| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
៣. ទេវហិតសុត្តវណ្ណនា
3. Devahitasuttavaṇṇanā
១៩៩. តតិយេ វាតេហីតិ ឧទរវាតេហិ។ ភគវតោ កិរ ឆព្ពស្សានិ ទុក្ករការិកំ ករោន្តស្ស បសតមុគ្គយូសាទីនិ អាហារយតោ ទុព្ភោជនេន ចេវ ទុក្ខសេយ្យាយ ច ឧទរវាតោ កុប្បិ។ អបរភាគេ សម្ពោធិំ បត្វា បណីតភោជនំ ភុញ្ជន្តស្សាបិ អន្តរន្តរា សោ អាពាធោ អត្តានំ ទស្សេតិយេវ។ តំ សន្ធាយេតំ វុត្តំ។ ឧបដ្ឋាកោ ហោតីតិ បឋមពោធិយំ អនិពទ្ធុបដ្ឋាកកាលេ ឧបដ្ឋាកោ ហោតិ។ តស្មិំ កិរ កាលេ សត្ថុអសីតិមហាថេរេសុ ឧបដ្ឋាកោ អភូតបុព្ពោ នាម នត្ថិ។ នាគសមាលោ ឧបវានោ សុនក្ខត្តោ ចុន្ទោ សមណុទ្ទេសោ សាគតោ ពោធិ មេឃិយោតិ ឥមេ បន បាឡិយំ អាគតុបដ្ឋាកា។ ឥមស្មិំ បន កាលេ ឧបវានត្ថេរោ បាតោវ ឧដ្ឋាយ បរិវេណសម្មជ្ជនំ ទន្តកដ្ឋទានំ ន្ហានោទកបរិយាទនំ បត្តចីវរំ គហេត្វា អនុគមនន្តិ សព្ពំ ភគវតោ ឧបដ្ឋានមកាសិ។ ឧបសង្កមីតិ បឋមពោធិយំ កិរ វីសតិ វស្សានិ និទ្ធូមំ អរញ្ញមេវ ហោតិ, ភិក្ខុសង្ឃស្ស ឧទកតាបនម្បិ ន ភគវតា អនុញ្ញាតំ។ សោ ច ព្រាហ្មណោ ឧទ្ធនបាឡិំ ពន្ធាបេត្វា មហាចាដិយោ ឧទ្ធនមារោបេត្វា ឧណ្ហោទកំ ការេត្វា, ន្ហានីយចុណ្ណាទីហិ សទ្ធិំ តំ វិក្កិណន្តោ ជីវិកំ កប្បេតិ។ ន្ហាយិតុកាមា តត្ថ គន្ត្វា មូលំ ទត្វា ន្ហាយិត្វា គន្ធេ វិលិម្បិត្វា មាលំ បិឡន្ធិត្វា បក្កមន្តិ។ តស្មា ថេរោ តត្ថ ឧបសង្កមិ។
199. Tatiye vātehīti udaravātehi. Bhagavato kira chabbassāni dukkarakārikaṃ karontassa pasatamuggayūsādīni āhārayato dubbhojanena ceva dukkhaseyyāya ca udaravāto kuppi. Aparabhāge sambodhiṃ patvā paṇītabhojanaṃ bhuñjantassāpi antarantarā so ābādho attānaṃ dassetiyeva. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Upaṭṭhāko hotīti paṭhamabodhiyaṃ anibaddhupaṭṭhākakāle upaṭṭhāko hoti. Tasmiṃ kira kāle satthuasītimahātheresu upaṭṭhāko abhūtapubbo nāma natthi. Nāgasamālo upavāno sunakkhatto cundo samaṇuddeso sāgato bodhi meghiyoti ime pana pāḷiyaṃ āgatupaṭṭhākā. Imasmiṃ pana kāle upavānatthero pātova uṭṭhāya pariveṇasammajjanaṃ dantakaṭṭhadānaṃ nhānodakapariyādanaṃ pattacīvaraṃ gahetvā anugamananti sabbaṃ bhagavato upaṭṭhānamakāsi. Upasaṅkamīti paṭhamabodhiyaṃ kira vīsati vassāni niddhūmaṃ araññameva hoti, bhikkhusaṅghassa udakatāpanampi na bhagavatā anuññātaṃ. So ca brāhmaṇo uddhanapāḷiṃ bandhāpetvā mahācāṭiyo uddhanamāropetvā uṇhodakaṃ kāretvā, nhānīyacuṇṇādīhi saddhiṃ taṃ vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. Nhāyitukāmā tattha gantvā mūlaṃ datvā nhāyitvā gandhe vilimpitvā mālaṃ piḷandhitvā pakkamanti. Tasmā thero tattha upasaṅkami.
