Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / పటిసమ్భిదామగ్గపాళి • Paṭisambhidāmaggapāḷi

    ౬. పటిసమ్భిదాకథా

    6. Paṭisambhidākathā

    ౧. ధమ్మచక్కపవత్తనవారో

    1. Dhammacakkapavattanavāro

    ౩౦. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం భగవా బారాణసియం విహరతి ఇసిపతనే మిగదాయే. తత్ర ఖో భగవా పఞ్చవగ్గియే భిక్ఖూ ఆమన్తేసి –

    30. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā bārāṇasiyaṃ viharati isipatane migadāye. Tatra kho bhagavā pañcavaggiye bhikkhū āmantesi –

    ‘‘ద్వేమే , భిక్ఖవే, అన్తా పబ్బజితేన న సేవితబ్బా. కతమే ద్వే? యో చాయం కామేసు కామసుఖల్లికానుయోగో హీనో గమ్మో పోథుజ్జనికో అనరియో అనత్థసంహితో; యో చాయం అత్తకిలమథానుయోగో దుక్ఖో అనరియో అనత్థసంహితో. ఏతే ఖో 1, భిక్ఖవే, ఉభో అన్తే అనుపగమ్మ మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి.

    ‘‘Dveme , bhikkhave, antā pabbajitena na sevitabbā. Katame dve? Yo cāyaṃ kāmesu kāmasukhallikānuyogo hīno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaṃhito; yo cāyaṃ attakilamathānuyogo dukkho anariyo anatthasaṃhito. Ete kho 2, bhikkhave, ubho ante anupagamma majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.

    ‘‘కతమా చ సా, భిక్ఖవే, మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి? అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి…పే॰… సమ్మాసమాధి. అయం ఖో సా, భిక్ఖవే, మజ్ఝిమా పటిపదా తథాగతేన అభిసమ్బుద్ధా చక్ఖుకరణీ ఞాణకరణీ ఉపసమాయ అభిఞ్ఞాయ సమ్బోధాయ నిబ్బానాయ సంవత్తతి.

    ‘‘Katamā ca sā, bhikkhave, majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati? Ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi. Ayaṃ kho sā, bhikkhave, majjhimā paṭipadā tathāgatena abhisambuddhā cakkhukaraṇī ñāṇakaraṇī upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya saṃvattati.

    ‘‘ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖం అరియసచ్చం. జాతిపి దుక్ఖా, జరాపి దుక్ఖా, బ్యాధిపి దుక్ఖో, మరణమ్పి దుక్ఖం, అప్పియేహి సమ్పయోగో దుక్ఖో, పియేహి విప్పయోగో దుక్ఖో, యమ్పిచ్ఛం న లభతి తమ్పి దుక్ఖం; సంఖిత్తేన పఞ్చుపాదానక్ఖన్ధా దుక్ఖా. ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం – యాయం తణ్హా పోనోభవికా నన్దిరాగసహగతా తత్రతత్రాభినన్దినీ , సేయ్యథిదం – కామతణ్హా, భవతణ్హా, విభవతణ్హా. ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం – యో తస్సాయేవ తణ్హాయ అసేసవిరాగనిరోధో చాగో పటినిస్సగ్గో ముత్తి అనాలయో. ఇదం ఖో పన, భిక్ఖవే, దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం – అయమేవ అరియో అట్ఠఙ్గికో మగ్గో, సేయ్యథిదం – సమ్మాదిట్ఠి…పే॰… సమ్మాసమాధి.

    ‘‘Idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhaṃ ariyasaccaṃ. Jātipi dukkhā, jarāpi dukkhā, byādhipi dukkho, maraṇampi dukkhaṃ, appiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho, yampicchaṃ na labhati tampi dukkhaṃ; saṃkhittena pañcupādānakkhandhā dukkhā. Idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ – yāyaṃ taṇhā ponobhavikā nandirāgasahagatā tatratatrābhinandinī , seyyathidaṃ – kāmataṇhā, bhavataṇhā, vibhavataṇhā. Idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ – yo tassāyeva taṇhāya asesavirāganirodho cāgo paṭinissaggo mutti anālayo. Idaṃ kho pana, bhikkhave, dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ – ayameva ariyo aṭṭhaṅgiko maggo, seyyathidaṃ – sammādiṭṭhi…pe… sammāsamādhi.

