Yathā nirayadukkhena abādhitā eva hutvā nerayike yātenti, na cettakena bāhiravisayābhāvo yujjati iṭṭhāniṭṭhatāya paccekaṃ dvārapurisesu vibhattasabhāvattā. Tathā hi ekaccassa dvārassa purisassa ca iṭṭhaṃ ekaccassa aniṭṭhaṃ, ekaccassa ca aniṭṭhaṃ ekaccassa iṭṭhaṃ hoti. Evañca katvā yadeke vadanti – ‘‘natthi kammavasena tejasā parūpatāpana’’ntiādi, tadapāhataṃ hoti. Yaṃ pana vadanti – ‘‘anerayikānaṃ nesaṃ kathaṃ tattha sambhavo’’ti niraye nerayikānaṃ yātanāsabbhāvato. Nerayikasattayātanāyogyañhi attabhāvaṃ nibbattentaṃ kammaṃ tādisanikantivināmitaṃ nirayaṭṭhāneyeva nibbatteti. Te ca nerayikehi adhikatarabalārohapariṇāhā ativiya bhayānakadassanā kurūratarapayogā ca honti. Eteneva tattha nerayikānaṃ vibādhakakākasunakhādīnampi nibbatti saṃvaṇṇitāti daṭṭhabbaṃ.
ಕಥಂ ಅಞ್ಞಗತಿಕೇಹಿ ಅಞ್ಞಗತಿಕಬಾಧನನ್ತಿ ಚ ನ ವತ್ತಬ್ಬಂ ಅಞ್ಞತ್ಥಾಪಿ ತಥಾ ದಸ್ಸನತೋ। ಯಂ ಪನೇಕೇ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಅಸತ್ತಸಭಾವಾ ಏವ ನಿರಯಪಾಲಾ ನಿರಯಸುನಖಾದಯೋ ಚಾ’’ತಿ ತಮ್ಪಿ ತೇಸಂ ಮತಿಮತ್ತಂ ಅಞ್ಞತ್ಥ ತಥಾ ಅದಸ್ಸನತೋ। ನ ಹಿ ಕಾಚಿ ಅತ್ಥಿ ತಾದಿಸೀ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿ, ಯಾ ಅಸತ್ತಸಭಾವಾ, ಸಮ್ಪತಿಸತ್ತೇಹಿ ಅಪ್ಪಯೋಜಿತಾ ಚ ಸತ್ತಕಿಚ್ಚಂ ಸಾಧೇನ್ತೀ ದಿಟ್ಠಪುಬ್ಬಾ। ಪೇತಾನಂ ಪಾನೀಯನಿವಾರಕಾನಂ ದಣ್ಡಾದಿಹತ್ಥಪುರಿಸಾನಮ್ಪಿ ಸಬ್ಭಾವೇ, ಅಸತ್ತಭಾವೇ ಚ ವಿಸೇಸಕಾರಣಂ ನತ್ಥಿ। ಸುಪಿನೋಪಘಾತೋಪಿ ಅತ್ಥಿ, ಕಿಚ್ಚಸಮತ್ಥತಾ ಪನ ಅಪ್ಪಮಾಣಂ ದಸ್ಸನಾದಿಮತ್ತೇನಪಿ ತದತ್ಥಸಿದ್ಧಿತೋ। ತಥಾ ಹಿ ಸುಪಿನೇ ಆಹಾರೂಪಭೋಗಾದಿನಾ ನ ಅತ್ಥಸಿದ್ಧಿ, ಇದ್ಧಿನಿಮ್ಮಾನರೂಪಂ ಪನೇತ್ಥ ಲದ್ಧಪರಿಹಾರಂ ಇದ್ಧಿವಿಸಯಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋ। ಇಧಾಪಿ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕಸ್ಸ ಅಚಿನ್ತೇಯ್ಯಭಾವತೋತಿ ಚೇ? ತಂ ನ, ಅಸಿದ್ಧತ್ತಾ। ನೇರಯಿಕಾನಂ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕತೋ ನಿರಯಪಾಲಾತಿ ಅಸಿದ್ಧಮೇತಂ, ವುತ್ತನಯೇನ ಪನ ಪಾಳಿತೋ ಚ ತೇಸಂ ಸತ್ತಭಾವೋ ಏವ ಸಿದ್ಧೋತಿ। ಸಕ್ಕಾ ಹಿ ವತ್ತುಂ, ‘‘ಸತ್ತಸಙ್ಖಾತಾ ನಿರಯಪಾಲಸಞ್ಞಿತಾ ಧಮ್ಮಪ್ಪವತ್ತಿ ಸಾಭಿಸನ್ಧಿಕಪರೂಪಘಾತೀ ಅತ್ಥಿ ಕಿಚ್ಚಸಬ್ಭಾವತೋ ಓಜಾಹಾರಾದಿರಕ್ಖಸಸನ್ತತಿ ವಿಯಾ’’ತಿ। ಅಭಿಸನ್ಧಿಪುಬ್ಬಕತಾ ಚೇತ್ಥ ನ ಸಕ್ಕಾ ಪಟಿಕ್ಖಿಪಿತುಂ ತಥಾ ತಥಾ ಅಭಿಸನ್ಧಿಯಾ ಯಾತನತೋ, ತತೋ ಏವ ನ ಸಙ್ಘಾತಪಬ್ಬತಾದೀಹಿ ಅನೇಕನ್ತಿಕತಾ। ಯೇ ಪನ ವದನ್ತಿ – ‘‘ಭೂತವಿಸೇಸಾ ಏವ ಏತೇ ವಣ್ಣಸಣ್ಠಾನಾದಿವಿಸೇಸವನ್ತೋ ಭೇರವಾಕಾರಾ ‘ನರಕಪಾಲಾ’ತಿ ಸಮಞ್ಞಂ ಲಭನ್ತೀ’’ತಿ। ತದಸಿದ್ಧಂ ಉಜುಕಮೇವ ಪಾಳಿಯಂ, – ‘‘ಅತ್ಥಿ ನಿರಯೇಸು ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ (ಕಥಾ॰ ೮೬೬) ವಾದಸ್ಸ ಪತಿಟ್ಠಾಪಿತತ್ತಾ।
