| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / សំយុត្តនិកាយ (ដីកា) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
២. ធម្មចក្កប្បវត្តនវគ្គោ
2. Dhammacakkappavattanavaggo
១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តវណ្ណនា
1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
១០៨១. ‘‘ឥសីនំ បតនុប្បតនវសេន ឱសីទនឧប្បតនដ្ឋានវសេន ឯវំ ‘ឥសិបតន’ន្តិ ‘លទ្ធនាមេ’តិ សង្ខេបតោ វុត្តមត្ថំ វិវរិតុំ ‘ឯត្ថ ហី’’’តិអាទិ វុត្តំ។
1081.‘‘Isīnaṃ patanuppatanavasena osīdanauppatanaṭṭhānavasena evaṃ ‘isipatana’nti ‘laddhanāme’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘ettha hī’’’tiādi vuttaṃ.
អាមន្តេសីតិ ឯត្ថ យស្មា ធម្មចក្កប្បវត្តនត្ថំ អយំ អាមន្តនា, តស្មា សមុទាគមតោ បដ្ឋាយ សត្ថុ បុព្ពចរិតំ សង្ខេបេនេវ បកាសេតុំ វដ្ដតីតិ ‘‘ទីបង្ករបាទមូលេ កតាភិនីហារតោ បដ្ឋាយា’’តិអាទិ អារទ្ធំ។ តត្ថ មារពលំ ភិន្ទិត្វាតិ មារញ្ច មារពលញ្ច ភញ្ជិត្វា។ អថ វា មារស្ស អព្ភន្តរំ ពាហិរញ្ចាតិ ទុវិធំ ពលំ ភញ្ជិត្វា។ ‘‘ទ្វេមេ, ភិក្ខវេ, អន្តា’’តិ ឯត្ថ អន្ត-សទ្ទោ ‘‘បុព្ពន្តេ ញាណំ អបរន្តេ ញាណ’’ន្តិអាទីសុ (ធ. ស. ១០៦៣) វិយ ភាគបរិយាយោតិ អាហ ‘‘ទ្វេ ឥមេ, ភិក្ខវេ, កោដ្ឋាសា’’តិ។ សហ សមុទាហារេនាតិ ឧច្ចារណសមកាលំ។ បត្ថរិត្វា អដ្ឋាសិ ពុទ្ធានុភាវេន។ ព្រហ្មានោ សមាគច្ឆិំសុ បរិបក្កកុសលមូលា សច្ចាភិសម្ពោធាយ កតាធិការា។
Āmantesīti ettha yasmā dhammacakkappavattanatthaṃ ayaṃ āmantanā, tasmā samudāgamato paṭṭhāya satthu pubbacaritaṃ saṅkhepeneva pakāsetuṃ vaṭṭatīti ‘‘dīpaṅkarapādamūle katābhinīhārato paṭṭhāyā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha mārabalaṃ bhinditvāti mārañca mārabalañca bhañjitvā. Atha vā mārassa abbhantaraṃ bāhirañcāti duvidhaṃ balaṃ bhañjitvā. ‘‘Dveme, bhikkhave, antā’’ti ettha anta-saddo ‘‘pubbante ñāṇaṃ aparante ñāṇa’’ntiādīsu (dha. sa. 1063) viya bhāgapariyāyoti āha ‘‘dve ime, bhikkhave, koṭṭhāsā’’ti. Saha samudāhārenāti uccāraṇasamakālaṃ. Pattharitvā aṭṭhāsi buddhānubhāvena. Brahmāno samāgacchiṃsu paripakkakusalamūlā saccābhisambodhāya katādhikārā.
