| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) |
10. දෙවදූතසුත්‌තවණ්‌ණනා
10. Devadūtasuttavaṇṇanā
261. එවං මෙ සුතන්‌ති දෙවදූතසුත්‌තං. තත්‌ථ ද්‌වෙ අගාරාතිආදි අස්‌සපුරසුත්‌තෙ විත්‌ථාරිතමෙව.
261.Evaṃme sutanti devadūtasuttaṃ. Tattha dve agārātiādi assapurasutte vitthāritameva.
262. නිරයං උපපන්‌නාති භගවා කත්‌ථචි නිරයතො පට්‌ඨාය දෙසනං දෙවලොකෙන ඔසාපෙති, කත්‌ථචි දෙවලොකතො පට්‌ඨාය නිරයෙන ඔසාපෙති. සචෙ සග්‌ගසම්‌පත්‌තිං විත්‌ථාරෙත්‌වා කථෙතුකාමො හොති, නිරයදුක්‌ඛං එකදෙසතො කථෙති, තිරච්‌ඡානයොනිදුක්‌ඛං පෙත්‌තිවිසයදුක්‌ඛං මනුස්‌සලොකසම්‌පත්‌තිං එකදෙසතො කථෙති, සග්‌ගසම්‌පත්‌තිමෙව විත්‌ථාරෙති. සචෙ නිරයදුක්‌ඛං විත්‌ථාරෙත්‌වා කථෙතුකාමො හොති, දෙවලොකමනුස්‌සලොකෙසු සම්‌පත්‌තිං තිරච්‌ඡානයොනිපෙත්‌තිවිසයෙසු ච දුක්‌ඛං එකදෙසතො කථෙති, නිරයදුක්‌ඛමෙව විත්‌ථාරෙති. සො ඉමස්‌මිං සුත්‌තෙ නිරයදුක්‌ඛං විත්‌ථාරෙතුකාමො, තස්‌මා දෙවලොකතො පට්‌ඨාය දෙසනං නිරයෙන ඔසාපෙති. දෙවලොකමනුස්‌සලොකසම්‌පත්‌තියො තිරච්‌ඡානයොනිපෙත්‌තිවිසයදුක්‌ඛානි ච එකදෙසතො කථෙත්‌වා නිරයදුක්‌ඛමෙව විත්‌ථාරෙන කථෙතුං තමෙනං, භික්‌ඛවෙ, නිරයපාලාතිආදිමාහ.
262.Nirayaṃ upapannāti bhagavā katthaci nirayato paṭṭhāya desanaṃ devalokena osāpeti, katthaci devalokato paṭṭhāya nirayena osāpeti. Sace saggasampattiṃ vitthāretvā kathetukāmo hoti, nirayadukkhaṃ ekadesato katheti, tiracchānayonidukkhaṃ pettivisayadukkhaṃ manussalokasampattiṃ ekadesato katheti, saggasampattimeva vitthāreti. Sace nirayadukkhaṃ vitthāretvā kathetukāmo hoti, devalokamanussalokesu sampattiṃ tiracchānayonipettivisayesu ca dukkhaṃ ekadesato katheti, nirayadukkhameva vitthāreti. So imasmiṃ sutte nirayadukkhaṃ vitthāretukāmo, tasmā devalokato paṭṭhāya desanaṃ nirayena osāpeti. Devalokamanussalokasampattiyo tiracchānayonipettivisayadukkhāni ca ekadesato kathetvā nirayadukkhameva vitthārena kathetuṃ tamenaṃ, bhikkhave, nirayapālātiādimāha.
තත්‌ථ එකච්‌චෙ ථෙරා ‘‘නිරයපාලා නාම නත්‌ථි, යන්‌තරූපං විය කම්‌මමෙව කාරණං කාරෙතී’’ති වදන්‌ති. තෙසං තං ‘‘අත්‌ථි නිරයෙ නිරයපාලාති, ආමන්‌තා, අත්‌ථි ච කාරණිකා’’තිආදිනා නයෙන අභිධම්‌මෙ (කථා. 866) පටිසෙධිතමෙව. යථා හි මනුස්‌සලොකෙ කම්‌මකාරණකාරකා අත්‌ථි, එවමෙව නිරයෙ නිරයපාලා අත්‌ථීති. යමස්‌ස රඤ්‌ඤොති යමරාජා නාම වෙමානිකපෙතරාජා, එකස්‌මිං කාලෙ දිබ්‌බවිමානෙ දිබ්‌බකප්‌පරුක්‌ඛදිබ්‌බඋය්‍යානදිබ්‌බනාටකාදිසම්‌පත්‌තිං අනුභවති, එකස්‌මිං කාලෙ කම්‌මවිපාකං, ධම්‌මිකො රාජා. න චෙස එකොව හොති, චතූසු පන ද්‌වාරෙසු චත්‌තාරො ජනා හොන්‌ති. නාද්‌දසන්‌ති අත්‌තනො සන්‌තිකෙ පෙසිතස්‌ස කස්‌සචි දෙවදූතස්‌ස අභාවං සන්‌ධාය එවං වදති. අථ නං යමො ‘‘නායං භාසිතස්‌ස අත්‌ථං සල්‌ලක්‌ඛෙතී’’ති ඤත්‌වා සල්‌ලක්‌ඛාපෙතුකාමො අම්‌භොතිආදිමාහ.