Kathaṃ aññagatikehi aññagatikabādhananti ca na vattabbaṃ aññatthāpi tathā dassanato. Yaṃ paneke vadanti – ‘‘asattasabhāvā eva nirayapālā nirayasunakhādayo cā’’ti tampi tesaṃ matimattaṃ aññattha tathā adassanato. Na hi kāci atthi tādisī dhammappavatti, yā asattasabhāvā, sampatisattehi appayojitā ca sattakiccaṃ sādhentī diṭṭhapubbā. Petānaṃ pānīyanivārakānaṃ daṇḍādihatthapurisānampi sabbhāve, asattabhāve ca visesakāraṇaṃ natthi. Supinopaghātopi atthi, kiccasamatthatā pana appamāṇaṃ dassanādimattenapi tadatthasiddhito. Tathā hi supine āhārūpabhogādinā na atthasiddhi, iddhinimmānarūpaṃ panettha laddhaparihāraṃ iddhivisayassa acinteyyabhāvato. Idhāpi kammavipākassa acinteyyabhāvatoti ce? Taṃ na, asiddhattā. Nerayikānaṃ kammavipākato nirayapālāti asiddhametaṃ, vuttanayena pana pāḷito ca tesaṃ sattabhāvo eva siddhoti. Sakkā hi vattuṃ, ‘‘sattasaṅkhātā nirayapālasaññitā dhammappavatti sābhisandhikaparūpaghātī atthi kiccasabbhāvato ojāhārādirakkhasasantati viyā’’ti. Abhisandhipubbakatā cettha na sakkā paṭikkhipituṃ tathā tathā abhisandhiyā yātanato, tato eva na saṅghātapabbatādīhi anekantikatā. Ye pana vadanti – ‘‘bhūtavisesā eva ete vaṇṇasaṇṭhānādivisesavanto bheravākārā ‘narakapālā’ti samaññaṃ labhantī’’ti. Tadasiddhaṃ ujukameva pāḷiyaṃ, – ‘‘atthi nirayesu nirayapālā’’ti (kathā. 866) vādassa patiṭṭhāpitattā.
ಅಪಿಚ ಯಥಾ ಅರಿಯವಿನಯೇ ನರಕಪಾಲಾನಂ ಭೂತಮತ್ತತಾ ಅಸಿದ್ಧಾ, ತಥಾ ಪಞ್ಞತ್ತಿಮತ್ತವಾದಿನೋಪಿ ತೇಸಂ ಭೂತಮತ್ತತಾ ಅಸಿದ್ಧಾವ ಸಬ್ಬಸೋ ರೂಪಧಮ್ಮಾನಂ ಅತ್ಥಿ ಭಾವಸ್ಸೇವ ಅಪ್ಪಟಿಜಾನನತೋ। ನ ಹಿ ತಸ್ಸ ಭೂತಾನಿ ನಾಮ ಪರಮತ್ಥತೋ ಸನ್ತಿ। ಯದಿ ಪರಮತ್ಥಂ ಗಹೇತ್ವಾ ವೋಹರತಿ, ಅಥ ಕಸ್ಮಾ ಚಕ್ಖುರೂಪಾದೀನಿ ಪಟಿಕ್ಖಿಪತೀತಿ? ತಿಟ್ಠತೇಸಾ ಅನವಟ್ಠಿತತಕ್ಕಾನಂ ಅಪ್ಪಹೀನಸಮ್ಮೋಹವಿಪಲ್ಲಾಸಾನಂ ವಾದವೀಮಂಸಾ, ಏವಂ, ‘‘ಅತ್ಥೇವ ನಿರಯೇ ನಿರಯಪಾಲಾ’’ತಿ ನಿಟ್ಠಮೇತ್ಥ ಗನ್ತಬ್ಬಂ। ಸತಿ ಚ ನೇಸಂ ಸಬ್ಭಾವೇ, ಅಸತಿಪಿ ಬಾಹಿರೇ ವಿಸಯೇ ನರಕೇ ವಿಯ ದೇಸಾದಿನಿಯಮೋ ಹೋತೀತಿ ವಾದೋ ನ ಸಿಜ್ಝತಿ, ಸತಿ ಏವ ಪನ ಬಾಹಿರೇ ವಿಸಯೇ ದೇಸಾದಿನಿಯಮೋತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ।
Apica yathā ariyavinaye narakapālānaṃ bhūtamattatā asiddhā, tathā paññattimattavādinopi tesaṃ bhūtamattatā asiddhāva sabbaso rūpadhammānaṃ atthi bhāvasseva appaṭijānanato. Na hi tassa bhūtāni nāma paramatthato santi. Yadi paramatthaṃ gahetvā voharati, atha kasmā cakkhurūpādīni paṭikkhipatīti? Tiṭṭhatesā anavaṭṭhitatakkānaṃ appahīnasammohavipallāsānaṃ vādavīmaṃsā, evaṃ, ‘‘attheva niraye nirayapālā’’ti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Sati ca nesaṃ sabbhāve, asatipi bāhire visaye narake viya desādiniyamo hotīti vādo na sijjhati, sati eva pana bāhire visaye desādiniyamoti daṭṭhabbaṃ.
