Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) |
൧൦. ദേവദൂതസുത്തവണ്ണനാ
10. Devadūtasuttavaṇṇanā
൨൬൧. ദ്വേ അഗാരാതിആദീതി ആദി-സദ്ദേന ‘‘സദ്വാരാ…പേ॰… അനുവിചരന്തേപീ’’തി ഏതമത്ഥം സങ്ഗണ്ഹാതി. ഏത്തകമേവ ഹി അസ്സപുരസുത്തേ (മ॰ നി॰ ൧.൪൩൨; മ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൪൩൨) വിത്ഥാരിതം വേദിതബ്ബം. ‘‘ദിബ്ബേന ചക്ഖുനാ’’തിആദി പന വിസുദ്ധിമഗ്ഗേ (വിസുദ്ധി॰ ൨.൩൯൭) തഥാ വിത്ഥാരിതമ്പി സുത്തസംവണ്ണനാ ഹോതീതി കത്വാ, ‘‘അസ്സപുരസുത്തേ വിത്ഥാരിതമേവാ’’തി വുത്തം.
261.Dveagārātiādīti ādi-saddena ‘‘sadvārā…pe… anuvicarantepī’’ti etamatthaṃ saṅgaṇhāti. Ettakameva hi assapurasutte (ma. ni. 1.432; ma. ni. aṭṭha. 1.432) vitthāritaṃ veditabbaṃ. ‘‘Dibbena cakkhunā’’tiādi pana visuddhimagge (visuddhi. 2.397) tathā vitthāritampi suttasaṃvaṇṇanā hotīti katvā, ‘‘assapurasutte vitthāritamevā’’ti vuttaṃ.
൨൬൨. നിരയതോ പട്ഠായ ദേസനം ദേവലോകേന ഓസാപേതീതി സംകിലേസധമ്മേഹി സംവേജേത്വാ വോദാനധമ്മേഹി നിട്ഠാപേന്തോ. ദുതിയം പന വുത്തവിപരിയായേന വേദിതബ്ബം, തദിദം വേനേയ്യജ്ഝാസയവിസിട്ഠന്തി ദട്ഠബ്ബം. ഇദാനി സങ്ഖിപിത്വാ വുത്തമത്ഥം വിവരിതും, ‘‘സചേ’’തിആദി വുത്തം. സോതി ഭഗവാ.
262.Nirayato paṭṭhāya desanaṃ devalokena osāpetīti saṃkilesadhammehi saṃvejetvā vodānadhammehi niṭṭhāpento. Dutiyaṃ pana vuttavipariyāyena veditabbaṃ, tadidaṃ veneyyajjhāsayavisiṭṭhanti daṭṭhabbaṃ. Idāni saṅkhipitvā vuttamatthaṃ vivarituṃ, ‘‘sace’’tiādi vuttaṃ. Soti bhagavā.
ഏകച്ചേ ഥേരാതി (കഥാ॰ അനുടീ॰ ൮൬൬-൮൬൮; അ॰ നി॰ ടീ॰ ൨.൩.൩൬) അന്ധകാദികേ, വിഞ്ഞാണവാദിനോ ച സന്ധായ വദതി. നേരയികേ നിരയേ പാലേന്തി തതോ നിഗ്ഗന്തുമപ്പദാനവസേന രക്ഖന്തീതി നിരയപാലാ. നേരയികാനം നരകദുക്ഖേന പരിയോനദ്ധായ അലം സമത്ഥാതി വാ നിരയപാലാ. തന്തി ‘‘നത്ഥി നിരയപാലാ’’തിവചനം. പടിസേധിതമേവാതി ‘‘അത്ഥി നിരയേ നിരയപാലാ, അത്ഥി ച കാരണികാ’’തിആദിനാ നയേന അഭിധമ്മേ (കഥാ॰ ൮൬൬) പടിസേധിതമേവ. യദി നിരയപാലാ നാമ ന സിയും, കമ്മകാരണാപി ന ഭവേയ്യ. സതി ഹി കാരണികേ കമ്മകാരണായ ഭവിതബ്ബന്തി അധിപ്പായോ. തേനാഹ ‘‘യഥാ ഹീ’’തിആദി. ഏത്ഥാഹ – ‘‘കിം പനേതേ നിരയപാലാ നേരയികാ, ഉദാഹു അനേരയികാ’’തി. കിഞ്ചേത്ഥ – യദി താവ നേരയികാ, ഇമേ നിരയസംവത്തനിയേന കമ്മുനാ നിബ്ബത്താതി സയമ്പി നിരയദുക്ഖം അനുഭവേയ്യും, തഥാ സതി അഞ്ഞേസം നേരയികാനം യാതനായ അസമത്ഥാ സിയും, ‘‘ഇമേ നേരയികാ, ഇമേ നിരയപാലാ’’തി വവത്ഥാനഞ്ച ന സിയാ, യേ ച യേ യാതേന്തി, തേഹി സമാനരൂപബലപ്പമാണേഹി ഇതരേസം ഭയസന്താസാ ന സിയും. അഥ അനേരയികാ, നേസം തത്ഥ കഥം സമ്ഭവോതി വുച്ചതേ – അനേരയികാ നിരയപാലാ അനിരയഗതിസംവത്തനിയകമ്മനിബ്ബത്തിതോ. നിരയൂപപത്തിസംവത്തനിയകമ്മതോ ഹി അഞ്ഞേനേവ കമ്മുനാ തേ നിബ്ബത്തന്തി രക്ഖസജാതികത്താ. തഥാ ഹി വദന്തി സബ്ബത്ഥിവാദിനോ –
