| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
೨. ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನವಗ್ಗೋ
2. Dhammacakkappavattanavaggo
೧. ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ
1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
೧೦೮೧. ‘‘ಇಸೀನಂ ಪತನುಪ್ಪತನವಸೇನ ಓಸೀದನಉಪ್ಪತನಟ್ಠಾನವಸೇನ ಏವಂ ‘ಇಸಿಪತನ’ನ್ತಿ ‘ಲದ್ಧನಾಮೇ’ತಿ ಸಙ್ಖೇಪತೋ ವುತ್ತಮತ್ಥಂ ವಿವರಿತುಂ ‘ಏತ್ಥ ಹೀ’’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
1081.‘‘Isīnaṃ patanuppatanavasena osīdanauppatanaṭṭhānavasena evaṃ ‘isipatana’nti ‘laddhanāme’ti saṅkhepato vuttamatthaṃ vivarituṃ ‘ettha hī’’’tiādi vuttaṃ.
ಆಮನ್ತೇಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಯಸ್ಮಾ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನತ್ಥಂ ಅಯಂ ಆಮನ್ತನಾ, ತಸ್ಮಾ ಸಮುದಾಗಮತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಸತ್ಥು ಪುಬ್ಬಚರಿತಂ ಸಙ್ಖೇಪೇನೇವ ಪಕಾಸೇತುಂ ವಟ್ಟತೀತಿ ‘‘ದೀಪಙ್ಕರಪಾದಮೂಲೇ ಕತಾಭಿನೀಹಾರತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿಆದಿ ಆರದ್ಧಂ। ತತ್ಥ ಮಾರಬಲಂ ಭಿನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಮಾರಞ್ಚ ಮಾರಬಲಞ್ಚ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ। ಅಥ ವಾ ಮಾರಸ್ಸ ಅಬ್ಭನ್ತರಂ ಬಾಹಿರಞ್ಚಾತಿ ದುವಿಧಂ ಬಲಂ ಭಞ್ಜಿತ್ವಾ। ‘‘ದ್ವೇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಅನ್ತಾ’’ತಿ ಏತ್ಥ ಅನ್ತ-ಸದ್ದೋ ‘‘ಪುಬ್ಬನ್ತೇ ಞಾಣಂ ಅಪರನ್ತೇ ಞಾಣ’’ನ್ತಿಆದೀಸು (ಧ॰ ಸ॰ ೧೦೬೩) ವಿಯ ಭಾಗಪರಿಯಾಯೋತಿ ಆಹ ‘‘ದ್ವೇ ಇಮೇ, ಭಿಕ್ಖವೇ, ಕೋಟ್ಠಾಸಾ’’ತಿ। ಸಹ ಸಮುದಾಹಾರೇನಾತಿ ಉಚ್ಚಾರಣಸಮಕಾಲಂ। ಪತ್ಥರಿತ್ವಾ ಅಟ್ಠಾಸಿ ಬುದ್ಧಾನುಭಾವೇನ। ಬ್ರಹ್ಮಾನೋ ಸಮಾಗಚ್ಛಿಂಸು ಪರಿಪಕ್ಕಕುಸಲಮೂಲಾ ಸಚ್ಚಾಭಿಸಮ್ಬೋಧಾಯ ಕತಾಧಿಕಾರಾ।
Āmantesīti ettha yasmā dhammacakkappavattanatthaṃ ayaṃ āmantanā, tasmā samudāgamato paṭṭhāya satthu pubbacaritaṃ saṅkhepeneva pakāsetuṃ vaṭṭatīti ‘‘dīpaṅkarapādamūle katābhinīhārato paṭṭhāyā’’tiādi āraddhaṃ. Tattha mārabalaṃ bhinditvāti mārañca mārabalañca bhañjitvā. Atha vā mārassa abbhantaraṃ bāhirañcāti duvidhaṃ balaṃ bhañjitvā. ‘‘Dveme, bhikkhave, antā’’ti ettha anta-saddo ‘‘pubbante ñāṇaṃ aparante ñāṇa’’ntiādīsu (dha. sa. 1063) viya bhāgapariyāyoti āha ‘‘dve ime, bhikkhave, koṭṭhāsā’’ti. Saha samudāhārenāti uccāraṇasamakālaṃ. Pattharitvā aṭṭhāsi buddhānubhāvena. Brahmāno samāgacchiṃsu paripakkakusalamūlā saccābhisambodhāya katādhikārā.