ದೇವದೂತಸರಾಪನವಸೇನ ಸತ್ತೇ ಯಥೂಪಚಿತೇ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇ ಯಮೇತಿ ನಿಯಮೇತೀತಿ ಯಮೋ, ತಸ್ಸ ಯಮಸ್ಸ ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾನಂ ರಾಜಭಾವತೋ ರಞ್ಞೋ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಯಮರಾಜಾ ನಾಮ ವೇಮಾನಿಕಪೇತರಾಜಾ’’ತಿ। ಕಮ್ಮವಿಪಾಕನ್ತಿ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮವಿಪಾಕಂ। ವೇಮಾನಿಕಪೇತಾತಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕವಸೇನ ಮಿಸ್ಸಕಕಮ್ಮಂ ಕತ್ವಾ ವಿನಿಪಾತಿಕದೇವತಾ ವಿಯ ಸುಕ್ಕೇನ ಕಮ್ಮುನಾ ಪಟಿಸನ್ಧಿಂ ಗಣ್ಹನ್ತಿ। ತಥಾ ಹಿ ತೇ ಮಗ್ಗಫಲಭಾಗಿನೋಪಿ ಹೋನ್ತಿ, ಪವತ್ತಿಯಂ ಪನ ಕಮ್ಮಾನುರೂಪಂ ಕದಾಚಿ ಪುಞ್ಞಫಲಂ, ಕದಾಚಿ ಅಪುಞ್ಞಫಲಂ ಪಚ್ಚನುಭವನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಪನ ಅರಿಯಮಗ್ಗೋ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತೇಸಂ ಮಗ್ಗಾಧಿಗಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಪುಞ್ಞಫಲಮೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತೀತಿ ದಟ್ಠಬ್ಬಂ। ಅಪುಞ್ಞಫಲಂ ಪುಬ್ಬೇ ವಿಯ ಕಟುಕಂ ನ ಹೋತಿ। ಮನುಸ್ಸತ್ತಭಾವೇ ಠಿತಾನಂ ಮುದುಕಮೇವ ಹೋತೀತಿ ಅಪರೇ। ಧಮ್ಮಿಕೋ ರಾಜಾತಿ ಏತ್ಥ ತಸ್ಸ ಧಮ್ಮಿಕಭಾವೋ ಧಮ್ಮದೇವಪುತ್ತಸ್ಸ ವಿಯ ಉಪ್ಪತ್ತಿನಿಯಮಿತಧಮ್ಮವಸೇನೇವ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ದ್ವಾರೇಸೂತಿ ಅವೀಚಿಮಹಾನರಕಸ್ಸ ಚತೂಸು ದ್ವಾರೇಸು।
Devadūtasarāpanavasena satte yathūpacite puññakamme yameti niyametīti yamo, tassa yamassa vemānikapetānaṃ rājabhāvato rañño. Tenāha – ‘‘yamarājā nāma vemānikapetarājā’’ti. Kammavipākanti akusalakammavipākaṃ. Vemānikapetāti kaṇhasukkavasena missakakammaṃ katvā vinipātikadevatā viya sukkena kammunā paṭisandhiṃ gaṇhanti. Tathā hi te maggaphalabhāginopi honti, pavattiyaṃ pana kammānurūpaṃ kadāci puññaphalaṃ, kadāci apuññaphalaṃ paccanubhavanti. Yesaṃ pana ariyamaggo uppajjati, tesaṃ maggādhigamato paṭṭhāya puññaphalameva uppajjatīti daṭṭhabbaṃ. Apuññaphalaṃ pubbe viya kaṭukaṃ na hoti. Manussattabhāve ṭhitānaṃ mudukameva hotīti apare. Dhammiko rājāti ettha tassa dhammikabhāvo dhammadevaputtassa viya uppattiniyamitadhammavaseneva veditabbo. Dvāresūti avīcimahānarakassa catūsu dvāresu.