កិំ បត្ថយានោតិ កិំ ឥច្ឆន្តោ។ កិំ ឯសន្តិ កិំ គវេសន្តោ។ បូជិតោ បូជនេយ្យានន្តិ ឥទំ ថេរោ ទសពលស្ស វណ្ណំ កថេតុមារភិ។ គិលានភេសជ្ជត្ថំ គតេន កិរ គិលានស្ស វណ្ណោ កថេតព្ពោតិ វត្តមេតំ។ វណ្ណំ ហិ សុត្វា មនុស្សា សក្កច្ចំ ភេសជ្ជំ ទាតព្ពំ មញ្ញន្តិ។ សប្បាយភេសជ្ជំ លទ្ធា គិលានោ ខិប្បមេវ វុដ្ឋាតិ។ កថេន្តេន ច ឈានវិមោក្ខសមាបត្តិមគ្គផលានិ អារព្ភ កថេតុំ ន វដ្ដតិ។ ‘‘សីលវា លជ្ជី កុក្កុច្ចកោ ពហុស្សុតោ អាគមធរោ វំសានុរក្ខកោ’’តិ ឯវំ បន អាគមនីយបដិបទំយេវ កថេតុំ វដ្ដតិ។ បូជនេយ្យានន្តិ អសីតិមហាថេរា សទេវកេន លោកេន បូជេតព្ពាតិ បូជនេយ្យា។ តេយេវ សក្កាតព្ពាតិ សក្ករេយ្យា។ តេសំយេវ អបចិតិ កត្តព្ពាតិ អបចេយ្យា។ ភគវា តេសំ បូជិតោ សក្កតោ អបចិតោ ច, ឥច្ចស្ស តំ គុណំ បកាសេន្តោ ថេរោ ឯវមាហ។ ហាតវេតិ ហរិតុំ។
Kiṃ patthayānoti kiṃ icchanto. Kiṃ esanti kiṃ gavesanto. Pūjito pūjaneyyānanti idaṃ thero dasabalassa vaṇṇaṃ kathetumārabhi. Gilānabhesajjatthaṃ gatena kira gilānassa vaṇṇo kathetabboti vattametaṃ. Vaṇṇaṃ hi sutvā manussā sakkaccaṃ bhesajjaṃ dātabbaṃ maññanti. Sappāyabhesajjaṃ laddhā gilāno khippameva vuṭṭhāti. Kathentena ca jhānavimokkhasamāpattimaggaphalāni ārabbha kathetuṃ na vaṭṭati. ‘‘Sīlavā lajjī kukkuccako bahussuto āgamadharo vaṃsānurakkhako’’ti evaṃ pana āgamanīyapaṭipadaṃyeva kathetuṃ vaṭṭati. Pūjaneyyānanti asītimahātherā sadevakena lokena pūjetabbāti pūjaneyyā. Teyeva sakkātabbāti sakkareyyā. Tesaṃyeva apaciti kattabbāti apaceyyā. Bhagavā tesaṃ pūjito sakkato apacito ca, iccassa taṃ guṇaṃ pakāsento thero evamāha. Hātaveti harituṃ.