គិហិសញ្ញោជនន្តិ គិហិពន្ធនំ។ ឆិន្ទិត្វាតិ ហរិត្វា។ ន វឡញ្ជេតព្ពាតិ នានុយុញ្ជេតព្ពា។ កិលេសកាមសុខស្សាតិ កិលេសកាមយុត្តស្ស សុខស្ស។ អនុយោគោតិ អនុភវោ។ គាមវាសីហិ សេវិតព្ពត្តា គាមវាសីនំ សន្តកោ។ អត្តនោតិ អត្តភាវស្ស។ អាហិតោ អហំមានោ ឯត្ថាតិ អត្តា, អត្តភាវោ។ ទុក្ខករណន្តិ ទុក្ខុប្បាទនំ។ អត្តមារណេហីតិ អត្តពាធនេហិ។ ឧបសមាយាតិ កិលេសវូបសមោ អធិប្បេតោ, តទត្ថសម្បទានវចនន្តិ អាហ ‘‘កិលេសូបសមត្ថាយា’’តិ។ ឯស នយោ សេសេសុបិ។
Gihisaññojananti gihibandhanaṃ. Chinditvāti haritvā. Na vaḷañjetabbāti nānuyuñjetabbā. Kilesakāmasukhassāti kilesakāmayuttassa sukhassa. Anuyogoti anubhavo. Gāmavāsīhi sevitabbattā gāmavāsīnaṃ santako. Attanoti attabhāvassa. Āhito ahaṃmāno etthāti attā, attabhāvo. Dukkhakaraṇanti dukkhuppādanaṃ. Attamāraṇehīti attabādhanehi. Upasamāyāti kilesavūpasamo adhippeto, tadatthasampadānavacananti āha ‘‘kilesūpasamatthāyā’’ti. Esa nayo sesesupi.
សច្ចញាណាទិវសេន តយោ បរិវដ្ដា ឯតស្សាតិ តិបរិវដ្ដំ, ញាណទស្សនំ។ តេនាហ ‘‘សច្ចញាណា’’តិអាទិ។ យថាភូតំ ញាណន្តិ បដិវេធញាណំ អាហ។ តេសុយេវ សច្ចេសុ។ ញាណេន កត្តព្ពស្ស ច បរិញ្ញាបដិវេធាទិកិច្ចស្ស ច ជាននញាណំ, ‘‘តញ្ច ខោ បដិវេធតោ បគេវា’’តិ កេចិ។ បច្ឆាតិ អបរេ។ តថា កតញាណំ។ ទ្វាទសាការន្តិ ទ្វាទសវិធអាការភេទំ។ អញ្ញត្ថាតិ អញ្ញេសុ សុត្តេសុ។
Saccañāṇādivasena tayo parivaṭṭā etassāti tiparivaṭṭaṃ, ñāṇadassanaṃ. Tenāha ‘‘saccañāṇā’’tiādi. Yathābhūtaṃ ñāṇanti paṭivedhañāṇaṃ āha. Tesuyeva saccesu. Ñāṇena kattabbassa ca pariññāpaṭivedhādikiccassa ca jānanañāṇaṃ, ‘‘tañca kho paṭivedhato pagevā’’ti keci. Pacchāti apare. Tathā katañāṇaṃ. Dvādasākāranti dvādasavidhaākārabhedaṃ. Aññatthāti aññesu suttesu.
បដិវេធញាណម្បិ ទេសនាញាណម្បិ ធម្មចក្កន្តិ ឥទំ តត្ថ ញាណកិច្ចំ បធានន្តិ កត្វា វុត្តំ។ សទ្ធិន្ទ្រិយាទិធម្មសមុទាយោ បន បវត្តនដ្ឋេន ចក្កន្តិ ធម្មចក្កំ។ អថ វា ចក្កន្តិ អាណា, ធម្មតោ អនបេតត្តា ធម្មញ្ច តំ ចក្កញ្ច, ធម្មេន ញាយេន ចក្កន្តិបិ ធម្មចក្កំ។ យថាហ ‘‘ធម្មញ្ច បវត្តេតិ ចក្កញ្ចាតិ ធម្មចក្កំ, ចក្កញ្ច បវត្តេតិ ធម្មញ្ចាតិ ធម្មចក្កំ, ធម្មេន បវត្តតីតិ ធម្មចក្កំ, ធម្មចរិយាយ បវត្តតីតិ ធម្មចក្ក’’ន្តិអាទិ (បដិ. ម. ២.៤០-៤១)។ ឧភយម្បីតិ បដិវេធញាណំ ទេសនាញាណន្តិ ឧភយម្បិ។ ឯតន្តិ តទុភយំ។ ឥមាយ ទេសនាយាតិ ឥមិនា សុត្តេន បកាសេន្តេន ភគវតា យថាវុត្តញាណទ្វយសង្ខាតំ ធម្មចក្កំ បវត្តិតំ នាម បវត្តនកិច្ចស្ស អនិដ្ឋិតត្តា។ បតិដ្ឋិតេតិ អញ្ញាសិ កោណ្ឌញ្ញត្ថេរេន សោតាបត្តិផលេ បតិដ្ឋិតេ។ បវត្តិតំ នាម កស្សបសម្មាសម្ពុទ្ធស្ស សាសនន្តរធានតោ បដ្ឋាយ យាវ ពុទ្ធុប្បាទោ, ឯត្តកំ កាលំ អប្បវត្តបុព្ពស្ស បវត្តិតត្តា, ឧបរិមគ្គាធិគមោ បនស្ស អត្ថង្គតោ ឯវាតិ។
