| Library / Tipiṭaka / තිපිටක • Tipiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය (අට්‌ඨකථා) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
3. දෙවහිතසුත්‌තවණ්‌ණනා
3. Devahitasuttavaṇṇanā
199. තතියෙ වාතෙහීති උදරවාතෙහි. භගවතො කිර ඡබ්‌බස්‌සානි දුක්‌කරකාරිකං කරොන්‌තස්‌ස පසතමුග්‌ගයූසාදීනි ආහාරයතො දුබ්‌භොජනෙන චෙව දුක්‌ඛසෙය්‍යාය ච උදරවාතො කුප්‌පි. අපරභාගෙ සම්‌බොධිං පත්‌වා පණීතභොජනං භුඤ්‌ජන්‌තස්‌සාපි අන්‌තරන්‌තරා සො ආබාධො අත්‌තානං දස්‌සෙතියෙව. තං සන්‌ධායෙතං වුත්‌තං. උපට්‌ඨාකො හොතීති පඨමබොධියං අනිබද්‌ධුපට්‌ඨාකකාලෙ උපට්‌ඨාකො හොති. තස්‌මිං කිර කාලෙ සත්‌ථුඅසීතිමහාථෙරෙසු උපට්‌ඨාකො අභූතපුබ්‌බො නාම නත්‌ථි. නාගසමාලො උපවානො සුනක්‌ඛත්‌තො චුන්‌දො සමණුද්‌දෙසො සාගතො බොධි මෙඝියොති ඉමෙ පන පාළියං ආගතුපට්‌ඨාකා. ඉමස්‌මිං පන කාලෙ උපවානත්‌ථෙරො පාතොව උට්‌ඨාය පරිවෙණසම්‌මජ්‌ජනං දන්‌තකට්‌ඨදානං න්‌හානොදකපරියාදනං පත්‌තචීවරං ගහෙත්‌වා අනුගමනන්‌ති සබ්‌බං භගවතො උපට්‌ඨානමකාසි. උපසඞ්‌කමීති පඨමබොධියං කිර වීසති වස්‌සානි නිද්‌ධූමං අරඤ්‌ඤමෙව හොති, භික්‌ඛුසඞ්‌ඝස්‌ස උදකතාපනම්‌පි න භගවතා අනුඤ්‌ඤාතං. සො ච බ්‍රාහ්‌මණො උද්‌ධනපාළිං බන්‌ධාපෙත්‌වා මහාචාටියො උද්‌ධනමාරොපෙත්‌වා උණ්‌හොදකං කාරෙත්‌වා, න්‌හානීයචුණ්‌ණාදීහි සද්‌ධිං තං වික්‌කිණන්‌තො ජීවිකං කප්‌පෙති. න්‌හායිතුකාමා තත්‌ථ ගන්‌ත්‌වා මූලං දත්‌වා න්‌හායිත්‌වා ගන්‌ධෙ විලිම්‌පිත්‌වා මාලං පිළන්‌ධිත්‌වා පක්‌කමන්‌ති. තස්‌මා ථෙරො තත්‌ථ උපසඞ්‌කමි.
199. Tatiye vātehīti udaravātehi. Bhagavato kira chabbassāni dukkarakārikaṃ karontassa pasatamuggayūsādīni āhārayato dubbhojanena ceva dukkhaseyyāya ca udaravāto kuppi. Aparabhāge sambodhiṃ patvā paṇītabhojanaṃ bhuñjantassāpi antarantarā so ābādho attānaṃ dassetiyeva. Taṃ sandhāyetaṃ vuttaṃ. Upaṭṭhāko hotīti paṭhamabodhiyaṃ anibaddhupaṭṭhākakāle upaṭṭhāko hoti. Tasmiṃ kira kāle satthuasītimahātheresu upaṭṭhāko abhūtapubbo nāma natthi. Nāgasamālo upavāno sunakkhatto cundo samaṇuddeso sāgato bodhi meghiyoti ime pana pāḷiyaṃ āgatupaṭṭhākā. Imasmiṃ pana kāle upavānatthero pātova uṭṭhāya pariveṇasammajjanaṃ dantakaṭṭhadānaṃ nhānodakapariyādanaṃ pattacīvaraṃ gahetvā anugamananti sabbaṃ bhagavato upaṭṭhānamakāsi. Upasaṅkamīti paṭhamabodhiyaṃ kira vīsati vassāni niddhūmaṃ araññameva hoti, bhikkhusaṅghassa udakatāpanampi na bhagavatā anuññātaṃ. So ca brāhmaṇo uddhanapāḷiṃ bandhāpetvā mahācāṭiyo uddhanamāropetvā uṇhodakaṃ kāretvā, nhānīyacuṇṇādīhi saddhiṃ taṃ vikkiṇanto jīvikaṃ kappeti. Nhāyitukāmā tattha gantvā mūlaṃ datvā nhāyitvā gandhe vilimpitvā mālaṃ piḷandhitvā pakkamanti. Tasmā thero tattha upasaṅkami.