ផាណិតស្ស ច បុដន្តិ មហន្តំ និច្ឆារិកំ គុឡបិណ្ឌំ។ សោ កិរ ‘‘កិំ សមណស្ស គោតមស្ស អផាសុក’’ន្តិ? បុច្ឆិត្វា, ‘‘ឧទរវាតោ’’តិ សុត្វា, ‘‘តេន ហិ មយមេត្ថ ភេសជ្ជំ ជានាម, ឥតោ ថោកេន ឧទកេន ឥទំ ផាណិតំ អាលោឡេត្វា ន្ហានបរិយោសានេ បាតុំ ទេថ, ឥតិ ឧណ្ហោទកេន ពហិ បរិសេទោ ភវិស្សតិ, ឥមិនា អន្តោតិ ឯវំ សមណស្ស គោតមស្ស ផាសុកំ ភវិស្សតី’’តិ វត្វា ថេរស្ស បត្តេ បក្ខិបិត្វា អទាសិ។
Phāṇitassa ca puṭanti mahantaṃ nicchārikaṃ guḷapiṇḍaṃ. So kira ‘‘kiṃ samaṇassa gotamassa aphāsuka’’nti? Pucchitvā, ‘‘udaravāto’’ti sutvā, ‘‘tena hi mayamettha bhesajjaṃ jānāma, ito thokena udakena idaṃ phāṇitaṃ āloḷetvā nhānapariyosāne pātuṃ detha, iti uṇhodakena bahi parisedo bhavissati, iminā antoti evaṃ samaṇassa gotamassa phāsukaṃ bhavissatī’’ti vatvā therassa patte pakkhipitvā adāsi.
ឧបសង្កមីតិ តស្មិំ កិរ អាពាធេ បដិប្បស្សទ្ធេ ‘‘ទេវហិតេន តថាគតស្ស ភេសជ្ជំ ទិន្នំ, តេនេវ រោគោ វូបសន្តោ, អហោ ទានំ បរមទានំ ព្រាហ្មណស្សា’’តិ កថា វិត្ថារិតា ជាតា។ តំ សុត្វា កិត្តិកាមោ ព្រាហ្មណោ ‘‘ឯត្តកេនបិ តាវ មេ អយំ កិត្តិសទ្ទោ អព្ភុគ្គតោ’’តិ សោមនស្សជាតោ អត្តនា កតភាវំ ជានាបេតុកាមោ តាវតកេនេវ ទសពលេ វិស្សាសំ អាបជ្ជិត្វា ឧបសង្កមិ។
Upasaṅkamīti tasmiṃ kira ābādhe paṭippassaddhe ‘‘devahitena tathāgatassa bhesajjaṃ dinnaṃ, teneva rogo vūpasanto, aho dānaṃ paramadānaṃ brāhmaṇassā’’ti kathā vitthāritā jātā. Taṃ sutvā kittikāmo brāhmaṇo ‘‘ettakenapi tāva me ayaṃ kittisaddo abbhuggato’’ti somanassajāto attanā katabhāvaṃ jānāpetukāmo tāvatakeneva dasabale vissāsaṃ āpajjitvā upasaṅkami.
ទជ្ជាតិ ទទេយ្យ។ កថំ ហិ យជមានស្សាតិ កេន ការណេន យជន្តស្ស។ ឥជ្ឈតីតិ សមិជ្ឈតិ មហប្ផលោ ហោតិ។ យោវេទីតិ យោ អវេទិ អញ្ញាសិ, វិទិតំ បាកដមកាសិ ‘‘យោវេតី’’តិបិ បាឋោ, យោ អវេតិ ជានាតីតិ អត្ថោ។ បស្សតីតិ ទិព្ពចក្ខុនា បស្សតិ។ ជាតិក្ខយន្តិ អរហត្តំ។ អភិញ្ញាវោសិតោតិ ជានិត្វា វោសិតោ វោសានំ កតកិច្ចតំ បត្តោ។ ឯវំ ហិ យជមានស្សាតិ ឥមិនា ខីណាសវេ យជនាការេន យជន្តស្ស។ តតិយំ។
Dajjāti dadeyya. Kathaṃ hi yajamānassāti kena kāraṇena yajantassa. Ijjhatīti samijjhati mahapphalo hoti. Yovedīti yo avedi aññāsi, viditaṃ pākaṭamakāsi ‘‘yovetī’’tipi pāṭho, yo aveti jānātīti attho. Passatīti dibbacakkhunā passati. Jātikkhayanti arahattaṃ. Abhiññāvositoti jānitvā vosito vosānaṃ katakiccataṃ patto. Evaṃ hi yajamānassāti iminā khīṇāsave yajanākārena yajantassa. Tatiyaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ៣. ទេវហិតសុត្តំ • 3. Devahitasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ៣. ទេវហិតសុត្តវណ្ណនា • 3. Devahitasuttavaṇṇanā
