| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
३. धजग्गसुत्तवण्णना
3. Dhajaggasuttavaṇṇanā
२४९. ततिये समुपब्यूळ्होति सम्पिण्डितो रासिभूतो। धजग्गं उल्लोकेय्यथाति सक्कस्स किर दियड्ढयोजनसतायामो रथो । तस्स हि पच्छिमन्तो पण्णासयोजनो, मज्झे रथपञ्जरो पण्णासयोजनो, रथसन्धितो याव रथसीसा पण्णासयोजनानि। तदेव पमाणं दिगुणं कत्वा तियोजनसतायामोतिपि वदन्तियेव। तस्मिं योजनिकपल्लङ्को अत्थतो, तियोजनिकं सेतच्छत्तं मत्थके ठपितं, एकस्मिंयेव युगे सहस्सआजञ्ञा युत्ता, सेसालङ्कारस्स पमाणं नत्थि। धजो पनस्स अड्ढतियानि योजनसतानि उग्गतो, यस्स वाताहतस्स पञ्चङ्गिकतूरियस्सेव सद्दो निच्छरति, तं उल्लोकेय्याथाति वदति। कस्मा? तं पस्सन्तानञ्हि राजा नो आगन्त्वा परिसपरियन्ते निखातथम्भो विय ठितो, कस्स मयं भायामाति भयं न होति। पजापतिस्साति सो किर सक्केन समानवण्णो समानायुको दुतियं आसनं लभति। तथा वरुणो ईसानो च। वरुणो पन ततियं आसनं लभति, ईसानो चतुत्थं। पलायीति असुरेहि पराजितो तस्मिं रथे ठितो अप्पमत्तकम्पि रजधजं दिस्वा पलायनधम्मो।
249. Tatiye samupabyūḷhoti sampiṇḍito rāsibhūto. Dhajaggaṃullokeyyathāti sakkassa kira diyaḍḍhayojanasatāyāmo ratho . Tassa hi pacchimanto paṇṇāsayojano, majjhe rathapañjaro paṇṇāsayojano, rathasandhito yāva rathasīsā paṇṇāsayojanāni. Tadeva pamāṇaṃ diguṇaṃ katvā tiyojanasatāyāmotipi vadantiyeva. Tasmiṃ yojanikapallaṅko atthato, tiyojanikaṃ setacchattaṃ matthake ṭhapitaṃ, ekasmiṃyeva yuge sahassaājaññā yuttā, sesālaṅkārassa pamāṇaṃ natthi. Dhajo panassa aḍḍhatiyāni yojanasatāni uggato, yassa vātāhatassa pañcaṅgikatūriyasseva saddo niccharati, taṃ ullokeyyāthāti vadati. Kasmā? Taṃ passantānañhi rājā no āgantvā parisapariyante nikhātathambho viya ṭhito, kassa mayaṃ bhāyāmāti bhayaṃ na hoti. Pajāpatissāti so kira sakkena samānavaṇṇo samānāyuko dutiyaṃ āsanaṃ labhati. Tathā varuṇo īsāno ca. Varuṇo pana tatiyaṃ āsanaṃ labhati, īsāno catutthaṃ. Palāyīti asurehi parājito tasmiṃ rathe ṭhito appamattakampi rajadhajaṃ disvā palāyanadhammo.
इतिपि सो भगवातिआदीनि विसुद्धिमग्गे वित्थारितानेव। इदमवोचाति इदं धजग्गपरित्तं नाम भगवा अवोच, यस्स आणाखेत्ते कोटिसतसहस्सचक्कवाळे आनुभावो वत्तति। इदं आवज्जेत्वा हि यक्खभयचोरभयादीहि दुक्खेहि मुत्तानं अन्तो नत्थि। तिट्ठतु अञ्ञदुक्खवूपसमो, इदं आवज्जमानो हि पसन्नचित्तो आकासेपि पतिट्ठं लभति।
Itipi so bhagavātiādīni visuddhimagge vitthāritāneva. Idamavocāti idaṃ dhajaggaparittaṃ nāma bhagavā avoca, yassa āṇākhette koṭisatasahassacakkavāḷe ānubhāvo vattati. Idaṃ āvajjetvā hi yakkhabhayacorabhayādīhi dukkhehi muttānaṃ anto natthi. Tiṭṭhatu aññadukkhavūpasamo, idaṃ āvajjamāno hi pasannacitto ākāsepi patiṭṭhaṃ labhati.
तत्रिदं वत्थु – दीघवापिचेतियम्हि किर सुधाकम्मे कयिरमाने एको दहरो मुद्धवेदिकापादतो पतित्वा चेतियकुच्छिया भस्सति। हेट्ठा ठितो भिक्खुसङ्घो ‘‘धजग्गपरित्तं, आवुसो, आवज्जाही’’ति आह। सो मरणभयेन तज्जितो ‘‘धजग्गपरित्तं मं रक्खतू’’ति आह। तावदेवस्स चेतियकुच्छितो द्वे इट्ठका निक्खमित्वा सोपानं हुत्वा अट्ठंसु, उपरिट्ठितो वल्लिनिस्सेणिं ओतारेसुं। तस्मिं निस्सेणियं ठिते इट्ठका यथाट्ठानेयेव अट्ठंसु। ततियं।
Tatridaṃ vatthu – dīghavāpicetiyamhi kira sudhākamme kayiramāne eko daharo muddhavedikāpādato patitvā cetiyakucchiyā bhassati. Heṭṭhā ṭhito bhikkhusaṅgho ‘‘dhajaggaparittaṃ, āvuso, āvajjāhī’’ti āha. So maraṇabhayena tajjito ‘‘dhajaggaparittaṃ maṃ rakkhatū’’ti āha. Tāvadevassa cetiyakucchito dve iṭṭhakā nikkhamitvā sopānaṃ hutvā aṭṭhaṃsu, upariṭṭhito vallinisseṇiṃ otāresuṃ. Tasmiṃ nisseṇiyaṃ ṭhite iṭṭhakā yathāṭṭhāneyeva aṭṭhaṃsu. Tatiyaṃ.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ३. धजग्गसुत्तं • 3. Dhajaggasuttaṃ
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ३. धजग्गसुत्तवण्णना • 3. Dhajaggasuttavaṇṇanā