ಜಾತಿಧಮ್ಮೋತಿ ಕಮ್ಮಕಿಲೇಸವಸೇನ ಜಾತಿಪಕತಿಕೋ। ತೇನಾಹ ‘‘ಜಾತಿಸಭಾವೋ’’ತಿ। ಸಭಾವೋ ಚ ನಾಮ ತೇಜೋಧಾತುಯಾ ಉಣ್ಹತಾ ವಿಯ ನ ಕದಾಚಿಪಿ ವಿಗಚ್ಛತೀತಿ ಆಹ ‘‘ಅಪರಿಮುತ್ತೋ ಜಾತಿಯಾ’’ತಿಆದಿ।
Jātidhammoti kammakilesavasena jātipakatiko. Tenāha ‘‘jātisabhāvo’’ti. Sabhāvo ca nāma tejodhātuyā uṇhatā viya na kadācipi vigacchatīti āha ‘‘aparimutto jātiyā’’tiādi.
೨೬೩. ಇದಾನಿ ಜಾತಿಯಾ ದೇವದೂತಭಾವಂ ನಿದ್ಧಾರೇತ್ವಾ ದಸ್ಸೇತುಂ, ‘‘ದಹರಕುಮಾರೋ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಅತ್ಥತೋ ಏವಂ ವದತಿ ನಾಮಾತಿ ವಾಚಾಯ ಅವದನ್ತೋಪಿ ಅತ್ಥಾಪತ್ತಿತೋ ಏವಂ ವದನ್ತೋ ವಿಯ ಹೋತಿ ವಿಞ್ಞೂನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏವಂ ತುಮ್ಹಾಕಮ್ಪಿ ಜಾತಿ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀತಿ ಏವಂ ಸಂಕಿಲಿಟ್ಠಜೇಗುಚ್ಛಅಸಮತ್ಥದಹರಾವತ್ಥಾ ಜಾತಿ ತುಮ್ಹಾಕಂ ಆಗಮಿಸ್ಸತಿ। ಕಾಮಞ್ಚಾಯಂ ಆಗತಾ ಏವ, ಸಾ ಪನ ಅತೀತಾನಾಗತಾಯ ಉಪರಿಪಿ ಆಗಮನಾಯ ಪಯೋಗೋ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋ, ಅನಾಗತಾಯ ನ ಇಚ್ಛಿತಬ್ಬೋತಿ ಆಹ ‘‘ಜಾತಿ ಆಗಮಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ। ತೇನೇವಾಹ – ‘‘ಇತಿ ತಸ್ಸಾ…ಪೇ॰… ಕರೋಥಾ’’ತಿ। ತೇನಾತಿ ತೇನ ಕಾರಣೇನ ವಿಞ್ಞೂನಂ ವೇದವತ್ಥುಭಾವೇನಾತಿ ಅತ್ಥೋ।
263. Idāni jātiyā devadūtabhāvaṃ niddhāretvā dassetuṃ, ‘‘daharakumāro’’tiādi vuttaṃ. Atthato evaṃ vadati nāmāti vācāya avadantopi atthāpattito evaṃ vadanto viya hoti viññūnanti attho. Evaṃ tumhākampi jāti āgamissatīti evaṃ saṃkiliṭṭhajegucchaasamatthadaharāvatthā jāti tumhākaṃ āgamissati. Kāmañcāyaṃ āgatā eva, sā pana atītānāgatāya uparipi āgamanāya payogo icchitabbo, anāgatāya na icchitabboti āha ‘‘jāti āgamissatī’’ti. Tenevāha – ‘‘iti tassā…pe… karothā’’ti. Tenāti tena kāraṇena viññūnaṃ vedavatthubhāvenāti attho.
ಊರುಬಲನ್ತಿ ಊರುಬಲೀ। ತೇನ ದೂರೇಪಿ ಗಮನಾಗಮನಲಙ್ಘನಾದಿಸಮತ್ಥತಂ ದಸ್ಸೇತಿ, ಬಾಹುಬಲನ್ತಿ ಪನ ಇಮಿನಾ ಹತ್ಥೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಕಿಚ್ಚಸಮತ್ಥತಂ, ಜವಗ್ಗಹಣೇನ ವೇಗಸ್ಸ ಪವತ್ತಿಸಮತ್ಥತಂ। ಅನ್ತರಹಿತಾ ನಟ್ಠಾ। ಸೇಸಂ ಪಠಮದೇವದೂತೇ ವುತ್ತನಯಮೇವ।
Ūrubalanti ūrubalī. Tena dūrepi gamanāgamanalaṅghanādisamatthataṃ dasseti, bāhubalanti pana iminā hatthehi kātabbakiccasamatthataṃ, javaggahaṇena vegassa pavattisamatthataṃ. Antarahitā naṭṭhā. Sesaṃ paṭhamadevadūte vuttanayameva.
ವಿವಿಧಂ ದುಕ್ಖಂ ಆದಹತೀತಿ ಬ್ಯಾಧಿ, ವಿಸೇಸೇನ ವಾ ಆಧೀಯತಿ ಏತೇನಾತಿ ಬ್ಯಾಧಿ, ತೇನ ಬ್ಯಾಧಿನಾ। ಅಭಿಹತೋತಿ ಬಾಧಿತೋ, ಉಪದ್ದುತೋತಿ ಅತ್ಥೋ।
Vividhaṃ dukkhaṃ ādahatīti byādhi, visesena vā ādhīyati etenāti byādhi, tena byādhinā. Abhihatoti bādhito, upaddutoti attho.