Tattha ekacce therā ‘‘nirayapālā nāma natthi, yantarūpaṃ viya kammameva kāraṇaṃ kāretī’’ti vadanti. Tesaṃ taṃ ‘‘atthi niraye nirayapālāti, āmantā, atthi ca kāraṇikā’’tiādinā nayena abhidhamme (kathā. 866) paṭisedhitameva. Yathā hi manussaloke kammakāraṇakārakā atthi, evameva niraye nirayapālā atthīti. Yamassa raññoti yamarājā nāma vemānikapetarājā, ekasmiṃ kāle dibbavimāne dibbakapparukkhadibbauyyānadibbanāṭakādisampattiṃ anubhavati, ekasmiṃ kāle kammavipākaṃ, dhammiko rājā. Na cesa ekova hoti, catūsu pana dvāresu cattāro janā honti. Nāddasanti attano santike pesitassa kassaci devadūtassa abhāvaṃ sandhāya evaṃ vadati. Atha naṃ yamo ‘‘nāyaṃ bhāsitassa atthaṃ sallakkhetī’’ti ñatvā sallakkhāpetukāmo ambhotiādimāha.
ජාතිධම්‌මොති ජාතිසභාවො, අපරිමුත්‌තො ජාතියා, ජාති නාම මය්‌හං අබ්‌භන්‌තරෙයෙව අත්‌ථීති. පරතො ජරාධම්‌මොතිආදීසුපි එසෙව නයො.
Jātidhammoti jātisabhāvo, aparimutto jātiyā, jāti nāma mayhaṃ abbhantareyeva atthīti. Parato jarādhammotiādīsupi eseva nayo.
263. පඨමං දෙවදූතං සමනුයුඤ්‌ජිත්‌වාති එත්‌ථ දහරකුමාරො අත්‌ථතො එවං වදති නාම ‘‘පස්‌සථ, භො, මය්‌හම්‌පි තුම්‌හාකං විය හත්‌ථපාදා අත්‌ථි, සකෙ පනම්‌හි මුත්‌තකරීසෙ පලිපන්‌නො, අත්‌තනො ධම්‌මතාය උට්‌ඨහිත්‌වා න්‌හායිතුං න සක්‌කොමි, අහං කිලිට්‌ඨගත්‌තොම්‌හි, න්‌හාපෙථ මන්‌ති වත්‌තුම්‌පි න සක්‌කොමි, ජාතිතොම්‌හි අපරිමුත්‌තතාය එදිසො ජාතො. න ඛො පනාහමෙව, තුම්‌හෙපි ජාතිතො අපරිමුත්‌තාව. යථෙව හි මය්‌හං, එවං තුම්‌හාකම්‌පි ජාති ආගමිස්‌සති, ඉති තස්‌සා පුරෙ ආගමනාව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙස දෙවදූතො නාම ජාතො, වචනත්‌ථො පන මඝදෙවසුත්‌තෙ වුත්‌තොව.
263.Paṭhamaṃ devadūtaṃ samanuyuñjitvāti ettha daharakumāro atthato evaṃ vadati nāma ‘‘passatha, bho, mayhampi tumhākaṃ viya hatthapādā atthi, sake panamhi muttakarīse palipanno, attano dhammatāya uṭṭhahitvā nhāyituṃ na sakkomi, ahaṃ kiliṭṭhagattomhi, nhāpetha manti vattumpi na sakkomi, jātitomhi aparimuttatāya ediso jāto. Na kho panāhameva, tumhepi jātito aparimuttāva. Yatheva hi mayhaṃ, evaṃ tumhākampi jāti āgamissati, iti tassā pure āgamanāva kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenesa devadūto nāma jāto, vacanattho pana maghadevasutte vuttova.
දුතියං දෙවදූතන්‌ති එත්‌ථාපි ජරාජිණ්‌ණසත්‌තො අත්‌ථතො එවං වදති නාම – ‘‘පස්‌සථ, භො, අහම්‌පි තුම්‌හෙ විය තරුණො අහොසිං ඌරුබලබාහුබලජවනසම්‌පන්‌නො, තස්‌ස මෙ තා බලජවනසම්‌පත්‌තියො අන්‌තරහිතා, විජ්‌ජමානාපි මෙ හත්‌ථපාදා හත්‌ථපාදකිච්‌චං න කරොන්‌ති, ජරායම්‌හි අපරිමුත්‌තතාය එදිසො ජාතො. න ඛො පනාහමෙව, තුම්‌හෙපි ජරාය අපරිමුත්‌තාව. යථෙව හි මය්‌හං, එවං තුම්‌හාකම්‌පි ජරා ආගමිස්‌සති, ඉති තස්‌සා පුරෙ ආගමනාව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙස දෙවදූතො නාම ජාතො.
Dutiyaṃdevadūtanti etthāpi jarājiṇṇasatto atthato evaṃ vadati nāma – ‘‘passatha, bho, ahampi tumhe viya taruṇo ahosiṃ ūrubalabāhubalajavanasampanno, tassa me tā balajavanasampattiyo antarahitā, vijjamānāpi me hatthapādā hatthapādakiccaṃ na karonti, jarāyamhi aparimuttatāya ediso jāto. Na kho panāhameva, tumhepi jarāya aparimuttāva. Yatheva hi mayhaṃ, evaṃ tumhākampi jarā āgamissati, iti tassā pure āgamanāva kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenesa devadūto nāma jāto.