Paṭivedhañāṇampi desanāñāṇampi dhammacakkanti idaṃ tattha ñāṇakiccaṃ padhānanti katvā vuttaṃ. Saddhindriyādidhammasamudāyo pana pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ. Atha vā cakkanti āṇā, dhammato anapetattā dhammañca taṃ cakkañca, dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Yathāha ‘‘dhammañca pavatteti cakkañcāti dhammacakkaṃ, cakkañca pavatteti dhammañcāti dhammacakkaṃ, dhammena pavattatīti dhammacakkaṃ, dhammacariyāya pavattatīti dhammacakka’’ntiādi (paṭi. ma. 2.40-41). Ubhayampīti paṭivedhañāṇaṃ desanāñāṇanti ubhayampi. Etanti tadubhayaṃ. Imāya desanāyāti iminā suttena pakāsentena bhagavatā yathāvuttañāṇadvayasaṅkhātaṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ nāma pavattanakiccassa aniṭṭhitattā. Patiṭṭhiteti aññāsi koṇḍaññattherena sotāpattiphale patiṭṭhite. Pavattitaṃ nāma kassapasammāsambuddhassa sāsanantaradhānato paṭṭhāya yāva buddhuppādo, ettakaṃ kālaṃ appavattapubbassa pavattitattā, uparimaggādhigamo panassa atthaṅgato evāti.
ឯកប្បហារេនាតិ ឯកេនេវ បហារសញ្ញិតេន កាលេន។ ទិវសស្ស ហិ តតិយោ ភាគោ បហារោ នាម។ បាឡិយំ បន ‘‘តេន ខណេន តេន លយេន តេន មុហុត្តេនា’’តិ វុត្តំ។ តំ បហារក្ខណសល្លក្ខណមេវ។ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណោភាសោតិ សព្ពញ្ញុតញ្ញាណានុភាវេន បវត្តោ ឱភាសោ ចិត្តំ បដិច្ច ឧតុសមុដ្ឋានោ វេទិតព្ពោ។ យស្មា ភគវតោ ធម្មចក្កប្បវត្តនស្ស អារម្ភេ វិយ បរិសមាបនេ អតិវិយ ឧឡារតមំ បីតិសោមនស្សំ ឧទបាទិ, តស្មា ‘‘ឥមស្សបិ ឧទានស្សា’’តិអាទិ វុត្តំ។
Ekappahārenāti ekeneva pahārasaññitena kālena. Divasassa hi tatiyo bhāgo pahāro nāma. Pāḷiyaṃ pana ‘‘tena khaṇena tena layena tena muhuttenā’’ti vuttaṃ. Taṃ pahārakkhaṇasallakkhaṇameva. Sabbaññutaññāṇobhāsoti sabbaññutaññāṇānubhāvena pavatto obhāso cittaṃ paṭicca utusamuṭṭhāno veditabbo. Yasmā bhagavato dhammacakkappavattanassa ārambhe viya parisamāpane ativiya uḷāratamaṃ pītisomanassaṃ udapādi, tasmā ‘‘imassapi udānassā’’tiādi vuttaṃ.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / សំយុត្តនិកាយ • Saṃyuttanikāya / ១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តំ • 1. Dhammacakkappavattanasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / សំយុត្តនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ១. ធម្មចក្កប្បវត្តនសុត្តវណ្ណនា • 1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