Ekaccetherāti (kathā. anuṭī. 866-868; a. ni. ṭī. 2.3.36) andhakādike, viññāṇavādino ca sandhāya vadati. Nerayike niraye pālenti tato niggantumappadānavasena rakkhantīti nirayapālā. Nerayikānaṃ narakadukkhena pariyonaddhāya alaṃ samatthāti vā nirayapālā. Tanti ‘‘natthi nirayapālā’’tivacanaṃ. Paṭisedhitamevāti ‘‘atthi niraye nirayapālā, atthi ca kāraṇikā’’tiādinā nayena abhidhamme (kathā. 866) paṭisedhitameva. Yadi nirayapālā nāma na siyuṃ, kammakāraṇāpi na bhaveyya. Sati hi kāraṇike kammakāraṇāya bhavitabbanti adhippāyo. Tenāha ‘‘yathā hī’’tiādi. Etthāha – ‘‘kiṃ panete nirayapālā nerayikā, udāhu anerayikā’’ti. Kiñcettha – yadi tāva nerayikā, ime nirayasaṃvattaniyena kammunā nibbattāti sayampi nirayadukkhaṃ anubhaveyyuṃ, tathā sati aññesaṃ nerayikānaṃ yātanāya asamatthā siyuṃ, ‘‘ime nerayikā, ime nirayapālā’’ti vavatthānañca na siyā, ye ca ye yātenti, tehi samānarūpabalappamāṇehi itaresaṃ bhayasantāsā na siyuṃ. Atha anerayikā, nesaṃ tattha kathaṃ sambhavoti vuccate – anerayikā nirayapālā anirayagatisaṃvattaniyakammanibbattito. Nirayūpapattisaṃvattaniyakammato hi aññeneva kammunā te nibbattanti rakkhasajātikattā. Tathā hi vadanti sabbatthivādino –
‘‘കോധനാ കുരൂരകമ്മന്താ, പാപാഭിരുചിനോ സദാ;
‘‘Kodhanā kurūrakammantā, pāpābhirucino sadā;
ദുക്ഖിതേസു ച നന്ദന്തി, ജായന്തി യമരക്ഖസാ’’തി. (കഥാ॰ അനുടീ॰ ൮൬൬-൮൬൮; അ॰ നി॰ ടീ॰ ൨.൩.൩൬);
Dukkhitesu ca nandanti, jāyanti yamarakkhasā’’ti. (kathā. anuṭī. 866-868; a. ni. ṭī. 2.3.36);
തത്ഥ യദേകേ വദന്തി ‘‘യാതനാദുക്ഖം പടിസംവേദേയ്യും, അഥ വാ അഞ്ഞമഞ്ഞം യാതേയ്യു’’ന്തിആദി, തയിദം അസാരം നിരയപാലാനം നേരയികഭാവസ്സേവ അഭാവതോ. യദിപി അനേരയികാ നിരയപാലാ, അയോമയായ പന ആദിത്തായ സമ്പജ്ജലിതായ സജോതിഭൂതായ നിരയഭൂമിയാ പരിക്കമമാനാ കഥം ദാഹദുക്ഖം നാനുഭവന്തീതി? കമ്മാനുഭാവതോ. യഥാ ഹി ഇദ്ധിമന്തോ ചേതോവസിപ്പത്താ മഹാമോഗ്ഗല്ലാനാദയോ നേരയികേ അനുകമ്പന്താ ഇദ്ധിബലേന നിരയഭൂമിം ഉപഗതാ ദാഹദുക്ഖേന ന ബാധീയന്തി, ഏവംസമ്പദമിദം ദട്ഠബ്ബം.
Tattha yadeke vadanti ‘‘yātanādukkhaṃ paṭisaṃvedeyyuṃ, atha vā aññamaññaṃ yāteyyu’’ntiādi, tayidaṃ asāraṃ nirayapālānaṃ nerayikabhāvasseva abhāvato. Yadipi anerayikā nirayapālā, ayomayāya pana ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya nirayabhūmiyā parikkamamānā kathaṃ dāhadukkhaṃ nānubhavantīti? Kammānubhāvato. Yathā hi iddhimanto cetovasippattā mahāmoggallānādayo nerayike anukampantā iddhibalena nirayabhūmiṃ upagatā dāhadukkhena na bādhīyanti, evaṃsampadamidaṃ daṭṭhabbaṃ.
ഇദ്ധിവിസയസ്സ അചിന്തേയ്യഭാവതോതി ചേ? ഇദമ്പി തംസമാനം കമ്മവിപാകസ്സ അചിന്തേയ്യഭാവതോ. തഥാരൂപേന ഹി കമ്മുനാ തേ നിബ്ബത്താ. യഥാ നിരയദുക്ഖേന അബാധിതാ ഏവ ഹുത്വാ നേരയികേ യാതേന്തി, ന ചേത്തകേന ബാഹിരവിസയാഭാവോ യുജ്ജതി ഇട്ഠാനിട്ഠതായ പച്ചേകം ദ്വാരപുരിസേസു വിഭത്തസഭാവത്താ. തഥാ ഹി ഏകച്ചസ്സ ദ്വാരസ്സ പുരിസസ്സ ച ഇട്ഠം ഏകച്ചസ്സ അനിട്ഠം, ഏകച്ചസ്സ ച അനിട്ഠം ഏകച്ചസ്സ ഇട്ഠം ഹോതി. ഏവഞ്ച കത്വാ യദേകേ വദന്തി – ‘‘നത്ഥി കമ്മവസേന തേജസാ പരൂപതാപന’’ന്തിആദി, തദപാഹതം ഹോതി. യം പന വദന്തി – ‘‘അനേരയികാനം നേസം കഥം തത്ഥ സമ്ഭവോ’’തി നിരയേ നേരയികാനം യാതനാസബ്ഭാവതോ. നേരയികസത്തയാതനായോഗ്യഞ്ഹി അത്തഭാവം നിബ്ബത്തേന്തം കമ്മം താദിസനികന്തിവിനാമിതം നിരയട്ഠാനേയേവ നിബ്ബത്തേതി. തേ ച നേരയികേഹി അധികതരബലാരോഹപരിണാഹാ അതിവിയ ഭയാനകദസ്സനാ കുരൂരതരപയോഗാ ച ഹോന്തി. ഏതേനേവ തത്ഥ നേരയികാനം വിബാധകകാകസുനഖാദീനമ്പി നിബ്ബത്തി സംവണ്ണിതാതി ദട്ഠബ്ബം.