    ‘‘‘ఇదం దుక్ఖం అరియసచ్చ’న్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖం అరియసచ్చం పరిఞ్ఞేయ్య’న్తి మే, భిక్ఖవే…పే॰… పరిఞ్ఞాతన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

    ‘‘‘Idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyya’nti me, bhikkhave…pe… pariññātanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ‘‘‘ఇదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చ’న్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం పహాతబ్బ’న్తి మే, భిక్ఖవే…పే॰… పహీనన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

    ‘‘‘Idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasacca’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pahātabba’nti me, bhikkhave…pe… pahīnanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ‘‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చ’న్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం సచ్ఛికాతబ్బ’న్తి మే, భిక్ఖవే…పే॰… సచ్ఛికతన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

    ‘‘‘Idaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasacca’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ sacchikātabba’nti me, bhikkhave…pe… sacchikatanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ‘‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చ’న్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం భావేతబ్బ’న్తి మే, భిక్ఖవే…పే॰… భావితన్తి మే, భిక్ఖవే, పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది.

    ‘‘‘Idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’nti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ bhāvetabba’nti me, bhikkhave…pe… bhāvitanti me, bhikkhave, pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

    ‘‘యావకీవఞ్చ మే, భిక్ఖవే, ఇమేసు చతూసు అరియసచ్చేసు ఏవం తిపరివట్టం ద్వాదసాకారం యథాభూతం ఞాణదస్సనం న సువిసుద్ధం అహోసి , నేవ తావాహం, భిక్ఖవే , సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ ‘అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో’తి పచ్చఞ్ఞాసిం. యతో చ ఖో మే, భిక్ఖవే, ఇమేసు చతూసు అరియసచ్చేసు ఏవం తిపరివట్టం ద్వాదసాకారం యథాభూతం ఞాణదస్సనం సువిసుద్ధం అహోసి, అథాహం, భిక్ఖవే, సదేవకే లోకే సమారకే సబ్రహ్మకే సస్సమణబ్రాహ్మణియా పజాయ సదేవమనుస్సాయ ‘అనుత్తరం సమ్మాసమ్బోధిం అభిసమ్బుద్ధో’తి పచ్చఞ్ఞాసిం. ఞాణఞ్చ పన మే దస్సనం ఉదపాది – ‘అకుప్పా మే విముత్తి, అయమన్తిమా జాతి, నత్థి దాని పునబ్భవో’’’తి.

    ‘‘Yāvakīvañca me, bhikkhave, imesu catūsu ariyasaccesu evaṃ tiparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ yathābhūtaṃ ñāṇadassanaṃ na suvisuddhaṃ ahosi , neva tāvāhaṃ, bhikkhave , sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ. Yato ca kho me, bhikkhave, imesu catūsu ariyasaccesu evaṃ tiparivaṭṭaṃ dvādasākāraṃ yathābhūtaṃ ñāṇadassanaṃ suvisuddhaṃ ahosi, athāhaṃ, bhikkhave, sadevake loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ‘anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abhisambuddho’ti paccaññāsiṃ. Ñāṇañca pana me dassanaṃ udapādi – ‘akuppā me vimutti, ayamantimā jāti, natthi dāni punabbhavo’’’ti.

    ఇదమవోచ భగవా. అత్తమనా పఞ్చవగ్గియా భిక్ఖూ భగవతో భాసితం అభినన్దున్తి.

    Idamavoca bhagavā. Attamanā pañcavaggiyā bhikkhū bhagavato bhāsitaṃ abhinandunti.