೨೬೫. ಕಾರಣಾ ನಾಮ ‘‘ಹತ್ಥಚ್ಛೇದಾದಿಭೇದಾ ಅಧಿಕಪೀಳಾ ಕರೀಯತಿ ಏತಾಯಾ’’ತಿ ಕತ್ವಾ ಯಾತನಾ, ಸಾ ಏವ ಕಾರಣಿಕೇಹಿ ಕಾತಬ್ಬಟ್ಠೇನ ಕಮ್ಮನ್ತಿ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾ ಯಾತನಾಕಮ್ಮನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
265. Kāraṇā nāma ‘‘hatthacchedādibhedā adhikapīḷā karīyati etāyā’’ti katvā yātanā, sā eva kāraṇikehi kātabbaṭṭhena kammanti kammakāraṇā yātanākammanti attho.
೨೬೬. ಬಹುಂ ಪಾಪಂ ಕತನ್ತಿ ಬಹುಸೋ ಪಾಪಂ ಕತಂ। ತೇನ ಪಾಪಸ್ಸ ಬಹುಲೀಕರಣಮಾಹ। ಬಹೂತಿ ವಾ ಮಹನ್ತಂ। ಮಹತ್ಥೋಪಿ ಹಿ ಬಹುಸದ್ದೋ ದಿಸ್ಸತಿ, ‘‘ಬಹು ವತ ಕತಂ ಅಸ್ಸಾ’’ತಿಆದೀಸು, ಗರುಕನ್ತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಸೋತಿ ಗರುಕಂ ಬಹುಲಂ ವಾ ಪಾಪಂ ಕತ್ವಾ ಠಿತೋ ನಿರಯೇ ನಿಬ್ಬತ್ತತಿಯೇವ, ನ ಯಮಪುರಿಸೇಹಿ ಯಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಂ ನೀಯತಿ। ಪರಿತ್ತನ್ತಿ ಪಮಾಣಪರಿತ್ತತಾಯ ಕಾಲಪರಿತ್ತತಾಯ ಚ ಪರಿತ್ತಂ, ಪುರಿಮಸ್ಮಿಂ ಪಕ್ಖೇ ಅಗರುನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ, ದುತಿಯಸ್ಮಿಂ ಅಬಹುಲನ್ತಿ। ಯಥಾವುತ್ತಮತ್ಥಂ ಉಪಮಾಯ ವಿಭಾವೇತುಂ, ‘‘ಯಥಾ ಹೀ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ। ಕತ್ತಬ್ಬಮೇವಾತಿ ದಣ್ಡಮೇವ। ಅನುವಿಜ್ಜಿತ್ವಾ ವೀಮಂಸಿತ್ವಾ। ವಿನಿಚ್ಛಯಟ್ಠಾನನ್ತಿ ಅಟ್ಟಕರಣಟ್ಠಾನಂ। ಪರಿತ್ತಪಾಪಕಮ್ಮಾತಿ ದುಬ್ಬಲಪಾಪಕಮ್ಮಾ। ತೇ ಹಿ ಪಾಪಕಮ್ಮಸ್ಸ ದುಬ್ಬಲಭಾವತೋ ಕತೂಪಚಿತಸ್ಸ ಚ ಓಕಾಸಾರಹಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ಬಲವಭಾವತೋ ಅತ್ತನೋ ಧಮ್ಮತಾಯಪಿ ಸರನ್ತಿ।
266.Bahuṃ pāpaṃ katanti bahuso pāpaṃ kataṃ. Tena pāpassa bahulīkaraṇamāha. Bahūti vā mahantaṃ. Mahatthopi hi bahusaddo dissati, ‘‘bahu vata kataṃ assā’’tiādīsu, garukanti vuttaṃ hoti. Soti garukaṃ bahulaṃ vā pāpaṃ katvā ṭhito niraye nibbattatiyeva, na yamapurisehi yamassa santikaṃ nīyati. Parittanti pamāṇaparittatāya kālaparittatāya ca parittaṃ, purimasmiṃ pakkhe agarunti attho, dutiyasmiṃ abahulanti. Yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ, ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Kattabbamevāti daṇḍameva. Anuvijjitvā vīmaṃsitvā. Vinicchayaṭṭhānanti aṭṭakaraṇaṭṭhānaṃ. Parittapāpakammāti dubbalapāpakammā. Te hi pāpakammassa dubbalabhāvato katūpacitassa ca okāsārahakusalakammassa balavabhāvato attano dhammatāyapi saranti.