Iddhivisayassa acinteyyabhāvatoti ce? Idampi taṃsamānaṃ kammavipākassa acinteyyabhāvato. Tathārūpena hi kammunā te nibbattā. Yathā nirayadukkhena abādhitā eva hutvā nerayike yātenti, na cettakena bāhiravisayābhāvo yujjati iṭṭhāniṭṭhatāya paccekaṃ dvārapurisesu vibhattasabhāvattā. Tathā hi ekaccassa dvārassa purisassa ca iṭṭhaṃ ekaccassa aniṭṭhaṃ, ekaccassa ca aniṭṭhaṃ ekaccassa iṭṭhaṃ hoti. Evañca katvā yadeke vadanti – ‘‘natthi kammavasena tejasā parūpatāpana’’ntiādi, tadapāhataṃ hoti. Yaṃ pana vadanti – ‘‘anerayikānaṃ nesaṃ kathaṃ tattha sambhavo’’ti niraye nerayikānaṃ yātanāsabbhāvato. Nerayikasattayātanāyogyañhi attabhāvaṃ nibbattentaṃ kammaṃ tādisanikantivināmitaṃ nirayaṭṭhāneyeva nibbatteti. Te ca nerayikehi adhikatarabalārohapariṇāhā ativiya bhayānakadassanā kurūratarapayogā ca honti. Eteneva tattha nerayikānaṃ vibādhakakākasunakhādīnampi nibbatti saṃvaṇṇitāti daṭṭhabbaṃ.
കഥം അഞ്ഞഗതികേഹി അഞ്ഞഗതികബാധനന്തി ച ന വത്തബ്ബം അഞ്ഞത്ഥാപി തഥാ ദസ്സനതോ. യം പനേകേ വദന്തി – ‘‘അസത്തസഭാവാ ഏവ നിരയപാലാ നിരയസുനഖാദയോ ചാ’’തി തമ്പി തേസം മതിമത്തം അഞ്ഞത്ഥ തഥാ അദസ്സനതോ. ന ഹി കാചി അത്ഥി താദിസീ ധമ്മപ്പവത്തി, യാ അസത്തസഭാവാ, സമ്പതിസത്തേഹി അപ്പയോജിതാ ച സത്തകിച്ചം സാധേന്തീ ദിട്ഠപുബ്ബാ. പേതാനം പാനീയനിവാരകാനം ദണ്ഡാദിഹത്ഥപുരിസാനമ്പി സബ്ഭാവേ, അസത്തഭാവേ ച വിസേസകാരണം നത്ഥി. സുപിനോപഘാതോപി അത്ഥി, കിച്ചസമത്ഥതാ പന അപ്പമാണം ദസ്സനാദിമത്തേനപി തദത്ഥസിദ്ധിതോ. തഥാ ഹി സുപിനേ ആഹാരൂപഭോഗാദിനാ ന അത്ഥസിദ്ധി, ഇദ്ധിനിമ്മാനരൂപം പനേത്ഥ ലദ്ധപരിഹാരം ഇദ്ധിവിസയസ്സ അചിന്തേയ്യഭാവതോ. ഇധാപി കമ്മവിപാകസ്സ അചിന്തേയ്യഭാവതോതി ചേ? തം ന, അസിദ്ധത്താ. നേരയികാനം കമ്മവിപാകതോ നിരയപാലാതി അസിദ്ധമേതം, വുത്തനയേന പന പാളിതോ ച തേസം സത്തഭാവോ ഏവ സിദ്ധോതി. സക്കാ ഹി വത്തും, ‘‘സത്തസങ്ഖാതാ നിരയപാലസഞ്ഞിതാ ധമ്മപ്പവത്തി സാഭിസന്ധികപരൂപഘാതീ അത്ഥി കിച്ചസബ്ഭാവതോ ഓജാഹാരാദിരക്ഖസസന്തതി വിയാ’’തി. അഭിസന്ധിപുബ്ബകതാ ചേത്ഥ ന സക്കാ പടിക്ഖിപിതും തഥാ തഥാ അഭിസന്ധിയാ യാതനതോ, തതോ ഏവ ന സങ്ഘാതപബ്ബതാദീഹി അനേകന്തികതാ. യേ പന വദന്തി – ‘‘ഭൂതവിസേസാ ഏവ ഏതേ വണ്ണസണ്ഠാനാദിവിസേസവന്തോ ഭേരവാകാരാ ‘നരകപാലാ’തി സമഞ്ഞം ലഭന്തീ’’തി. തദസിദ്ധം ഉജുകമേവ പാളിയം, – ‘‘അത്ഥി നിരയേസു നിരയപാലാ’’തി (കഥാ॰ ൮൬൬) വാദസ്സ പതിട്ഠാപിതത്താ.