    ఇమస్మిఞ్చ పన వేయ్యాకరణస్మిం భఞ్ఞమానే ఆయస్మతో కోణ్డఞ్ఞస్స విరజం వీతమలం ధమ్మచక్ఖుం ఉదపాది – ‘‘యం కిఞ్చి సముదయధమ్మం, సబ్బం తం నిరోధధమ్మ’’న్తి.

    Imasmiñca pana veyyākaraṇasmiṃ bhaññamāne āyasmato koṇḍaññassa virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti.

    పవత్తితే చ పన భగవతా ధమ్మచక్కే భుమ్మా 3 దేవా సద్దమనుస్సావేసుం – ‘‘ఏతం భగవతా బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మి’’న్తి. భుమ్మానం దేవానం సద్దం సుత్వా చాతుమహారాజికా 4 దేవా సద్దమనుస్సావేసుం…పే॰… చాతుమహారాజికానం దేవానం సద్దం సుత్వా తావతింసా దేవా…పే॰… యామా దేవా…పే॰… తుసితా దేవా…పే॰… నిమ్మానరతీ దేవా…పే॰… పరనిమ్మితవసవత్తీ దేవా…పే॰… బ్రహ్మకాయికా దేవా సద్దమనుస్సావేసుం – ‘‘ఏతం భగవతా బారాణసియం ఇసిపతనే మిగదాయే అనుత్తరం ధమ్మచక్కం పవత్తితం అప్పటివత్తియం సమణేన వా బ్రాహ్మణేన వా దేవేన వా మారేన వా బ్రహ్మునా వా కేనచి వా లోకస్మి’’న్తి.

    Pavattite ca pana bhagavatā dhammacakke bhummā 5 devā saddamanussāvesuṃ – ‘‘etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti. Bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā cātumahārājikā 6 devā saddamanussāvesuṃ…pe… cātumahārājikānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā tāvatiṃsā devā…pe… yāmā devā…pe… tusitā devā…pe… nimmānaratī devā…pe… paranimmitavasavattī devā…pe… brahmakāyikā devā saddamanussāvesuṃ – ‘‘etaṃ bhagavatā bārāṇasiyaṃ isipatane migadāye anuttaraṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ appaṭivattiyaṃ samaṇena vā brāhmaṇena vā devena vā mārena vā brahmunā vā kenaci vā lokasmi’’nti.

    ఇతిహ తేన ఖణేన తేన లయేన తేన ముహుత్తేన యావ బ్రహ్మలోకా సద్దో అబ్భుగ్గచ్ఛి. అయఞ్చ దససహస్సీ లోకధాతు సంకమ్పి సమ్పకమ్పి సమ్పవేధి, అప్పమాణో చ ఉళారో ఓభాసో లోకే పాతురహోసి అతిక్కమ్మ 7 దేవానం దేవానుభావన్తి.

    Itiha tena khaṇena tena layena tena muhuttena yāva brahmalokā saddo abbhuggacchi. Ayañca dasasahassī lokadhātu saṃkampi sampakampi sampavedhi, appamāṇo ca uḷāro obhāso loke pāturahosi atikkamma 8 devānaṃ devānubhāvanti.

    అథ ఖో భగవా ఇమం ఉదానం ఉదానేసి – ‘‘అఞ్ఞాసి వత, భో, కోణ్డఞ్ఞో; అఞ్ఞాసి వత, భో, కోణ్డఞ్ఞో’’తి. ఇతి హిదం ఆయస్మతో కోణ్డఞ్ఞస్స అఞ్ఞాసికోణ్డఞ్ఞో త్వేవ 9 నామం అహోసి.

    Atha kho bhagavā imaṃ udānaṃ udānesi – ‘‘aññāsi vata, bho, koṇḍañño; aññāsi vata, bho, koṇḍañño’’ti. Iti hidaṃ āyasmato koṇḍaññassa aññāsikoṇḍañño tveva 10 nāmaṃ ahosi.

    [క] ‘ఇదం దుక్ఖం అరియసచ్చ’న్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది’’.

    [Ka] ‘idaṃ dukkhaṃ ariyasacca’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi’’.