තතියං දෙවදූතන්‌ති එත්‌ථාපි ගිලානසත්‌තො අත්‌ථතො එව වදති නාම – ‘‘පස්‌සථ, භො, අහම්‌පි තුම්‌හෙ විය නිරොගො අහොසිං, සොම්‌හි එතරහි බ්‍යාධිනා අභිහතො සකෙ මුත්‌තකරීසෙ පලිපන්‌නො, උට්‌ඨාතුම්‌පි න සක්‌කොමි, විජ්‌ජමානාපි මෙ හත්‌ථපාදා හත්‌ථපාදකිච්‌චං න කරොන්‌ති, බ්‍යාධිතොම්‌හි අපරිමුත්‌තතාය එදිසො ජාතො. න ඛො පනාහමෙව, තුම්‌හෙපි බ්‍යාධිතො අපරිමුත්‌තාව. යථෙව හි මය්‌හං, එවං තුම්‌හාකං බ්‍යාධි ආගමිස්‌සති, ඉති තස්‌ස පුරෙ ආගමනාව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙස දෙවදූතො නාම ජාතො.
Tatiyaṃ devadūtanti etthāpi gilānasatto atthato eva vadati nāma – ‘‘passatha, bho, ahampi tumhe viya nirogo ahosiṃ, somhi etarahi byādhinā abhihato sake muttakarīse palipanno, uṭṭhātumpi na sakkomi, vijjamānāpi me hatthapādā hatthapādakiccaṃ na karonti, byādhitomhi aparimuttatāya ediso jāto. Na kho panāhameva, tumhepi byādhito aparimuttāva. Yatheva hi mayhaṃ, evaṃ tumhākaṃ byādhi āgamissati, iti tassa pure āgamanāva kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenesa devadūto nāma jāto.
265. චතුත්‌ථං දෙවදූතන්‌ති එත්‌ථ පන කම්‌මකාරණා වා දෙවදූතාති කාතබ්‌බා කම්‌මකාරණිකා වා. තත්‌ථ පන කම්‌මකාරණපක්‌ඛෙ බාත්‌තිංස තාව කම්‌මකාරණා අත්‌ථතො එවං වදන්‌ති නාම – ‘‘මයං නිබ්‌බත්‌තමානා න රුක්‌ඛෙ වා පාසාණෙ වා නිබ්‌බත්‌තාම, තුම්‌හාදිසානං සරීරෙ නිබ්‌බත්‌තාම, ඉති අම්‌හාකං පුරෙ නිබ්‌බත්‌තිතොව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙතෙ දෙවදූතා නාම ජාතා. කම්‌මකාරණිකාපි අත්‌ථතො එවං වදන්‌ති නාම – ‘‘මයං ද්‌වත්‌තිංස කම්‌මකාරණා කරොන්‌තා න රුක්‌ඛාදීසු කරොම, තුම්‌හාදිසෙසු සත්‌තෙසුයෙව කරොම, ඉති අම්‌හාකං තුම්‌හෙසු පුරෙ කම්‌මකාරණාකරණතොව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙතෙපි දෙවදූතා නාම ජාතා.
265.Catutthaṃ devadūtanti ettha pana kammakāraṇā vā devadūtāti kātabbā kammakāraṇikā vā. Tattha pana kammakāraṇapakkhe bāttiṃsa tāva kammakāraṇā atthato evaṃ vadanti nāma – ‘‘mayaṃ nibbattamānā na rukkhe vā pāsāṇe vā nibbattāma, tumhādisānaṃ sarīre nibbattāma, iti amhākaṃ pure nibbattitova kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenete devadūtā nāma jātā. Kammakāraṇikāpi atthato evaṃ vadanti nāma – ‘‘mayaṃ dvattiṃsa kammakāraṇā karontā na rukkhādīsu karoma, tumhādisesu sattesuyeva karoma, iti amhākaṃ tumhesu pure kammakāraṇākaraṇatova kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenetepi devadūtā nāma jātā.
266. පඤ්‌චමං දෙවදූතන්‌ති එත්‌ථ මතකසත්‌තො අත්‌ථතො එවං වදති නාම – ‘‘පස්‌සථ භො මං ආමකසුසානෙ ඡඩ්‌ඩිතං උද්‌ධුමාතකාදිභාවං පත්‌තං, මරණතොම්‌හි අපරිමුත්‌තතාය එදිසො ජාතො. න ඛො පනාහමෙව, තුම්‌හෙපි මරණතො අපරිමුත්‌තාව. යථෙව හි මය්‌හං, එවං තුම්‌හාකම්‌පි මරණං ආගමිස්‌සති, ඉති තස්‌ස පුරෙ ආගමනාව කල්‍යාණං කරොථා’’ති. තෙනෙස දෙවදූතො නාම ජාතො.
266.Pañcamaṃ devadūtanti ettha matakasatto atthato evaṃ vadati nāma – ‘‘passatha bho maṃ āmakasusāne chaḍḍitaṃ uddhumātakādibhāvaṃ pattaṃ, maraṇatomhi aparimuttatāya ediso jāto. Na kho panāhameva, tumhepi maraṇato aparimuttāva. Yatheva hi mayhaṃ, evaṃ tumhākampi maraṇaṃ āgamissati, iti tassa pure āgamanāva kalyāṇaṃ karothā’’ti. Tenesa devadūto nāma jāto.