කිං පත්‌ථයානොති කිං ඉච්‌ඡන්‌තො. කිං එසන්‌ති කිං ගවෙසන්‌තො. පූජිතො පූජනෙය්‍යානන්‌ති ඉදං ථෙරො දසබලස්‌ස වණ්‌ණං කථෙතුමාරභි. ගිලානභෙසජ්‌ජත්‌ථං ගතෙන කිර ගිලානස්‌ස වණ්‌ණො කථෙතබ්‌බොති වත්‌තමෙතං. වණ්‌ණං හි සුත්‌වා මනුස්‌සා සක්‌කච්‌චං භෙසජ්‌ජං දාතබ්‌බං මඤ්‌ඤන්‌ති. සප්‌පායභෙසජ්‌ජං ලද්‌ධා ගිලානො ඛිප්‌පමෙව වුට්‌ඨාති. කථෙන්‌තෙන ච ඣානවිමොක්‌ඛසමාපත්‌තිමග්‌ගඵලානි ආරබ්‌භ කථෙතුං න වට්‌ටති. ‘‘සීලවා ලජ්‌ජී කුක්‌කුච්‌චකො බහුස්‌සුතො ආගමධරො වංසානුරක්‌ඛකො’’ති එවං පන ආගමනීයපටිපදංයෙව කථෙතුං වට්‌ටති. පූජනෙය්‍යානන්‌ති අසීතිමහාථෙරා සදෙවකෙන ලොකෙන පූජෙතබ්‌බාති පූජනෙය්‍යා. තෙයෙව සක්‌කාතබ්‌බාති සක්‌කරෙය්‍යා. තෙසංයෙව අපචිති කත්‌තබ්‌බාති අපචෙය්‍යා. භගවා තෙසං පූජිතො සක්‌කතො අපචිතො ච, ඉච්‌චස්‌ස තං ගුණං පකාසෙන්‌තො ථෙරො එවමාහ. හාතවෙති හරිතුං.
Kiṃ patthayānoti kiṃ icchanto. Kiṃ esanti kiṃ gavesanto. Pūjito pūjaneyyānanti idaṃ thero dasabalassa vaṇṇaṃ kathetumārabhi. Gilānabhesajjatthaṃ gatena kira gilānassa vaṇṇo kathetabboti vattametaṃ. Vaṇṇaṃ hi sutvā manussā sakkaccaṃ bhesajjaṃ dātabbaṃ maññanti. Sappāyabhesajjaṃ laddhā gilāno khippameva vuṭṭhāti. Kathentena ca jhānavimokkhasamāpattimaggaphalāni ārabbha kathetuṃ na vaṭṭati. ‘‘Sīlavā lajjī kukkuccako bahussuto āgamadharo vaṃsānurakkhako’’ti evaṃ pana āgamanīyapaṭipadaṃyeva kathetuṃ vaṭṭati. Pūjaneyyānanti asītimahātherā sadevakena lokena pūjetabbāti pūjaneyyā. Teyeva sakkātabbāti sakkareyyā. Tesaṃyeva apaciti kattabbāti apaceyyā. Bhagavā tesaṃ pūjito sakkato apacito ca, iccassa taṃ guṇaṃ pakāsento thero evamāha. Hātaveti harituṃ.
ඵාණිතස්‌ස ච පුටන්‌ති මහන්‌තං නිච්‌ඡාරිකං ගුළපිණ්‌ඩං. සො කිර ‘‘කිං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස අඵාසුක’’න්‌ති? පුච්‌ඡිත්‌වා, ‘‘උදරවාතො’’ති සුත්‌වා, ‘‘තෙන හි මයමෙත්‌ථ භෙසජ්‌ජං ජානාම, ඉතො ථොකෙන උදකෙන ඉදං ඵාණිතං ආලොළෙත්‌වා න්‌හානපරියොසානෙ පාතුං දෙථ, ඉති උණ්‌හොදකෙන බහි පරිසෙදො භවිස්‌සති, ඉමිනා අන්‌තොති එවං සමණස්‌ස ගොතමස්‌ස ඵාසුකං භවිස්‌සතී’’ති වත්‌වා ථෙරස්‌ස පත්‌තෙ පක්‌ඛිපිත්‌වා අදාසි.