    చక్ఖుం ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? ఞాణం ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? పఞ్ఞా ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? విజ్జా ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? ఆలోకో ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? చక్ఖుం ఉదపాదీతి – దస్సనట్ఠేన. ఞాణం ఉదపాదీతి – ఞాతట్ఠేన. పఞ్ఞా ఉదపాదీతి – పజాననట్ఠేన. విజ్జా ఉదపాదీతి – పటివేధట్ఠేన. ఆలోకో ఉదపాదీతి – ఓభాసట్ఠేన.

    Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Ñāṇaṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Paññā udapādīti – kenaṭṭhena? Vijjā udapādīti – kenaṭṭhena? Āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena. Ñāṇaṃ udapādīti – ñātaṭṭhena. Paññā udapādīti – pajānanaṭṭhena. Vijjā udapādīti – paṭivedhaṭṭhena. Āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.

    చక్ఖుం ధమ్మో, ఞాణం ధమ్మో, పఞ్ఞా ధమ్మో, విజ్జా ధమ్మో, ఆలోకో ధమ్మో. ఇమే పఞ్చ ధమ్మా ధమ్మపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘ధమ్మేసు ఞాణం ధమ్మపటిసమ్భిదా’’.

    Cakkhuṃ dhammo, ñāṇaṃ dhammo, paññā dhammo, vijjā dhammo, āloko dhammo. Ime pañca dhammā dhammapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’.

    దస్సనట్ఠో అత్థో, ఞాతట్ఠో అత్థో, పజాననట్ఠో అత్థో, పటివేధట్ఠో అత్థో, ఓభాసట్ఠో అత్థో. ఇమే పఞ్చ అత్థా అత్థపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘అత్థేసు ఞాణం అత్థపటిసమ్భిదా’’.

    Dassanaṭṭho attho, ñātaṭṭho attho, pajānanaṭṭho attho, paṭivedhaṭṭho attho, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca atthā atthapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā’’.

    పఞ్చ ధమ్మే సన్దస్సేతుం బ్యఞ్జననిరుత్తాభిలాపా, పఞ్చ అత్థే సన్దస్సేతుం బ్యఞ్జననిరుత్తాభిలాపా. ఇమా దస నిరుత్తియా నిరుత్తిపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘నిరుత్తీసు ఞాణం నిరుత్తిపటిసమ్భిదా’’.

    Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā. Imā dasa niruttiyā niruttipaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘niruttīsu ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā’’.

    పఞ్చసు ధమ్మేసు ఞాణాని, పఞ్చసు అత్థేసు ఞాణాని, దససు నిరుత్తీసు ఞాణాని. ఇమాని వీసతి ఞాణాని పటిభానపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘పటిభానేసు ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదా’’.

    Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttīsu ñāṇāni. Imāni vīsati ñāṇāni paṭibhānapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘paṭibhānesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā’’.

    ‘‘‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖం అరియసచ్చం పరిఞ్ఞేయ్య’న్తి…పే॰… పరిఞ్ఞాతన్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది, ఞాణం ఉదపాది, పఞ్ఞా ఉదపాది, విజ్జా ఉదపాది, ఆలోకో ఉదపాది’’.

    ‘‘‘Taṃ kho panidaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ pariññeyya’nti…pe… pariññātanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi’’.

    చక్ఖుం ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? ఞాణం ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? పఞ్ఞా ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? విజ్జా ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? ఆలోకో ఉదపాదీతి – కేనట్ఠేన? చక్ఖుం ఉదపాదీతి – దస్సనట్ఠేన. ఞాణం ఉదపాదీతి – ఞాతట్ఠేన. పఞ్ఞా ఉదపాదీతి – పజాననట్ఠేన. విజ్జా ఉదపాదీతి – పటివేధట్ఠేన. ఆలోకో ఉదపాదీతి – ఓభాసట్ఠేన.

    Cakkhuṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Ñāṇaṃ udapādīti – kenaṭṭhena? Paññā udapādīti – kenaṭṭhena? Vijjā udapādīti – kenaṭṭhena? Āloko udapādīti – kenaṭṭhena? Cakkhuṃ udapādīti – dassanaṭṭhena. Ñāṇaṃ udapādīti – ñātaṭṭhena. Paññā udapādīti – pajānanaṭṭhena. Vijjā udapādīti – paṭivedhaṭṭhena. Āloko udapādīti – obhāsaṭṭhena.

    చక్ఖుం ధమ్మో, ఞాణం ధమ్మో, పఞ్ఞా ధమ్మో, విజ్జా ధమ్మో, ఆలోకో ధమ్మో. ఇమే పఞ్చ ధమ్మా ధమ్మపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ . యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘ధమ్మేసు ఞాణం ధమ్మపటిసమ్భిదా’’.

    Cakkhuṃ dhammo, ñāṇaṃ dhammo, paññā dhammo, vijjā dhammo, āloko dhammo. Ime pañca dhammā dhammapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca . Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘dhammesu ñāṇaṃ dhammapaṭisambhidā’’.

    దస్సనట్ఠో అత్థో, ఞాతట్ఠో అత్థో, పజాననట్ఠో అత్థో, పటివేధట్ఠో అత్థో, ఓభాసట్ఠో అత్థో. ఇమే పఞ్చ అత్థా అత్థపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘అత్థేసు ఞాణం అత్థపటిసమ్భిదా’’.

    Dassanaṭṭho attho, ñātaṭṭho attho, pajānanaṭṭho attho, paṭivedhaṭṭho attho, obhāsaṭṭho attho. Ime pañca atthā atthapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘atthesu ñāṇaṃ atthapaṭisambhidā’’.

    పఞ్చ ధమ్మే సన్దస్సేతుం బ్యఞ్జననిరుత్తాభిలాపా, పఞ్చ అత్థే సన్దస్సేతుం బ్యఞ్జననిరుత్తాభిలాపా. ఇమా దస నిరుత్తియో నిరుత్తిపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘నిరుత్తీసు ఞాణం నిరుత్తిపటిసమ్భిదా’’.

    Pañca dhamme sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā, pañca atthe sandassetuṃ byañjananiruttābhilāpā. Imā dasa niruttiyo niruttipaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘niruttīsu ñāṇaṃ niruttipaṭisambhidā’’.

    పఞ్చసు ధమ్మేసు ఞాణాని, పఞ్చసు అత్థేసు ఞాణాని, దససు నిరుత్తీసు ఞాణాని. ఇమాని వీసతి ఞాణాని పటిభానపటిసమ్భిదాయ ఆరమ్మణా చేవ హోన్తి గోచరా చ. యే తస్సా ఆరమ్మణా తే తస్సా గోచరా. యే తస్సా గోచరా తే తస్సా ఆరమ్మణా. తేన వుచ్చతి – ‘‘పటిభానేసు ఞాణం పటిభానపటిసమ్భిదా’’.

    Pañcasu dhammesu ñāṇāni, pañcasu atthesu ñāṇāni, dasasu niruttīsu ñāṇāni. Imāni vīsati ñāṇāni paṭibhānapaṭisambhidāya ārammaṇā ceva honti gocarā ca. Ye tassā ārammaṇā te tassā gocarā. Ye tassā gocarā te tassā ārammaṇā. Tena vuccati – ‘‘paṭibhānesu ñāṇaṃ paṭibhānapaṭisambhidā’’.

    దుక్ఖే అరియసచ్చే పన్నరస ధమ్మా, పన్నరస అత్థా, తింస నిరుత్తియో, సట్ఠి ఞాణాని.

    Dukkhe ariyasacce pannarasa dhammā, pannarasa atthā, tiṃsa niruttiyo, saṭṭhi ñāṇāni.

    [ఖ] ‘‘‘ఇదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చ’న్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰… ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖసముదయం అరియసచ్చం పహాతబ్బ’న్తి…పే॰… పహీనన్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰ … ఆలోకో ఉదపాది…పే॰…’’.