ඉමං පන දෙවදූතානුයොගං කො ලභති, කො න ලභතීති? යෙන තාව බහුං පාපං කතං, සො ගන්‌ත්‌වා නිරයෙ නිබ්‌බත්‌තතියෙව. යෙන පන පරිත්‌තං පාපකම්‌මං කතං, සො ලභති. යථා හි සභණ්‌ඩං චොරං ගහෙත්‌වා කත්‌තබ්‌බමෙව කරොන්‌ති, න විනිච්‌ඡිනන්‌ති. අනුවිජ්‌ජිත්‌වා ගහිතං පන විනිච්‌ඡයට්‌ඨානං නයන්‌ති, සො විනිච්‌ඡයං ලභති. එවංසම්‌පදමෙතං. පරිත්‌තපාපකම්‌මා හි අත්‌තනො ධම්‌මතායපි සරන්‌ති, සාරියමානාපි සරන්‌ති.
Imaṃ pana devadūtānuyogaṃ ko labhati, ko na labhatīti? Yena tāva bahuṃ pāpaṃ kataṃ, so gantvā niraye nibbattatiyeva. Yena pana parittaṃ pāpakammaṃ kataṃ, so labhati. Yathā hi sabhaṇḍaṃ coraṃ gahetvā kattabbameva karonti, na vinicchinanti. Anuvijjitvā gahitaṃ pana vinicchayaṭṭhānaṃ nayanti, so vinicchayaṃ labhati. Evaṃsampadametaṃ. Parittapāpakammā hi attano dhammatāyapi saranti, sāriyamānāpi saranti.
තත්‌ථ දීඝජයන්‌තදමිළො නාම අත්‌තනො ධම්‌මතාය සරි. සො කිර දමිළො සුමනගිරිවිහාරෙ ආකාසචෙතියං රත්‌තපටෙන පූජෙසි. අථ නිරයෙ උස්‌සදසාමන්‌තෙ නිබ්‌බත්‌තො අග්‌ගිජාලසද්‌දං සුත්‌වාව අත්‌තනො පූජිතපටං අනුස්‌සරි, සො ගන්‌ත්‌වා සග්‌ගෙ නිබ්‌බත්‌තො. අපරොපි පුත්‌තස්‌ස දහරභික්‌ඛුනො ඛලිසාටකං දෙන්‌තො පාදමූලෙ ඨපෙසි, මරණකාලම්‌හි පටපටාති සද්‌දෙ නිමිත්‌තං ගණ්‌හි, සොපි උස්‌සදසාමන්‌තෙ නිබ්‌බත්‌තො ජාලසද්‌දෙන තං සාටකං අනුස්‌සරිත්‌වා සග්‌ගෙ නිබ්‌බත්‌තො. එවං තාව අත්‌තනො ධම්‌මතාය කුසලං කම්‌මං සරිත්‌වා සග්‌ගෙ නිබ්‌බත්‌තතීති.
Tattha dīghajayantadamiḷo nāma attano dhammatāya sari. So kira damiḷo sumanagirivihāre ākāsacetiyaṃ rattapaṭena pūjesi. Atha niraye ussadasāmante nibbatto aggijālasaddaṃ sutvāva attano pūjitapaṭaṃ anussari, so gantvā sagge nibbatto. Aparopi puttassa daharabhikkhuno khalisāṭakaṃ dento pādamūle ṭhapesi, maraṇakālamhi paṭapaṭāti sadde nimittaṃ gaṇhi, sopi ussadasāmante nibbatto jālasaddena taṃ sāṭakaṃ anussaritvā sagge nibbatto. Evaṃ tāva attano dhammatāya kusalaṃ kammaṃ saritvā sagge nibbattatīti.
අත්‌තනො ධම්‌මතාය අසරන්‌තෙ පන පඤ්‌ච දෙවදූතෙ පුච්‌ඡති. තත්‌ථ කොචි පඨමෙන දෙවදූතෙන සරති, කොචි දුතියාදීහි. යො පන පඤ්‌චහිපි න සරති, තං යමො රාජා සයං සාරෙති. එකො කිර අමච්‌චො සුමනපුප්‌ඵකුම්‌භෙන මහාචෙතියං පූජෙත්‌වා යමස්‌ස පත්‌තිං අදාසි, තං අකුසලකම්‌මෙන නිරයෙ නිබ්‌බත්‌තං යමස්‌ස සන්‌තිකං නයිංසු. තස්‌මිං පඤ්‌චහිපි දෙවදූතෙහි කුසලෙ අසරන්‌තෙ යමො සයං ඔලොකෙන්‌තො දිස්‌වා – ‘‘නනු ත්‌වං මහාචෙතියං සුමනපුප්‌ඵකුම්‌භෙන පූජෙත්‌වා මය්‌හං පත්‌තිං අදාසී’’ති සාරෙසි, සො තස්‌මිං කාලෙ සරිත්‌වා දෙවලොකං ගතො. යමො පන සයං ඔලොකෙත්‌වාපි අපස්‌සන්‌තො – ‘‘මහාදුක්‌ඛං නාම අනුභවිස්‌සති අයං සත්‌තො’’ති තුණ්‌හී හොති.