Kathaṃ aññagatikehi aññagatikabādhananti ca na vattabbaṃ aññatthāpi tathā dassanato. Yaṃ paneke vadanti – ‘‘asattasabhāvā eva nirayapālā nirayasunakhādayo cā’’ti tampi tesaṃ matimattaṃ aññattha tathā adassanato. Na hi kāci atthi tādisī dhammappavatti, yā asattasabhāvā, sampatisattehi appayojitā ca sattakiccaṃ sādhentī diṭṭhapubbā. Petānaṃ pānīyanivārakānaṃ daṇḍādihatthapurisānampi sabbhāve, asattabhāve ca visesakāraṇaṃ natthi. Supinopaghātopi atthi, kiccasamatthatā pana appamāṇaṃ dassanādimattenapi tadatthasiddhito. Tathā hi supine āhārūpabhogādinā na atthasiddhi, iddhinimmānarūpaṃ panettha laddhaparihāraṃ iddhivisayassa acinteyyabhāvato. Idhāpi kammavipākassa acinteyyabhāvatoti ce? Taṃ na, asiddhattā. Nerayikānaṃ kammavipākato nirayapālāti asiddhametaṃ, vuttanayena pana pāḷito ca tesaṃ sattabhāvo eva siddhoti. Sakkā hi vattuṃ, ‘‘sattasaṅkhātā nirayapālasaññitā dhammappavatti sābhisandhikaparūpaghātī atthi kiccasabbhāvato ojāhārādirakkhasasantati viyā’’ti. Abhisandhipubbakatā cettha na sakkā paṭikkhipituṃ tathā tathā abhisandhiyā yātanato, tato eva na saṅghātapabbatādīhi anekantikatā. Ye pana vadanti – ‘‘bhūtavisesā eva ete vaṇṇasaṇṭhānādivisesavanto bheravākārā ‘narakapālā’ti samaññaṃ labhantī’’ti. Tadasiddhaṃ ujukameva pāḷiyaṃ, – ‘‘atthi nirayesu nirayapālā’’ti (kathā. 866) vādassa patiṭṭhāpitattā.
അപിച യഥാ അരിയവിനയേ നരകപാലാനം ഭൂതമത്തതാ അസിദ്ധാ, തഥാ പഞ്ഞത്തിമത്തവാദിനോപി തേസം ഭൂതമത്തതാ അസിദ്ധാവ സബ്ബസോ രൂപധമ്മാനം അത്ഥി ഭാവസ്സേവ അപ്പടിജാനനതോ. ന ഹി തസ്സ ഭൂതാനി നാമ പരമത്ഥതോ സന്തി. യദി പരമത്ഥം ഗഹേത്വാ വോഹരതി, അഥ കസ്മാ ചക്ഖുരൂപാദീനി പടിക്ഖിപതീതി? തിട്ഠതേസാ അനവട്ഠിതതക്കാനം അപ്പഹീനസമ്മോഹവിപല്ലാസാനം വാദവീമംസാ, ഏവം, ‘‘അത്ഥേവ നിരയേ നിരയപാലാ’’തി നിട്ഠമേത്ഥ ഗന്തബ്ബം. സതി ച നേസം സബ്ഭാവേ, അസതിപി ബാഹിരേ വിസയേ നരകേ വിയ ദേസാദിനിയമോ ഹോതീതി വാദോ ന സിജ്ഝതി, സതി ഏവ പന ബാഹിരേ വിസയേ ദേസാദിനിയമോതി ദട്ഠബ്ബം.
Apica yathā ariyavinaye narakapālānaṃ bhūtamattatā asiddhā, tathā paññattimattavādinopi tesaṃ bhūtamattatā asiddhāva sabbaso rūpadhammānaṃ atthi bhāvasseva appaṭijānanato. Na hi tassa bhūtāni nāma paramatthato santi. Yadi paramatthaṃ gahetvā voharati, atha kasmā cakkhurūpādīni paṭikkhipatīti? Tiṭṭhatesā anavaṭṭhitatakkānaṃ appahīnasammohavipallāsānaṃ vādavīmaṃsā, evaṃ, ‘‘attheva niraye nirayapālā’’ti niṭṭhamettha gantabbaṃ. Sati ca nesaṃ sabbhāve, asatipi bāhire visaye narake viya desādiniyamo hotīti vādo na sijjhati, sati eva pana bāhire visaye desādiniyamoti daṭṭhabbaṃ.
ദേവദൂതസരാപനവസേന സത്തേ യഥൂപചിതേ പുഞ്ഞകമ്മേ യമേതി നിയമേതീതി യമോ, തസ്സ യമസ്സ വേമാനികപേതാനം രാജഭാവതോ രഞ്ഞോ. തേനാഹ – ‘‘യമരാജാ നാമ വേമാനികപേതരാജാ’’തി. കമ്മവിപാകന്തി അകുസലകമ്മവിപാകം. വേമാനികപേതാതി കണ്ഹസുക്കവസേന മിസ്സകകമ്മം കത്വാ വിനിപാതികദേവതാ വിയ സുക്കേന കമ്മുനാ പടിസന്ധിം ഗണ്ഹന്തി. തഥാ ഹി തേ മഗ്ഗഫലഭാഗിനോപി ഹോന്തി, പവത്തിയം പന കമ്മാനുരൂപം കദാചി പുഞ്ഞഫലം, കദാചി അപുഞ്ഞഫലം പച്ചനുഭവന്തി. യേസം പന അരിയമഗ്ഗോ ഉപ്പജ്ജതി, തേസം മഗ്ഗാധിഗമതോ പട്ഠായ പുഞ്ഞഫലമേവ ഉപ്പജ്ജതീതി ദട്ഠബ്ബം. അപുഞ്ഞഫലം പുബ്ബേ വിയ കടുകം ന ഹോതി. മനുസ്സത്തഭാവേ ഠിതാനം മുദുകമേവ ഹോതീതി അപരേ. ധമ്മികോ രാജാതി ഏത്ഥ തസ്സ ധമ്മികഭാവോ ധമ്മദേവപുത്തസ്സ വിയ ഉപ്പത്തിനിയമിതധമ്മവസേനേവ വേദിതബ്ബോ. ദ്വാരേസൂതി അവീചിമഹാനരകസ്സ ചതൂസു ദ്വാരേസു.