Phāṇitassa ca puṭanti mahantaṃ nicchārikaṃ guḷapiṇḍaṃ. So kira ‘‘kiṃ samaṇassa gotamassa aphāsuka’’nti? Pucchitvā, ‘‘udaravāto’’ti sutvā, ‘‘tena hi mayamettha bhesajjaṃ jānāma, ito thokena udakena idaṃ phāṇitaṃ āloḷetvā nhānapariyosāne pātuṃ detha, iti uṇhodakena bahi parisedo bhavissati, iminā antoti evaṃ samaṇassa gotamassa phāsukaṃ bhavissatī’’ti vatvā therassa patte pakkhipitvā adāsi.
උපසඞ්‌කමීති තස්‌මිං කිර ආබාධෙ පටිප්‌පස්‌සද්‌ධෙ ‘‘දෙවහිතෙන තථාගතස්‌ස භෙසජ්‌ජං දින්‌නං, තෙනෙව රොගො වූපසන්‌තො, අහො දානං පරමදානං බ්‍රාහ්‌මණස්‌සා’’ති කථා විත්‌ථාරිතා ජාතා. තං සුත්‌වා කිත්‌තිකාමො බ්‍රාහ්‌මණො ‘‘එත්‌තකෙනපි තාව මෙ අයං කිත්‌තිසද්‌දො අබ්‌භුග්‌ගතො’’ති සොමනස්‌සජාතො අත්‌තනා කතභාවං ජානාපෙතුකාමො තාවතකෙනෙව දසබලෙ විස්‌සාසං ආපජ්‌ජිත්‌වා උපසඞ්‌කමි.
Upasaṅkamīti tasmiṃ kira ābādhe paṭippassaddhe ‘‘devahitena tathāgatassa bhesajjaṃ dinnaṃ, teneva rogo vūpasanto, aho dānaṃ paramadānaṃ brāhmaṇassā’’ti kathā vitthāritā jātā. Taṃ sutvā kittikāmo brāhmaṇo ‘‘ettakenapi tāva me ayaṃ kittisaddo abbhuggato’’ti somanassajāto attanā katabhāvaṃ jānāpetukāmo tāvatakeneva dasabale vissāsaṃ āpajjitvā upasaṅkami.
දජ්‌ජාති දදෙය්‍ය. කථං හි යජමානස්‌සාති කෙන කාරණෙන යජන්‌තස්‌ස. ඉජ්‌ඣතීති සමිජ්‌ඣති මහප්‌ඵලො හොති. යොවෙදීති යො අවෙදි අඤ්‌ඤාසි, විදිතං පාකටමකාසි ‘‘යොවෙතී’’තිපි පාඨො, යො අවෙති ජානාතීති අත්‌ථො. පස්‌සතීති දිබ්‌බචක්‌ඛුනා පස්‌සති. ජාතික්‌ඛයන්‌ති අරහත්‌තං. අභිඤ්‌ඤාවොසිතොති ජානිත්‌වා වොසිතො වොසානං කතකිච්‌චතං පත්‌තො. එවං හි යජමානස්‌සාති ඉමිනා ඛීණාසවෙ යජනාකාරෙන යජන්‌තස්‌ස. තතියං.
Dajjāti dadeyya. Kathaṃ hi yajamānassāti kena kāraṇena yajantassa. Ijjhatīti samijjhati mahapphalo hoti. Yovedīti yo avedi aññāsi, viditaṃ pākaṭamakāsi ‘‘yovetī’’tipi pāṭho, yo aveti jānātīti attho. Passatīti dibbacakkhunā passati. Jātikkhayanti arahattaṃ. Abhiññāvositoti jānitvā vosito vosānaṃ katakiccataṃ patto. Evaṃ hi yajamānassāti iminā khīṇāsave yajanākārena yajantassa. Tatiyaṃ.
Related texts:
තිපිටක (මූල) • Tipiṭaka (Mūla) / සුත්‌තපිටක • Suttapiṭaka / සංයුත්‌තනිකාය • Saṃyuttanikāya / 3. දෙවහිතසුත්‌තං • 3. Devahitasuttaṃ
ටීකා • Tīkā / සුත්‌තපිටක (ටීකා) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / සංයුත්‌තනිකාය (ටීකා) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / 3. දෙවහිතසුත්‌තවණ්‌ණනා • 3. Devahitasuttavaṇṇanā