ಆಕಾಸಚೇತಿಯನ್ತಿ ಗಿರಿಸಿಖರೇ ವಿವಟಙ್ಗಣೇ ಕತಚೇತಿಯಂ। ಅಗ್ಗಿಜಾಲಸದ್ದನ್ತಿ ‘‘ಪಟಪಟಾ’’ತಿ ಪವತ್ತಮಾನಂ ಅಗ್ಗಿಜಾಲಾಯ ಸದ್ದಂ ಸುತ್ವಾ, ‘‘ಮಯಾ ತದಾ ಆಕಾಸಚೇತಿಯೇ ಪೂಜಿತರತ್ತಪಟಾ ವಿಯಾ’’ತಿ ಅತ್ತನೋ ಪೂಜಿತಪಟಂ ಅನುಸ್ಸರಿ। ಪಞ್ಚಹಿಪಿ ನ ಸರತೀತಿ ಬಲವತಾ ಪಾಪಕಮ್ಮೇನ ಬ್ಯಾಮೋಹಿತೋ ಪಞ್ಚ ಸಞ್ಞಾಣಾನಿ ನ ಗಣ್ಹಾತಿ। ತುಣ್ಹೀ ಹೋತಿ ಕಮ್ಮಾರಹೋ ಅಯನ್ತಿ ತತ್ಥ ಪತೀಕಾರಂ ಅಪಸ್ಸನ್ತೋ।
Ākāsacetiyanti girisikhare vivaṭaṅgaṇe katacetiyaṃ. Aggijālasaddanti ‘‘paṭapaṭā’’ti pavattamānaṃ aggijālāya saddaṃ sutvā, ‘‘mayā tadā ākāsacetiye pūjitarattapaṭā viyā’’ti attano pūjitapaṭaṃ anussari. Pañcahipi na saratīti balavatā pāpakammena byāmohito pañca saññāṇāni na gaṇhāti. Tuṇhī hoti kammāraho ayanti tattha patīkāraṃ apassanto.
೨೬೭. ಅವೀಚಿಮಹಾನಿರಯೋ ಉಬ್ಬೇಧೇನಪಿ ಯೋಜನಸತಮೇವಾತಿ ವದನ್ತಿ। ನವನವಯೋಜನಿಕಾ ಹೋತಿ ಪುಥುಲತೋ। ಮಹಾನಿರಯಸ್ಸ ಮಹನ್ತತ್ತಾ ತಥಾಪಿ ಭಿತ್ತಿಸತಂ ಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ಹೋತೀತಿ ಉಸ್ಸದಸ್ಸ ಸಬ್ಬಸ್ಸ ಪರಿಕ್ಖೇಪತೋ ‘‘ದಸಯೋಜನಸಹಸ್ಸಂ ಹೋತೀ’’ತಿ ವುತ್ತಂ।
267. Avīcimahānirayo ubbedhenapi yojanasatamevāti vadanti. Navanavayojanikā hoti puthulato. Mahānirayassa mahantattā tathāpi bhittisataṃ yojanasahassaṃ hotīti ussadassa sabbassa parikkhepato ‘‘dasayojanasahassaṃ hotī’’ti vuttaṃ.
೨೬೮. ಝಾಯತೀತಿ ಪಟಿಪಾಕತಿಕಂ ಹೋತಿ। ತಾದಿಸಮೇವಾತಿ ಪುರಿಮಸದಿಸತ್ತಾ ‘‘ಉಬ್ಭತಂ ಸದಿಸಮೇವ ಹೋತೀ’’ತಿ ಏವಂ ವುತ್ತಂ। ಬಹುಸಮ್ಪತ್ತೋತಿ ವಾ ಬಹುಟ್ಠಾನಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಪುರತ್ಥಿಮದ್ವಾರಂ ಸಮ್ಪತ್ತೋ ಹೋತಿ।
268.Jhāyatīti paṭipākatikaṃ hoti. Tādisamevāti purimasadisattā ‘‘ubbhataṃ sadisameva hotī’’ti evaṃ vuttaṃ. Bahusampattoti vā bahuṭṭhānaṃ atikkamitvā puratthimadvāraṃ sampatto hoti.
ಛನ್ನಂ ಜಾಲಾನನ್ತಿ ಚತೂಹಿ ದಿಸಾಹಿ ಹೇಟ್ಠಾ ಉಪರಿ ಚ ಉಬ್ಭತಾನಂ ಛನ್ನಂ ಜಾಲಾನಂ। ಸತ್ತಾನಂ ನಿರನ್ತರತಾ ನಿರಯಸಂವತ್ತನಿಯಕಮ್ಮಕತಾನಞ್ಚ ಬಹುಭಾವತೋ ಜಾಲಾನಂ ತಾವ ಸತ್ತಾನಞ್ಚ ನಿರನ್ತರತ್ತಾ ಅವೀಚಿ ಹೋತು; ದುಕ್ಖಸ್ಸ ಪನ ಕಥಂ ನಿರನ್ತರತಾತಿ ತಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ, ‘‘ಕಾಯದ್ವಾರೇ…ಪೇ॰… ಏಕಂ ದುಕ್ಖಸಹಗತ’’ನ್ತಿಆದಿಮಾಹ। ತತ್ಥ ಆವಜ್ಜನಂ ಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಂ ಸನ್ತೀರಣಂ ವೋಟ್ಠಬ್ಬನಂ ದ್ವೇ ತದಾರಮ್ಮಣಚಿತ್ತಾನೀತಿ ಛ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಾನಿ। ಏವಂ ಸನ್ತೇಪೀತಿ ಯದಿಪಿ ತತ್ಥ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತಚಿತ್ತಾನಿಪಿ ಪವತ್ತನ್ತಿ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾಪಿ ಲದ್ಧಾವಸರಾ; ದುಕ್ಖವೇದನಾ ಪನ ಬಲವತರಾ ನಿಸಿತನಿಸಿತೇನ ತಿಖಿಣೇನ ಸತ್ಥೇನ ನಿರನ್ತರಂ ಸರೀರಂ ಛಿನ್ದನ್ತೀ ವಿಯ ದುಕ್ಖಂ ಉಪನೇನ್ತೀ ವಿಯ ತಾ ವೇದನಾ ಅಭಿಭವನ್ತೀ ಅಜ್ಝೋತ್ಥರನ್ತೀ ಉಪ್ಪಜ್ಜನ್ತೀ ನಿರನ್ತರಾ ವಿಯ ಹೋತಿ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುದಹನಬಲವತಾಯಾ’’ತಿಆದಿ। ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾತಿ ವಾ ತತ್ಥ ಅತಿವಿಯ ಅನಿಟ್ಠಫಲತಾಯ ಅನಿಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾ ದುಕ್ಖಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಯಥಾ ಇಟ್ಠಫಲಬಹುತಾಯ ಇಟ್ಠಾರಮ್ಮಣಾ ಝಾನಾದಿಪರಿಯಾಪನ್ನೇ ಚ ಸುಗತಿಭವೇ ಚ ಉಪೇಕ್ಖಾವೇದನಾ ಸುಖಾತಿ ವುಚ್ಚತಿ, ಏವಂ ದುಕ್ಖಸ್ಸ ನಿರನ್ತರತಾಯ ಅವೀಚೀತಿ ವೇದಿತಬ್ಬಂ।
Channaṃ jālānanti catūhi disāhi heṭṭhā upari ca ubbhatānaṃ channaṃ jālānaṃ. Sattānaṃ nirantaratā nirayasaṃvattaniyakammakatānañca bahubhāvato jālānaṃ tāva sattānañca nirantarattā avīci hotu; dukkhassa pana kathaṃ nirantaratāti taṃ dassento, ‘‘kāyadvāre…pe… ekaṃ dukkhasahagata’’ntiādimāha. Tattha āvajjanaṃ sampaṭicchanaṃ santīraṇaṃ voṭṭhabbanaṃ dve tadārammaṇacittānīti cha upekkhāsahagatāni. Evaṃ santepīti yadipi tattha upekkhāsahagatacittānipi pavattanti upekkhāvedanāpi laddhāvasarā; dukkhavedanā pana balavatarā nisitanisitena tikhiṇena satthena nirantaraṃ sarīraṃ chindantī viya dukkhaṃ upanentī viya tā vedanā abhibhavantī ajjhottharantī uppajjantī nirantarā viya hoti. Tenāha ‘‘anudahanabalavatāyā’’tiādi. Upekkhāvedanāti vā tattha ativiya aniṭṭhaphalatāya aniṭṭhārammaṇā upekkhāvedanā dukkhāti vuccati, yathā iṭṭhaphalabahutāya iṭṭhārammaṇā jhānādipariyāpanne ca sugatibhave ca upekkhāvedanā sukhāti vuccati, evaṃ dukkhassa nirantaratāya avīcīti veditabbaṃ.
೨೬೯. ಏಕೋ ಪಾದೋ ಮಹಾನಿರಯೇ ಹೋತಿ, ಏಕೋ ಗೂಥನಿರಯೇ ನಿಪತತಿ, ಕಮ್ಮವೇಗುಕ್ಖಿತ್ತೋ ಅನ್ತರಾ ಪದಮಾವಹತಿ ಸೇಸಾರಮ್ಭತಾಯ। ಹತ್ಥಿಗೀವಪ್ಪಮಾಣಾ ಪರಿಣಾಹೇನ। ಏಕದೋಣಿಕನಾವಾಪ್ಪಮಾಣಾ ಆಯಾಮೇನ।
269.Ekopādo mahāniraye hoti, eko gūthaniraye nipatati, kammavegukkhitto antarā padamāvahati sesārambhatāya. Hatthigīvappamāṇā pariṇāhena. Ekadoṇikanāvāppamāṇā āyāmena.
ಪೋಕ್ಖರಪತ್ತಾನೀತಿ ಖುರಧಾರಾಸದಿಸಾನಿ ತಿಖಿಣಗ್ಗಾನಿ ಅಯೋಸೂಲಮಯಾನೇವ ಪದುಮಪತ್ತಾನಿ। ಹೇಟ್ಠಾ ಖುರಧಾರಾತಿ ಹೇಟ್ಠಾಭೂಮಿಯಂ ನಿಕ್ಖಿತ್ತಾ, ವೇತ್ತಲತಾಯೋ ಚ ತಿಖಿಣಧಾರಕಣ್ಟಕಾ ಅಯೋಮಯಾ ಏವ। ತೇನಾಹ – ‘‘ಸೋ ತತ್ಥ ದುಕ್ಖಾ’’ತಿಆದಿ। ಕುಸತಿಣಾನೀತಿ ಕುಸತಿಣಜಾತಿತಾಯ ತಥಾ ವುತ್ತಾನಿ। ಖರವಾಲಿಕಾತಿ ಖರಾ ತಿಖಿಣಕೋಟಿಕಾ ಸಿಙ್ಘಾಟಕಸಣ್ಠಾನಾ ವಾಲಿಕಾ।
Pokkharapattānīti khuradhārāsadisāni tikhiṇaggāni ayosūlamayāneva padumapattāni. Heṭṭhā khuradhārāti heṭṭhābhūmiyaṃ nikkhittā, vettalatāyo ca tikhiṇadhārakaṇṭakā ayomayā eva. Tenāha – ‘‘so tattha dukkhā’’tiādi. Kusatiṇānīti kusatiṇajātitāya tathā vuttāni. Kharavālikāti kharā tikhiṇakoṭikā siṅghāṭakasaṇṭhānā vālikā.