Devadūtasarāpanavasena satte yathūpacite puññakamme yameti niyametīti yamo, tassa yamassa vemānikapetānaṃ rājabhāvato rañño. Tenāha – ‘‘yamarājā nāma vemānikapetarājā’’ti. Kammavipākanti akusalakammavipākaṃ. Vemānikapetāti kaṇhasukkavasena missakakammaṃ katvā vinipātikadevatā viya sukkena kammunā paṭisandhiṃ gaṇhanti. Tathā hi te maggaphalabhāginopi honti, pavattiyaṃ pana kammānurūpaṃ kadāci puññaphalaṃ, kadāci apuññaphalaṃ paccanubhavanti. Yesaṃ pana ariyamaggo uppajjati, tesaṃ maggādhigamato paṭṭhāya puññaphalameva uppajjatīti daṭṭhabbaṃ. Apuññaphalaṃ pubbe viya kaṭukaṃ na hoti. Manussattabhāve ṭhitānaṃ mudukameva hotīti apare. Dhammiko rājāti ettha tassa dhammikabhāvo dhammadevaputtassa viya uppattiniyamitadhammavaseneva veditabbo. Dvāresūti avīcimahānarakassa catūsu dvāresu.
ജാതിധമ്മോതി കമ്മകിലേസവസേന ജാതിപകതികോ. തേനാഹ ‘‘ജാതിസഭാവോ’’തി. സഭാവോ ച നാമ തേജോധാതുയാ ഉണ്ഹതാ വിയ ന കദാചിപി വിഗച്ഛതീതി ആഹ ‘‘അപരിമുത്തോ ജാതിയാ’’തിആദി.
Jātidhammoti kammakilesavasena jātipakatiko. Tenāha ‘‘jātisabhāvo’’ti. Sabhāvo ca nāma tejodhātuyā uṇhatā viya na kadācipi vigacchatīti āha ‘‘aparimutto jātiyā’’tiādi.
൨൬൩. ഇദാനി ജാതിയാ ദേവദൂതഭാവം നിദ്ധാരേത്വാ ദസ്സേതും, ‘‘ദഹരകുമാരോ’’തിആദി വുത്തം. അത്ഥതോ ഏവം വദതി നാമാതി വാചായ അവദന്തോപി അത്ഥാപത്തിതോ ഏവം വദന്തോ വിയ ഹോതി വിഞ്ഞൂനന്തി അത്ഥോ. ഏവം തുമ്ഹാകമ്പി ജാതി ആഗമിസ്സതീതി ഏവം സംകിലിട്ഠജേഗുച്ഛഅസമത്ഥദഹരാവത്ഥാ ജാതി തുമ്ഹാകം ആഗമിസ്സതി. കാമഞ്ചായം ആഗതാ ഏവ, സാ പന അതീതാനാഗതായ ഉപരിപി ആഗമനായ പയോഗോ ഇച്ഛിതബ്ബോ, അനാഗതായ ന ഇച്ഛിതബ്ബോതി ആഹ ‘‘ജാതി ആഗമിസ്സതീ’’തി. തേനേവാഹ – ‘‘ഇതി തസ്സാ…പേ॰… കരോഥാ’’തി. തേനാതി തേന കാരണേന വിഞ്ഞൂനം വേദവത്ഥുഭാവേനാതി അത്ഥോ.
263. Idāni jātiyā devadūtabhāvaṃ niddhāretvā dassetuṃ, ‘‘daharakumāro’’tiādi vuttaṃ. Atthato evaṃ vadati nāmāti vācāya avadantopi atthāpattito evaṃ vadanto viya hoti viññūnanti attho. Evaṃ tumhākampi jāti āgamissatīti evaṃ saṃkiliṭṭhajegucchaasamatthadaharāvatthā jāti tumhākaṃ āgamissati. Kāmañcāyaṃ āgatā eva, sā pana atītānāgatāya uparipi āgamanāya payogo icchitabbo, anāgatāya na icchitabboti āha ‘‘jāti āgamissatī’’ti. Tenevāha – ‘‘iti tassā…pe… karothā’’ti. Tenāti tena kāraṇena viññūnaṃ vedavatthubhāvenāti attho.
ഊരുബലന്തി ഊരുബലീ. തേന ദൂരേപി ഗമനാഗമനലങ്ഘനാദിസമത്ഥതം ദസ്സേതി, ബാഹുബലന്തി പന ഇമിനാ ഹത്ഥേഹി കാതബ്ബകിച്ചസമത്ഥതം, ജവഗ്ഗഹണേന വേഗസ്സ പവത്തിസമത്ഥതം. അന്തരഹിതാ നട്ഠാ. സേസം പഠമദേവദൂതേ വുത്തനയമേവ.
Ūrubalanti ūrubalī. Tena dūrepi gamanāgamanalaṅghanādisamatthataṃ dasseti, bāhubalanti pana iminā hatthehi kātabbakiccasamatthataṃ, javaggahaṇena vegassa pavattisamatthataṃ. Antarahitā naṭṭhā. Sesaṃ paṭhamadevadūte vuttanayameva.