Attano dhammatāya asarante pana pañca devadūte pucchati. Tattha koci paṭhamena devadūtena sarati, koci dutiyādīhi. Yo pana pañcahipi na sarati, taṃ yamo rājā sayaṃ sāreti. Eko kira amacco sumanapupphakumbhena mahācetiyaṃ pūjetvā yamassa pattiṃ adāsi, taṃ akusalakammena niraye nibbattaṃ yamassa santikaṃ nayiṃsu. Tasmiṃ pañcahipi devadūtehi kusale asarante yamo sayaṃ olokento disvā – ‘‘nanu tvaṃ mahācetiyaṃ sumanapupphakumbhena pūjetvā mayhaṃ pattiṃ adāsī’’ti sāresi, so tasmiṃ kāle saritvā devalokaṃ gato. Yamo pana sayaṃ oloketvāpi apassanto – ‘‘mahādukkhaṃ nāma anubhavissati ayaṃ satto’’ti tuṇhī hoti.
267. මහානිරයෙති අවීචිමහානිරයම්‌හි. කිං පනස්‌ස පමාණං? අබ්‌භන්‌තරං ආයාමෙන ච විත්‌ථාරෙන ච යොජනසතං හොති. ලොහපථවී ලොහඡදනං එකෙකා ච භිත්‌ති නවනවයොජනිකා හොති. පුරත්‌ථිමාය භිත්‌තියා අච්‌චි උට්‌ඨිතා පච්‌ඡිමං භිත්‌තිං ගහෙත්‌වා තං විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා පරතො යොජනසතං ගච්‌ඡති. සෙසදිසාසුපි එසෙව නයො. ඉති ජාලපරියන්‌තවසෙන ආයාමවිත්‌ථාරතො අට්‌ඨාරසයොජනාධිකානි තීණි යොජනසතානි, පරික්‌ඛෙපතො පන නවයොජනසතානි චතුපණ්‌ණාසයොජනානි, සමන්‌තා පන උස්‌සදෙහි සද්‌ධිං දසයොජනසහස්‌සං හොති.
267.Mahānirayeti avīcimahānirayamhi. Kiṃ panassa pamāṇaṃ? Abbhantaraṃ āyāmena ca vitthārena ca yojanasataṃ hoti. Lohapathavī lohachadanaṃ ekekā ca bhitti navanavayojanikā hoti. Puratthimāya bhittiyā acci uṭṭhitā pacchimaṃ bhittiṃ gahetvā taṃ vinivijjhitvā parato yojanasataṃ gacchati. Sesadisāsupi eseva nayo. Iti jālapariyantavasena āyāmavitthārato aṭṭhārasayojanādhikāni tīṇi yojanasatāni, parikkhepato pana navayojanasatāni catupaṇṇāsayojanāni, samantā pana ussadehi saddhiṃ dasayojanasahassaṃ hoti.
268. උබ්‌භතං තාදිසමෙව හොතීති එත්‌ථ අක්‌කන්‌තපදං යාව අට්‌ඨිතො දළ්‌හං උද්‌ධරිතුමෙව න සක්‌කා. අයං පනෙත්‌ථ අත්‌ථො – හෙට්‌ඨතො පට්‌ඨාය ඩය්‌හති, උපරිතො පට්‌ඨාය ඣායති, ඉති අක්‌කමනකාලෙ ඩය්‌හමානං පඤ්‌ඤායති, උද්‌ධරණකාලෙ තාදිසමෙව, තස්‌මා එවං වුත්‌තං. බහුසම්‌පත්‌තොති බහූනි වස්‌සසතවස්‌සසහස්‌සානි සම්‌පත්‌තො.
268.Ubbhataṃ tādisameva hotīti ettha akkantapadaṃ yāva aṭṭhito daḷhaṃ uddharitumeva na sakkā. Ayaṃ panettha attho – heṭṭhato paṭṭhāya ḍayhati, uparito paṭṭhāya jhāyati, iti akkamanakāle ḍayhamānaṃ paññāyati, uddharaṇakāle tādisameva, tasmā evaṃ vuttaṃ. Bahusampattoti bahūni vassasatavassasahassāni sampatto.
කස්‌මා පනෙස නරකො අවීචීති සඞ්‌ඛං ගතොති. වීචි නාම අන්‌තරං වුච්‌චති, තත්‌ථ ච අග්‌ගිජාලානං වා සත්‌තානං වා දුක්‌ඛස්‌ස වා අන්‌තරං නත්‌ථි. තස්‌මා සො අවීචීති සඞ්‌ඛං ගතොති. තස්‌ස හි පුරත්‌ථිමභිත්‌තිතො ජාලා උට්‌ඨිතා සංසිබ්‌බමානා යොජනසතං ගන්‌ත්‌වා පච්‌ඡිමභිත්‌තිං විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා පරතො යොජනසතං ගච්‌ඡති. සෙසදිසාසුපි එසෙව නයො.
Kasmā panesa narako avīcīti saṅkhaṃ gatoti. Vīci nāma antaraṃ vuccati, tattha ca aggijālānaṃ vā sattānaṃ vā dukkhassa vā antaraṃ natthi. Tasmā so avīcīti saṅkhaṃ gatoti. Tassa hi puratthimabhittito jālā uṭṭhitā saṃsibbamānā yojanasataṃ gantvā pacchimabhittiṃ vinivijjhitvā parato yojanasataṃ gacchati. Sesadisāsupi eseva nayo.
ඉමෙසං ඡන්‌නං ජාලානං මජ්‌ඣෙ නිබ්‌බත්‌තො දෙවදත්‌තො, තස්‌ස යොජනසතප්‌පමාණො අත්‌තභාවො, ද්‌වෙ පාදා යාව ගොප්‌ඵකා ලොහපථවිං පවිට්‌ඨා, ද්‌වෙ හත්‌ථා යාව මණිබන්‌ධා ලොහභිත්‌තියො පවිට්‌ඨා, සීසං යාව භමුකට්‌ඨිතො ලොහඡදනෙ පවිට්‌ඨං, අධොභාගෙන එකං ලොහසූලං පවිසිත්‌වා කායං විනිවිජ්‌ඣන්‌තං ඡදනෙ පවිට්‌ඨං, පාචීනභිත්‌තිතො නික්‌ඛන්‌තසූලං හදයං විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා පච්‌ඡිමභිත්‌තිං පවිට්‌ඨං , උත්‌තරභිත්‌තිතො නික්‌ඛන්‌තසූලං ඵාසුකා විනිවිජ්‌ඣිත්‌වා දක්‌ඛිණභිත්‌තිං පවිට්‌ඨං. නිච්‌චලෙ තථාගතම්‌හි අපරද්‌ධත්‌තා නිච්‌චලොව හුත්‌වා පච්‌චතීති කම්‌මසරික්‌ඛතාය එදිසො ජාතො. එවං ජාලානං නිරන්‌තරතාය අවීචි නාම.
Imesaṃ channaṃ jālānaṃ majjhe nibbatto devadatto, tassa yojanasatappamāṇo attabhāvo, dve pādā yāva gopphakā lohapathaviṃ paviṭṭhā, dve hatthā yāva maṇibandhā lohabhittiyo paviṭṭhā, sīsaṃ yāva bhamukaṭṭhito lohachadane paviṭṭhaṃ, adhobhāgena ekaṃ lohasūlaṃ pavisitvā kāyaṃ vinivijjhantaṃ chadane paviṭṭhaṃ, pācīnabhittito nikkhantasūlaṃ hadayaṃ vinivijjhitvā pacchimabhittiṃ paviṭṭhaṃ , uttarabhittito nikkhantasūlaṃ phāsukā vinivijjhitvā dakkhiṇabhittiṃ paviṭṭhaṃ. Niccale tathāgatamhi aparaddhattā niccalova hutvā paccatīti kammasarikkhatāya ediso jāto. Evaṃ jālānaṃ nirantaratāya avīci nāma.
අබ්‌භන්‌තරෙ පනස්‌ස යොජනසතිකෙ ඨානෙ නාළියං කොට්‌ටෙත්‌වා පූරිතපිට්‌ඨං විය සත්‌තා නිරන්‌තරා, ‘‘ඉමස්‌මිං ඨානෙ සත්‌තො අත්‌ථි, ඉමස්‌මිං නත්‌ථී’’ති න වත්‌තබ්‌බං, ගච්‌ඡන්‌තානං ඨිතානං නිසින්‌නානං නිපන්‌නානං අන්‌තො නත්‌ථි, ගච්‌ඡන්‌තෙ වා ඨිතෙ වා නිසින්‌නෙ වා නිපන්‌නෙ වා අඤ්‌ඤමඤ්‌ඤං න බාධන්‌ති. එවං සත්‌තානං නිරන්‌තරතාය අවීචි.
Abbhantare panassa yojanasatike ṭhāne nāḷiyaṃ koṭṭetvā pūritapiṭṭhaṃ viya sattā nirantarā, ‘‘imasmiṃ ṭhāne satto atthi, imasmiṃ natthī’’ti na vattabbaṃ, gacchantānaṃ ṭhitānaṃ nisinnānaṃ nipannānaṃ anto natthi, gacchante vā ṭhite vā nisinne vā nipanne vā aññamaññaṃ na bādhanti. Evaṃ sattānaṃ nirantaratāya avīci.
කායද්‌වාරෙ පන ඡ උපෙක්‌ඛාසහගතානි චිත්‌තානි උප්‌පජ්‌ජන්‌ති, එකං දුක්‌ඛසහගතං. එවං සන්‌තෙපි යථා ජිව්‌හග්‌ගෙ ඡ මධුබින්‌දූනි ඨපෙත්‌වා එකස්‌මිං තම්‌බලොහබින්‌දුම්‌හි ඨපිතෙ අනුදහනබලවතාය තදෙව පඤ්‌ඤායති, ඉතරානි අබ්‌බොහාරිකානි හොන්‌ති, එවං අනුදහනබලවතාය දුක්‌ඛමෙවෙත්‌ථ නිරන්‌තරං, ඉතරානි අබ්‌බොහාරිකානීති. එවං දුක්‌ඛස්‌ස නිරන්‌තරතාය අවීචි.
Kāyadvāre pana cha upekkhāsahagatāni cittāni uppajjanti, ekaṃ dukkhasahagataṃ. Evaṃ santepi yathā jivhagge cha madhubindūni ṭhapetvā ekasmiṃ tambalohabindumhi ṭhapite anudahanabalavatāya tadeva paññāyati, itarāni abbohārikāni honti, evaṃ anudahanabalavatāya dukkhamevettha nirantaraṃ, itarāni abbohārikānīti. Evaṃ dukkhassa nirantaratāya avīci.
269. මහන්‌තොති යොජනසතිකො. සො තත්‌ථ පතතීති එකො පාදො මහානිරයෙ හොති, එකො ගූථනිරයෙ නිපතති. සූචිමුඛාති සූචිසදිසමුඛා, තෙ හත්‌ථිගීවප්‌පමාණා එකදොණිකනාවාප්‌පමාණා වා හොන්‌ති.
269.Mahantoti yojanasatiko. So tattha patatīti eko pādo mahāniraye hoti, eko gūthaniraye nipatati. Sūcimukhāti sūcisadisamukhā, te hatthigīvappamāṇā ekadoṇikanāvāppamāṇā vā honti.
කුක්‌කුලනිරයොති යොජනසතප්‌පමාණොව අන්‌තො කූටාගාරමත්‌තවිතච්‌චිතඅඞ්‌ගාරපුණ්‌ණො ආදිත්‌තඡාරිකනිරයො, යත්‌ථ පතිතපතිතා කුද්‍රූසකරාසිම්‌හි ඛිත්‌තඵාලවාසිසිලාදීනි විය හෙට්‌ඨිමතලමෙව ගණ්‌හන්‌ති.
Kukkulanirayoti yojanasatappamāṇova anto kūṭāgāramattavitaccitaaṅgārapuṇṇo ādittachārikanirayo, yattha patitapatitā kudrūsakarāsimhi khittaphālavāsisilādīni viya heṭṭhimatalameva gaṇhanti.
ආරොපෙන්‌තීති අයදණ්‌ඩෙහි පොථෙන්‌තා ආරොපෙන්‌ති. තෙසං ආරොහනකාලෙ තෙ කණ්‌ටකා අධොමුඛා හොන්‌ති, ඔරොහනකාලෙ උද්‌ධංමුඛා.
Āropentīti ayadaṇḍehi pothentā āropenti. Tesaṃ ārohanakāle te kaṇṭakā adhomukhā honti, orohanakāle uddhaṃmukhā.
වාතෙරිතානීති කම්‌මමයෙන වාතෙන චලිතානි. හත්‌ථම්‌පි ඡින්‌දන්‌තීති ඵලකෙ මංසං විය කොට්‌ටයමානානි ඡින්‌දන්‌ති. සචෙ උට්‌ඨාය පලායති, අයොපාකාරො සමුට්‌ඨහිත්‌වා පරික්‌ඛිපති, හෙට්‌ඨා ඛුරධාරා සමුට්‌ඨාති.
Vāteritānīti kammamayena vātena calitāni. Hatthampi chindantīti phalake maṃsaṃ viya koṭṭayamānāni chindanti. Sace uṭṭhāya palāyati, ayopākāro samuṭṭhahitvā parikkhipati, heṭṭhā khuradhārā samuṭṭhāti.
ඛාරොදකා නදීති වෙතරණී නාම තම්‌බලොහනදී. තත්‌ථ අයොමයානි ඛරවාලික-පොක්‌ඛරපත්‌තානි, හෙට්‌ඨා ඛුරධාරා උභොසු තීරෙසු වෙත්‌තලතා ච කුසතිණානි ච. සො තත්‌ථ දුක්‌ඛා තිබ්‌බා ඛරාති සො තත්‌ථ උද්‌ධඤ්‌ච අධො ච වුය්‌හමානො පොක්‌ඛරපත්‌තෙසු ඡිජ්‌ජති. සිඞ්‌ඝාටකසණ්‌ඨානාය ඛරවාලිකාය කණ්‌ටකෙහි විජ්‌ඣියති, ඛුරධාරාහි ඵාලියති, උභොසු තීරෙසු කුසතිණෙහි විලෙඛති, වෙත්‌තලතාහි ආකඩ්‌ඪියති, තික්‌ඛසත්‌තීහි ඵාලියති.
Khārodakā nadīti vetaraṇī nāma tambalohanadī. Tattha ayomayāni kharavālika-pokkharapattāni, heṭṭhā khuradhārā ubhosu tīresu vettalatā ca kusatiṇāni ca. So tattha dukkhā tibbā kharāti so tattha uddhañca adho ca vuyhamāno pokkharapattesu chijjati. Siṅghāṭakasaṇṭhānāya kharavālikāya kaṇṭakehi vijjhiyati, khuradhārāhi phāliyati, ubhosu tīresu kusatiṇehi vilekhati, vettalatāhi ākaḍḍhiyati, tikkhasattīhi phāliyati.
270. තත්‌තෙන අයොසඞ්‌කුනාති තෙන ජිගච්‌ඡිතොම්‌හීති වුත්‌තෙ මහන්‌තං ලොහපච්‌ඡිං ලොහගුළානං පූරෙත්‌වා තං උපගච්‌ඡන්‌ති, සො ලොහගුළභාවං ඤත්‌වා දන්‌තෙ සම්‌ඵුසෙති, අථස්‌ස තෙ තත්‌තෙන අයොසඞ්‌කුනා මුඛං විවරන්‌ති, තම්‌බලොහධාරෙහි මහන්‌තෙන ලොහකටාහෙන තම්‌බලොහං උපනෙත්‌වා එවමෙවං කරොන්‌ති. පුන මහානිරයෙති එවං පඤ්‌චවිධබන්‌ධනතො පට්‌ඨාය යාව තම්‌බලොහපානා තම්‌බලොහපානතො පට්‌ඨාය පුන පඤ්‌චවිධබන්‌ධනාදීනි කාරෙත්‌වා මහානිරයෙ පක්‌ඛිපන්‌ති. තත්‌ථ කොචි පඤ්‌චවිධබන්‌ධනෙනෙව මුච්‌චති, කොචි දුතියෙන, කොචි තතියෙන, කොචි තම්‌බලොහපානෙන මුච්‌චති, කම්‌මෙ පන අපරික්‌ඛීණෙ පුන මහානිරයෙ පක්‌ඛිපන්‌ති.
