| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
๓. ธชคฺคสุตฺตวณฺณนา
3. Dhajaggasuttavaṇṇanā
๒๔๙. ตติเย สมุปพฺยูโฬฺหติ สมฺปิณฺฑิโต ราสิภูโตฯ ธชคฺคํ อุโลฺลเกยฺยถาติ สกฺกสฺส กิร ทิยฑฺฒโยชนสตายาโม รโถ ฯ ตสฺส หิ ปจฺฉิมโนฺต ปณฺณาสโยชโน, มเชฺฌ รถปญฺชโร ปณฺณาสโยชโน, รถสนฺธิโต ยาว รถสีสา ปณฺณาสโยชนานิฯ ตเทว ปมาณํ ทิคุณํ กตฺวา ติโยชนสตายาโมติปิ วทนฺติเยวฯ ตสฺมิํ โยชนิกปลฺลโงฺก อตฺถโต, ติโยชนิกํ เสตจฺฉตฺตํ มตฺถเก ฐปิตํ, เอกสฺมิํเยว ยุเค สหสฺสอาชญฺญา ยุตฺตา, เสสาลงฺการสฺส ปมาณํ นตฺถิฯ ธโช ปนสฺส อฑฺฒติยานิ โยชนสตานิ อุคฺคโต, ยสฺส วาตาหตสฺส ปญฺจงฺคิกตูริยเสฺสว สโทฺท นิจฺฉรติ, ตํ อุโลฺลเกยฺยาถาติ วทติฯ กสฺมา? ตํ ปสฺสนฺตานญฺหิ ราชา โน อาคนฺตฺวา ปริสปริยเนฺต นิขาตถโมฺภ วิย ฐิโต, กสฺส มยํ ภายามาติ ภยํ น โหติฯ ปชาปติสฺสาติ โส กิร สเกฺกน สมานวโณฺณ สมานายุโก ทุติยํ อาสนํ ลภติฯ ตถา วรุโณ อีสาโน จฯ วรุโณ ปน ตติยํ อาสนํ ลภติ, อีสาโน จตุตฺถํฯ ปลายีติ อสุเรหิ ปราชิโต ตสฺมิํ รเถ ฐิโต อปฺปมตฺตกมฺปิ รชธชํ ทิสฺวา ปลายนธโมฺมฯ
249. Tatiye samupabyūḷhoti sampiṇḍito rāsibhūto. Dhajaggaṃullokeyyathāti sakkassa kira diyaḍḍhayojanasatāyāmo ratho . Tassa hi pacchimanto paṇṇāsayojano, majjhe rathapañjaro paṇṇāsayojano, rathasandhito yāva rathasīsā paṇṇāsayojanāni. Tadeva pamāṇaṃ diguṇaṃ katvā tiyojanasatāyāmotipi vadantiyeva. Tasmiṃ yojanikapallaṅko atthato, tiyojanikaṃ setacchattaṃ matthake ṭhapitaṃ, ekasmiṃyeva yuge sahassaājaññā yuttā, sesālaṅkārassa pamāṇaṃ natthi. Dhajo panassa aḍḍhatiyāni yojanasatāni uggato, yassa vātāhatassa pañcaṅgikatūriyasseva saddo niccharati, taṃ ullokeyyāthāti vadati. Kasmā? Taṃ passantānañhi rājā no āgantvā parisapariyante nikhātathambho viya ṭhito, kassa mayaṃ bhāyāmāti bhayaṃ na hoti. Pajāpatissāti so kira sakkena samānavaṇṇo samānāyuko dutiyaṃ āsanaṃ labhati. Tathā varuṇo īsāno ca. Varuṇo pana tatiyaṃ āsanaṃ labhati, īsāno catutthaṃ. Palāyīti asurehi parājito tasmiṃ rathe ṭhito appamattakampi rajadhajaṃ disvā palāyanadhammo.
อิติปิ โส ภควาติอาทีนิ วิสุทฺธิมเคฺค วิตฺถาริตาเนวฯ อิทมโวจาติ อิทํ ธชคฺคปริตฺตํ นาม ภควา อโวจ, ยสฺส อาณาเขเตฺต โกฎิสตสหสฺสจกฺกวาเฬ อานุภาโว วตฺตติฯ อิทํ อาวเชฺชตฺวา หิ ยกฺขภยโจรภยาทีหิ ทุเกฺขหิ มุตฺตานํ อโนฺต นตฺถิฯ ติฎฺฐตุ อญฺญทุกฺขวูปสโม, อิทํ อาวชฺชมาโน หิ ปสนฺนจิโตฺต อากาเสปิ ปติฎฺฐํ ลภติฯ
Itipi so bhagavātiādīni visuddhimagge vitthāritāneva. Idamavocāti idaṃ dhajaggaparittaṃ nāma bhagavā avoca, yassa āṇākhette koṭisatasahassacakkavāḷe ānubhāvo vattati. Idaṃ āvajjetvā hi yakkhabhayacorabhayādīhi dukkhehi muttānaṃ anto natthi. Tiṭṭhatu aññadukkhavūpasamo, idaṃ āvajjamāno hi pasannacitto ākāsepi patiṭṭhaṃ labhati.
ตตฺริทํ วตฺถุ – ทีฆวาปิเจติยมฺหิ กิร สุธากเมฺม กยิรมาเน เอโก ทหโร มุทฺธเวทิกาปาทโต ปติตฺวา เจติยกุจฺฉิยา ภสฺสติฯ เหฎฺฐา ฐิโต ภิกฺขุสโงฺฆ ‘‘ธชคฺคปริตฺตํ, อาวุโส, อาวชฺชาหี’’ติ อาหฯ โส มรณภเยน ตชฺชิโต ‘‘ธชคฺคปริตฺตํ มํ รกฺขตู’’ติ อาหฯ ตาวเทวสฺส เจติยกุจฺฉิโต เทฺว อิฎฺฐกา นิกฺขมิตฺวา โสปานํ หุตฺวา อฎฺฐํสุ, อุปริฎฺฐิโต วลฺลินิเสฺสณิํ โอตาเรสุํฯ ตสฺมิํ นิเสฺสณิยํ ฐิเต อิฎฺฐกา ยถาฎฺฐาเนเยว อฎฺฐํสุฯ ตติยํฯ
Tatridaṃ vatthu – dīghavāpicetiyamhi kira sudhākamme kayiramāne eko daharo muddhavedikāpādato patitvā cetiyakucchiyā bhassati. Heṭṭhā ṭhito bhikkhusaṅgho ‘‘dhajaggaparittaṃ, āvuso, āvajjāhī’’ti āha. So maraṇabhayena tajjito ‘‘dhajaggaparittaṃ maṃ rakkhatū’’ti āha. Tāvadevassa cetiyakucchito dve iṭṭhakā nikkhamitvā sopānaṃ hutvā aṭṭhaṃsu, upariṭṭhito vallinisseṇiṃ otāresuṃ. Tasmiṃ nisseṇiyaṃ ṭhite iṭṭhakā yathāṭṭhāneyeva aṭṭhaṃsu. Tatiyaṃ.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๓. ธชคฺคสุตฺตํ • 3. Dhajaggasuttaṃ
ฎีกา • Tīkā / สุตฺตปิฎก (ฎีกา) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ๓. ธชคฺคสุตฺตวณฺณนา • 3. Dhajaggasuttavaṇṇanā