ಗಿಹಿಸಞ್ಞೋಜನನ್ತಿ ಗಿಹಿಬನ್ಧನಂ। ಛಿನ್ದಿತ್ವಾತಿ ಹರಿತ್ವಾ। ನ ವಳಞ್ಜೇತಬ್ಬಾತಿ ನಾನುಯುಞ್ಜೇತಬ್ಬಾ। ಕಿಲೇಸಕಾಮಸುಖಸ್ಸಾತಿ ಕಿಲೇಸಕಾಮಯುತ್ತಸ್ಸ ಸುಖಸ್ಸ। ಅನುಯೋಗೋತಿ ಅನುಭವೋ। ಗಾಮವಾಸೀಹಿ ಸೇವಿತಬ್ಬತ್ತಾ ಗಾಮವಾಸೀನಂ ಸನ್ತಕೋ। ಅತ್ತನೋತಿ ಅತ್ತಭಾವಸ್ಸ। ಆಹಿತೋ ಅಹಂಮಾನೋ ಏತ್ಥಾತಿ ಅತ್ತಾ, ಅತ್ತಭಾವೋ। ದುಕ್ಖಕರಣನ್ತಿ ದುಕ್ಖುಪ್ಪಾದನಂ। ಅತ್ತಮಾರಣೇಹೀತಿ ಅತ್ತಬಾಧನೇಹಿ। ಉಪಸಮಾಯಾತಿ ಕಿಲೇಸವೂಪಸಮೋ ಅಧಿಪ್ಪೇತೋ, ತದತ್ಥಸಮ್ಪದಾನವಚನನ್ತಿ ಆಹ ‘‘ಕಿಲೇಸೂಪಸಮತ್ಥಾಯಾ’’ತಿ। ಏಸ ನಯೋ ಸೇಸೇಸುಪಿ।
Gihisaññojananti gihibandhanaṃ. Chinditvāti haritvā. Na vaḷañjetabbāti nānuyuñjetabbā. Kilesakāmasukhassāti kilesakāmayuttassa sukhassa. Anuyogoti anubhavo. Gāmavāsīhi sevitabbattā gāmavāsīnaṃ santako. Attanoti attabhāvassa. Āhito ahaṃmāno etthāti attā, attabhāvo. Dukkhakaraṇanti dukkhuppādanaṃ. Attamāraṇehīti attabādhanehi. Upasamāyāti kilesavūpasamo adhippeto, tadatthasampadānavacananti āha ‘‘kilesūpasamatthāyā’’ti. Esa nayo sesesupi.
ಸಚ್ಚಞಾಣಾದಿವಸೇನ ತಯೋ ಪರಿವಟ್ಟಾ ಏತಸ್ಸಾತಿ ತಿಪರಿವಟ್ಟಂ, ಞಾಣದಸ್ಸನಂ। ತೇನಾಹ ‘‘ಸಚ್ಚಞಾಣಾ’’ತಿಆದಿ। ಯಥಾಭೂತಂ ಞಾಣನ್ತಿ ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ ಆಹ। ತೇಸುಯೇವ ಸಚ್ಚೇಸು। ಞಾಣೇನ ಕತ್ತಬ್ಬಸ್ಸ ಚ ಪರಿಞ್ಞಾಪಟಿವೇಧಾದಿಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಚ ಜಾನನಞಾಣಂ, ‘‘ತಞ್ಚ ಖೋ ಪಟಿವೇಧತೋ ಪಗೇವಾ’’ತಿ ಕೇಚಿ। ಪಚ್ಛಾತಿ ಅಪರೇ। ತಥಾ ಕತಞಾಣಂ। ದ್ವಾದಸಾಕಾರನ್ತಿ ದ್ವಾದಸವಿಧಆಕಾರಭೇದಂ। ಅಞ್ಞತ್ಥಾತಿ ಅಞ್ಞೇಸು ಸುತ್ತೇಸು।
Saccañāṇādivasena tayo parivaṭṭā etassāti tiparivaṭṭaṃ, ñāṇadassanaṃ. Tenāha ‘‘saccañāṇā’’tiādi. Yathābhūtaṃ ñāṇanti paṭivedhañāṇaṃ āha. Tesuyeva saccesu. Ñāṇena kattabbassa ca pariññāpaṭivedhādikiccassa ca jānanañāṇaṃ, ‘‘tañca kho paṭivedhato pagevā’’ti keci. Pacchāti apare. Tathā katañāṇaṃ. Dvādasākāranti dvādasavidhaākārabhedaṃ. Aññatthāti aññesu suttesu.