    [Kha] ‘‘‘idaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasacca’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhasamudayaṃ ariyasaccaṃ pahātabba’nti…pe… pahīnanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe. … āloko udapādi…pe…’’.

    దుక్ఖసముదయే అరియసచ్చే పన్నరస ధమ్మా, పన్నరస అత్థా, తింస నిరుత్తియో, సట్ఠి ఞాణాని.

    Dukkhasamudaye ariyasacce pannarasa dhammā, pannarasa atthā, tiṃsa niruttiyo, saṭṭhi ñāṇāni.

    [గ] ‘‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చ’న్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰… ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధం అరియసచ్చం సచ్ఛికాతబ్బ’న్తి…పే॰… సచ్ఛికతన్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰… ఆలోకో ఉదపాది…పే॰…’’.

    [Ga] ‘‘‘idaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasacca’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhaṃ ariyasaccaṃ sacchikātabba’nti…pe… sacchikatanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi…pe…’’.

    దుక్ఖనిరోధే అరియసచ్చే పన్నరస ధమ్మా, పన్నరస అత్థా, తింస నిరుత్తియో, సట్ఠి ఞాణాని.

    Dukkhanirodhe ariyasacce pannarasa dhammā, pannarasa atthā, tiṃsa niruttiyo, saṭṭhi ñāṇāni.

    [ఘ] ‘‘‘ఇదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చ’న్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰… ఆలోకో ఉదపాది. ‘తం ఖో పనిదం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదా అరియసచ్చం భావేతబ్బ’న్తి…పే॰… భావితన్తి పుబ్బే అననుస్సుతేసు ధమ్మేసు చక్ఖుం ఉదపాది…పే॰… ఆలోకో ఉదపాది…పే॰…’’.

    [Gha] ‘‘‘idaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasacca’nti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi. ‘Taṃ kho panidaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadā ariyasaccaṃ bhāvetabba’nti…pe… bhāvitanti pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi…pe… āloko udapādi…pe…’’.

    దుక్ఖనిరోధగామినియా పటిపదాయ అరియసచ్చే పన్నరస ధమ్మా, పన్నరస అత్థా, తింస నిరుత్తియో, సట్ఠి ఞాణాని.

    Dukkhanirodhagāminiyā paṭipadāya ariyasacce pannarasa dhammā, pannarasa atthā, tiṃsa niruttiyo, saṭṭhi ñāṇāni.

    చతూసు అరియసచ్చేసు సట్ఠి ధమ్మా, సట్ఠి అత్థా, వీసతిసతనిరుత్తియో, చత్తాలీసఞ్చ ద్వే చ ఞాణసతాని.

    Catūsu ariyasaccesu saṭṭhi dhammā, saṭṭhi atthā, vīsatisataniruttiyo, cattālīsañca dve ca ñāṇasatāni.







    Footnotes:
    1. ఏతే తే (స్యా॰ క॰ సీ॰ అట్ఠ॰) సం॰ ని॰ ౫.౧౦౮౧; మహావ॰ ౧౩ పస్సితబ్బా
    2. ete te (syā. ka. sī. aṭṭha.) saṃ. ni. 5.1081; mahāva. 13 passitabbā
    3. భూమా (క॰)
    4. చాతుమ్మహారాజికా (స్యా॰)
    5. bhūmā (ka.)
    6. cātummahārājikā (syā.)
    7. అతిక్కమ్మేవ (స్యా॰ క॰) సం॰ ని॰ ౫.౧౦౮౧ పస్సితబ్బా
    8. atikkammeva (syā. ka.) saṃ. ni. 5.1081 passitabbā
    9. అఞ్ఞాకోణ్డఞ్ఞోత్వేవ (స్యా॰)
    10. aññākoṇḍaññotveva (syā.)



    Related texts:



    అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ఖుద్దకనికాయ (అట్ఠకథా) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / పటిసమ్భిదామగ్గ-అట్ఠకథా • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā / ౧. ధమ్మచక్కపవత్తనవారవణ్ణనా • 1. Dhammacakkapavattanavāravaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact