| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) |
២. ធម្មចក្កប្បវត្តនវគ្គោ
2. Dhammacakkappavattanavaggo
១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តវណ្ណនា
1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
១០៨១. ទុតិយស្ស បឋមេ ពារាណសិយន្តិ ឯវំនាមកេ នគរេ។ ឥសិបតនេ មិគទាយេតិ ឥសីនំ បតនុប្បតនវសេន ឯវំលទ្ធនាមេ មិគានំ អភយទានវសេន ទិន្នត្តា មិគទាយសង្ខាតេ អារាមេ។ ឯត្ថ ហិ ឧប្បន្នុប្បន្នា សព្ពញ្ញុឥសយោ បតន្តិ, ធម្មចក្កប្បវត្តនត្ថំ និសីទន្តីតិ អត្ថោ។ នន្ទមូលកបព្ភារតោ សត្តាហច្ចយេន និរោធសមាបត្តិតោ វុដ្ឋិតា អនោតត្តទហេ កតមុខធោវនាទិកិច្ចា អាកាសេន អាគន្ត្វា បច្ចេកពុទ្ធឥសយោបេត្ថ ឱតរណវសេន បតន្តិ, ឧបោសថត្ថញ្ច អនុបោសថត្ថញ្ច សន្និបតន្តិ, គន្ធមាទនំ បដិគច្ឆន្តាបិ តតោវ ឧប្បតន្តីតិ ឥមិនា ឥសីនំ បតនុប្បតនវសេន តំ ‘‘ឥសិបតន’’ន្តិ វុច្ចតិ។
1081. Dutiyassa paṭhame bārāṇasiyanti evaṃnāmake nagare. Isipatane migadāyeti isīnaṃ patanuppatanavasena evaṃladdhanāme migānaṃ abhayadānavasena dinnattā migadāyasaṅkhāte ārāme. Ettha hi uppannuppannā sabbaññuisayo patanti, dhammacakkappavattanatthaṃ nisīdantīti attho. Nandamūlakapabbhārato sattāhaccayena nirodhasamāpattito vuṭṭhitā anotattadahe katamukhadhovanādikiccā ākāsena āgantvā paccekabuddhaisayopettha otaraṇavasena patanti, uposathatthañca anuposathatthañca sannipatanti, gandhamādanaṃ paṭigacchantāpi tatova uppatantīti iminā isīnaṃ patanuppatanavasena taṃ ‘‘isipatana’’nti vuccati.
អាមន្តេសីតិ ទីបង្ករបាទមូលេ កតាភិនីហារតោ បដ្ឋាយ បារមិយោ បូរេន្តោ អនុបុព្ពេន បច្ឆិមភវេ កតាភិនិក្ខមនោ អនុបុព្ពេន ពោធិមណ្ឌំ បត្វា តត្ថ អបរាជិតបល្លង្កេ និសិន្នោ មារពលំ ភិន្ទិត្វា បឋមយាមេ បុព្ពេនិវាសំ អនុស្សរិត្វា មជ្ឈិមយាមេ ទិព្ពចក្ខុំ វិសោធេត្វា បច្ឆិមយាមាវសានេ ទសសហស្សិលោកធាតុំ ឧន្នាទេន្តោ សព្ពញ្ញុតំ បត្វា សត្ត សត្តាហានិ ពោធិមណ្ឌេ វីតិនាមេត្វា មហាព្រហ្មុនា អាយាចិតធម្មទេសនោ ពុទ្ធចក្ខុនា លោកំ វោលោកេត្វា លោកានុគ្គហេន ពារាណសិំ គន្ត្វា បញ្ចវគ្គិយេ សញ្ញាបេត្វា ធម្មចក្កំ បវត្តេតុកាមោ អាមន្តេសិ។
Āmantesīti dīpaṅkarapādamūle katābhinīhārato paṭṭhāya pāramiyo pūrento anupubbena pacchimabhave katābhinikkhamano anupubbena bodhimaṇḍaṃ patvā tattha aparājitapallaṅke nisinno mārabalaṃ bhinditvā paṭhamayāme pubbenivāsaṃ anussaritvā majjhimayāme dibbacakkhuṃ visodhetvā pacchimayāmāvasāne dasasahassilokadhātuṃ unnādento sabbaññutaṃ patvā satta sattāhāni bodhimaṇḍe vītināmetvā mahābrahmunā āyācitadhammadesano buddhacakkhunā lokaṃ voloketvā lokānuggahena bārāṇasiṃ gantvā pañcavaggiye saññāpetvā dhammacakkaṃ pavattetukāmo āmantesi.
ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, អន្តាតិ ទ្វេ ឥមេ, ភិក្ខវេ, កោដ្ឋាសា។ ឥមស្ស បន បទស្ស សហ សមុទាហារេន សមុទាហារនិគ្ឃោសោ ហេដ្ឋា អវីចិំ ឧបរិ ភវគ្គំ បត្វា ទសសហស្សិលោកធាតុំ បត្ថរិត្វា អដ្ឋាសិ។ តស្មិំយេវ សមយេ អដ្ឋារសកោដិសង្ខា ព្រហ្មានោ សមាគច្ឆិំសុ, បច្ឆិមទិសាយ សូរិយោ អត្ថមេតិ, បាចីនទិសាយ អាសាឡ្ហនក្ខត្តេន យុត្តោ បុណ្ណចន្ទោ ឧគ្គច្ឆតិ។ តស្មិំ សមយេ ភគវា ឥមំ ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តំ អារភន្តោ ‘‘ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, អន្តា’’តិអាទិមាហ។
Dveme, bhikkhave, antāti dve ime, bhikkhave, koṭṭhāsā. Imassa pana padassa saha samudāhārena samudāhāranigghoso heṭṭhā avīciṃ upari bhavaggaṃ patvā dasasahassilokadhātuṃ pattharitvā aṭṭhāsi. Tasmiṃyeva samaye aṭṭhārasakoṭisaṅkhā brahmāno samāgacchiṃsu, pacchimadisāya sūriyo atthameti, pācīnadisāya āsāḷhanakkhattena yutto puṇṇacando uggacchati. Tasmiṃ samaye bhagavā imaṃ dhammacakkappavattanasuttaṃ ārabhanto ‘‘dveme, bhikkhave, antā’’tiādimāha.
តត្ថ បព្ពជិតេនាតិ គិហិសំយោជនំ ឆិន្ទិត្វា បព្ពជ្ជុបគតេន។ ន សេវិតព្ពាតិ ន វឡញ្ជេតព្ពា ។ យោ ចាយំ កាមេសុ កាមសុខល្លិកានុយោគោតិ យោ ច អយំ វត្ថុកាមេសុ កិលេសកាមសុខស្ស អនុយោគោ។ ហីនោតិ លាមកោ។ គម្មោតិ គាមវាសីនំ សន្តកោ។ បោថុជ្ជនិកោតិ អន្ធពាលជនេន អាចិណ្ណោ។ អនរិយោតិ ន អរិយោ ន វិសុទ្ធោ ន ឧត្តមោ ន វា អរិយានំ សន្តកោ។ អនត្ថសំហិតោតិ ន អត្ថសំហិតោ, ហិតសុខាវហការណំ អនិស្សិតោតិ អត្ថោ។ អត្តកិលមថានុយោគោតិ អត្តនោ កិលមថស្ស អនុយោគោ, អត្តនោ ទុក្ខករណន្តិ អត្ថោ។ ទុក្ខោតិ កណ្ដកាបស្សយសេយ្យាទីហិ អត្តមារណេហិ ទុក្ខាវហោ។
Tattha pabbajitenāti gihisaṃyojanaṃ chinditvā pabbajjupagatena. Na sevitabbāti na vaḷañjetabbā . Yo cāyaṃ kāmesu kāmasukhallikānuyogoti yo ca ayaṃ vatthukāmesu kilesakāmasukhassa anuyogo. Hīnoti lāmako. Gammoti gāmavāsīnaṃ santako. Pothujjanikoti andhabālajanena āciṇṇo. Anariyoti na ariyo na visuddho na uttamo na vā ariyānaṃ santako. Anatthasaṃhitoti na atthasaṃhito, hitasukhāvahakāraṇaṃ anissitoti attho. Attakilamathānuyogoti attano kilamathassa anuyogo, attano dukkhakaraṇanti attho. Dukkhoti kaṇṭakāpassayaseyyādīhi attamāraṇehi dukkhāvaho.
បញ្ញាចក្ខុំ ករោតីតិ ចក្ខុករណី។ ទុតិយបទំ តស្សេវ វេវចនំ។ ឧបសមាយាតិ កិលេសូបសមត្ថាយ។ អភិញ្ញាយាតិ ចតុន្នំ សច្ចានំ អភិជាននត្ថាយ។ សម្ពោធាយាតិ តេសំយេវ សម្ពុជ្ឈនត្ថាយ។ និព្ពានាយាតិ និព្ពានសច្ឆិកិរិយាយ។ សេសមេត្ថ យំ វត្តព្ពំ សិយា, តំ ហេដ្ឋា តត្ថ តត្ថ វុត្តមេវ។ សច្ចកថាបិ សព្ពាការេនេវ វិសុទ្ធិមគ្គេ (វិសុទ្ធិ. ២.៥២៩) វិត្ថារិតា។
Paññācakkhuṃ karotīti cakkhukaraṇī. Dutiyapadaṃ tasseva vevacanaṃ. Upasamāyāti kilesūpasamatthāya. Abhiññāyāti catunnaṃ saccānaṃ abhijānanatthāya. Sambodhāyāti tesaṃyeva sambujjhanatthāya. Nibbānāyāti nibbānasacchikiriyāya. Sesamettha yaṃ vattabbaṃ siyā, taṃ heṭṭhā tattha tattha vuttameva. Saccakathāpi sabbākāreneva visuddhimagge (visuddhi. 2.529) vitthāritā.
តិបរិវដ្ដន្តិ សច្ចញាណកិច្ចញាណកតញាណសង្ខាតានំ តិណ្ណំ បរិវដ្ដានំ វសេន តិបរិវដ្ដំ។ ឯត្ថ ហិ ‘‘ឥទំ ទុក្ខំ អរិយសច្ចំ, ឥទំ ទុក្ខសមុទយ’’ន្តិ ឯវំ ចតូសុ សច្ចេសុ យថាភូតំ ញាណំ សច្ចញាណំ នាម។ តេសុយេវ ‘‘បរិញ្ញេយ្យំ បហាតព្ព’’ន្តិ ឯវំ កត្តព្ពកិច្ចជាននញាណំ កិច្ចញាណំ នាម។ ‘‘បរិញ្ញាតំ បហីន’’ន្តិ ឯវំ តស្ស តស្ស កិច្ចស្ស កតភាវជាននញាណំ កតញាណំ នាម។ ទ្វាទសាការន្តិ តេសំយេវ ឯកេកស្មិំ សច្ចេ តិណ្ណំ តិណ្ណំ អាការានំ វសេន ទ្វាទសាការំ។ ញាណទស្សនន្តិ ឯតេសំ តិបរិវដ្ដានំ ទ្វាទសន្នំ អាការានំ វសេន ឧប្បន្នញាណសង្ខាតំ ទស្សនំ។ ធម្មចក្ខុន្តិ អញ្ញត្ថ តយោ មគ្គា តីណិ ច ផលានិ ធម្មចក្ខុ នាម ហោន្តិ, ឥធ បឋមមគ្គោវ។
Tiparivaṭṭanti saccañāṇakiccañāṇakatañāṇasaṅkhātānaṃ tiṇṇaṃ parivaṭṭānaṃ vasena tiparivaṭṭaṃ. Ettha hi ‘‘idaṃ dukkhaṃ ariyasaccaṃ, idaṃ dukkhasamudaya’’nti evaṃ catūsu saccesu yathābhūtaṃ ñāṇaṃ saccañāṇaṃ nāma. Tesuyeva ‘‘pariññeyyaṃ pahātabba’’nti evaṃ kattabbakiccajānanañāṇaṃ kiccañāṇaṃ nāma. ‘‘Pariññātaṃ pahīna’’nti evaṃ tassa tassa kiccassa katabhāvajānanañāṇaṃ katañāṇaṃ nāma. Dvādasākāranti tesaṃyeva ekekasmiṃ sacce tiṇṇaṃ tiṇṇaṃ ākārānaṃ vasena dvādasākāraṃ. Ñāṇadassananti etesaṃ tiparivaṭṭānaṃ dvādasannaṃ ākārānaṃ vasena uppannañāṇasaṅkhātaṃ dassanaṃ. Dhammacakkhunti aññattha tayo maggā tīṇi ca phalāni dhammacakkhu nāma honti, idha paṭhamamaggova.
ធម្មចក្កេតិ បដិវេធញាណេ ចេវ ទេសនាញាណេ ច។ ពោធិបល្លង្កេ និសិន្នស្ស ហិ ចតូសុ សច្ចេសុ ឧប្បន្នំ ទ្វាទសាការំ បដិវេធញាណម្បិ, ឥសិបតនេ និសិន្នស្ស ទ្វាទសាការាយ សច្ចទេសនាយ បវត្តិតំ ទេសនាញាណម្បិ ធម្មចក្កំ នាម។ ឧភយម្បិ ហេតំ ទសពលស្ស ឧរេ បវត្តញាណមេវ។ ឥមាយ ទេសនាយ បកាសេន្តេន ភគវតា ធម្មចក្កំ បវត្តិតំ នាម។ តំ បនេតំ ធម្មចក្កំ យាវ អញ្ញាសិកោណ្ឌញ្ញត្ថេរោ អដ្ឋារសហិ ព្រហ្មកោដីហិ សទ្ធិំ សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋាតិ , តាវ នំ ភគវា បវត្តេតិ នាម, បតិដ្ឋិតេ ច បវត្តិតំ នាម។ តំ សន្ធាយ បវត្តិតេ ច បន ភគវតា ធម្មចក្កេ ភុម្មា ទេវា សទ្ទមនុស្សាវេសុន្តិអាទិ វុត្តំ។
Dhammacakketi paṭivedhañāṇe ceva desanāñāṇe ca. Bodhipallaṅke nisinnassa hi catūsu saccesu uppannaṃ dvādasākāraṃ paṭivedhañāṇampi, isipatane nisinnassa dvādasākārāya saccadesanāya pavattitaṃ desanāñāṇampi dhammacakkaṃ nāma. Ubhayampi hetaṃ dasabalassa ure pavattañāṇameva. Imāya desanāya pakāsentena bhagavatā dhammacakkaṃ pavattitaṃ nāma. Taṃ panetaṃ dhammacakkaṃ yāva aññāsikoṇḍaññatthero aṭṭhārasahi brahmakoṭīhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāti , tāva naṃ bhagavā pavatteti nāma, patiṭṭhite ca pavattitaṃ nāma. Taṃ sandhāya pavattite ca pana bhagavatā dhammacakke bhummā devā saddamanussāvesuntiādi vuttaṃ.
តត្ថ ភុម្មាតិ ភូមដ្ឋកទេវតា។ សទ្ទមនុស្សាវេសុន្តិ ឯកប្បហារេនេវ សាធុការំ ទត្វា – ‘‘ឯតំ ភគវតា’’តិអាទីនិ វទន្តា អនុសាវយិំសុ។ ឱភាសោតិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណោភាសោ។ សោ ហិ តទា ទេវានំ ទេវានុភាវំ អតិក្កមិត្វា វិរោចិត្ថ។ អញ្ញាសិ វត, ភោ, កោណ្ឌញ្ញោតិ ឥមស្សបិ ឧទានស្ស ឧទាហារនិគ្ឃោសោ ទសសហស្សិលោកធាតុំ ផរិត្វា អដ្ឋាសិ។
Tattha bhummāti bhūmaṭṭhakadevatā. Saddamanussāvesunti ekappahāreneva sādhukāraṃ datvā – ‘‘etaṃ bhagavatā’’tiādīni vadantā anusāvayiṃsu. Obhāsoti sabbaññutaññāṇobhāso. So hi tadā devānaṃ devānubhāvaṃ atikkamitvā virocittha. Aññāsi vata, bho, koṇḍaññoti imassapi udānassa udāhāranigghoso dasasahassilokadhātuṃ pharitvā aṭṭhāsi.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តំ • 1. Dhammacakkappavattanasuttaṃ
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តវណ្ណនា • 1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