ಪಟಿವೇಧಞಾಣಮ್ಪಿ ದೇಸನಾಞಾಣಮ್ಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕನ್ತಿ ಇದಂ ತತ್ಥ ಞಾಣಕಿಚ್ಚಂ ಪಧಾನನ್ತಿ ಕತ್ವಾ ವುತ್ತಂ। ಸದ್ಧಿನ್ದ್ರಿಯಾದಿಧಮ್ಮಸಮುದಾಯೋ ಪನ ಪವತ್ತನಟ್ಠೇನ ಚಕ್ಕನ್ತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಅಥ ವಾ ಚಕ್ಕನ್ತಿ ಆಣಾ, ಧಮ್ಮತೋ ಅನಪೇತತ್ತಾ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ತಂ ಚಕ್ಕಞ್ಚ, ಧಮ್ಮೇನ ಞಾಯೇನ ಚಕ್ಕನ್ತಿಪಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ। ಯಥಾಹ ‘‘ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಪವತ್ತೇತಿ ಚಕ್ಕಞ್ಚಾತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ, ಚಕ್ಕಞ್ಚ ಪವತ್ತೇತಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚಾತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ, ಧಮ್ಮೇನ ಪವತ್ತತೀತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ, ಧಮ್ಮಚರಿಯಾಯ ಪವತ್ತತೀತಿ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕ’’ನ್ತಿಆದಿ (ಪಟಿ॰ ಮ॰ ೨.೪೦-೪೧)। ಉಭಯಮ್ಪೀತಿ ಪಟಿವೇಧಞಾಣಂ ದೇಸನಾಞಾಣನ್ತಿ ಉಭಯಮ್ಪಿ। ಏತನ್ತಿ ತದುಭಯಂ। ಇಮಾಯ ದೇಸನಾಯಾತಿ ಇಮಿನಾ ಸುತ್ತೇನ ಪಕಾಸೇನ್ತೇನ ಭಗವತಾ ಯಥಾವುತ್ತಞಾಣದ್ವಯಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಂ ಪವತ್ತಿತಂ ನಾಮ ಪವತ್ತನಕಿಚ್ಚಸ್ಸ ಅನಿಟ್ಠಿತತ್ತಾ। ಪತಿಟ್ಠಿತೇತಿ ಅಞ್ಞಾಸಿ ಕೋಣ್ಡಞ್ಞತ್ಥೇರೇನ ಸೋತಾಪತ್ತಿಫಲೇ ಪತಿಟ್ಠಿತೇ। ಪವತ್ತಿತಂ ನಾಮ ಕಸ್ಸಪಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಸಾಸನನ್ತರಧಾನತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಯಾವ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೋ, ಏತ್ತಕಂ ಕಾಲಂ ಅಪ್ಪವತ್ತಪುಬ್ಬಸ್ಸ ಪವತ್ತಿತತ್ತಾ, ಉಪರಿಮಗ್ಗಾಧಿಗಮೋ ಪನಸ್ಸ ಅತ್ಥಙ್ಗತೋ ಏವಾತಿ।
Paṭivedhañāṇampi desanāñāṇampi dhammacakkanti idaṃ tattha ñāṇakiccaṃ padhānanti katvā vuttaṃ. Saddhindriyādidhammasamudāyo pana pavattanaṭṭhena cakkanti dhammacakkaṃ. Atha vā cakkanti āṇā, dhammato anapetattā dhammañca taṃ cakkañca, dhammena ñāyena cakkantipi dhammacakkaṃ. Yathāha ‘‘dhammañca pavatteti cakkañcāti dhammacakkaṃ, cakkañca pavatteti dhammañcāti dhammacakkaṃ, dhammena pavattatīti dhammacakkaṃ, dhammacariyāya pavattatīti dhammacakka’’ntiādi (paṭi. ma. 2.40-41). Ubhayampīti paṭivedhañāṇaṃ desanāñāṇanti ubhayampi. Etanti tadubhayaṃ. Imāya desanāyāti iminā suttena pakāsentena bhagavatā yathāvuttañāṇadvayasaṅkhātaṃ dhammacakkaṃ pavattitaṃ nāma pavattanakiccassa aniṭṭhitattā. Patiṭṭhiteti aññāsi koṇḍaññattherena sotāpattiphale patiṭṭhite. Pavattitaṃ nāma kassapasammāsambuddhassa sāsanantaradhānato paṭṭhāya yāva buddhuppādo, ettakaṃ kālaṃ appavattapubbassa pavattitattā, uparimaggādhigamo panassa atthaṅgato evāti.
ಏಕಪ್ಪಹಾರೇನಾತಿ ಏಕೇನೇವ ಪಹಾರಸಞ್ಞಿತೇನ ಕಾಲೇನ। ದಿವಸಸ್ಸ ಹಿ ತತಿಯೋ ಭಾಗೋ ಪಹಾರೋ ನಾಮ। ಪಾಳಿಯಂ ಪನ ‘‘ತೇನ ಖಣೇನ ತೇನ ಲಯೇನ ತೇನ ಮುಹುತ್ತೇನಾ’’ತಿ ವುತ್ತಂ। ತಂ ಪಹಾರಕ್ಖಣಸಲ್ಲಕ್ಖಣಮೇವ। ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣೋಭಾಸೋತಿ ಸಬ್ಬಞ್ಞುತಞ್ಞಾಣಾನುಭಾವೇನ ಪವತ್ತೋ ಓಭಾಸೋ ಚಿತ್ತಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಉತುಸಮುಟ್ಠಾನೋ ವೇದಿತಬ್ಬೋ। ಯಸ್ಮಾ ಭಗವತೋ ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸ್ಸ ಆರಮ್ಭೇ ವಿಯ ಪರಿಸಮಾಪನೇ ಅತಿವಿಯ ಉಳಾರತಮಂ ಪೀತಿಸೋಮನಸ್ಸಂ ಉದಪಾದಿ, ತಸ್ಮಾ ‘‘ಇಮಸ್ಸಪಿ ಉದಾನಸ್ಸಾ’’ತಿಆದಿ ವುತ್ತಂ।
Ekappahārenāti ekeneva pahārasaññitena kālena. Divasassa hi tatiyo bhāgo pahāro nāma. Pāḷiyaṃ pana ‘‘tena khaṇena tena layena tena muhuttenā’’ti vuttaṃ. Taṃ pahārakkhaṇasallakkhaṇameva. Sabbaññutaññāṇobhāsoti sabbaññutaññāṇānubhāvena pavatto obhāso cittaṃ paṭicca utusamuṭṭhāno veditabbo. Yasmā bhagavato dhammacakkappavattanassa ārambhe viya parisamāpane ativiya uḷāratamaṃ pītisomanassaṃ udapādi, tasmā ‘‘imassapi udānassā’’tiādi vuttaṃ.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ • Saṃyuttanikāya / ೧. ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತಂ • 1. Dhammacakkappavattanasuttaṃ
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಸಂಯುತ್ತನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ೧. ಧಮ್ಮಚಕ್ಕಪ್ಪವತ್ತನಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 1. Dhammacakkappavattanasuttavaṇṇanā