270.Tattenaayosaṅkunāti tena jigacchitomhīti vutte mahantaṃ lohapacchiṃ lohaguḷānaṃ pūretvā taṃ upagacchanti, so lohaguḷabhāvaṃ ñatvā dante samphuseti, athassa te tattena ayosaṅkunā mukhaṃ vivaranti, tambalohadhārehi mahantena lohakaṭāhena tambalohaṃ upanetvā evamevaṃ karonti. Puna mahānirayeti evaṃ pañcavidhabandhanato paṭṭhāya yāva tambalohapānā tambalohapānato paṭṭhāya puna pañcavidhabandhanādīni kāretvā mahāniraye pakkhipanti. Tattha koci pañcavidhabandhaneneva muccati, koci dutiyena, koci tatiyena, koci tambalohapānena muccati, kamme pana aparikkhīṇe puna mahāniraye pakkhipanti.
ඉදං පන සුත්‌තං ගණ්‌හන්‌තො එකො දහරභික්‌ඛු, – ‘‘භන්‌තෙ, එත්‌තකං දුක්‌ඛමනුභවිතසත්‌තං පුනපි මහානිරයෙ පක්‌ඛිපන්‌තී’’ති ආහ. ආම, ආවුසො, කම්‌මෙ අපරික්‌ඛීණෙ පුනප්‌පුනං එවං කරොන්‌තීති. තිට්‌ඨතු, භන්‌තෙ, උද්‌දෙසො, කම්‌මට්‌ඨානමෙව කථෙථාති කම්‌මට්‌ඨානං කථාපෙත්‌වා සොතාපන්‌නො හුත්‌වා ආගම්‌ම උද්‌දෙසං අග්‌ගහෙසි. අඤ්‌ඤෙසම්‌පි ඉමස්‌මිං පදෙසෙ උද්‌දෙසං ඨපෙත්‌වා අරහත්‌තං පත්‌තානං ගණනා නත්‌ථි. සබ්‌බබුද්‌ධානඤ්‌චෙතං සුත්‌තං අවිජහිතමෙව හොති.
Idaṃ pana suttaṃ gaṇhanto eko daharabhikkhu, – ‘‘bhante, ettakaṃ dukkhamanubhavitasattaṃ punapi mahāniraye pakkhipantī’’ti āha. Āma, āvuso, kamme aparikkhīṇe punappunaṃ evaṃ karontīti. Tiṭṭhatu, bhante, uddeso, kammaṭṭhānameva kathethāti kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā sotāpanno hutvā āgamma uddesaṃ aggahesi. Aññesampi imasmiṃ padese uddesaṃ ṭhapetvā arahattaṃ pattānaṃ gaṇanā natthi. Sabbabuddhānañcetaṃ suttaṃ avijahitameva hoti.
271. හීනකායූපගාති හීනකායං උපගතා හුත්‌වා. උපාදානෙති තණ්‌හාදිට්‌ඨිගහණෙ. ජාතිමරණසම්‌භවෙති ජාතියා ච මරණස්‌ස ච කාරණභූතෙ. අනුපාදාති චතූහි උපාදානෙහි අනුපාදියිත්‌වා. ජාතිමරණසඞ්‌ඛයෙති ජාතිමරණසඞ්‌ඛයසඞ්‌ඛාතෙ නිබ්‌බානෙ විමුච්‌චන්‌ති.
271.Hīnakāyūpagāti hīnakāyaṃ upagatā hutvā. Upādāneti taṇhādiṭṭhigahaṇe. Jātimaraṇasambhaveti jātiyā ca maraṇassa ca kāraṇabhūte. Anupādāti catūhi upādānehi anupādiyitvā. Jātimaraṇasaṅkhayeti jātimaraṇasaṅkhayasaṅkhāte nibbāne vimuccanti.
දිට්‌ඨධම්‌මාභිනිබ්‌බුතාති දිට්‌ඨධම්‌මෙ ඉමස්‌මිංයෙව අත්‌තභාවෙ සබ්‌බකිලෙසනිබ්‌බානෙන නිබ්‌බුතා. සබ්‌බදුක්‌ඛං උපච්‌චගුන්‌ති සබ්‌බදුක්‌ඛාතික්‌කන්‌තා නාම හොන්‌ති.
Diṭṭhadhammābhinibbutāti diṭṭhadhamme imasmiṃyeva attabhāve sabbakilesanibbānena nibbutā. Sabbadukkhaṃ upaccagunti sabbadukkhātikkantā nāma honti.
පපඤ්‌චසූදනියා මජ්‌ඣිමනිකායට්‌ඨකථාය
Papañcasūdaniyā majjhimanikāyaṭṭhakathāya
දෙවදූතසුත්‌තවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Devadūtasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
තතියවග්‌ගවණ්‌ණනා නිට්‌ඨිතා.
Tatiyavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / මජ්‌ඣිමනිකාය • Majjhimanikāya / 10. දෙවදූතසුත්‌තං • 10. Devadūtasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / මජ්‌ඣිමනිකාය (ටීකා) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / 10. දෙවදූතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 10. Devadūtasuttavaṇṇanā