വിവിധം ദുക്ഖം ആദഹതീതി ബ്യാധി, വിസേസേന വാ ആധീയതി ഏതേനാതി ബ്യാധി, തേന ബ്യാധിനാ. അഭിഹതോതി ബാധിതോ, ഉപദ്ദുതോതി അത്ഥോ.
Vividhaṃ dukkhaṃ ādahatīti byādhi, visesena vā ādhīyati etenāti byādhi, tena byādhinā. Abhihatoti bādhito, upaddutoti attho.
൨൬൫. കാരണാ നാമ ‘‘ഹത്ഥച്ഛേദാദിഭേദാ അധികപീളാ കരീയതി ഏതായാ’’തി കത്വാ യാതനാ, സാ ഏവ കാരണികേഹി കാതബ്ബട്ഠേന കമ്മന്തി കമ്മകാരണാ യാതനാകമ്മന്തി അത്ഥോ.
265. Kāraṇā nāma ‘‘hatthacchedādibhedā adhikapīḷā karīyati etāyā’’ti katvā yātanā, sā eva kāraṇikehi kātabbaṭṭhena kammanti kammakāraṇā yātanākammanti attho.
൨൬൬. ബഹും പാപം കതന്തി ബഹുസോ പാപം കതം. തേന പാപസ്സ ബഹുലീകരണമാഹ. ബഹൂതി വാ മഹന്തം. മഹത്ഥോപി ഹി ബഹുസദ്ദോ ദിസ്സതി, ‘‘ബഹു വത കതം അസ്സാ’’തിആദീസു, ഗരുകന്തി വുത്തം ഹോതി. സോതി ഗരുകം ബഹുലം വാ പാപം കത്വാ ഠിതോ നിരയേ നിബ്ബത്തതിയേവ, ന യമപുരിസേഹി യമസ്സ സന്തികം നീയതി. പരിത്തന്തി പമാണപരിത്തതായ കാലപരിത്തതായ ച പരിത്തം, പുരിമസ്മിം പക്ഖേ അഗരുന്തി അത്ഥോ, ദുതിയസ്മിം അബഹുലന്തി. യഥാവുത്തമത്ഥം ഉപമായ വിഭാവേതും, ‘‘യഥാ ഹീ’’തിആദി വുത്തം. കത്തബ്ബമേവാതി ദണ്ഡമേവ. അനുവിജ്ജിത്വാ വീമംസിത്വാ. വിനിച്ഛയട്ഠാനന്തി അട്ടകരണട്ഠാനം. പരിത്തപാപകമ്മാതി ദുബ്ബലപാപകമ്മാ. തേ ഹി പാപകമ്മസ്സ ദുബ്ബലഭാവതോ കതൂപചിതസ്സ ച ഓകാസാരഹകുസലകമ്മസ്സ ബലവഭാവതോ അത്തനോ ധമ്മതായപി സരന്തി.
266.Bahuṃ pāpaṃ katanti bahuso pāpaṃ kataṃ. Tena pāpassa bahulīkaraṇamāha. Bahūti vā mahantaṃ. Mahatthopi hi bahusaddo dissati, ‘‘bahu vata kataṃ assā’’tiādīsu, garukanti vuttaṃ hoti. Soti garukaṃ bahulaṃ vā pāpaṃ katvā ṭhito niraye nibbattatiyeva, na yamapurisehi yamassa santikaṃ nīyati. Parittanti pamāṇaparittatāya kālaparittatāya ca parittaṃ, purimasmiṃ pakkhe agarunti attho, dutiyasmiṃ abahulanti. Yathāvuttamatthaṃ upamāya vibhāvetuṃ, ‘‘yathā hī’’tiādi vuttaṃ. Kattabbamevāti daṇḍameva. Anuvijjitvā vīmaṃsitvā. Vinicchayaṭṭhānanti aṭṭakaraṇaṭṭhānaṃ. Parittapāpakammāti dubbalapāpakammā. Te hi pāpakammassa dubbalabhāvato katūpacitassa ca okāsārahakusalakammassa balavabhāvato attano dhammatāyapi saranti.
ആകാസചേതിയന്തി ഗിരിസിഖരേ വിവടങ്ഗണേ കതചേതിയം. അഗ്ഗിജാലസദ്ദന്തി ‘‘പടപടാ’’തി പവത്തമാനം അഗ്ഗിജാലായ സദ്ദം സുത്വാ, ‘‘മയാ തദാ ആകാസചേതിയേ പൂജിതരത്തപടാ വിയാ’’തി അത്തനോ പൂജിതപടം അനുസ്സരി. പഞ്ചഹിപി ന സരതീതി ബലവതാ പാപകമ്മേന ബ്യാമോഹിതോ പഞ്ച സഞ്ഞാണാനി ന ഗണ്ഹാതി. തുണ്ഹീ ഹോതി കമ്മാരഹോ അയന്തി തത്ഥ പതീകാരം അപസ്സന്തോ.
Ākāsacetiyanti girisikhare vivaṭaṅgaṇe katacetiyaṃ. Aggijālasaddanti ‘‘paṭapaṭā’’ti pavattamānaṃ aggijālāya saddaṃ sutvā, ‘‘mayā tadā ākāsacetiye pūjitarattapaṭā viyā’’ti attano pūjitapaṭaṃ anussari. Pañcahipi na saratīti balavatā pāpakammena byāmohito pañca saññāṇāni na gaṇhāti. Tuṇhī hoti kammāraho ayanti tattha patīkāraṃ apassanto.
൨൬൭. അവീചിമഹാനിരയോ ഉബ്ബേധേനപി യോജനസതമേവാതി വദന്തി. നവനവയോജനികാ ഹോതി പുഥുലതോ. മഹാനിരയസ്സ മഹന്തത്താ തഥാപി ഭിത്തിസതം യോജനസഹസ്സം ഹോതീതി ഉസ്സദസ്സ സബ്ബസ്സ പരിക്ഖേപതോ ‘‘ദസയോജനസഹസ്സം ഹോതീ’’തി വുത്തം.
267. Avīcimahānirayo ubbedhenapi yojanasatamevāti vadanti. Navanavayojanikā hoti puthulato. Mahānirayassa mahantattā tathāpi bhittisataṃ yojanasahassaṃ hotīti ussadassa sabbassa parikkhepato ‘‘dasayojanasahassaṃ hotī’’ti vuttaṃ.
൨൬൮. ഝായതീതി പടിപാകതികം ഹോതി. താദിസമേവാതി പുരിമസദിസത്താ ‘‘ഉബ്ഭതം സദിസമേവ ഹോതീ’’തി ഏവം വുത്തം. ബഹുസമ്പത്തോതി വാ ബഹുട്ഠാനം അതിക്കമിത്വാ പുരത്ഥിമദ്വാരം സമ്പത്തോ ഹോതി.
268.Jhāyatīti paṭipākatikaṃ hoti. Tādisamevāti purimasadisattā ‘‘ubbhataṃ sadisameva hotī’’ti evaṃ vuttaṃ. Bahusampattoti vā bahuṭṭhānaṃ atikkamitvā puratthimadvāraṃ sampatto hoti.
ഛന്നം ജാലാനന്തി ചതൂഹി ദിസാഹി ഹേട്ഠാ ഉപരി ച ഉബ്ഭതാനം ഛന്നം ജാലാനം. സത്താനം നിരന്തരതാ നിരയസംവത്തനിയകമ്മകതാനഞ്ച ബഹുഭാവതോ ജാലാനം താവ സത്താനഞ്ച നിരന്തരത്താ അവീചി ഹോതു; ദുക്ഖസ്സ പന കഥം നിരന്തരതാതി തം ദസ്സേന്തോ, ‘‘കായദ്വാരേ…പേ॰… ഏകം ദുക്ഖസഹഗത’’ന്തിആദിമാഹ. തത്ഥ ആവജ്ജനം സമ്പടിച്ഛനം സന്തീരണം വോട്ഠബ്ബനം ദ്വേ തദാരമ്മണചിത്താനീതി ഛ ഉപേക്ഖാസഹഗതാനി. ഏവം സന്തേപീതി യദിപി തത്ഥ ഉപേക്ഖാസഹഗതചിത്താനിപി പവത്തന്തി ഉപേക്ഖാവേദനാപി ലദ്ധാവസരാ; ദുക്ഖവേദനാ പന ബലവതരാ നിസിതനിസിതേന തിഖിണേന സത്ഥേന നിരന്തരം സരീരം ഛിന്ദന്തീ വിയ ദുക്ഖം ഉപനേന്തീ വിയ താ വേദനാ അഭിഭവന്തീ അജ്ഝോത്ഥരന്തീ ഉപ്പജ്ജന്തീ നിരന്തരാ വിയ ഹോതി. തേനാഹ ‘‘അനുദഹനബലവതായാ’’തിആദി. ഉപേക്ഖാവേദനാതി വാ തത്ഥ അതിവിയ അനിട്ഠഫലതായ അനിട്ഠാരമ്മണാ ഉപേക്ഖാവേദനാ ദുക്ഖാതി വുച്ചതി, യഥാ ഇട്ഠഫലബഹുതായ ഇട്ഠാരമ്മണാ ഝാനാദിപരിയാപന്നേ ച സുഗതിഭവേ ച ഉപേക്ഖാവേദനാ സുഖാതി വുച്ചതി, ഏവം ദുക്ഖസ്സ നിരന്തരതായ അവീചീതി വേദിതബ്ബം.
Channaṃ jālānanti catūhi disāhi heṭṭhā upari ca ubbhatānaṃ channaṃ jālānaṃ. Sattānaṃ nirantaratā nirayasaṃvattaniyakammakatānañca bahubhāvato jālānaṃ tāva sattānañca nirantarattā avīci hotu; dukkhassa pana kathaṃ nirantaratāti taṃ dassento, ‘‘kāyadvāre…pe… ekaṃ dukkhasahagata’’ntiādimāha. Tattha āvajjanaṃ sampaṭicchanaṃ santīraṇaṃ voṭṭhabbanaṃ dve tadārammaṇacittānīti cha upekkhāsahagatāni. Evaṃ santepīti yadipi tattha upekkhāsahagatacittānipi pavattanti upekkhāvedanāpi laddhāvasarā; dukkhavedanā pana balavatarā nisitanisitena tikhiṇena satthena nirantaraṃ sarīraṃ chindantī viya dukkhaṃ upanentī viya tā vedanā abhibhavantī ajjhottharantī uppajjantī nirantarā viya hoti. Tenāha ‘‘anudahanabalavatāyā’’tiādi. Upekkhāvedanāti vā tattha ativiya aniṭṭhaphalatāya aniṭṭhārammaṇā upekkhāvedanā dukkhāti vuccati, yathā iṭṭhaphalabahutāya iṭṭhārammaṇā jhānādipariyāpanne ca sugatibhave ca upekkhāvedanā sukhāti vuccati, evaṃ dukkhassa nirantaratāya avīcīti veditabbaṃ.