೨೭೦. ದನ್ತೇ ಸಮ್ಫುಸೇತೀತಿ ಹೇಟ್ಠಿಮದನ್ತೇ ಯಥಾ ಕಿಞ್ಚಿ ಮುಖೇ ಪಕ್ಖಿಪಿತುಂ ನ ಸಕ್ಕಾ, ಏವಂ ಸುಫುಸಿತೇ ಕರೋತಿ। ತಮ್ಬಲೋಹಪಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ವುತ್ತಕಾರಣತೋ ಪಟಿಲೋಮತೋಪಿ ಏವಂ ಕಮ್ಮಕಾರಣಾನಂ ಕಾರಣಮಾಹ। ದುತಿಯೇನಾತಿ ಕುಠಾರೀಹಿ ತಚ್ಛನೇನ। ತತಿಯೇನಾತಿ ವಾಸೀಹಿ ತಚ್ಛನೇನ। ಅವಿಜಹಿತಮೇವ ಸಂವೇಗಹೇತುತಾಯ ಲೋಕಸ್ಸ ಮಹತೋ ಅತ್ಥಸ್ಸ ಸಂವತ್ತನತೋ।
270.Dante samphusetīti heṭṭhimadante yathā kiñci mukhe pakkhipituṃ na sakkā, evaṃ suphusite karoti. Tambalohapānato paṭṭhāyāti vuttakāraṇato paṭilomatopi evaṃ kammakāraṇānaṃ kāraṇamāha. Dutiyenāti kuṭhārīhi tacchanena. Tatiyenāti vāsīhi tacchanena. Avijahitameva saṃvegahetutāya lokassa mahato atthassa saṃvattanato.
೨೭೧. ಹೀನಕಾಯಂ ಹೀನಂ ವಾ ಅತ್ತಭಾವಂ ಉಪಗತಾ। ಉಪಾದಾನೇತಿ ಚತುಬ್ಬಿಧೇಪಿ ಉಪಾದಾನೇ। ತಂ ಅತ್ಥತೋ ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಗ್ಗಾಹೋತಿ ಆಹ ‘‘ತಣ್ಹಾದಿಟ್ಠಿಗಹಣೇ’’ತಿ। ಸಮ್ಭವತಿ ಜರಾಮರಣಂ ಏತೇನಾತಿ ಸಮ್ಭವೋ, ಉಪಾದಾನನ್ತಿ ಆಹ – ‘‘ಜಾತಿಯಾ ಮರಣಸ್ಸ ಚ ಕಾರಣಭೂತೇ’’ತಿ। ಅನುಪಾದಾತಿ ಅನುಪಾದಾಯ। ತೇನಾಹ ‘‘ಅನುಪಾದಿಯಿತ್ವಾ’’ತಿ।
271.Hīnakāyaṃ hīnaṃ vā attabhāvaṃ upagatā. Upādāneti catubbidhepi upādāne. Taṃ atthato taṇhādiṭṭhiggāhoti āha ‘‘taṇhādiṭṭhigahaṇe’’ti. Sambhavati jarāmaraṇaṃ etenāti sambhavo, upādānanti āha – ‘‘jātiyā maraṇassa ca kāraṇabhūte’’ti. Anupādāti anupādāya. Tenāha ‘‘anupādiyitvā’’ti.
ಸಬ್ಬದುಕ್ಖಾತಿಕ್ಕನ್ತಾ ನಾಮಾತಿ ಸಕಲಮ್ಪಿ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾ ಏವ ಹೋನ್ತಿ ಚರಿಮಚಿತ್ತನಿರೋಧೇನ ವಟ್ಟದುಕ್ಖಲೇಸಸ್ಸಪಿ ಅಸಮ್ಭವತೋ।
Sabbadukkhātikkantā nāmāti sakalampi vaṭṭadukkhaṃ atikkantā eva honti carimacittanirodhena vaṭṭadukkhalesassapi asambhavato.
ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾಯ ಲೀನತ್ಥಪ್ಪಕಾಸನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Devadūtasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
ನಿಟ್ಠಿತಾ ಚ ಸುಞ್ಞತವಗ್ಗವಣ್ಣನಾ।
Niṭṭhitā ca suññatavaggavaṇṇanā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya / ೧೦. ದೇವದೂತಸುತ್ತಂ • 10. Devadūtasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೧೦. ದೇವದೂತಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 10. Devadūtasuttavaṇṇanā