൨൬൯. ഏകോ പാദോ മഹാനിരയേ ഹോതി, ഏകോ ഗൂഥനിരയേ നിപതതി, കമ്മവേഗുക്ഖിത്തോ അന്തരാ പദമാവഹതി സേസാരമ്ഭതായ. ഹത്ഥിഗീവപ്പമാണാ പരിണാഹേന. ഏകദോണികനാവാപ്പമാണാ ആയാമേന.
269.Ekopādo mahāniraye hoti, eko gūthaniraye nipatati, kammavegukkhitto antarā padamāvahati sesārambhatāya. Hatthigīvappamāṇā pariṇāhena. Ekadoṇikanāvāppamāṇā āyāmena.
പോക്ഖരപത്താനീതി ഖുരധാരാസദിസാനി തിഖിണഗ്ഗാനി അയോസൂലമയാനേവ പദുമപത്താനി. ഹേട്ഠാ ഖുരധാരാതി ഹേട്ഠാഭൂമിയം നിക്ഖിത്താ, വേത്തലതായോ ച തിഖിണധാരകണ്ടകാ അയോമയാ ഏവ. തേനാഹ – ‘‘സോ തത്ഥ ദുക്ഖാ’’തിആദി. കുസതിണാനീതി കുസതിണജാതിതായ തഥാ വുത്താനി. ഖരവാലികാതി ഖരാ തിഖിണകോടികാ സിങ്ഘാടകസണ്ഠാനാ വാലികാ.
Pokkharapattānīti khuradhārāsadisāni tikhiṇaggāni ayosūlamayāneva padumapattāni. Heṭṭhā khuradhārāti heṭṭhābhūmiyaṃ nikkhittā, vettalatāyo ca tikhiṇadhārakaṇṭakā ayomayā eva. Tenāha – ‘‘so tattha dukkhā’’tiādi. Kusatiṇānīti kusatiṇajātitāya tathā vuttāni. Kharavālikāti kharā tikhiṇakoṭikā siṅghāṭakasaṇṭhānā vālikā.
൨൭൦. ദന്തേ സമ്ഫുസേതീതി ഹേട്ഠിമദന്തേ യഥാ കിഞ്ചി മുഖേ പക്ഖിപിതും ന സക്കാ, ഏവം സുഫുസിതേ കരോതി. തമ്ബലോഹപാനതോ പട്ഠായാതി വുത്തകാരണതോ പടിലോമതോപി ഏവം കമ്മകാരണാനം കാരണമാഹ. ദുതിയേനാതി കുഠാരീഹി തച്ഛനേന. തതിയേനാതി വാസീഹി തച്ഛനേന. അവിജഹിതമേവ സംവേഗഹേതുതായ ലോകസ്സ മഹതോ അത്ഥസ്സ സംവത്തനതോ.
270.Dante samphusetīti heṭṭhimadante yathā kiñci mukhe pakkhipituṃ na sakkā, evaṃ suphusite karoti. Tambalohapānato paṭṭhāyāti vuttakāraṇato paṭilomatopi evaṃ kammakāraṇānaṃ kāraṇamāha. Dutiyenāti kuṭhārīhi tacchanena. Tatiyenāti vāsīhi tacchanena. Avijahitameva saṃvegahetutāya lokassa mahato atthassa saṃvattanato.
൨൭൧. ഹീനകായം ഹീനം വാ അത്തഭാവം ഉപഗതാ. ഉപാദാനേതി ചതുബ്ബിധേപി ഉപാദാനേ. തം അത്ഥതോ തണ്ഹാദിട്ഠിഗ്ഗാഹോതി ആഹ ‘‘തണ്ഹാദിട്ഠിഗഹണേ’’തി. സമ്ഭവതി ജരാമരണം ഏതേനാതി സമ്ഭവോ, ഉപാദാനന്തി ആഹ – ‘‘ജാതിയാ മരണസ്സ ച കാരണഭൂതേ’’തി. അനുപാദാതി അനുപാദായ. തേനാഹ ‘‘അനുപാദിയിത്വാ’’തി.
271.Hīnakāyaṃ hīnaṃ vā attabhāvaṃ upagatā. Upādāneti catubbidhepi upādāne. Taṃ atthato taṇhādiṭṭhiggāhoti āha ‘‘taṇhādiṭṭhigahaṇe’’ti. Sambhavati jarāmaraṇaṃ etenāti sambhavo, upādānanti āha – ‘‘jātiyā maraṇassa ca kāraṇabhūte’’ti. Anupādāti anupādāya. Tenāha ‘‘anupādiyitvā’’ti.
സബ്ബദുക്ഖാതിക്കന്താ നാമാതി സകലമ്പി വട്ടദുക്ഖം അതിക്കന്താ ഏവ ഹോന്തി ചരിമചിത്തനിരോധേന വട്ടദുക്ഖലേസസ്സപി അസമ്ഭവതോ.
Sabbadukkhātikkantā nāmāti sakalampi vaṭṭadukkhaṃ atikkantā eva honti carimacittanirodhena vaṭṭadukkhalesassapi asambhavato.
ദേവദൂതസുത്തവണ്ണനായ ലീനത്ഥപ്പകാസനാ സമത്താ.
Devadūtasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā samattā.
നിട്ഠിതാ ച സുഞ്ഞതവഗ്ഗവണ്ണനാ.
Niṭṭhitā ca suññatavaggavaṇṇanā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya / ൧൦. ദേവദൂതസുത്തം • 10. Devadūtasuttaṃ
അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൧൦. ദേവദൂതസുത്തവണ്ണനാ • 10. Devadūtasuttavaṇṇanā